Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Ақмола облысы Бурабай кенті С.Сейфуллин атындағы мектебі «Сұңқар ақын» атты мәнерлеп оқу сайысы Өткізген: Ахметбекова Б.С. Мақсаты: қазақ халқының тарихындағы қасіретті кезеңде солақай саясаттың құрбаны болған, қазақ халқының зиялыларының бірі С.Сейфуллин жайлы оқушыларға мағлұмат беру.С.Сейфуллин есімін құрметтеуге, ұмытпауға тәрбиелеу. Көрнекілігі: интерактивті тақтада слайдтар,қоғам қайраткерлері мен ақын-жазушының портреті, бейне материалдар. Барысы: Оқушыларды сынып сағатының тақырыбымен,мақсатымен түсіндіру. Мектебімізге С.Сейфуллин атының берілуі тектен-тек емес екенің айта отырып, ортаға тарих пәнінің мұғалімі Әсет Алдабергенұлына сөз беру. Тарих пәнінің мұғалімі мектебімізге қай жылы,қашан С.Сейфуллин аты берілгені туралы ақпарат берілді. Мұғалімнің сөзі: С. Сейфуллин атамекен болашағының нұрлы, жарқын болуын тіледі, барлық саналы ғұмырын, күш жігерін осы ізгілікті іске арнады. Сәкен айналасы жиырма жылдың ішінде қазақ дәулеті шалқыған, өнер - білімі гүлденген халықтардың қатарына қосуды армандады. Қараңғылық, дәрменсіздік, қос үрей қорқақтық құрсауында талмаусыраған қалың бұқараны азаттандыру, еркін де жарық әлемге шығару, озық жұрттар санатына қосу, өнер - біліммен қаруландырып, бақытты өмір жасардай дәрежеге жеткеру С. Сейфуллиннің ес біле көкірегіне ұялаған аңсаулы арманы, ынтыға іздеген нысанасы еді. Жаңа заманда бостандыққа қолы жетіп, бақытты өмір сүрген, халқымен жиырма жылдай бірге жасасып және жақсы білген өмірін айқын бейнелеп, туған халқының жалынды жыршысы болған С.Сейфуллин поэзияның кең арналы эпикалық, терең сырлы лирикалық салаларында жарқырап көзге түсті де, шын халықтық, нағыз ұлттық поэзияның өрнекті үлгілерін салды. Кеңес заманында білімі де, тәжірибесі де, таланты да жетілген кешегі ауыл ақыны аз уақыттың ішінде әдебиет шеберлерінің алдыңғы сапына шығып, қазақтың жас совет әдебиетінің қалыптасу кезеңінде де қатарға жетіп кемелденген кезінде де өзіне лайық ардақты орнын алды. Сөйтіп оның есімі туған ел әдебиетінің тарихында «аспанның төсін арда емген» Алатаудай зәулім шоқының бірі болып қалды. Бейне материалдар көрсетіледі. 1.Ақынның өмірі мен шығармашылығы 2.Сәкен жайлы естелік. 3.Сәкеннің мұражайы. Кіріспе сөз. Сәкен Сейфуллин-ұлы тұлға. Сәкен (Сәдуақас) Сейфуллин 15 қазан 1894 жылы Жезқазған өңіріндегі бұрынғы Ақадыр ауданындағы Қарашілік қыстағында дүниеге келген. Қазақ жаңа әдебиетінің негізін салушы, мемлекеттік қайраткер. Нілдідегі орыс-қазақ, Ақмоладағы бастауыш приход мектебінде, Омбыдағы мұғалімдер семинариясында оқыды. 1914 жылы Қазан қаласында «Өткен күндер» атты тұңғыш өлеңдер жинағын бастырды. Омбыда қазақ жаситары ашқан «Бірлік» қауымы басшыларының бірі болды. 