ҚАЗАҚСТАН
РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
«ЭЛЕКТРОТЕХНИКА
КОЛЛЕДЖІ» /КМҚК/
/Бекітемін/
Электротехника колледжінің
директоры
________________
А.Т. Сарпеков
«02»
қыркүйек 2017 ж.
«Техникалық
нормалау»
ПӘНІ БОЙЫНША ОҚУ – ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ
Топ СД 333
Мамандық: 1114000 «Дәнекерлеу ісі»
Біліктілігі:
1114063 «Техник-механик»
Семей 2017 жыл
БАҒДАРЛАМА
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК БІЛІМ БЕРУДІҢ ЖАЛПЫҒА МІНДЕТТІ СТАНДАРТЫ ЖӘНЕ «Техникалық
нормалау» ПӘНІ БОЙЫНША ТИПТІК ОҚУ (ҚР білім және ғылым Министрлігінің №72
БҰЙРЫҒЫМЕН, 22.01.2016 ж.) НЕГІЗІНДЕ ӨНДЕЛГЕН
1114000 «Дәнекерлеу ісі (түрлері бойынша)»
МАМАНДЫҒЫ
ҮШІН
ОҚЫТУШЫ
: Жаппаров П. А.
Бағдарлама
Арнайы пәндер циклы
ПЦК
МӘЖІЛІСІНДЕ ҚАРАЛҒАН ЖӘНЕ ҚАБЫЛДАНҒАН
ХАТТАМА
№ 1 , 02.09.2017 ж.
ПЦК ЖЕТЕКШІСІ________________________ В. М.
Кантарбаева
КЕЛІСІЛДІ:
Әдіскері_________________А. С. Касымжанова
ОӘБ әдіскері_________________Сулейменова
Д.М.
ОӨЖБ директордың орынбасары _____________
А. Г. Молдиярова
1.Түсіндірме жазба
«Техникалық
нормалау» пәнінен даярланған осы оқу жұмыс бағдарламасы Қазақстан Республикасы
техникалық және кәсіптік білім беру саласы бойынша мемлекеттік жалпыға міндетті
білім беру стандартының талаптарына сәйкес (ҚР МЖМБС тіркеу № 4.05.040 -2008)
1114000- «Дәнекерлеу ісі» мамандығының білім берудің барлық нысандарында оқыту
міндетті болып саналады.
Осы оқу жұмыс бағдарламасы бойынша пәнді оқытудың мақсаты – технкалық нормалау
бойынша техник-механик біліктілігінен арнайы және кәсіптік құзыреттіліктерді
меңгертуге ықпал ету.
Бәсекеге
қабілетті мамандарды даярлауға осы пәннің рөлі мен мәні - білім алушыларға
техникалық нормалау жолдарын үйрету.
Осы
оқу жұмыс бағдарламасы орта буын мамаңы деңгейі бойынша төмендегі
біліктіліктерді жүзеге асырады:
-орта буын маманы
1114053 техник
1114063 техник-механик
«Техникалық
нормалау» пәнінің оқу жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру үшін білім беруді
ұйымдастырудың келесідей нысандары ұсынылады: дәрістер,семинарлар,экскурсиялар,
бақылау жұмысы және басқалар.
Оқу
материалдарының ерекшелігі мен күрделілігіне байланысты білім берудің келесідей
әдістері ұсынылады: сұхбаттасу, пікірсайыс, жағдаяттық тапсырмаларды шешу,
өндірістік жағдаяттарды талдау, рөлдік және іскерлік ойындар, миға шабуыл,
материалды презентациялау, шағын топтарда жұмыс істеу тағы басқалар.
Оқылатын
курс келесі пәндерден меңгерген білімдерге негізделеді:
-Сызу;
-Стандарттау және метрология;
-Дәнекерлеу құрылғысы;
Курсты
оқу барысында меңгерген білімдер келесі пәндерді оқуда қолданылады:
-Арнайы технология.
Пәнді
игеру мақсатында 55 сағат (47-теория, 8 ЗТЖ) өткізу қарастырылған.
Осы оқу жұмыс бағдарламасы материалдарын ойдағыдай меңгеруге мүмкіндік туғызу
үшін өндірістік сабақтар өткізуді, жәнеде өндірістік келелі мәселелерді шешу
дағдысын қалыптастыруды алдын-ала ескеруді көздейді.
1.
«Техникалық нормалау» пәнінің тақырыптық жоспары мен мазмұны
|
Бөлімдердің
және тақырыптардың аталуы
|
Жалпы уақыт саны
|
|
Барлығы
|
ЗТЖ
|
|
|
1-бөлім.
Өндірісті ұйымдастыру.
|
10
|
|
|
1.1
|
Өндірісті
ұйымдастыру.
|
2
|
|
|
1.2
|
Еңбекті
жіктеу және кооперациялау.
|
2
|
|
|
1.3
|
Техникалық
нормалау.
|
2
|
|
|
1.4
|
Норма
және норматив.
|
2
|
|
|
1.5
|
Техникалық
негізделген уақыт нормасын жіктеу
|
2
|
|
|
|
2-бөлім. Еңбек нормаларын
зерттеу.
|
10
|
|
|
2.1
|
Жұмыс
уақытының шығындарын бақылап зерттеу
|
2
|
|
|
2.2
|
Еңбек
уақытына фотография жүргізу. Хронометраж жүргізу
|
2
|
|
|
2.3
|
Нормалау әдістері
|
2
|
|
|
2.4
|
Еңбекті нормалауға арналған нормативтік
материалдар
|
2
|
|
|
2.5
|
Еңбек нормаларының заңнамасы
|
2
|
|
|
|
3-бөлім. Дәнекерлеу процестерін нормалау
|
14
|
8
|
|
3.1
|
Дәнекерлеуге
құрастыру жұмыстарын нормалау
|
2
|
|
|
3.2
|
Оттегілік
және плазмалық кесуді нормалау
|
|
2
|
|
3.3
|
Бақылау
жұмысы
|
2
|
|
|
3.4
|
Электр
доғалық дәнекерлеу жұмыстарын нормалау
|
|
2
|
|
3.5
|
Қорғаушы
газ ортасында орындалатын дәнекерлеу жұмыстарын нормалау ПР
|
|
2
|
|
3.6
|
Түйістірмелі
дәнекерлеу жұмыстарын нормалау
|
|
2
|
|
3.7
|
Газбен
дәнекерлеу жұмыстарын нормалау
|
2
|
|
|
|
4-бөлім.
Нормативтік құжаттарды толтыру
|
21
|
|
|
3.5
|
Наряд
бланкілерін толтыру
|
2
|
|
|
3.6
|
Шығын
калькуляциясын құрастыру
|
2
|
|
|
3.7
|
Жабдықтарды
орналастыру және еңбек процесін ұйымдастыру
|
2
|
|
|
21
|
Еңбек
бригадаларын ұйымдастыру және олардың құрылымы
|
2
|
|
|
22
|
Ауысымды
еңбек жұмыстарын нормалау
|
2
|
|
|
23
|
Еңбек
және жұмыс режимдері
|
2
|
|
|
24
|
Жұмысшыларды
моральді және материалды ынталандыру
|
2
|
|
|
25
|
Техника
қауіпсіздігін нормалау
|
2
|
|
|
26
|
Металл
өңдеу станоктары және слесарлы жұмыстарды нормалау
|
2
|
|
|
27
|
Еңбек
ақысын нормалау
|
2
|
|
|
28
|
Әкімшілік
бақылау жұмысы
|
1
|
|
|
|
Барлығы
пән бойынша
|
55
|
8
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 «Техникалық
нормалау» пәнінің мазмұны
1-бөлім. Өндірісті
ұйымдастыру.
1.1. Өндірісті ұйымдастыру. Өндірісті ұйымдастырудың
маңыздылығы мен мазмұны. Өндірісті ұйымдастырудың бағыты мен тапсырмалары.
Техникалық, экономикалық, психофизикалық, социалды мақсаттар. Өндірісті
ұйымдастырудың теориялық негізі.
1.2. Еңбекті жіктеу және
кооперациялау.
Еңбекті жіктеп кооперациялаудың маңызы. Кәсіпорындағы еңбекті бөлудің
формалары: технологиялық; функционалдық; кәсіптік; біліктіліктік. Еңбекті
бөлудің шекаралары. Цехаралық, цехішілік, учаске ішілік кооперация.
1.3. Техникалық нормалау. Еңбек нормасының жүйесі.
Еңбекті нормалау функциялары. Еңбек нормаларының түрлері мен сипаттамалары.
Уақыт нормасы
1.4. Норма және норматив. Еңбек нормативтері. Техникалық
нормалаудың негізгі мақсаты. Кәсіпорында еңбекті нормалау. Өнімділік
нормасы. Қызмет ету нормасы. Адам саны нормасы. Бірыңғай нормалар.
Жергілікті нормалар. Ірілендіріп нормалау. Дифференциалдық нормалау. Кешенді
номалау.
1.5. Техникалық негізделген
уақыт нормасын жіктеу
Жұмыс уақытын
ұйымдастыру. Өндірістік уақыт. Өндірістік емес уақыт. Оперативті уақыт. Өндірістік уақыт 3
негізгі түрге бөлінеді:
1. Оперативті уақыт;
2. Жұмыс орнына қызмет ету
уақыты;
3. Дайындық уақыты.
Оперативті уақыт
негізгі және қосалқы уақыттан құрылады.
Негізгі уақыт еңбек
затының сан неиеме сапалық өзгеруінен жаратылған уақыт.
Қосалқы уақыт
жұмысшының негізгі жұмысты орындау үшін атқарған әрекеттеріне қатысты уақыт.
Жұмыс орнына қызмет ету
уақыты – жабдықты және жұмыс орнын тазалыққа, тәртіпке ұстауға жаратылған
уақыт. Барлық басқа да уақыт шығындары өндірістік емес болып табылады.
Өндірістік емес уақыт шығындарында кездейсоқ және өндірістік емес жұмыстар
пайда болады. Кездейсоқ жұмыстар - өндірістік қажеттіліктен пайда болған
жұмыстар уақыты. Өндірістік емес жұмыстар - өнім өндірісін ұлғайтпайтын немесе
оның сапасын жақсартуға әсер етпейтін уақыт.
1-бөлімді оқып
үйренгеннен кейін студенттер білу керек:
-Еңбекті нормалау
функцияларын;
-Еңбекті бөлудің шекараларын
ажырата білуді;
-Кәсіпорындағы еңбекті
бөлудің формалары;
-Өндірісті ұйымдастырудың
маңыздылығы мен мазмұны.
істей алу
керек:
еңбек
бригадаларын құрастыруды;
нормалармен
жұмыс істеуді;
нормативтермен
жұмыс істеуді;
өндірістік
уақытты дайындауды.
2-бөлім. Еңбек нормаларын
зерттеу.
2.1. Жұмыс уақытының
шығындарын бақылап зерттеу
Жұмыс
уақыты – жұмысты орындауға кететін уақытты немесе
тікелей міндеттерін жүзеге асыруға арналған жұмысқа белсенді бөлген
уақыт. Жұмыс уақытының пайдалану коэффициенті. Ұйымдастырушылық және
техникалық себептерге байланысты және қызметкердің тәуелді емес, жұмыс
уақытының жоғалуы коэффициенті. Жұмысшыларға байланысты жұмыс уақытының
жоғалуы коэффициенті.
«Парето принципі». «АBC анализі».
2.2. Еңбек уақытына
фотография жүргізу
Жұмыс
орнын фотолау дегеніміз – белгіленген уақыт межесінде еңбек шығындарын бір
адамға немесе белгілі бір топқа қатысты жұмыс уақытының шығындарын бақылау
әдісі.
Хронометраж жүргізу
Хронометраж.
Фотохронометраж.
Хронометраж
– қол
және машина операцияларына кететін
жұмыстық уақытты өлшеу әдісі. Хронометраж секундөлшермен жүргізіледі. Ол уақыт
нормасын, операцияны орындау режимін білуге
мүмкіндік береді
2.3. Нормалау әдістері
Бірыңғай
нормалар бірдей ұйымдастырушылық техникалық жағдайда тақарылатын технологиялық
біртектес еңбек операциялары мен процестеріне тағайындалады.
Жергілікті
нормалар – тек өзінің ұйымдастырушылық техникалық жағдайына сәйкес келетін
операциялар мен жұмыстарға кәсіпорын өзі тағайындайтын нормалар.
Ірілендіріп
нормалау деңгейіне байланысты нормалардың дифференциалдық, іріленген және
кешенді нормалар болып бөлінеді:
Дифференциалдық
нормалау – операциялардың жеке элементтеріне тағайындалады. Қолдану жері –
потокты және ірі сериялы өндірісте нормалаудың жоғарғы дәлдігі керек.
Іріленген
нормалау – процесс кезегінде оны толығымен бөліктерге бөлмей, тұтас бір бөлік
ретінде қарастырған жағдайға тағайындалады.
Кешенді номалау
- өнім немесе жұмыс көлемінің бірлігін өндіруге бағытталған белгілі бір
жұмыстар кешенінен таратылған еңбек шығындарын білдіреді.
2.4. Еңбекті нормалауға арналған нормативтік материалдар.
Нормативтік материалдарға мыналар кіреді:
жабдық жұмысы режимінің нормативтері;
уақыт нормативтері;
регламенттелген үзілістердің
нормативтері;
қызметкерлердің саны нормативтері;
қызмет көрсету уақытының
нормативтері;
еңбек процессінің элементтері
бойынша сараланған және ірілену дәрежесі белгіленетін еңбек нормаларынан төмен
уақыт, өндіру және қызмет көрсету нормалары.
2.5. Еңбек нормаларының заңнамасы
Ст. 101 ҚР Еңбек кодексi 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414-V ҚРЗ Еңбек жөніндегі
үлгiлiк нормалар мен нормативтер
Жұмыскерлерге қойылатын біліктілік талаптары
2-бөлімді оқып үйренгеннен кейін студенттер білу керек:
Еңбек нормаларының заңнамасын;
Нормалау әдістерін;
Нормативтік материалдар түрлерін айқындауды;
Жұмыс уақытының шығындарын
бақылап зерттеуді;
істей алу
керек:
еңбек уақытына
фотография жүргізуді;
еңбек уақытына
хронометраж жүргізуді;
қызмет көрсету уақытының нормативтерін анықтауды;
регламенттелген үзілістердің нормативтерді табуды;
3-бөлім. Дәнекерлеу процестерін нормалау
3.1.
Дәнекерлеуге құрастыру жұмыстарын нормалау
Жинақтау – құрастыру
жұмыстарының уақыты. Құрастыру жұмыстарының уақыт нормасы. Даналық
калькуляциялық уақыт. Кесте толтыру.
3.2. ЗТЖ 1. Оттегілік және
плазмалық кесуді нормалау
Негізгі уақытты анықтау.
Қосымша уақытты анықтау. Жұмыс орнына қызмет көрсету уақыты. Газбен кесуге
кететін уақыт. Газбен кесуге кететін уақыт шығыны.
3.3. Бақылау жұмысы.
3.4. ЗТЖ 2. Электр доғалық
дәнекерлеу жұмыстарын нормалау
Негізгі уақытты анықтау.
Қосымша уақытты анықтау. Жұмыс орнына қызмет көрсету уақыты. Электр доғалық
дәнекерлеу жұмыстарына кететін уақыт. Электр доғалық дәнекерлеу жұмыстарына
кететін уақыт шығыны. Кесте толтыру.
3.5. ЗТЖ 3. Қорғаушы газ
ортасында орындалатын дәнекерлеу жұмыстарын нормалау
Негізгі уақытты анықтау.
Қосымша уақытты анықтау. Жұмыс орнына қызмет көрсету уақыты. Қорғаушы газ
ортасында орындалатын дәнекерлеу жұмыстарына кететін уақыт. Қорғаушы газ
ортасында орындалатын дәнекерлеу жұмыстарына кететін уақыт шығыны. Кесте
толтыру.
3.6. ЗТЖ 4. Түйістірмелі
дәнекерлеу жұмыстарын нормалау
Негізгі уақытты анықтау.
Қосымша уақытты анықтау. Жұмыс орнына қызмет көрсету уақыты. Түйістірмелі
дәнекерлеу жұмыстарына кететін уақыт. Түйістірмелі дәнекерлеу жұмыстарына
кететін уақыт шығыны. Кесте толтыру.
3.7. Газбен дәнекерлеу
жұмыстарын нормалау
Негізгі уақытты анықтау.
