Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Тақырып:
Жылу құбылыстары.
1-тарау
9-сағат.
Панорамалық сабақ
Қалекеева Ұлман
Физика пәні мұғалімі
2 слайд
БМ: Ойындар мен тапсырмаларды пайдалана отырып жылу мөлшерін есептей білуге, құралдарды қолдана білуге үйрету.
ТМ: Ұжымдық әрекетке, қарым-қатынас жасай білуге, өзіндік жұмысқа, ақпаратты тауып қолдана,пайдалана білуге тәрбиелеу.
ДМ: Жылу процесін түсіну,сезіну,анализ жасау,ойлау қабілеттерін дамыту
Оқытудың мақсатты бағыты:
3 слайд
Білім дағдылары
Ұғымдар: Ішкі энергия, жылу берілу, меншікті жылу
сыйымдылығы, ортаның меншікті жану жылуы
Формулалар: Жылу мөлшерін есептеу.Отын
толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін есептеу.
Білік дағдылары.
Қолдана білу: МКТ-ның негізгі қағидалары, ішкі энергия
өзгерісі, конвекция, жылу өткізгіштік.
Пайдалана білу: Термометр мен калориметр:
Оқи білу: Дененің балқу және қатаю кезіндегі ішкі
энергия өзгеріс графигі.
Сапалық есептерді шығара білу.
(Ішкі энергия тәсілдері бойынша)
Таба білу: Заттардың жылу сыйымдылығы, отын
түрлерінің меншікті жану жылуының кестелік мәндері.
4 слайд
Модуль №1.
5 слайд
1-сабақ.
Модуль құрылымымен танысу.
(5 мин.)
Жылу құбылыстары. Тірек сызба.
(25 мин)
Оқулықпен жұмыс. 5 мин
Тірек сызбамен жұмыс. 5 мин.
Негізгі ұғымдарды жазу. 5 мин.
6 слайд
Дене энергиясы
Өзгерту
тәсілдері
Механикалық
энергия
Ішкі
энергия
Жылу берілу
Жұмыс істеу
Жылу өткізгіштік
Сәуле шығару
Отынның меншікті
жану жылуы.
q, Дж/кг
Жылу мөлшері
Q , дж
Дененің массасы.
m,кг
Жылу сыйымдылығы
С, Дж/кг
Конвекция
Температура өзгерісі. t,
7 слайд
“Бақытты сәт ойыны”
2-сабақ.
“Бақытты сәт” ойынының мазмұны. Сынып екі командаға бөлінеді.
2-3-4-5 геймдерді талқылағанда 1 мин уақыт беріледі. Егер бірден жауап берілсе, уақытын үнемдеген команда 1 балл немесе фишка алады.
1-гейм. “Бой сергіту”
Командаға 10 сұрақтан беріп талдауға 5 минут беріледі.
Команданың бір өкілі жауап береді. Бәсекелес команда жауаптың дұрыстығын тексереді. Сұрақтарға ең көп жауап берген команда ұтады.
2-гейм.
“Бөшкеден шыққан бас қатырғылар”
Команда мүшелері бөшкеден (қапшықтан) номерлі шарлар алып шығады. Әр номерге сай сұрақтарды оқып, команда ішінде талқылаған соң, жауабын команда капитаны береді.
8 слайд
3- гейм.
“Жұмбақ тас”
Мұнда жүргізушінің сұрағына жылдам жауап беретін команда ұтады. Егер команда дайын болса көк жалауша көтереді.
4-Гейм.
“Сен маған-мен саған”
Командалар бір-біріне екі сұрақтан дайындап келеді.
Сұрақтар “Біздің өміріміздегі жылу құбылыстары” тақырыбында болу керек.
5-Гейм.
“Көсемдікке ұмтылу”
Егер мен физик болсам
(мұнайдан басқа ) энергия көздерін қайдан іздеген болар едім?
2. Қыстағымызды
(экологиялық таза) қалай жылытуға болады?
9 слайд
Зертханалық жұмыс. №1
Сұйықтағы броундық қозғалысты бақылау.
