Ежелгі адамдардың бет пішіндері

                     6 – сынып

Пәні. Қазақстан тарихы.

Сабақтың такырыбы. Ежелгі дәуір адамдардың бет пішіні.

Сабақтың мақсаты.

Сабақтың түрі. Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі.Сұрақ – жауап, түсіндіру, әңгімелесу.

Сабақтың қөрнеқілігі. Интерақтивті тақта, Суреттер, Оқулық, кесте

Сабақтың барысы. 1. Ұйымдастыру

                                 2. Ұйге берілген тапсырма.

                                 3. Жаңа тақырып.

Тақырып. Ежелгі дәуір адамдардың бет пішіні.

                                                Жоспары.

1.Халықтардың қалыптасуы.

2.Қола дәуірінің антропологиялық сипаттамасы.

3.Ерте темір дәуірі адамдарының түр-түсі.

1. Ру – туысқандық негізде, бір анадан және атадан таралған ұрпақтардан бірлесіп өмір сүруі.

    Тайпа – бірнеше туыстас рудың бірігуі.

    Тайпа одағы – бірнеше тайпалалардың бірлесіп одақ кұруы. Тілі,діні мәдениеті ортақ.

Ұлт – шаруашылығы, тілі, қоныстанган жері, мәдениеті мен тұрмысы ортақ адамдардың

      тарихи қалыптасқан бірлігі.

     Халық – тайпа одақтарының араласуынан пайда болады. Тілі, аймағы, мәдениеті ортақ.

Ұлтар менхалықтар сыртқы келбеті мен ерекшелігіне қарай үшке бөлінеді.

1.      Негриодтар

2.      Монғолоидтар

3.      Еуропоидтер

Мұндай бөлінуді нәсілдік топтар дейді. Адамдарды нәсілге бөліп кемсітушілікке әкеліп соғады.

Антропология ғылымы – адамның бет пішіні, түр – түсі, бойы, тісі, саусақтың басындағы бедерлері, денесіндегі түктері т. б сыртқы биологиялық қасиеттерін зерттейді.

Тарихи антропология ғылыми – Ол тарихтың әр кезіңінде белгілі бір аймақта өмір сүрген халықтардың түр – түсі, бет пішініндегі ұксастық, өзгерістерді зерттейді.

Этниқалық – халықтық деғен мағынаны білдіреді.

2. Жерімізде ерте заманнан бастап мекендеген тайпалалардың бет пішіні, түр – тұлғасы туралы деректер қола дәуірінен бастап кездеседі. Одан бұрынғы кездеғі адамдардың сүйектері, әсіресі бас сүйектері, әсіресе бас сүйектері сақталмаған.

       Қола дәурі заманында Қазақстан жерін Андрон мәдениетін қалдырған тайпалар мекендеғен. Жалпы алғанда қазақстан жерін қола дәуір заманында еуропеоидтік нәсілге жататын адамдар мекендеғен.

Қазақстан жеріндегі  адамдардың сүйектері табылған корымдары.

1.      Қостанай жеріндегі  Алексеев қорымы.

2.      Жамбыл жеріндегі  Ойжайлау қорымы.

3.      Шығыс Қазақстанның корымы.

4.      Батыс Қазақстан жеріндегі корымы.

Сақтар – бас сүйегі шағын, беті жалпақтау, көз шарасы үлкен, кабак сүйегі шығынқы, кеңсірігі дөңестеу. Солтүстік және Шыгыс Қазақстанды мекендеген сақтарда монғолондтық белгілер көбірек байкалған.

Ұйсіндер  - басы орташа, маңдайы тайқылау, бет сүйегі шығыңқы, қабақ доғасы орташа, кеңсірек бітімі дөңестеу. Сақтарға қарағанда ұйсіндерде монғолоидтық әлпет басымырақ болғанын көрсетеді.

Сарматтардың кейінгі темір дәуіріне жататын ескерткіштерінен табылған сүйектерде монғолоидтық белгілер көбейе бастайды.

Сабақты бекіту:

                                             1 Сөздікмен жұмыс.

1 Антропология –

2 Тарихи антропология –

3 Этниқалық –

      2.Сыртқы биологиялық қасиеттеріне қарай адамзат баласы үш үлкен нәсілге бөлінеді.

         Олар қайсылар.

          1

          2

         3

3Мәтін мен  жұмыс.

1.      Қола дәурі заманында Қазақстан жерін ------------------- мәдениетін қалдырған тайпалар мекендеғен.

2.      Қостанай жеріндегі Алексеев қорымынан қазып алынған бір адамның бас сүйегі бойынша, антрополог-------------------оның бет бішінін жасаған.

3.      Батыс Қазақстан жерін мекендеғен сарматтардың бет бішіні------------мекендеген байырғы---------------- түріне ұксас болып келеді.

4.      Монғолоидтық белгілер--------------------және--------------------------жерін мекендеген сақтарда қөбірек байқалады.

                               4 Кестені толтырыңдар.

                                               Антропологиялық сипаттамасы.

         Қола дәурі                                                                             Темір дәурі

     Андрондықтар                                                                  Сақтар, Сарматтар, Үйсіндер

1                                                                                                                                                                                              1

2                                                                                                                                                                                              2

3                                                                                                                                                                                              3

Бағалау:

Ұйғе тапсырма: