Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
ІІІ Жаңа сабақты түсіндіру. Болымды және болымсыз етістік Етістік мағынасына қарай болымды және болымсыз болып бөлінеді. Істің болғанын, болып жатқанын, не болатынын білдіретін етістіктің түрін болымды етістік дейміз. Мысалы: Мен сабақ оқыдым. Мен сабақ оқып отырмын. Мен сабақ оқымақпын. Істің болмағанын я болмайтынын білдіретін етістіктің түрін болымсыз етістік дейміз. Етістіктің болымсыз түрі болымды етістікке жұрнақ жалғану арқылы жасалады. Мысалы: Мұны жазған адамның өзін білме, сөзін біл дегендегі білме болымсыз етістігі-ме жұрнағы арқылы біл деген болымды етістіктен жасалған. Кісіге қарап сөз алма, сөзіне қарай кісіні ал дегенде алма болымсыз етістігі оның ал деген болымды түрінен ма жұрнағы арқылы жасалып тұр.Болымсыз етістік — қимыл, іс-әрекеттің болмауын, жүзеге аспауын білдеретін етістік. Қимыл, іс-әрекеттің яғни етістік білдіретін мағынаның жүзеге аспауы, болмауы арнайы грамматикалық амал-тәсілдер арқылы беріледі. Ол етістіктің негізгі, туынды, күрделі түбірлеріне, етіс, күшейтпелі етістік тұлғаларына -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе қосымшасы қосылу арқылы жасалады да, тек етістіктің болымсыз түрін жасап қоймайды, болымдық мәнге қарама-қайшы болуы, оппозициялық сипаты және соған сәйкес грамматикалық жүйелі тұлғасы болу арқылы етістіктің болымсыздық категориясын жасайды. Лексика – грамматикалық мағынасына қарай талдау Берілген сөз: Барма1.Бұл сөз екі құрамнан тұрады: бар-ма2.Тұлғасына қарай:туынды3.Құрылысына қарай: дара4.Мағынасына қарай: болымсыз етістік ІV. Оқулықпен жұмыс. 228-жаттығу орындалады.Болымды етістіктен болымды етістік жасаңдар және жасалу жолдарына назар аударыңдар.Үлгі: асық-асықпаАсық, жүгір, шула, айқайла, тарық, кешік, бөгел, сүрін, күл, жағалас, теп, ти, ұмыт, жоғалт.VІ. «Кім жылдам?» Венн диаграммасы, топтастыру статегиясы бойынша 2 оқушыға тапсырма беремін. Кім бірінші болса, сол оқушы жеңімпаз атанады.VІІ. Үлестірмелі парақшамен жұмыс. І парақшаАдам баласы табиғатты ... . Біз бұлақтың көзін ... Су мол болса, астық та ... Табиғаты сақталған халықтар ұзақ өмір ... . Экологиясы төмен аймақтарымыз көбейіп ... . Керекті сөздер: сүреді, барады, қорғауы тиіс, аштық, мол болады ІІ парақшаБерілген зат есімдерден етістік құрастырып, жасалу жолын анықта.Жұрнақтар: Мысалдар:-ла, - ле ой, сөй-да, - де тұз, гүл- та, -те бас, ісІХ. Бауыржан Момышұлының нақыл сөздеріндегіетістіктерді лексика – грамматикалық мағынасына қарай талдау Жасық жан ержүрек бола алмайды. – бола алмайды-1.Күрделі сөз бес құрамнан тұрады: бо-ла ал-май-ды2.Тұлғасына қарай: туынды3.Құрылысына қарай: күрделі4.Мағынасына қарай: болымсыз етістікЖақсы сөз жан сүйсіндіреді, Бойға қуат бітіреді. Шын дос сыртыңнан мақтайды. Ана үшін аянба – ант ұрады, Бала үшін аянба – бетің күйеді. Елін сүйген жауынгер ер болады. «Жақсы солдат - командирге ұстаз, ал, ақымақ генерал командир түгілі солдатқа да ұстаз бола алмайды»,І қатар. Мәтіннен дара және күрделі етістікті бөліп жаз. Дара етістік Күрделі етістікСүйсіндіреді Бола алмайды ІІ қатар. Мәтіннен негізгі және туынды етістікті топтап жаз. Негізгі етістік Туынды етістікЖаз, сақтаЖазған, сақталған Х.Үйге тапсырма.1.М.Өтемісұлының «Ереуіл атқа ер салмай» өлеңін жаттап,етістіктерді теріп жаз, талда. 2.Болымды, болымсыз етістіктерді қатыстырып сөйлем құрау.ХІ.Бағалау.
6 626 615 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Волкова Марина Владимировна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материалВаша скидка на курсы
40%Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.