Микроскопты жұмысқа дайындаңдар. Микроскоптың тубосын жылжыта отырып,
кескіннің анық көрінуін тексеріңдер.
Шыныға тамызғышпен су тамызыңдар.
Осы су тамшысына аз мөлшерде графит (бояу сүт) ұнтағын себіңдер. Шыныдағы араласқан қоспаның бетін арнаулы әйнекпен жабыңдар.
Микроскоп тубусын дайындалған шыныға бұрып, жүріп жатқан процестің анық кескінін алыңдар.
Броундық қозғалысты бақылау нәтижесі бойынша қалықтаған графит бөлшегінің әрбір 30 секундтағы қозғалысының орнын белгілей отырып, сызбанұсқасын салыңдар.
Графит бөлшектерімен не болатынын сипаттап айтып беріңдер. Олар өлшемдеріне байланысты қалай қозғалады?
Температураға қатысты броундық қозғалыстың қарқындылығын зерттеңдер.
Ортаның тұтқырлығына сәйкес броундық қозғалыстың қарқындылығын зерттеңдер.
Броундық қозғалыстың газдарда (түтінде) болатынын дәлелдейтін тәжірибенің әдістемесін ойластырыңдар.
10 слайд
1-гейм. “Бой сергіту” ойынының сұрақтары.
Жылулық қозғалыс дегеніміз не?
Диффузия деген не?
Жылу алмасу дегеніміз не?
Термометр қандай дене?
Энергия дегеніміз не және ол нешеге бөлінеді?
Дененің ішкі энергиясын өзгертудің неше тәсілі бар?
Жылу мөлшері дегеніміз не? (формуласы)
Калория дегеніміз не?
Заттың меншікті жылу сыйымдылығы дегеніміз не? (формуласы)
Денені қыздыруға қажетті жылу мөлшері неге тәуелді?
11 слайд
2-гейм.
“Бөшкеден шыққан бас қатырғылар”
ойынының сұрақтары.
Ол бұл қозғалысты суда қалқыған өсімдіктерді бақылай отырып ашқан.
Ол қандай қозғалыс және судың жағасындағы адамның есімін ата.
Бірі әшекей, бірі оқ бола алады. Тағдыр қосса 5 жылдан кейін олардың 5 мм
тереңдікке дейін бір-бірімен бауырласқанын көруге болады екен.
Бұл қандай заттар және қандай құбылыс?
Q=qm формуласының анықтамасын ата.
Күндіз көл бетіндегі мұз ериді. Мұз ерігенде бөлінетін жылу атмосферадағы ауаға берілеме
әлде одан алына ма?
Металл бөлшекті егеумен өңдесе қызады. Осы жағдайда металл бөлшекке белгілі бір жылу мөлшері берілді деп айтуға бола ма?
Терезенің тазаланған әйнегі күн сәулесінің әсерінен неліктен қызбайды, ал кір , күйе әйнек неге жылынады?
Шаң мен түтінге көмілген қала неге күн энергиясын аз қабылдайды?
Неліктен орталық жылу батареялары еденге жақын орнатылып, ал желдеткіштерді терезенің
жоғары жағына жасайды?
Дені сау адам денесінің абсолюттік температурасы қаншаға тең?
Мен қозғалыстамын. Мен қандай энергияға иемін?
12 слайд
3- гейм.
“Жұмбақ тас” жұмбақтары
Алтын теңге кетеді,
Күміс теңге келеді. (Күн мен ай. Табиғи жарық)
Жылдың төрт мезгілінде де мазасызданады ол неге?
(Жел. . Суық ауа мен ыстық ауаның алмасуы. Диффузия)
Бір құмалақ, бір қарын майды шірітеді. (Диффузия)
Қозғалысқа келтіріп,
Жылдамдығын береді.
Өлшемдерін қарасаң
Ньютонға ол келеді. (күш)
Бес әріптен тұрады
Өлшемі Паскаль құрайды.
Қалың қарда шаңғымен
Жүру оңай болады. (Қысым)
Жоғалмайды ешқашан,
Түрлендірсең егер де.
