Походы славян в Азербайджан в 944 г. (7 класс)

Описание презентации по отдельным слайдам:

• 

  1 слайд

  Mürsəlova Leylanın
  TƏQDİMATI
  
  BAKI
  

• 

  2 слайд

  Tarix gəl əcəkdə törəyə bil ən əhvalatı keçmi şi n libasında insanların i br ət
  nəzərinə çatdırır.
  A.Bakıxanov
  

• 

  3 слайд

  Slavyanların Azərbaycana hücumları.
  MÖVZU:
  

• 

  4 слайд

  Tarixən mütəmadi olaraq yadelli işğalçılar tərəfindən işğala məruz qalan Azərbaycan xalqının öz torpaqlarını mərdliklə müdafiyə etdiyini göstərmək,şagirdləri öz tarixi keçmişimizi unutmamağı,Vətənə məhəbbət və onun gələcəyinə məsuliyyət hisslərini tərbiyə etməkdən ibarətdir.
  MƏQSƏD:
  

• 

  5 слайд

  Rusların Azərbaycanla əlaqəsinin tarixi qədimdi. Şərqşünas V.V.Bartoldun fikirincə,”ruslarla Azərbaycan arasında ticarət və sair əlaqələr hələ çox qədimdən başlamışdır.Kiyev rusu dəniz və çay yolları ilə qərbdə Bizans, şərqdə Xəzər dənizi vasitəsilə digər ölkələrlə ticarət edirdi”.Digər mənbələrdən məlum olduğu kimi, IX əsrdə ruslar Don və Volqa (İtil) çayları ilə ticarət məqsədilə Xəzər dənizinə gəlmiş,sonrada ticarət mallarını quru yolla dəvə karvanlarında Bağdada aparmışlar.
  X əsrdə rusların bu ərazilərə gəlişinin məqsədi və mahiyyəti tamamilə dəyişdi.Əvvəllər 15-20 gəmidən ibarət kiçik dəstələrlə ticarət məqsədilə gəldikləri halda, indi yüzlərlə gəmi ilə səfərə çıxanların niyyəti qarətçilik və istilaçılıq idi.
  Slavyanların Xəzəryanı Azərbaycan torpaqlarına IX əsrin ikinci yarısında başlanan basqınları Xəsrin əvvələrində daha da genişlənməyə və aramsız xarakter almağa başladı. 909-cu ildə onlar 16 gəmi ilə Xəzərə daxil oldular. Xəzər dənizinin cənubundakı Abaskun adasını ələ keçirdilər və sahil məntəqələrini qarət etməyə başladılar.Sarı adasındada və sahil məntəaələrində yanğınlar və talanlar törətdilər. Ələ keçirdikləri əsirlər və qənimətlərlə birlikdə Xəzərin Gilan sahillərinə hücum etdilər.Gilan şahın hərbi qüvvələri ilə toqquşmada məğlub oldular. Geri çəkilən slavyanlar bu dəfə Şirvanşahların qoşunları tərəfindən darmadağın edildilər.
  
  SLAVYANLARIN AZƏRBAYCANA
  İLK HÜCUMLARI.
  

• 

  6 слайд

  914-cü ildə slavyanların Xəzər sahillərinə daha dəhşətli bir hərbi yürüşü baş verdi. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq,böyük və nizamlı bir hərbi səfər xarakteri daşıyan bu hücum zamanı hər birində100 döyüşçü olan 500 gəmi Xəzərə daxil oldu.Xəzər xaqanlığının ərazisindən keçib gəldikləri üçün onlar Xəzər sahillərindən ələ keçiriləcək qənimətin yarısını Xəzər xaqanına vəd etdilər.Beləliklə,dənizdən hərbi təhlükənin baş verəcəyini gözləməyən yerli əhali düşmənin dənizdən qəfil hücumu qarşısında çətin vəziyyətə düşdü.Ruslar Bakı sahillərinə gəlib çıxdılar və sahilə yaxın adalarda düşərgə saldılar.Onlar,adətən Bakı ətrafında və Xəzərin Azərbaycan sahillərində Pirallahı,Sahilan,Zirə,Kiçik Zirə,Böyük Zirə,Zənbilə,Xirə,Zirə,Sarı adalarında möhkəmlənir və buradan sahil məntəqələrinə basqınlar edirdilər.914-cü il yürüşü zamanı slavyanlar dinc əhaliyə divan tuturdular.Qadınları və uşaqları əsir alıb apardılar.Geri qayıdarkən slavyanlar ələ keçirdikləri qənimətin bir hissəsini şərtləşdikləri kimi,Xəzər xaqanına göndərdilər.Lakin Xəzərin şimal sahillərində müsəlman-türk qoşunları ilə qarətdən qayıdan slavyan durjinaları arasında şiddətli döyüş baş verdi.Ərəb tarixçisi Məsudınin məlumatına görə,üç gün davam edən bu döyüşdə ruslar darmadağın edildi,onlardan ancaq beş minə qədərlik kiçik bir dəstə qaçıb canını qurtara bildi. Bu vuruşmadan sonra bir müddət rusların Xəzər sahillərinə -Azərbaycana yürüşləri təkrar olunmadı.
  SLAVYANLARIN AZƏRBAYCANA
  914-cü il yüryşləri.
  

