Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
7 сынып Тақрыбы: Наймандар, Керейттер, Жалайырлар. Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларды орта ғасырлардағы найман, керей, жалайыр тайпаларының тарихымен таныстыру. Дамытушылық: Оқушыларға қазіргі қазақ халқының әлеуметтік – этникалық құрылымының орта ғасырлардағы Қазақстан жеріндегі тайпа бірлестіктерімен байланысы туралы айту. Тәрбиелік: Оқушыларды өз елінің тарихына құрметпен қарауға, адамгершілікке тәрбиелеу. Базалық ұғым: Орта ғасырлардағы Қазақстан жеріндегі мемлекеттер мен тайпа бірлестігі. Тірек ұғым: Найман, Керей, Жалайыр мемелекетінің тарихы. Көрінекі құралдар: Карта, хронологиялық кесте, суреттер, қазақ руларының шежіресі. «Шыңғысхан» кинофильмі. Сабақтың түрі: аралас сабақ (баяндау, саяхат, өзіндік жұмыс). Сабақтың жоспары: І. Гейм. (Бөшкеден шыққан сұрақтар) ІІ. Гейм (топқа бөліп үй жұмысын айту) ІІІ. Гейм. (Мен саған, сен маған) жаңа сабақ ІҮ. Гейм. «Жұмбақ тас» Үйге тапсырма. Қорытындылау. ІІІ. Гейм. Тайпалардың орналасуы: Бұл тайпалардың мемлекет болып құрылуы Орталық Азияның шығысында Қазақстанмен шектес Монғолия аумағында қалыптасқан. Негізгі мекендеген жерлері – Монғолияның орта және батыс аудандары. Х ғасырдан бастап бұл тайпалар Қазақстан өңіріне қоныстана бастады. Наймандар: Жазба деректерде ҮІІІ ғасырда «сегіз тайпа» бірлестігі Орхон өзені мен Алтай тауының аралығында өмір сүрді. Монғолша «найман» «сегіз» дегенді білдіреді. ХІІ ғасырдың екінші жартысында мемлекеттің аты шығып, орталығы Орхон өзені бойындағы Балықты қаласы болған. 1160-1203 жылдары - Наркеш Дайын мемлекет ханы болды. 1201 жылы - қырғыз, меркіт, найман т.б. тайпалар құрылтайға жиналды. 1204 жылы - Монғол ханы Даян ханға қарсы жорыққа шығып, оны біржолата жеңді. 1211 жылы - наймандар Жетісудағы билікті қарақытайлардан тартып алды. 1218 жылы - Жебе ноян шабуылынан найман хандығы құлады. Керейттер: Жазба деректерде бұл тайпалар Орхон, Керулен, Селенгі, Аргун өзендерінің бойында тұрған. Тайпаның аты Керлин (Керулен) өзені бойында қоныстанғандықтан керілер деп аталған. Керейттердің орталығы қазіргі Улан – Батор қаласы жанындағы Хантәңірі тауының шығыс жағындағы Битөбе деген жерде болған. Керейт мемлекетінің шарықтау кезеңі Х-ХІІ ғасырда Маркус пен баласы Құршақұз хандар кезі болды. Керейттер Батысында – наймандармен, Шығысында - татарлармен, Оңтүстігінде – таңғұттармен көрші тұрды. 1202 жылы - Керейт билеушісі Торы мен Шыңғысхан өзара жауласып, Шыңғысхан керейттерді жаулап алды. 1203 жылы - монғолдар шапқыншылығынан кейін Керей мемлекеті құлады. Жалайырлар: Монғол шежіресінде жалайырлар Селенгі, Хилок өзендерінің бойында, Орхон өзенінің жоғарғы ағысында, Қарақорым таулы қыратында өмір сүрген. Жамұқа 1201 жылы Аргун өзенінің бойында құрылтай шақырып өзін «гурхан» жариялап таққа отырады. Қазақтың орта ғасыр тарихшыларының бірі Қыдырғали би Қосымұлы Жалаири Шыңғыс заманында Сартақ ноян болғанын айтады. «Оның ұлы Жалайыр Саба. Оның ұрпағы – Жалайыр Тедре бек. Оның ұрпаңы – Айтөле бек. Ол атақты адам болған, Ұрыс ханның сол қолын басқарған. Ол Алаш маңы үш саны ел еді. Олардың ішінде үлкен тарақ таңбалы жалайыр» дейді. Қоғамдық құрылысы: Тайпалардың басқару жүйесі хандық билік болған. Әскери басқару жүйесі ХІІ ғасырда ондық, жүздік, мыңдық, түмен (он мыңдық) бөліктерге бөлінген. Ұлыстардың ішкі істерін шерби жүргізген. Шаруашылығы: найман, керей, жалайыр тайпалары негізінен мал шаруашылығымен айналысқан. Керейттер жылқыны көп өсірген. Бекіту сұрақтары: 1 сұрақ. Картадан найман, керей, жалайыр мекендеген жерлерді көрсет. 2 сұрақ. 1201 жылы қандай оқиға болды? 3сұрақ. Үш тайпаның мәдени – шаруашылық өмірін сипаттаңдар. 4 сұрақ. Найман хандарынан кімдерді білесің? 5 сұрақ. Тарихшы Рашид ад-Дин керейттер туралы не жазып қалдырды? 6 сұрақ. «Түрік шежіресінде» жалайырларды қалай суреттейді? Сабаққа қорытынды. Үйге тапсырма: 11 тапсырманы оқып келу.
6 663 944 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Пахолкина Наталья Васильевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
аудиоформат
Курс повышения квалификации
72/108/144 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.