Сабақтың
тақырыбы: Сөз табынан өткенді қайталау
Cыныбы:
6-сынып
Сабақтың
мақсаты:
Білімділік:
Оқушылар сөз таптарынан
өткенді қайталай отырып, білімдерін бекітеді. Құрамдық, мағыналық түрлерін
ажырата білуге төселеді.. Теориялық білімдерін практикамен ұштастыру арқылы
алған білімдерін жүйелей отырып, сөз таптарын толық меңгере түседі..
Тәрбиелік:
Сабақ барысында қазақ халқының ұлттық
ойындарын насихаттау арқылы ұлттық ойынға деген қызығушылық сезімі артады, мәдениеттілікке,
ептілікке, қырағылыққа, бірін-бірі сыйлай, тыңдай білуге тәрбиеленеді.
Дамытушылық:
Оқушылардың ойлау қабілеттері мен шығармашылық қабілеттері дамиды. Өз ойын
дәлелдеп, қорыта білуге дағдыланады.
Сабақтың
түрі: қайталау сабағы
Сабақтың
көрнекіліктері: кесте, семантикалық
карта, схема, венн диаграммасы, кері байланыс парағы, өзін-өзі және бірін-бірі
бағалау парағы, талдаудың үлгі нұсқасы, сәйкестендіру тесті, интерактивті
тақта, бейне фильм, т.б.
Пәнаралық
байланыс: тарих, әдебиет, ән-күй, дене шынықтыру,
өзін-өзітану
Сабақтың
барысы:
1.Ұйымдастыру
кезеңі Психологиялық тренинг
2.
Үй тапсырмасын тексеру Ережелерді сұрау
-Қазақ тілінде
неше сөз табы бар? -Етістік туралы не білесің?
-Зат есім туралы
айт. –Есімдік туралы не білесің?
-Сын есім туралы
айт. –Үстеу туралы айт.
-Сан есім туралы
айт. -Шылау туралы не айта аласың?
-Одағай туралы
айт. –Еліктеу сөз туралы не білесің?
І
КЕЗЕҢ: ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТЫ ОЯТУ
Топтастыру
стратегиясы (1-слайд)
Қазақ ауылы
(Балалар өз
білімдерін ортаға салады)
Жеке жұмыс
---Жұпта пікірлесу ---Топта талқылау---Ортаға салу
Топқа бөлу: Ыбырай
мен Абай өлеңдерінің үзіндісін таратып беру
ІІ
КЕЗЕҢ: МАҒЫНАНЫ ТАНУ
-Құрметті
оқушылар! Біздің бүгінгі сабағымыз ерекше болмақ. Бүгін Абай ауылында үлкен
той. «Той дегенде қу бас та домалар» дегендей Ыбырай ауылы да келіп жеткен
екен. Ендеше бүгінгі тойда екі ауыл адамдары қазақтың ұлттық ойындарын ойнамақ.
Қонақтар орындарына жайғасқан екен. Қанеки, тойбастарды бастамаймыз ба?
1.Тойбастар-Зат
есімді қайталау (2-слайд ) Бейне көріністі тамашалау
-Балалар,
тойбастар туралы не білесіңдер?
-Мәтінді түсініп
оқы.
-Тойбастар туралы
не айтасың?
-«Тойбастар» сөзі
қай сөз табына жатады?
-«Тойбастар»
сөзін талда.
–Мінеки,
тойбастар айтылып, той да басталды. Ендеше көкпар тартпаймыз ба?
2.Көкпар-Сын
есімді қайталау (3-слайд) Бейне көріністі
тамашалау
-Балалар, көкпар
туралы не айта аласыңдар?
-Мәтінді түсініп
оқы.
-Мәтіннен сын
есімдерді тауып, мағынасына қарай ажыратып, екі бағанға бөліп жаз.
Сапалық сын есім Қатыстық сын есім
–Балалар, енді
алтыбақан аясында ән салып, көңіл көтермеймізбе?
3.Алтыбақан-Сан
есімді қайталау (4-слайд )
Бейне көріністі
тамашалау
-Мәтінде не
айтылған?
-Сан есімдерді
тауып, сұрақ қоя отырып, мағынасына қарай ажырат.
-Берілген кестені
толтыр.
Семантикалық карта
(1-кесте)
Сан
есімнің түрлері
|
Есептік
сан
есім
|
Реттік
сан
есім
|
Топтау
сан
есім
|
Болжал-дық
сан есім
|
Жинақ-тық
сан есім
|
Бөлшек-тік
сан есім
|
Он-оннан,
жүзден
|
|
|
+
|
|
|
|
Бес жүз,
екі,
мың бір
жүз
|
|
|
|
|
|
|
Екінші,
алпыс
бесінші
|
|
|
|
|
|
|
Ондарда, жүз шамалы, екідей
|
|
|
|
|
|
|
Алтау, бесеу, біреу, төртеу
|
|
|
|
|
|
|
Он бүтін төрттен бір,
жүзден алты
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-Қазақ халқы
ежелден ат құлағында ойнаған халық екені бәрімізге белгілі. Қандай да болмасын
жиын-той ат жарысынсыз өтпеген. Олай болса келесі ұлттық ойын –бәйге.
4.Бәйге
–Етістікті қайталау (5-слайд) Бейне көріністі
тамашалау
-Мәтінді оқып,
етістіктерді тап.
-Асты сызылған
етістіктерді мағынасына қарай ажырат.
-Үлгі бойынша
сатылай-кешенді талдау жаса.
(Талдау үлгісі таратылып
беріледі)
Етістік
1.Құрамына қарай: (бір, екі, үш... құрамды)
2.Тұлғасына қарай: (негізгі, туынды)
3.Құрылысына қарай: (дара, күрделі)
4.Мағынасына қарай: (сабақты, салт)
5.Іс-әрекеттің жүзеге асу, аспауына қарай:
(болымды,
болымсыз)
6.Етістер: (өздік, өзгелік, ырықсыз, ортақ)
7.Етістік категориялары: (есімше, көсемше,
тұйық
етістік)
8.Сұрағы:
5.Еліктеу
сөзді қайталау (6-слайд) Бейне көріністі тамашалау
-Балалар, әрине
жарыс болған соң «Бақ шаба ма, бап шаба ма?» дегендей, біреулері бағы жанып,
озып келіп, қуанысып жатады, ал енді біреулері жеңіліп, санын соғып жатады.
Олай болса, ұлттық ойындардан алда келе жатқан ауыл (Абай немесе Ыбырай ауылы)
ат жарысы кезіндегі қуанышты көңіл-күйді, ал сәл жеңілістегі ауыл көңілсіз
сәттеріңді еліктеу сөз түрлерін қатыстырып сөйлем құрау арқылы суреттеңдер.
Венн диаграммасы
Еліктеуіш сөздер Ұқсатығы Бейнелеуіш сөз
6.Сергіту
сәті: «Қара жорға» биі
7.Теңге
ілу-Одағайды қайталау. (7-слайд) Бейне
көріністі тамашалау. Кестені толтыру
–Одағайға қандай сөздер жатады?
Өздік жұмыс
кестесі (2-кесте)
Көңіл-күй одағайлары
|
Жекіру одағайлары
|
Шақыру одағайлары
|
|
|
|
8.
Жамбы ату-Есімдікті қайталау. (8-слайд) Бейне
көріністі тамашалау
Сәйкестендіру тесті
1.Жіктеу
есімдігі (анау, мынау,
осынау, сонау, ол, сол, бұл)
2.Өздік
есімдігі (ешкім,
ешқандай, ешқашан, ештеңе, дәнеңе)
3.Сілтеу
есімдігі (мен,
сен сіз, ол, біз, біздер, сендер, сіздер, олар)
4.Болымсыздық
есімдігі (барлық, барша, күллі,
тегіс, түгел)
5.Белгісіздік
есімдігі (өз, өзі, өзің, өзім,
өздері, өздерің, өзіміз, өзіңіз)
6.Жалпылау
есімдігі (кім?, не?, қашан?
қалай?, қайда?, қайтіп? неліктен? )
7.Сұрау
есімдігі (әлдене,
әлденеше, әлдебіреу, әлдекім, біреу)
9.Арқан
тарту-Шылауды қайталау. (9-слайд) Бейне қөріністі
тамашалау
-Мәтінді оқи
отырып, шылау мен септік жалғауларын ажырат.
-Олардың қайсысы
түбірмен бірге, қайсысы түбірден бөлек жазылады?
ІІІ
КЕЗЕҢ: ОЙ ТОЛҒАНЫС
-Балалар,
бүгінгі сабақ барысында не үйреніп, не білдік?
