- 02.10.2020
- 1008
- 1
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Урочы темæ: «Мады ном –æнусон» Плиты Грисы «Мад»-мæ гæсгæ.
Урочы нысан: 1.Скъоладзауты базонгæ кæнын Плиты Грисы цард æмæ сфæлдыстадимæ.
2.Бакæсын æмæ равзарын æмдзæвгæ «Мад»
3.Ахуырдзауты зæрдæты гуырын кæнын уарзондзинад сæ ныййарджытæм,ахуыр сæ кæнын уыдонæн кад кæнын æмæ æгъдау дæттын .
Урочы фæлгонц: магнитофон,проектор,компьютер,чингуытæ,докладтæ.
Урочы эпиграф: «Зæххыл ис иунæг хæзна царды
Æмæ уый Мад у ,мæ хур,Мад.
Йæ рæвдыд сау дуртæм дæр хъары,
Фæсуры зæрдæйы фæллад»
Денджызты Д.
Урочы цыд
1.Организацион хай.
-Уæ бон хорз,сывæллæттæ!Сбадут!
2.Ног æрмæг.Ахуыргæнæджы раныхас
Сылгоймаг,нана,мад,хо,бинойнаг…
Дæ ном-æнусон у,дæ кад –бæрзонд,
Де `гъдау фæзминаг,дæ къух-рæдау,дæ зæрдæ –уарзæгой,
Дæ ныфс –фидар,дæ хъуыды –ирд.
Цас рæсугъд æмæ зæрдæмæхъаргæ ныхасы зæгъæн ис дæу тыххæй ,сылгоймаг. Ды диссаг дæ,æмбисонд.
Ирон адæммæ ис ахæм таурæгъ сылгоймаджы тыххæй.Чи зоны,исчи уæ йæ фехъуыста.
Хуыцау æрбайста худгæ хуры тынтæй цалдæр,æрттиваг мæйы сонт æнкъарддзинад,мæлхъы сæрыстыр уæздандзинад æмæ уарди дидинæджы æмбисонды тæфаг.Цæмæй æгæр æлутон ма фæуа,уый тыххæй сæм бафтыдта ноджы уаддымгæйы æнæсæрфат зилдухæнтæ ,рувасы хиндзинад,мигъты цæссыгкалындзинад уарыны агъоммæ æмæ гæркъæраджы талф-тулфдзинад дзургæйæ.Чысыл ахъуыдыйы фæстæ ма йæм бафтыдта ноджы хъаймæты æппæт бæллæхтæ : арт,зæй,арвæрттывд,арвнæрд,тымыгъ,тæрккъæвда.æмæ æппæт уыдæттæй сарæзта Сылгоймаг…
Æвæццæгæн ,зæххыл ахæм тых нæй ,æмæ сылгоймагимæ кæй ис абарæн…Сылгоймаг у хуры тынау рæсугъд æмæ фæлмæн,сылгоймаг у фарн æмæ амондхæссæг…Сылгоймаг!Мад!..Гыцци!..Дзыцца!..Куыд диссаг сты ацы ныхæстæ.Адæймагæн цæуынц йæ зæрдæйы арфæй…Ацы алæмæттаг дзырд фехъусгæйæ ,алы кары адæймаджы цæстытыл дæр ауайы йæхи мад,йæхи уарзон ныййарæг.Мад алкæмæн дæр у ныййарæг,зондамонæг,хур æмæ цæсты рухс.Цас хъармдзинад æмæ уарзондзинад дæтты уый йæ хъæбулæн.Дунейы мады аккаг ныхæстæ зын ссарæн вæййы,цæмæй йын раарфæ кæнай.Тæхудиаг сты уыдон,æмæ сæ мадæлтæн аккаг аргъ чи скодта,царды мидæг сæ чи сбуц кодта.
Ахуыргæнæг кæсы урочы эпиграф.æвзарынц æй скъоладзаутимæ.
Ахуыргæнæг: Сывæллæттæ,уæдæ куыд бамбæрстат,афтæмæй нæ урочы мах дзурдзыстæм мады тыххæй.Бакæсдзыстæм æмæ равзардзыстæ Грисы æмдзæвгæ «Мад».Хæдзармæ куыст та уын лæвæрд уыд бацæттæ кæнын Плиты Грисы царды хабæрттæ хибарæй.Табуафси,ныхасы бар сымахæн.
