Қызылорда облысы, Жалағаш ауданы
№201 орта мектеп-лицейдің биология пәні мұғалімі
Алибаева Багия Шынтасовна
Сабақтың тақырыбы: Түр,оның өлшемдері. Популяция.
Сабақтың мақсаты: популяция терминіне анықтама беру, қосымша материалдарды
пайдалануға дағдыландыру, ойлау қабілетін дамыту.Оқушылардың сабаққа белсенділігін арттыру, қосымша материалдарды пайдалануға дағдыландыру, ойлау қабілетін дамыту. Табиғатты қорғауға тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа білімді игеру.
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.
Сабақтың әдісі: дамыта оқыту, іздендіру-зерттеу, жинақтау.
Оқушылармен жұмыс істеу формалары: ұжымдық
топтық
жұптық
жеке.
Көрнекіліктер: слайдар, суреттер.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезең.
А) Оқушылармен сәлемдесу.
Б) Оқушыларды түгендеу.
В) Оқушыларды 3 топқа бөлу.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Үй
тапсырмасы
І . Топ Ч . Дарвин тобы
• Эмбриологиялық дәлел бойынша зерттеулер жасаған ғалымдар?
• Онтогенез және филогенез деген не?
• Биогенетикалық заң қалай тұжырымдалады.
• Адам эмбрионында дами бастаған кезде нелер пайда болады?
• Қандауыршаның желілерге жататындығын дәлелдеген ғалым.
• Қандай ғылым өліп біткен өсімдіктер мен жануарларды зерттейді?
ІІ . Топ К . Линней тобы
• Балықтар мен қосмекенділер арасындағы өтпелі форма.
• Екі түрден тұратын өліп біткен кесірттер туысы.
• Жеке мүшелер және тұтас ағзаны салыстырып , қатарлап орналастыруға негізделген дәлелдер.
• Генетикалық дәлелдер неге негізделген .
• Биогеография нені зерттейді.
• Сүтқоректілеріңің барлығы не қалталы не жұмыртқалағыш болатын қай континент
ІІІ . Топ Ж.Б. Ламарк тобы
• Адам эмбрионы дамуының соңында қандай өзгерістер болады?
• Биогендік заңның дамуына үлес қосқан ғалымдар.
• Көнеқұстың құстармен туыстастығы неде?
• ДНХ молекулаларымен нәруыздарды талдауға негізделген әдістер арқылы нені анықтауға болады .
• Аустралияда қандай жануарлар сақталып қалған.
• Хромосомолары көбірек ұқсас болатын ағзалардың тобы.
Семантикалық карта
|
|
48 |
Онто- генез |
Өтпелі формалар |
Көнеқұс |
Эмбрио- логия |
Жаңа Зеландия |
|
Әр алуан ағзалардың ұрықтық даму сатысын зерттейді |
|
|
|
|
|
|
|
Организмнің жеке дамуы |
|
|
|
|
|
|
|
Жартылай құс, жартылай кесіртке7 |
|
|
|
|
|
|
|
Екі ірі жүйелік топтын белгілерін үйлестіретін ағзалар. |
|
|
|
|
|
|
|
Горилла мен шимпанзеде болатын хромосома саны |
|
|
|
|
|
|
|
Гаттерия кесірткесі табылған арал |
|
|
|
|
|
|
Сергіту сәті
Сан тылсымын шешіңіз
9 – 1: 3 - 1: 4 – 3:
2 - 2: 1 – 3: 20 - 2: 4 – 1: 2 – 1: 1 – 3:
20 – 2: 20 – 2: 50 – 2: 2 – 1: 4 – 3: 1 – 2;
(осы сандардың қорытындысы жаңа сабақтың тақырыбы)
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың тақырыбы: Түр оның критерийлері. Популяция.
І топ . Түр . Морфологиялық өлшем.
ІІ топ . Физиологиялық , генетикалық өлшем.
ІІІ топ. Экологиялық өлшем. Популяция.
Морфологиялық критерий - бір түрдегі даралардың сыртқы және ішкі белгілерінің ұқсастығы
Егіз түрлер сыртқы айырмашылықтары айқын білінбейтін жануарлар немесе өсімдіктердің мүлде дербес түрлері
Физологиялық критерий - бір түрдің зат алмасуы, көбею, тітіркену, ұқсастығын зерттейді.
Генетикалық критерий - әр түрдің өзіне тән хромосомаларының саны , пішіні, мөлшері, түрліше болғандықтан бір түр мен екінші түр даралары бір бірімен шағылыспайды.Егер түр аралық шағылысу болған жағдайда , олардан тіршілік етуге қабілетсіз гаметалар,зиготалар, ұрықтар және ұрпақтар түзіледі.
Қашыр
Экологиялық критерий - әp түрдің нақты алып жатқан орнын (мекен ортасын) анықтайды. Бір түрге жататын даралардың басқа түр дараларынан айырмашылығы қоректенуі мен мекен ететін ортасына байланысты ажыратылады.
Популяция дегеніміз бұл таралу аймағының белгілі бөлігінде тіршілік ететін,үнемі еркін шағылсатын бір түр дарақтарының тобы.
ІУ. Жаңа сабақты бекіту.