Басқа күйге ауысса,
Жұмыс істейді әрқашан. (энергия)
13 слайд
Деңгейлік тапсырмалар.
1-деңгей.
Термодинамика дегеніміз не?
Жылу дегеніміз не?
Жылулық қозғалыс дегеніміз не?
2-деңгей.
Басқа планеталарда жоқ, тек бізде ғана бар. Сондықтан олар бізге қарағанда суық, өмір сүру
мүмкін емес. Жер шарымыздың жылу ұстаушысын ата.
Ыстық суы бар (100 с шамасында) стаканды және термометр мен сағатты пайдаланып, су суығандағы температураның графигін қалай салуға болады?
Су тәжірибенің басында ма, әлде соңындама? Түсіндіріп бер.
3. Формуласын түсіндір.
3-деңгей.
1. Үйге жылу берілу жүйесін анықтаңдар. Орталық жылу
жүйесі қай жерде орналасқан. Оның маңыздылығы қандай?
Болашақ үйіңнің жылу жүйесі қандай болғанын
қалайсың.?
14 слайд
Сен білесің бе?
1. 0 градустағы ауаның массасын қандай жағдайда
азайтуға болады.? Судың ше?
2. Жаздыгүні қандай көйлек киген дұрыс: ақ түсті немесе қара түсті?
3. Бұл қай кезде?
4. Пешті жаға бастағанда бөлмедегі ауа температурасы төмендей ме,
әлде көтеріле ме?
5. Шам жанбайды, өйткені жану өнімдері жалыннан алыстатылмайды.
Бұл қандай жылу алмасу түрі. Мұны қандай жағдайда жасауға болады?
6. Бұлтты күні ауа неліктен салқындайды?
7. Қыстыгүні қандай аяқ киімнен аяқ тез тоңады. Тар немесе кең аяқ киім.
8. Термостағы ыстық неліктен суымайды?
9. Ең аз жылусыйымдылық қай затта?
10. Бір молекуланың жойылып, екінші молекуланың пайда болуы қандай
құбылыс?
15 слайд
9 –сабақ.
Бақылау жұмысы. (тест)
Денені қыздырғанда (салқындатқанда) жұмсалатын (бөлінетін) жылу мөлшерін
есептеуге арналған формалар.
А) Q=mq Ә) Q=cm( - ) Б) Q=tm
Жылу мөлшерінің өлшем бірлігі. А) Джоуль Ә) Ватт Б) Ньютон
Отынның меншікті жану жылуының формуласы.
А) C=cm( - )/Q Ә) C=Q/m( - ) Б) q=Q/m
4. Массаның негізгі өлшем бірлігі. А) грамм Ә) килограмм Б) тонна
Отынның меншікті жану жылуының өлшем бірліктері. А) Дж/кг Ә) кг/Дж Б) Дж/гр
Қыстыгүні үйді жылыту үшін жылу беру қандай қандай тәсілмен іске асады?
А) Конвекция Ә) жылуөткізгіштік Б) сәуле шығару
Массалары бірдей алтын,күміс және мыстан жасалған бұйымдарды қыздыру үшін қайсысына көп жылу мөлшерін беру қажет? А) алтын Ә) күміс Б) мыс
Массасы 2 кг табиғи газ толық жанғанда қандай жылу мөлшері бөлінеді?
А) 2,2 × Дж Ә) 4,4 х Дж Б) 8,8х Дж
Массалары бірдей тас көмір, ағаш көмір, табиғи газ толық жанғанда қайсысы көп жылу береді? А) тас көмір Ә) ағаш көмір Б) табиғи газ
Массасы 2 кг суық суды 1 градусқа дейін салқындатқанда қанша жылу мөлшері бөлінеді?
А) 8400 Дж Ә) 4200 Дж Б) 2100 Дж
Су немесе су буының массалары бірдей болған жағдайда, ішкі энергиясы ең көбі қайсысы? А) Су Ә) Мұз Б) Су буы
16 слайд
Су қандай қысымда 200 °с –де қайнайды?