Скъоладзаутæ дзурынц П.Грисы биографи хæрз цыбыртæй.
П.Г.райгуырд Хуссар Ирыстоны Ручъы хъæуы.Мидхæсты заман бинонтæ ралыгъдыстыЦæгат Ирыстонмæ æмæ æрцардысты Ногиры.Ам Грис каст фæцис скъола.Ахуыр кæнымæ бацыд педтехникуммæ,стæй та Мæскуыйы аивадон скъолайы артисты хайадмæ.1935 азы байгом Цæгат Ирыстоны паддзахадон театр æмæ Грис уым кусын байдыдта актерæй.æмдзæвгæтæ фыссын райдыдта педтехникумы ма куы ахуыр кодта,уæд.1930 азы йæ уацмыстæ фæзындысты мыхуыры.Хæсты фыццаг бонты Грис иннæ ирон фысджытимæ ацыд фронтмæ æмæ суанг 1947 азмæ уыдис фронты.Хæстæй æрыздæхт бирæ хорзæхтимæ
Ахуыргæнæг :Раст зæгъут,сывæллæттæ,бирæ хорзæхтимæ æрбаздæхт Грис хæстæй.Фæлæ ма уымæй уæлдай æрхаста бирæ æнкъарæнтæ æмæ хъуыдытæ дæр,кæцытæ бынат ссардтой йе `мдзæвгæты.Мæнæ куыд зæгъы Джусойты Нафи:
«Грисы æмдзæвгæты ирдæй зынынц хæстон лирикæйы хуыздæр æууæлтæ,уыдон сты йæ бæрзонддæр æнтыстытæ».
Хæсты темæйыл цы бирæ уацмыстæ ныффыста,уыдоны æхсæн зынг бынат ахсы йе `мдзæвгæ «Мад»
1. Æмдзæвгæ кæсы ахуыргæнæг
2. Саразын беседæ.
-Цавæр рæстæг æвдыст æрцыд æмдзæвгæйы?
-Цавæр эмоцитæ уæм сæвзæрын кодта?
-Цæмæн схуыдта Грис йæ уацмыс «Мад»?
-Цы хуызы ауад уæ цæстытыл?Дзургæйæ ма йын сныв кæнут йæ фæлгонц
3. Ǽмдзæвгæйы анализ.
Бакæсын æмдзæвгæйы фыццаг строфа. Раттын фæрстытæ
-Цавæр дзырдтæй спайда кодта фыссæг цæмæй нын мады фæлгонц сараза,уый тыххæй?
-Цы хонæм эпитет?
-Куыд æмбарут дзырд фарн-ы нысаниуæг ?
-Цæмæн у мад «фарныл дзурæг»?
Фарн – у рагон ирон рæсугъд дзырд .Нысан ,царды цыдæриддæр хорздзинадæйис,уый:бæркад , амонд,уарзондзинад.
Ахуыргæнæг: Адæймагмæ фарн æрцæуы Хуыцауы фæндæй æмæ цас удæй сыгъдæг , уæздандзинады æууæлтæй æххæстдæр у,уыйас фарн дæр вæййы стырдæр.Уæлдайдæр та сылгоймаджы фарныл куы дзурæм,уæд.
Æмдзæвгæйы 2 строфа бакæсын æмæ йæ равзарын.
-Цы нысан кæны дзырд «хæцæнæмæ»?
-Куыд уæм кæсы ,цæмæн у лæг-салдат афтæ фыст.Ратæлмац ма йæ кæнут уырыссаг æвзагмæ.Муж-воин.
Раздæр-иу сылгоймаг йæ лæгмæ искæй раз нæ дзырдта,стæй-иу «мæ лæг» ,зæгъгæ.дæр никуы загъта.Дзырдта : мæ мой,мæ сæры хицау,нæ дарæг…Нæлгоймаг дæ-иу йæ бинойнаджы хуыдта : не `фсин .Хъыгагæн, ныртæккæ уыйбæрц уæздандзинад нал ис æмæ худинагыл нымад нал у , афтæ дзурын.