Қосымша уақытты анықтау. Жұмыс орнына қызмет көрсету уақыты. Газбен дәнекерлеу
жұмыстарына кететін уақыт. Газбен дәнекерлеу жұмыстарына кететін уақыт шығыны.
Кесте толтыру.
3-бөлімді оқып үйренгеннен кейін студенттер білу керек:
Студент білуі керек:
-
Уақыттың техникалық мөлшерінің құрамы;
-
Мөлшерлеу әдістері;
-
Жұмыс мерзімін бейнеге түсіру;
-
Жұмыспен үдерісті мөлшерлеу негіздерін;
-
Газбен дәнекерлеу жұмыстарына кететін уақыт шығыны анықтауды;
Істей алу керек:
-жеке жұмыстар мен технологиялық үдерістерді мөлшерлеу;
-хронометраж құрастыру.
- дәнекерлеу
жұмыстарына кететін уақыт шығынын анықтауды;
- жинақтау
– құрастыру жұмыстарының уақытын анықтауды;
- қосымша
уақытты анықтауды.
4-бөлім. Нормативтік
құжаттарды толтыру
4.1. Наряд бланкілерін
толтыру
Нұсқама түрлері. Наряд
кестесін толтыру. Еңбек және техника қауіпсіздігі нарядтары.
4.2. Шығын калькуляциясын
құрастыру
Калькуляция түрлерін
анықтау. Өзіндік құн. Материал шығыны, еңбек ақы шығыны, қосымша шығындар.
4.3. Жабдықтарды
орналастыру және еңбек процесін ұйымдастыру
4.4. Еңбек бригадаларын
ұйымдастыру және олардың құрылымы
Еңбекті бригадаға бөлу.
Еңбек оңтайландыру. Еңбектің ауырлық деңгейі.
4.5. Ауысымды еңбек
жұмыстарын нормалау
Ауысым түрлері. Ауысымдық
еңбек. Ауысымдағы еңбектің тиімділігі.
4.6. Еңбек және жұмыс
режимдері
Жұмыс режимдері. Еңбек
демалыстарын ұйымдастыру.
4.7. Жұмысшыларды моральді
және материалды ынталандыру
Моральды ынтылындыру.
Материалды ынталандыру.
4.8. Техника қауіпсіздігін
нормалау
Техника қауіпсіздігі
нормалары. Энергия шығындау жұмысы бойынша бөліну. Жарықтандыру деңгейі. Дыбыс
режимдері. Шаңды ортада еңбек ету.
4.9. Металл өңдеу
станоктары және слесарлы жұмыстарды нормалау
Металл өңдейтін
білдектердің нормалары. Еңбек ету мерзімі. Техникалық қызмет көрсету. Слесарлы
жұмыстардың нормалары.
4.10. Еңбек ақысын нормалау
Еңбек ақысын нормалау.
Жалақыны бөлу. Разрядтар. Еңбек ету сағаттары. Түнгі еңбек уақытына жалақыны
есептеу.
4.11. Әкімшілік бақылау
жұмысы
4-бөлімді оқып үйренгеннен кейін студенттер білу керек:
-
Наряд бланкілерді толтыруды;
-
Мөлшерлеу әдістері;
-
Шығын калькуляциясын құрастыруды;
-
Жұмыспен үдерісті мөлшерлеу негіздерін;
Істей алуы керек:
-жеке жұмыстар мен технологиялық үдерістерді мөлшерлеу;
-еңбек бригадаларына хронометраж құрастыру.
-техника
қауіпсіздігі нормаларын еспетей білуді.
3.
Әдебиеттер мен оқу құралдар тізімі
Негізгі
әдебиет:
1.
Техническое
нормирование труда в машиностроении (1990) Н. А. Силантьева
2.
Техническое
нормирование, Практикум (2010) О. Я. Седель
3.
Нормирование
труда (2003) В. Б. Бычин
4.
Организация,
нормирование и оплаты труда на промышленных предприятиях (2003) Б. М. Генкин
5.
Общемашиностроительные
нормативы времени на слесарную обработку деталей и слесарно-сборочные работы по
сборке машин (1991)
6.
Организация,
нормирование и оплата труда на предприятии (2005) В. П. Пашуто
7.
Организация,
нормирование итруда (2009) В. В. Сороченко
8.
Техниеческое
нормирование операций механической обработки деталей (2003) И. М. Морозов
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.