А) Атмосфералық қысым қалыпты қысымна төмен болғанда
Ә) Атмосфералық қысым қалыпты қысымнан жоғары болғанда
Б) Атмосфералық қысым қалыпты қысымға тең болғанда.
Жылу берілуінің қай түрінде зат тасымалданбайды?
А) тек 1 Ә) тек 2 Б)тек 1-2
Қандай денелерде конвеция болмайды?
А) Қатты денелерде Ә) Сұйықтармен газдарда Б) газдарда
Бір стаканға суық су, екіншісіне ыстық су құйылған. Стакандардағы сулардың массалары бірдей. Стакандардағы сулардың ішкі энергиялары туралы не айтуға болады?
А) Екі стакандағы сулардың ішкі энергиялары бірдей
Ә) Екінші стакандағы судыі ішкі энергиясы көбірек
Б) Екі жауапта дұрыс емес.
17 слайд
Бағалау парағы.
(“Бақытты сәт” ойыны)
18 слайд
Бағалау парағы.
(“Бақытты сәт” ойыны)
19 слайд
Жалпы бағалау парағы . Модуль №1
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Тақырыбы: Жылу мөлшері. Заттың меншікті жылу сыйымдылығы.
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділігі: Жылу беруде ішкі энергияның сандық өлшемі, мөлшері бола алатындығын жылу мөлшері заттың табиғатына, дененің массасына және оның температурасының өзгерісіне байланыстығын түсіндіре отырып, физикалық шамаларды студент санасына бекіту, білімді меңгерту.
ә) Дамытушылығы: Ішкі энергияның өзгерісін анықтауда студенттің байқағыштық, танымдық, қырағылық және есте сақтау қабілеттерін дамыту
б) Тәрбиелігі: Жылу алмасудың адамзат өмірінде физикалық құбылыс ретінде атқаратын рөлін ашып беру арқылы салауатты өмір салтын сақтауға тәрбиелеу
Студент білуге және игеруге тиіс: Жылу мөлшерін есептеуге арналған формуланы пайдалана білу.Жылу мөлшерін есептеуге арналған есептерді шеше білу.
Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес сабақ
Сабақтың әдіс-тәсілі: сатылай кешенді талдау технологиясы және үш өлшемді әдістемелік жүйе технологиясы.
Сабақтың көрнекіліктері: үлестірмелі кестелер, плакаттар, компьютердегі слайдтар және видео-роликтер, электронды оқулық, интерактивті тақта.
Сабақтың құрылымы:
Ұйымдастыру
Өткенді білімді нығайту
Білімдерін тексеру (деңгейлік тапсырмалар)
Жаңа сабаққа мақсат қою
Жаңа білім меңгерту
Білімді нығайту
Бекіту
Үйге тапсырма беру.
Бағалау
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
Сәлемдесу, психологиялық дайындық өткізу, сабақтың мақсатын, сабақтың өту барысын атап өту, назарларын сабаққа аудару.
(алақан қыздыру жаттығуын орындау)
ІІ. Өткенді қайталау. Жұптық жұмыс. Нәтижесін түсіндіру.
1. Сұйықтың көлемін өлшеу. м3-пен өрнектеу (мензурка , май)
2. Бөлмедегі ауаның абсолют температурасын табу (термометр)
3. Көмірдің массасын өлшеу. Көлемін табу.(таразы)
4. Жылы судың молекулаларының орташа кинетикалық энергиясын есептеу
5. Қозғалыстағы және тыныштықтағы адамның температурасын өлшеу
6 . Шыны ыдыстағы ауаны қыздыру. Саусаққа жылу сезінуі. Себебін түсіндіру.
Слайд бойынша баяндау ауызша
Анимацилық құбылыстағы ішкі энергияның өзгерісін салыстыру.
1. Қозғалыстағы адам. Балғамен ұру. Физикалық құбылыстарды түсіндір.
2. «Алма ағашы»
Жаңа білімді меңгерту
Жаңа тақырыптың жоспары:
Жылу мөлшері
Меншікті жылу сыйымдылық
Әртүрлі заттардың меншікті жылу сыйымдылығы.