РІSA тапсырмалары
Сарғалдақтардың бірнеше түрлері бар,Кашуби сарғалдағы жапырақты және аралас ормандарда, көп гүлді сарғалдақ құрғақ шалғындықта, күйдіргіш сарғалдақ ылғалды шалғындықта, безеулі сарғалдақ каналдардың жағасында өседі. Сарғалдақтың таралу аймағы түр критерийлерінің қайсысына сәйкес келеді.
|
|
Критерийлер |
Жауабы |
|
1 |
Морфологиялық |
Иә \ Жоқ |
|
2 |
Физологиялық |
Иә \ Жоқ |
|
3 |
Экологиялық |
Иә \ Жоқ |
Себебі :----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Түрлердің кариотиптерінде айқын айырмашылықтар бар,яғни хромосома жиынтығы жөнінен айырмасы бар. Әдетте әр түрге жататын особьтар табиғи жағдайда шағылыспайды. Қандайда бір жағдайларға байланысты түр аралық шағылысу бола қалса, олардан ешқашан ұрпақ пайда болмайды. Не сепепті?
1. Түр аралық будан болғандықтан.
2. Сыртқы формалары әртүрлі болғандықтан.
3. Жақын туыс болғандықтан
4. Хромосомалардың пішіні, мөлшері және барлық қалған хромосомалар жұбы сәйкес келмегендіктен
Себебі: _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Безгек масасының кейбір түрі адам қанын сорып қоректенсе, ал басқа бір аудандарда жануарлар қанын сорып қоректенеді, олардың кейбіреулері тұзды суларда, екіншілері тұщы суда көбейеді. Сыртқы құрылысына қарағанда оларды ажырату қиын. Безгек масасының қандай түрлері туралы сөз болып отыр.
1.Түр тармақтары туралы
2. Егіз түрлер
3. Белгісіз түрлер
Себебі: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________
Биологиялық диктант
У. Жаңа сабақты қорытындылау.
Сәйкестендіру тесті
|
1 |
Егіс түрлері |
А. Хромосоманың мөлшері,саны,пішіні,көбею,өсімтал ұрпақ бере алуы қамтылады |
|
2 |
Физиологиялық өлшем |
Б. Әр түрдің нақты алып жатқан орнын (мекен ортасын)анықтайды |
|
3 |
Генетикалық өлшем |
В. Бір түрдің зат алмасу,көбею,тітіркену ұқсастығын сипаттайды |
|
4 |
Экологиялық өлшем |
Г. Сыртқы айырмашылықтары айқын білінбейтін жануарлар немесе өсімдіктердің дербес түрлері |
Тест
1.Эволюцияның қарапайым өлшем бірлігі
а) дара особь ә) популяция б) ареал в) табиғи белдеу
2.Кез келген түр табиғатта қалай өмір сүреді?
а) оқшауланған дарақтар түрінде ә) топ болып б) бейтарап в) жағымды
3.Түр ұғымының негізін қалаған ғалым
а) Ч.Дарвин ә) К.Линнеи б) А.Н.Северцов в) И.Мечников
4.Бүгінгі күні негізгі болып есептелетін түр өлшем
а) морфологиялық ә) физиологиялық б) генетикалық в) экологиялық
5.Түр иеленушілікті анықтау үшін қандай өлшемді алу керек
а) географиялық ә) өлшемдер жиынтығының барлығын б) морфологиялық
в) биохимиялық
УІ. Үйге тапсырма
§38 Түр, оның критерийлері. Популяция.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
: популяция терминіне анықтама беру, қосымша материалдарды пайдалануға дағдыландыру, ойлау қабілетін дамыту.Оқушылардың сабаққа белсенділігін арттыру, қосымша материалдарды пайдалануға дағдыландыру, ойлау қабілетін дамыту. Табиғатты қорғауға тәрбиелеу. Сабақтың типі: жаңа білімді игеру. Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ. Сабақтың әдісі: дамыта оқыту, іздендіру-зерттеу, жинақтау. Оқушылармен жұмыс істеу формалары: ұжымдық топтық жұптық жеке. Көрнекіліктер: слайдар, суреттер. Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезең. А) Оқушылармен сәлемдесу. Б) Оқушыларды түгендеу. В) Оқушыларды 3 топқа бөлу. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Үй тапсырмасы І . Топ Ч . Дарвин тобы • Эмбриологиялық дәлел бойынша зерттеулер жасаған ғалымдар? • Онтогенез және филогенез деген не? • Биогенетикалық заң қалай тұжырымдалады. • Адам эмбрионында дами бастаған кезде нелер пайда болады? • Қандауыршаның желілерге жататындығын дәлелдеген ғалым. • Қандай ғылым өліп біткен өсімдіктер мен жануарларды зерттейді? ІІ . Топ К . Линней тобы • Балықтар мен қосмекенділер арасындағы өтпелі форма. • Екі түрден тұратын өліп біткен кесірттер туысы. • Жеке мүшелер және тұтас ағзаны салыстырып , қатарлап орналастыруға негізделген дәлелдер. • Генетикалық дәлелдер неге негізделген . • Биогеография нені зерттейді. • Сүтқоректілеріңің барлығы не қалталы не жұмыртқалағыш болатын қай континент ІІІ . Топ Ж.Б. Ламарк тобы • Адам эмбрионы дамуының соңында қандай өзгерістер болады? • Биогендік заңның дамуына үлес қосқан ғалымдар. • Көнеқұстың құстармен туыстастығы неде? • ДНХ молекулаларымен нәруыздарды талдауға негізделген әдістер арқылы нені анықтауға болады . • Аустралияда қандай жануарлар сақталып қалған. • Хромосомолары көбірек ұқсас болатын ағзалардың тобы. Семантикалық карта
6 663 776 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Фирсова Мария Викторовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
3 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.