-Цавæр аивадон мадзæлттæй пайда кæны фыссæг мады уавæртæ æвдисгæйæ?
Равзарын æмдзæвгæйы 3-4 строфатæ.
-Цы нысан кæны дзырд -кул-? (озеро,пруд)
-Чи у мады ныфс?
-Цæимæ бары фыссæг сидзæргæсы иунæг хъæбулы?
Ахуыргæнæг:Раст зæгъут,сывæллæттæ,мадян йæ хъæбул æцæгдæр хуры тыны хуызæн у .
Равзарын æмдзæвгæйы 5 строфа
-Разы стут бакаст ныхæстимæ?
Ахуыргнæг:Ирон адæммæ ис æцæгæйдæр ахæм æмбисонд «Мады лæггад никуыма ничи бафыста».æмæ уый æцæгæйдæр афтæ у!Фæлæ алы кæстæры хæс у ,цæмæй йæ хорз хъуыддæгтæй ,йе гъдау æмæ кадæй йæ мады зæрдæмæ уарзондзинад æмæ амонд хæсса,цæмæй ныййарæг уа сæрыстыр æмæ зæрдæрухс йæ хъæбулæй.Хъыгагæн ,мады хæрзтæ алы хъæбул нæ фембары æмæ сын аккаг аргъ нæ фæкæны.Уый фæдыл ирон адæммæ ис ахæм таурæгь.
Раджы кæддæр иу лæппу бауарзта саурæсугъды.Чызг ын хъазгæйæ загъта.зæгъгæ ,мын дæ мады зæрдæ æрбахæсс æмæ дын бакомдзынæн…Лæппу ацыд æмæ йæ мады зæрдæ скъахта æмæ тагъд-тагъд фезгъоры йæ уарзонмæ.Фæндагыл йæ къах скъуырдта æмæ фæкалд.Мады зæрдæ фесхъиудта æмæ афарста йæ хъæбулы :
-Дæ къах тынг ныццавтай,мæ хъæбул?
Лæппу уыцы ныхæстæ фехъусгæйæ йæхимæ æрцыд,цы бакуыста ,уый бамбæрста æмæ йæхи рындзæй аппæрста.
Хуыцау зæгъæд, æмæ алы кæстæр дæр куыд æмбара уыцы хъуыддæгтæ æмæ мады зæрдæмæ маст куыд нæ хæсса!
Равзарын æмдзæвгæйы 6 строфа
-Куыд æмбарæм ацы рæнхъ «Арвыл ссыгъди сау хæсты мигъ»?
-Цæй символ у «сау мигъ»?
-Цæмян систа мад йæ къухтæм йæ иунæг бындары?
-Цы дзуры «хæстæндзарджытæн»?
-Цæмæн фæдзæхсы Райгуырæн бæстæйыл мады дæр æмæ сидзæры дæр?
Ахуыргæнæг: -Мад æмæ Райгуырæн бæстæ иу сты
-Куыд уæм кæсы,нæ æмдзæвгæимæ ис бабæттæн ацы æмбисонд?
-Цавæр æмдзæвгæимæ ма ис абарæ ацы уацмыс?
(Кочысаты М. «Мыййаг хæсты быдыры искуы…»)
-Цы сæи ис æмхуызонæй?
4 .Хатдзæгтæ:Ахуыргæнæг:
Ирон мад!Ирон сылгоймаг!Цæй кадджын æмæ хъæбатыр дæ!Цæй фæразон æмæ фидар дæ!Ӕвæццæгæн,уымæн бафæрæзтай ахæм уæззау æмæ зын фæндагыл рацæуын,æмæ нæ фæцудыдтай!Дæ кады ном айхъуыст æнæхъæн дунейыл!!!Мад тынг зынаргъ у адæймагæн.Мæн фæнды,уæ алчидæр хъуыды кæна йæ мады сæрыл æрвылбон æмæ уæд уæ митæ дæр фæсмойнаг нæ уыдзысты!Хъахъхъæнут æмæ аргъ кæнут уæ ныййарджытæн!!!
5.Хæдзармæ куыст. Ӕмдзæвгæ сахуыр кæнын зæрдывæрдæй
6 662 222 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Накусова Ирина Ахсарбековна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72/180 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Мини-курс
10 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.