Урок по физике для 8 класса "Жылу мөлшері. Жылу мөлшерінің бірліктері."

Сабақтың тақырыбы: Жылу мөлшері. Жылу мөлшерінің бірліктері. Заттың меншікті

                                           жылусыйымдылығы. Денені қыздыруға қажетті немесе ол

                                           суығанда бөлінетін жылу мөлшерін есептеу.

Сабақтың мақсаты: 1.  Жылу мөлшері, меншікті жылусыйымдылық, масса, температура

                                           арасындағы тәуелділікті тағайындау.

                                      2. Оқушылардың ой-өрісін дамыту, қабілетін және пәнге деген

                                          қызығушылығын арттыру.

                                      3. Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыра отырып,

                                          көңіл – күйлерінің көтерілуіңе ықпал ету.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, кітаппен, есеп шығару

Пәнаралық байланыс: математика

Көрнекіліктер: кесте, формулалар, интерактивті тақта, кодоскоп, бор, су

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу, сынып тазалығын тексеру, назарын сабаққа аудару және сабақтың мақсатымен таныстыру.

II. Үй тапсырмасын тексеру:

1. Сәуле шығару дегеніміз не ?

2. Сәуле шығарудың қарқындылығы неге тәуелді ?

3. Не себепті сұйық пен газды төменнен бастап қыздырады ?

4. Қандай жылу берілуді конвекция деп атайды ?

5. Заттардың әр түрлі жылуөткізгіштігі немен түсіндіріледі ?

III. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Қыздыру процесін зерттей отырып, сендер бұл процесс энергияның денеге жеткізілуін қажет ететінін білдіңдер. Және керісінше, салқындағанда энергия бөледі. Бұл жағдайларда дененің ішкі энергиясы өзгереді. Сендерге ішкі энергияны өзгертудің екі тәсілі: механикалық жұмыс істеу процесі мен жылу берілу процесі белгілі.

● Ішкі энергияны механикалық жұмыс істеу жолымен өзгертудің өлшемі жұмыс деп аталады және ол А әрпімен белгіленеді.

● Жылу берілу кезінде ішкі энергияның өзгеруінің өлшемін жылу мөлшері деп атайды және оны -мен белгілейді.

Ішкі энергия денені құрайтын зат бөлшектерінің жылулық қозғалысының жылдамдығымен анықталады. Зат бөлшектерінің қозғалысы неғұрлым жылдам болса, дене температурасы соғұрлым жоғары болады. Осыдан жылу мөлшері ішкі энергияның өзгеруінің өлшемі бола тұрып, дененің температурасына байланысты деген қорытынды жасауға болады. Шәугімдегі су сәл жылуы үшін біз оны көп қыздырмай, оған аз жылу мөлшерін береміз. Ал суды қаттырақ ысыту үшін біз оған көбірек жылу мөлшерін береміз.

Назар аудар! Судың массасы неғұрлым көп болса, оны белгілі бір температуралар

                        айырымына дейін қыздыру үшін соғұрлым көп жылу мөлшері қажет.

                        Жылу мөлшері тек дененің температурасының өзгерісі мен массасына ғана

                        тәуелді емес, сонымен қатар дененің жасалған затына да байланысты.

Есіңе сақта! Денені қыздыруға қажетті немесе ол суығанда бөлінетін жылу мөлшері,

                       заттың тегіне, массасына және оның температурасының өзгеруіне тәуелді.

                       Жылу мөлшері жылу берілу кезінде дененің алатын немесе шығаратын

                       энергиясы болғандықтан, жылу мөлшерінің өлшем бірлігі ретінде кез келген

                       энергия сияқты, 1 джоуль және 1 килоджоуль алынады.

Есіңде сақта! Массасы 1 кг заттың температурасын 1 -қа өзгерту үшін қанша

                           мөлшерде жылу қажет екендігін көрсететін физикалық шаманы заттың

                           меншікті жылусыйымдылығы деп атайды.

Заттың меншікті жылусыйымдылығы с әрпімен белгіленеді. Меншікті жылусыйымдылықтың өлшем бірлігі-джоульдің килограмм мен цельсий градус көбейтіндісіне бөліндісі. Оның қысқаша жазылуы: болып табылады.

Назар аудар!  Заттың меншікті жылусыйымдылығы әр түрлі агрегаттық күйінде – қатты,

                         сұйық, газ тәрізді күйінде түрліше болып келеді.

Денені қыздыру үшін берілген немесе салқындағанда одан бөлінетін жылу мөлшерін есептеу үшін заттың меншікті жылусыйымдылығын дененің массасына және жоғарғы температурасы мен төменгі температураларының айырымына көбейту керек.

, мұндағы Q- жылу мөлшері, c- заттың меншікті жылусыйымдылығы, m- дененің массасы, -дененің бастапқы және соңғы температуралары.

IV. ЖБ жұмысы. ( тапсырмаларды орындау)

а) Күндіз көл бетіндегі мұз ериді. Мұз ерігенде бөлінетін жылу атмосферадағы ауаға беріле ме әлде одан алына ма? (ауа арқылы алынды)

ә) Қайнаған суға мыс, темір және алюминий шарлары батырылды. Содан кейін ысыған кішкене шарларды алып, оларды бірдей мұз кесектерінің үстіне қояды. Қай шардың астындағы мұз көбірек ериді? (алюминий астында)

V. Бекіту сұрақтары:

1. Жылу мөлшері дегеніміз не ?

2. Жылу мөлшері неге тәуелді ? Мысалмен түсіндіріңдер.

3. Затың меншікті жылусыйымдылығы нені көрсетеді ?

4. Заттың меншікті жылусыйымдылығының бірлігі не ?

VI. Сыныпта орындалатын тапсырма:

6-жаттығу.

№2. 0,2 кг жезден жасалған бөлшектің температурасы 365 . Ол 15-қа дейін суытылғанда қоршаған ортаға қанша жылу мөлшерін береді? 

                                                                                               Берілгені:   m = 0,2 кг             

Шешуі:                                                                                                      c = 400

                                                                                                                                         _______________________

                                                                                                                                        т/к:

VII. Үйге тапсырма:

§9. §10 6-жаттығу, № 5, №6.

VIII. Қорытынды.

Оқушыларды бағалау.