1917 жылы 9 наурызда «Асығып тез аттандық» өлеңін жазды. Кешікпей Ақмола қаласына ауысып, «Жас қазақ» революциялық ұйымын құрды, «Тіршілік» газетін шығарысты, 3 айлық педкурсқа оқытушы болды. 1917 жылы қарашада «Кел, жігіттер» өлеңін жазып, Қазан төңкерісін қуана қарсы алды. Осы кезде Ақмола Совдепінің президиум мүшелігіне сайланды. 1918 жылы «жас қазақ марсельезасын» жазды, «Бақыт жолына» атты пьесасының премьерасы көрсетілді. 1918 жылғы 4 маусымда атардың көтерілісі болып, Ақмола Совдепі тұтқындалады. Атаман Анненковтың азап вагонында 47 күн ажалмен арпалысып, Сәкен 1919 жылғы 3 сәуірде Колчактың Омбыдағы түрмесінен қашып шығады. 1920-1936 жылдары Ақмола атқару комитеті төрағасының орынбасары және әкімшілік бөлімінің меңгерушісі, Қазақ Кеңес Автономиялық Республикасы Орталы Атқару Комитеті Президиумының мүшесі, «Еңбекші қазақ» газетінің редакторы, хaлық ағарту комиссарының орынбасары, ҚазКАСР Халық Комиссарлары Кеңесінің Төрағасы, Халық ағарту комиссариаты жанындағы ғылым Орталығының төрағасы, Қазақстан пролетар жазушылары ассоциациясының (ҚазАПП) басшысы, БК(б)П Қазақстан Өлкелік Комитетінің партия тарихы бөлімінің меңгерушісі, Қызылордадағы халық ағарту институтының, Ташкенттегі қазақ педагогикалық институтының директоры, «Жыл құсы» альманағы, «Жаңа әдебиет» журналы басшысы, Қазақтың мемлекеттік институтының доценті, «Әдебиет майданы» журналының редакторы, Қазақтың коммунистік журнлистика институтының профессоры қызметтерін атқарды. Осы кезде жаңа өмір жолында күреске шақырған «Асау тұлпар» өлеңдер жинағы, «Бақыт жолына», «Қызыл сұңқарлар» атты пьесалары жарық көреді. «Домбра» (1924), «Экспресс» (1926), «Тұрмыс толқынында» (1928) атты поэтикалық жинақтарында Қазан төңкерісінің жеңісі жырланды. Жаңашыл ақын поэзия мен драмматургияға көп жаңалықтар енгізді. Өлеңнің түрі мен мазмұнында түбегейлі өзгеріс жасап, қазақ халқының поэтикалық дәстүрін дамытты. С.Сейфуллин өмірде де, әдебиетте де белсенді күрескер болды. «Көкшетау» (1934), «Қызыл ат» (1934), дастандарында заманалық мәселелер көрсетілген. «Қызыл атта» 30-жылдардың бас кезінде Казақстанның ауыл шаруашылығында орын алған асыра сілтеу оқиғалары сыналады. «Ақсақ киік» (1924), «Аққудың айрылуы» (1925) шығармаларында туған даланың табиғатын, адамның ішкі сезім күйлерін суреттейді. С.Сейфуллин проза, драмматургия, әдеби сын, әдебиеттану салаларында көрнекті еңбек етті. «Жұбату» (1917) әңгімсі – Сәкеннің қазақ әйеліне арналған алғашқы прозалық, шығармасы. «Жемістер» (1935), «Біздің тұрмыс», «Сол жылдарда» туындыларында замандастар өмірі бейнеленген. С.