І. Назар аудару
Жылу берілу кезіндегі ішкі энергияны өлшеуге болама?
Ішкі энергияны өзгертудің екі тәсілі бар:
А) Механикалық жұмыс істеу процесі
Б) Жылу берілу процесі
Жылу берілу кезінде ішкі энергияның өзгеруінің өлшемін жылу мөлшері деп атайды.
Тәжірбие:
1.термометр. Су. Элекр чайнек.
Суық су температурасын өлшеу. Ыстық су темпеаратурасын өлшеу. Араластырып температурасын өлшеу
(қандай физикалық шамаларға тәуелді)
ІІ. Осыған байланысты кестені толтырайық
Физикалық шама
Жазылуы
Айтылуы
Шама атауы
Жұмыс
А
А
Механикалық жұмыс
Жылу мөлшері
Q
ку
Ішкі энергияның өзгерісі жылу мөлшері
Меншікті жылу сыйымдылығы
с
эс
Заттың тетігіне байланысты физикалық шама
температура
t0 (T)
т
Заттың (абсолют)температурасы
Q = сm( t0 2 – t 01) Q = сm∆Т
ІІІ. Физикалық тәжірбие
Жылу берілу процесіндегі жылу алмасу құбылысына көңіл бөлу
Әртүрлі өлшемді калориметрлер
Әртүрлі сұйықтар (май, су)
Бір текті сұйықты әр түрлі заттардан жасалған ыдысқа құйып,
бірдей қыздыралық ( мысалы, қалайы немесе алюминий ыдыста)
Сұйықтың әр түрлі қызатындыңын байқаймыз.
Әр текті сұйықты, бір типті ыдыста қыздыралық, тағы да әртүрлі
қызатынын байқаймыз.
Нәтижені талдау:
Ыдыс пен ыстық сұйықтың молекулалары өзара жылу алмасу
кезінде энергия алмасады . Жылулық тепе-теңдік орнаған соң,
жылу алмасу тоқтатылады.
Тәжірбиеден қорытынды: Жылу берілу кезіндегі ішкі энергияның
өзгеруінің өлшемі жылу мөлшері болады.
IV. Жылу мөлшері
Жылу мөлшері ішкі энергия өзгеруінің өлшемі бола тұрып,
Дененің температурасына байланысты болады,
Q- әріпімен белгіленеді. (ку- латын әріпі)
Байланысы:
Q ~ t 2 – t 1 ; t = t 2 – t 1 температура өзгерісі,
Q = m ; m – дене массасы
Анықтамасы: Қыздыру барысында судың температурасы t 1- ден
t 2 – ге неғұрлым көбірек өзгерту керек болса, онда оған
анағұрлым көп жылу мөлшерін беру қажет.
Өлшем бірлігі: 1кг суды 1º С – қа қыздыру үшін берілетін жылу
мөлшерін Джоуль ( калория) деп атайды.
Формуласы: Q = сm( t0 2 – t 01)
Денені қыздыруға қажетті немесе ол суығанда бөлінетін жылу
мөлшері заттың тегіне, массасына және оның
температурасының өзгеруіне тәуелді.
-Балқу жылуы
-Булану жылуы
V. Заттың меншікті жылу сыйымдылығы
Сипаттамасы: Заттың табиғи қасиетін сипаттайтын физикалық
шама
Белгісі: С – әріпімен белгіленеді
Байланысы: С ~ Q
Анықтамасы: Массасы 1кг заттың температурасын 1º С – қа
өзгерту үшін қанша мөлшерде жылу қажет екендігін көрсететін
физикалық шаманы заттың меншікті жылу сыйымдылығы дейді
Өлшем бірлігі:Меншікті жылу сыйымдылықтың өлшем бірлігі-
Джоульдың килограмм мен целсий градус көбейтіндісіне
бөліндісі. [С] = [ 1Дж /кг ºС]
Формуласы:
Q = сm( t0 2 – t 01)жылу мөлшерін анықтау формуласы арқылы
өрнектейміз.