• 

  7 слайд

  SlAVYANlARIN AZƏRBAYCANA HÜCUMLARI.
  910-cu il
  Sarı adası
  910-cu il
  Gilan sahilləri
  910-cu il
  Gilan sahilləri
  
  914-cu il
  100 döyüşçüsü
  Olan 500 gəmi
  ‘’İzin ver, bu xalqla haqq-hesabı çürüdək.Onlar bizim müsəlman qardaşlarımızın torpaqlarına basqın etdilər, onların qanını tökdülər, arvadlarını və uşaqlarını əsir aldılar.’’
  Nəticə
  914-cü il
  Ruslar türk-müsəlman qoşunları tərəfindən darmadağın edilmişdi.
  909-cu ildə 16 gəmi ilə
  Xəzər xaqanlığının əhalisinin xaqana müraciəti:
  

• 

  8 слайд

  Bərdə şəhərinin slavyanlar tərəfindən alınması.
  Rəssam N.M.Koçerqin. 1947-ci il.
  dic.academic.ru
  

• 

  9 слайд

  “BƏRDƏ FACİƏSİ”.
  Slavyanlar müəyyən fasilədən sonra bu əfsanəvi diyarın zəngin sərvətini ələ keçirmək üçün daha böyük qüvvə ilə hücuma keçirdilər 30 illik fasilədən sonra yenə hücuma keçən slavyanlar,bu dəfə Şirvana və Xəzər sahillərinə deyil, Aranın mərkəzi Bərdəyə gəldilər.Slavyanların Bərdəni hədəf seçməsi təsadüfi deyildi. Bərdə haqqında məlumat verən orta əsr müəllifləri və şərqşünaslar iqtisadi,siyasi,mədəni inkişafına,təbii-coğrafi mövqeyinə,və sərvətlərinin zənginliyinə görə Bərdəni IX-X əsrlərdə təkcə Qafqazda deyil,Yaxın və Orta Şərqdə ən çox inkişaf etmiş şəhərlərdən biri hesab edirdilər.Ona görə də Bərdənin zəngin sərvəti rusların diqqətini daha çox cəlb edirdi. Slavyanların məqsədi Bərdəni ələ keçirib, Azərbaycanda möhkəmlənmək idi.
  Onlar dənizlə cənuba doğru üzərək Kürün mənsəbinə çatdılar, ordan da çay vasitəsilə keçib Bərdə yaxınlığındakı Mübarəki deyilən kənddə sahilə çıxdılar.Gəmiləri burda saxlayıb, özləri 944-il avqustun 24-də Bərdəni mühasirəyə aldılar. Salari hakiminin Bərdədəki naibi öhdəsində olan 5600 nəfərlə yadelli istilaçılara müqavimət göstərdi. O dövrün silahları olan nizə, qalxan, qılınc, xəncər, əmud və s.ilə silahlanmış çoxminli rus drujinaları döyüşdə qalib gələrək şəhəri tuta bildilər.Əhalini incitməyə və qarət etməyə başladılar.
  

• 

  10 слайд

  “BƏRDƏ FACİƏSİ”.
  ‘’Aranın anası Bərdə’’
  (941-981-ci illər)
  Mübarəki
  Ərdəbil
  Ruslar 944-cü il 24 avqustda hücum etdilər.
  Mosul hakiminin yürüşü
  salmas
  xoy
  Mərziban ibn Məhəmmədin şəhəri mühasirəyə alması.
  

• 

  11 слайд

  “BƏRDƏ FACİƏSİ”.
  Mənbələrin məlumatına görə,bu zaman Bərdədə, ümumiyyətlə,20 min nəfərə qədər
  adam öldürüldü.Bərdənin ağır günlərində 30 min nəfərlik qoşunla özünü yetirən Salari
  hökmdarı Mərzban ibn Məhəmməd şəhəri mühasirəyə aldı. O, hərbi fənd işlədərək
  düşmənin 700 nəfər döyüşçüsünü məhv etsə də,şəhəri azad edə bilmədi.
  Şəhərin müqədaratı həll edildiyi bir vaxtda Mosul hakimi ölkənin cənubundakı Xoy və
  Səlmas şəhərlərinə hücum etdi.Mərziban ibn Məhəmməd Bərdənin müdafiəsini davam
  etdirmək üçün burada 4 min əsgər saxlayıb,özü Səlmasa getdi.
  Əhali ruslara qarşı mübarizəni dayandırmadı. Xalqın möhkəm iradəsi düşmənin ümüdlərini sarsıtdı.Bu vaxt şiddətli istilərə dözə bilməyən ruslar arasında misiri (yolxucu)
  deyilən xəstəlik başlandı və onların sırasını seyrəltdi.Xəstəliklərdən ölənlərin sayı döyüş
  meydanında ölənlərdən çox idi.Ona görə də 944-cü il avqustun 24-də Bərdəyə daxil olmuş istilaçılar ələ keçirdikləri qənimətlə kifayətlənərək 945-ci il avqustun 12-də gündüz
  döyüşlərində şəhərin mühasirəsini yara bilməyib gecə ikən qalanı yandırıb, şəhəri tərk
  etdilər.944-cü il basqınlarından sonra Bərdə dağıldı və bir daha özünə gələ bilmədi.
  Şəhərdə sənətkarlıq və ticarət tənəzzülə uğradı.Məhşur Bərdə bazarı öz əhəmiyyətini
  ititdi.Şəhərdə pul kəsilməsi dayandırıldı.Salari hakimi əsas diqqətini dövlətin paytaxtı Ərdəbilə verdiyindən Bərdənin bərpasına qayğı göstərə bilmədi. Digər tərəfdən 944-cü il faciəsindən bir qədər sonra Azərbaycanın şimal torpaqlarında müs təqil dövlət yaradan Şəddadilərin Gəncəni özlərinə paytaxt seçməsi ilə Bərdə diqqətdən və abadlıq işlərindən kənarda qaldı.
  
  
  
  
  

• 

  12 слайд

  944-cü il 24 avqust---945-ci il 12 avqust ruslar Bərdəni tərk etdilər.
  Nəticə
  Bərdə dağıldı Bərdə bazarı öz əhəmiyyətini itirdi.Pul kəsilməsi dayandırıldı.Bərdə şəhəri süqut etdi.
  Slavyanların Bərdəni
  tərk etməsi.
  Bərdə şəhərinin slavyanlar tərəfindən yandırılması.
  

• 

  13 слайд

  Nizami və tariximiz.
  Deyirlər,qədərdən çox ölən varmış,
  Həm qırıb-dağıtmış,həm də aparmış,
  Heç bir şey qalmamış dolu anbarda,
  Xəzinə boşalmış,yoxdur dinar da.
  Gördüyün o Bərdə olmuşdur viran,
  O zəngin şəhərdən qalmamış nişan.
  Nizami Gəncəvi qədim şəhərlərdən olan Bərdə haqqında
  Çox maraqlı məlumatlar verir.O Azərbaycanın Aran vilayətinin
  paytaxtı olan Bərdənin gözəlliyini təsvir edir.
  Nizami Gəncəvi “İsgəndərnamə” əsərində Bərdənin başına
  gələn müsibəti də göstərir.O,slavyanların Bərdəyə hücumunu,
  əhalini qırmasını, onun başına gətirdiyı müsibətləri,şəhəri talan
  etməsini ürək ağrısı ilə təsvir edir:
  

• 

  14 слайд

  "Təkrar biliyin anasıdır."
  227-ci il Atropatenanın Sasani dövlətinin tərkibinə qatılması.
  262-ci il Albaniyanın Sasanilərdən aslı vəziyyətə düşməsi.
  371-ci il Dzirav döyüşü.
  387-ci il Erməni çarlığının ləğvi.
  498-ci il Aquen kilsə məclisinin keçirilməsi.
  636-cı il Kadisiyyə döyüşü.
  705-ci il Ərəblərin Albaniyanın müstəqilliyinə son qoyması.
  725-ci il Ərəblərin Azərbaycanda əhalinin mal-qaranın və torpağın siyahıya alması.
  816-cı il Xürrəmilər hərakatına Babəkin rəhbərlik etməsi.
  837-ci il Bəzz uğrunda son döyüşlər.
  909-cu il Slavyanların Xəzəryanı vilayətlərə qarətkar yürüşü.
  910-cu il Slavyanların Xəzəryanı vilayətlərə basqınları.
  914-cü il Xəzər dənizi adalarına və sahil məntəqələrinə yürüşü.
  944-cü il Slavyanların Bərdə şəhərini işğal etməsi.
  
  
  227
  636
  387
  498
  910
  837
  914
  371
  725
  816
  944
  909
  725
  262
  

• 

  15 слайд

  İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏLƏR
  Şəhər: Bakı
  Məktəb:Nərimanov r-nu 34№ orta məktəb
  Fənn: Azərbaycan tarixi
  Mövzu: Slavyanların Azərbaycana
  hücumları.
  Müəllif: Mürsəlova Leyla
  G O O G L E. R U
  
  N A R O D. R U
  
  A Z Ə R B A Y C A N .A Z
  
  W W W. O X U Y U R U Q. B İ Z
  
  D İ K. A C A D E M İ C. R U
  
  A N İ M A T İ O N S. C O M
  
  
  A Z Ə R B A Y C A N T A R İ X İ
  (ən qədim zamanlardan XX əsrədək) I cild
  Z.M.Bünyadov və Y.B.Yysifov
  BAKI – 1994
  AZƏRBAYCAN TARİXİ VII sinif BAKI -2008