Сейфуллин қазақ халқының патшалық езгіге қарсы күресін «Тар жол, тайғак, кешу» атгы тарихи-мемуарлық романында көрсетеді Публицистика саласының дамуына қосқан еңбегі баға жетпес. Қазақтың ескі әдебиет нұсқауларын жинау, зертгеу, бастыру ісімен де шұғылданды. Оның қатысуымен «Қазақтың ескі әдебиет нұсқаулары» (1931), «Батырлар» (1933), «Ақан сері-Ақтоқты», «Ләйлі-Мәжнүннің» қазақша аудармасы жарық көрді. «Қазақ әдебиеті» (1932) кітабы – осы саладағы алғашқы зерттеу еңбектерінің бірі. Халық әдебиеті материалдарын мол жинап, пайдаланған бұл зертгеуінде қазақ ауыз әдебиеті үлгілерін жанрлық жағынан жіктеп, идеялық-көркемдік талдаулар жасайды. С.Сейфуллин қазақ әдебиетінен мектептерге оқулық жазу існе де қатысқан. Қазақ әдебиетінің кадрларын даярлауға, алғашқы кітаптарын бастыруға көп күш салды. 1936 жылы қазақ әдебиеті мен өнерінің Москвада өткен бірінші онкүндігіне қатысты. Қазақ жазушылары ішінен тұңғыш рет Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталып, шығармашылық еңбегіне 20 жыл толуы кеңінен мерекеленді.1938 жылы жолсыз жазага ұшырады. Ол туралы С.Мұқановтың «Сәкен Сейфуллин» пьесасы, Ғ.Мүсіреповтың «Кездеспей кеткен бір бейне» повесі, поэмалар, әдебиеттанушылық зерттеулер жазылды Құлпытас Жарасқан Әбдіраш Талай ұрпақ бізден кейін келсе де, Тағзым етер дұға оқып зейіндеп. Мына дала болса егер мына бел, Сол арада жатыр Майлин Бейімбет. Ежелден - ақ екі көздің бірі қас, Озық туған, ойы жүйрік, жыры жас. Ақаңның да Құлагері бар десек, Сол Құлагер – Жансүгіров Ілияс. Теңеуін халық төксе де, Байламын айтқан бекемдеп. Сұлуы жердің Көкшетау, Сұлуы ердің Сәкен деп. Сайыскерлерге алдағы уақытта да тек қана жеңіс тұғырынан көріне берулеріне тілектеспіз «Халық жауы» Қара күй жағылған. Қарғыс таңба Жазықсыз таңылған. «Халық жауы» Үй- орманың оталу. Өз еліңде Өзің дұшпан аталу. Саналылар Сұмырайға саналу. Айыпсыз-ақ Абақтыға қамалу. Қапияда Қауып алар қармақтар, Ойды орап, Қырды жапқан Карлагтар Қайда барсаң Қан сасыған іргелер Тірі өлікке толған іші түрмелер -Парызың көп Тірілер, Өмір-күрес,жанталас. Заман туса бірігер Басыңды қос,алты Алаш. Қазағымның әр үйін Қуат беріп қолдаған. Әли десең-Әлиің, Хан десеңіз-Хан болам. Ұлдар туар Ержүрек, Атар әлі таң-нұрың. Бөлінсеңдер бөрі жеп, Тәлтек болар тағдырың. Аспан әлем-нұрланса, Жау шықпайды тасадан. Алаш туы бір болса, Бауыр-бүтін, Бас-аман. СӘКЕН: Мен-Сәкенмін! Сейфолланың баласы, Жазылмаған жүрегімнің жарасы. Мен құдайдың ажалынан өлгем жоқ, Мені өлтірген адамдардың аласы. Он жетіде ту ұстадым қолыма, Мақтанышпен мадақтадым оны да! Қыран едім,қанатыммен соғылып, Өзім түстім қастандықтың торына. Көжегіне ұқсамадым қоянның, Қатарымнан тым ертерек ояндым. Қызыл туды жырлап едім армансыз, Ақырында,қызыл қанға боялдым. Бостандықтың күте-күте әр таңын, Енді соның шын азабын тартамын! Мені атқан адамдардан қорықпаймын, Елін сатқан адамдардан қорқамын!
6 662 192 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Сахаров Олег Игоревич. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
36/72 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
5 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.