С = Q/m ( t0 2 – t 01)
Мағынасы: С = сm
Егермысыдыстыңменшіктіжылусыйымдылығн 800Дж/кг ºС
Болса, онда ол ыдыстың массасы 2кг болғаны. Өйткені кесте
= бойынша мыстың жылу сыйымдылығы С= 400 Дж/кг ºС
VІ. Білімді нығайту
Тақырып бойынша есеп шығару.
1-есеп Массасы 20кг болатты токарь станогында өңдеу кезінде 50ºс-қа қызады.Осы болатты қыздыру үшін двигательдің жұмысаған энергиясы қандай?
Берілгені:
m=20кг
t = 50ºС
C= 500 Дж/кг ºС
Табу керек:
Q =?
Шешуі:
Жылу мөлшерін анықтау формуласы
Q = сm t
Мәндерін қою арқылы есептеу.
Q =500 Дж/кг ºС ∙ 20кг 50 ºС =500кДж
Жауабы: Q =500000 Дж жылу мөлшері қажет.
2-есеп
Ұзындығы 100м, ені 6м, тереңдігі 2м бассейіндегі суды 15°С –тан 25°С температураға дейін қыздыру үшін қандай жылу мөлшері беріледі?
Берілгені:
t 1 = 15 ºС
t 2 =25 ºС
C =4200 Дж/кг ºС
ρ = 1000 кг/м³
Табу керек:
Q =?
Шешуі:
Дененің массасын анықтау формуласы
m=ρ ∙ V олай болса
Q = сm∆Т
Q = сρV∆Т
Берілген мәндерді орнына қою арқылы есептеу
Q =4200 Дж/кг ºС ∙100м∙ 6м ∙ 10³∙ 2м . 10 ºС =5,04∙10Дж
Жауабы: Q =5,04∙10 Дж жылу мөлшері шығарады.
Сергіту сәті: «Табиғаттағы жылу алмасу» бейне ролик
VІІ. Бекіту: «Семантикалық картаны толтыру».
Сұрақ – жауап.
1. Жылу мөлшері дегеніміз не?
2. Жылу мөлшері неге тәуелді? Мысал келтіріңдер.
3. Заттың меншікті жылу сыйымдылығы нені көрсетеді?
4. Заттың меншікті жылу сыйымдылығының бірлігі не?
5. Мұздың меншікті жылу сыйымдылығы 2100 Дж/кг ºС – қа тең. Бұл нені білдіреді?
6. 1-кестеден меншікті жылу сыйымдылықтары ең жоғары және ең төменгі болатын заттарды атаңдар. Олардың жылу сыйымдылықтарының неше есе айырмашылығы бар?
VІІІ. Үйге тапсырма беру.
«Жылу берілу құбылысы автокөліктерде» баяндама
Тәжірибе жұмыстарын жинақтау
Бағалау.
1. М. Ломоносов үйкелісте қолдың қызатынын байқаған.
2. Б.Румфорд зембірек жасайтын заводта бұрғамен жұмыс істегенде темір қызады.
3. Дэви 1799 екі мұзды бір-біріне үйкелдіріп суға айналдырған.
4. Роберт Майер кеме дәрегері 1840жарал Явада штормдан кейін су қызығанын байқаған.
2) Проблемалы эксперимент- тәжірибе (мұғалім).
Ауа тұтындырғыш аспабының ішіне мата үзіндісінің кішкіне бір бөлігін эфир тамшысымен ылғандандырып саламыз. Поршын тұтқасын тез арада қағып төмен түсіреміз. Сонда эфир буларының шығуы байқалады. Не себептен эфир булануы пайда болады.
3) Өзіндік жұмыс Оқушыларды 3 топқа бөлу арқылы.
А) Экспериментатор: тәжірибені алгоритм бойынша айтып береді.
Б) Практик: тәжірибенің нәтижесін түсіндіреді.
В) Практик: тәжірибенің геометриялық анықтамасын түсіндіреді.
Қалған оқушылар мәтінге сұрақ дайындайды. Мәтінге сұрақ техникасын қолданады.
6 655 172 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Нурсейт Багдагул Нурсейткызы. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
72/108 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.