-Сөз таптары
тарауы бойынша қандай білім алдық?
Кері
байланыс парағы:
-Бүгінгі
сабақ ұнады ма? Ұнаса несімен ұнады?
-Сенің
қиналған сәтің болды ма?
11.Бағалау:
1.Өзін-өзі
бағалау
2.Жұпта бағалау Мұғалімнің бағалауы
3.Топта бағалау
(Алдын ала сабақ
кезеңдері жазылған бағалау прағы таратылып, оқушылар әр кезең бойынша
бірін-бірі бағалайды)
12.Үй
жұмысы: Үстеуден өткенді қайталау
-Балалар, әрине
жарыс болған соң «Бақ шаба ма, бап шаба ма?» дегендей, біреулері бағы жанып,
озып келіп, қуанысып жатады, ал енді біреулері жеңіліп, санын соғып жатады.
Олай болса, ұлттық ойындардан алда келе жатқан ауыл (Абай немесе Ыбырай ауылы)
ат жарысы кезіндегі қуанышты көңіл-күйді, ал сәл жеңілістегі ауыл көңілсіз
сәттеріңді одағай сөз түрлерін қатыстырып сөйлем құрау арқылы суреттеңдер.
Топтастыру стратегиясы
(1-слайд)
Қазақ ауылы
1-тапсырма:
Тойбастар
“Қазақтар тойды әрдайым өлеңмен бастайды. Айтылатын өлең “тойбастар” деп
аталады. Тойдың сәні тойбастарды әнші қыз не жігіт, ал қазіргі кезде
асаба бастайды. Той бастағаны үшін той иесі той бастаушыға рахмет айтып,
сый-сияпат ұсынады.”
Тапсырма:
-Мәтінді түсініп
оқы.
-Тойбастар туралы
не айт.
-«Тойбастар» сөзі
қай сөз табына жатады?
-Мәтіннен зат есім
болатын сөздерді теріп жаз.
2.Көкпар-Сын
есімді қайталау (3-слайд) Бейне көріністі
тамашалау
-Балалар, көкпар
туралы не айта аласыңдар?
-Мәтінді түсініп
оқы.
-Мәтіннен сын
есімдерді тауып, мағынасына қарай ажыратып, екі бағанға бөліп жаз.
Көкпар
Бұл ойынға
қайратты, батыл да төзімді, шапшаң жігіттер қатысады. “Зұлымдық атаулының
аты өшсін” деген сеніммен қара ешкі сойылады. Көкпаршылар алаңды айнала тұрады.
Серкеш алаң ортасына тасталады. Төреші “баста” деген әмір бергенде, көкпаршылар
лап қойып, ептісі іліп алады.Оны қазандыққа салады немесе бір үйге апарып
тастайды. Ол үйде сол күні ойын-той болады.”
Тапсырма:
Сын есімдерді тап. Мағынасына қарай ажыратып, екі бағанға бөліп жаз.
Сапалық сын есім Қатыстық сын есім
3.Алтыбақан-Сан
есімді қайталау (4-слайд )
Бейне көріністі
тамашалау
-Мәтінде не
айтылған?
-Сан есімдерді
тауып, сұрақ қоя отырып, мағынасына қарай ажырат.
-Берілген кестені
толтыр.
Алтыбақан
Алтыбақанды
құру үшін әрқайсысының ұзындығы 3-4 метрдей алты сырық ағаш және көлденең
қоятын бір сырық ағаш пен үш мықты арқан керек. Мосыға ұқсатып үш-үштен
сырғауылды бір жақ басынан байлайды да, екі жерге қадап, ортасына көлденең тағы
бір сырықты қойып, арқандармен мықтап байлайды. Алтыбақан тебушілер екі-екіден
арқандарға отырады да, тербетіле отырып ән бастайды. Жерде тұрып екі жағынан
тербетіп тұрған екі ойыншы да қосылып әндетеді. Қалғандары оларды қолдап, әнді
жалғай түседі. Сөйтіп ойнаушылар алтыбақанға кезек-кезек отырып, ойын жалғаса
береді.
Семантикалық карта
(1-кесте)
Сан
есімнің түрлері
|
Есептік
сан
есім
|
Реттік
сан
есім
|
Топтау
сан
есім
|
Болжал-дық
сан есім
|
Жинақ-тық
сан есім
|
Бөлшек-тік
сан есім
|
Он-оннан,
жүзден
|
|
|
+
|
|
|
|
Бес жүз,
екі,
мың бір
жүз
|
|
|
|
|
|
|
Екінші,
алпыс
бесінші
|
|
|
|
|
|
|
Ондарда, жүз шамалы, екідей
|
|
|
|
|
|
|
Алтау, бесеу, біреу, төртеу
|
|
|
|
|
|
|
Он бүтін төрттен бір,
жүзден алты
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4.Бәйге
–Етістікті қайталау (5-слайд) Бейне көріністі
тамашалау
-Мәтінді оқып,
етістіктерді тап.
-Асты сызылған
етістіктерді мағынасына қарай ажырат.
-Үлгі бойынша
сатылай-кешенді талдау жаса.
Бәйге
Қазақ халқы
ат жарысын бәйге деп те атайды. Бапкер жарысқа қосатын атты таңдап алып, оны
баптап бәйгеге жаратады. Ол бәйгеге шабатын атты ғана баптамайды, оған мініп
шабатын баланы да қоса әзірлейді. Межелеген жерден мәреге ең бірінші болып
жеткен ат жүйрік атанады.
Ат жарысының
түрлері көп: тай жарыс, құнан жарыс, дөнен жарыс, жорға жарыс т.б.
Тапсырма: Асты
сызылған сөз қай сөз табы болады?
Сатылай кешенді
талдау жаса.
Етістік
1.Құрамына қарай: (бір, екі, үш... құрамды)
2.Тұлғасына қарай: (негізгі, туынды)
3.Құрылысына қарай: (дара, күрделі)
4.Мағынасына қарай: (сабақты, салт)
5.Іс-әрекеттің жүзеге асу, аспауына қарай:
(болымды,
болымсыз)
6.Етістер: (өздік, өзгелік, ырықсыз, ортақ)
7.Етістік категориялары: (есімше, көсемше,
тұйық
етістік)
8.Сұрағы:
5.Еліктеу
сөзді қайталау (6-слайд) Бейне көріністі тамашалау
Венн диаграммасы
Еліктеуіш сөздер Ұқсатығы Бейнелеуіш сөз
7.Теңге
ілу-Одағайды қайталау. (7-слайд) Бейне
көріністі тамашала. Кестені толтыр. –Одағайға
қандай сөздер жатады?
Өздік жұмыс
кестесі (2-кесте)
Көңіл-күй одағайлары
|
Жекіру одағайлары
|
Шақыру одағайлары
|
|
|
|
8.
Жамбы ату-Есімдікті қайталау. (8-слайд) Бейне
көріністі тамашалау
Сәйкестендіру тесті
1.Жіктеу
есімдігі (анау, мынау,
осынау, сонау, ол, сол, бұл)
2.Өздік
есімдігі (ешкім,
ешқандай, ешқашан, ештеңе, дәнеңе)
3.Сілтеу
есімдігі (мен,
сен сіз, ол, біз, біздер, сендер, сіздер, олар)
4.Болымсыздық
есімдігі (барлық, барша, күллі,
тегіс, түгел)
5.Белгісіздік
есімдігі (өз, өзі, өзің, өзім,
өздері, өздерің, өзіміз, өзіңіз)
6.Жалпылау
есімдігі (кім?, не?, қашан?
қалай?, қайда?, қайтіп? неліктен? )
7.Сұрау
есімдігі (әлдене,
әлденеше, әлдебіреу, әлдекім, біреу)
9.Арқан
тарту-Шылауды қайталау. (9-слайд) Бейне қөріністі
тамашалау
-Мәтінді оқи
отырып, шылау мен септік жалғауларын ажырат.
-Олардың қайсысы
түбірмен бірге, қайсысы түбірден бөлек жазылады?
Арқан
тарту
Ойынды
алаң(да) , спорт залын(да)(да) өткізуге болады. Ойынға ұзындығы 10 метрдей жуан
кендір арқан керек. Арқанның тең ортасынан орамал(мен) орап белгі жасайды.
Ойыншылар екі топқа бөлінеді(де), басқарушының берген командасы бойынша екі топ
тартысқа түседі. Орталық сызықтан өтіп кеткен топ жеңіледі. Ойын осы
тәртіп(пен) жалғаса береді.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.