I. Ұйымдастыру кезеңі ( 3 мин)
Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабақтың мақсаттарын қою
II. Өткен тақырыпты қайталау( 12 мин)
Сұрақ жауап «Менің ойыным»
Электрмен жабдықтау қондарғыларының релелік қорғанысы бойынша сұрақтары
1. Ең жылдам әрекет ететін қорғаныстың уақыт ұстауы қанша болады?
2. Кернеу кесер қорғанысының әрекет етуі неге негізделген?
3. Реле дегеніміз қандай құрылғы және оған қандай талаптар қойылады?
4. Көлденең дифференциалдық қорғаныс туралы не білесіз?
5. Релелік қорғанысқа қандай талаптар қойылады?
6. МТҚ мен ТҚ қорғанысын неліктен біріктіріп қолданады?
7. МТҚ мен ТҚ қорғанысының құрылымдық сұлбасының айырмашылығы неде?
8. Кенет аймағы дегеніміз не?
Еңбекті қорғау бойынша сұрақтар
1. Еңбекті қорғау дегеніміз не? 2.Еңбекті қорғау қандай негізгі бөлімдерден тұрады? 3.Адам денесінің ең үлкен кедергісі қанша? 4.Санитарлы – жұмыстық бөлмелерге жатады? 5.Жұмысқа алғаш қабылданған адамға қандай нұсқаулықтар өткізіледі? 6.Жіберілмейтін тоқ ұанша мөлшерді құрайды? 7.Фибриляциялық тоқ
Осы сұрақтарға жауап беру арқылы оқушылар үгінгі тақырыпқа байланысты сөзді табуы тиіс. Жауап берілген сұрақтарға байланысты оқытушылар сәйкес бағаларын қойып отырып, соңында барлық бағаларын қосып, қорытындысын шығарады.
III. Жаңа тақырып ( 60 мин)
1.Трансформатор энерго жүйесінің ең маңызды бөлігінің бірі.Трансформатор деп – статикалық электромагнитті құрылғыны айтады, ол екі және көп индуктивті байланған орамдардан тұрады және электромагнитті индукция арқылы бір және бірнеше жүйелі айнымалы тоқты басқа түрге айландыру үшін пайдаланылады.
Трансформатор электр жүйесіндегі электр энергиясын электростанциядан тұтынушыға беру үшін, әртүрлі электро құрылғыларда, автоматика және телемеханика жүйесінде, есептеу , байланыс құрылғыларында қолданылады.
Трансформатордың жіктелуі:
1. Өзгертілген кернеудің фазасы бойынша – бір фазалы, көп фазалы (көбінесе үш фазалы қолданылады).
2. Орамының саны бойынша – екі орамды, көп орамды.
3. Магнитоөткізгіштің құрылысы бойынша – стерженьді, бронялы, тор тәрізді (сақина сияқты).
2.Оқушының презентацияны қолдану арқылы күш трансформаторларының қорғаныстары туралы жалпы мәліметі.
Тәжірибе көрсеткендей трансформаторлар – сенімді электрлі жабдық және де оны дұрыс пайдаланғанда істен шығуы сирек болады. Тұтынушылардың электрмен жабдықталуы оның ақаусыз жұмысына тәуелді болатын қосалқы станцияның негізгі жабдығы бола тұра, сонымен қатар олардың апаттық жағдайларын болдырмайтын немесе азайтатын қорғаныс түрлері қарастырылуы тиіс. Трансформатордың негізгі бұзылуларына жатады:
- Орамдардағы және оның сыртқы қыспақтарындағы екіфазалы және үшфазалы қысқа тұйықталулар;
- Бір фаза орамдарының арасындағы тұйықталуы. Трансформатордың жұмысының нормадан тыс режимдеріне жатады:
- Сыртқы қысқа тұйықталу және жүктелу кезінде орамдары бойынша номиналдыдан жоғары тоқтардың өтуі;ол орамдармен майдың қызуының жоғарлауына әкеледі.
- Майдың минималдыдан төмен деңгейге төмендеуі.
Трансформаторлардың қорғанысы олардың қуатына,орамдарының санына байланысты болады. Екі және үшорамды трансформаторларды ішкі бұзылудан негізгі қорғанысы ретінде екі сатылы газды қорғанысы қарастырылады. Оның бірінші сатысы дабылға әрекет етеді,ал екінші сатысы – ажыратуға.
Жоғары сезімталды газды қорғанысы трансформаторды ішкі бұзылудан қорғауда кең қолданылады. Оның әрекет етуі трансформатор ішінде бөлшектердің қызуы кезінде пайда болатын газдардың айырушы материалдардан бөліну жылдамдығына негізделген.
3.Трансформаторлардың газды қорғанысы.
Жоғары сезімталдығы бар газды қорғанысы трансформаторды ішкі бұзылулардан қорғауда кең қолданыс тапты. Газды қорғанысы газды реле - 2 көмегімен орындалады. Ол трансформатор қорабымен кеңейткішті -3 қосатын құбыр қимасында орналасады.Оның әрекет етуі бөлшектердің қызуы кезінде пайда болатын газдардың айырушы материалдардан бөліну жылдамдығына негізделген.
Газды релесі тұрады:
• 1 – құбыр
• 2 – газды релесі
• 3 – кеңейткіш
• 4 – қақпақ
• 5 – дабыл беру және ажыратушы түйіспелеріне байланыс кабельдерін қосуға арналған қыспақтары бар қорап
• 6 – газды алу және оны реледен шығаруға арналған кран
• 7 – бақылау шынысы
• 8 – фланцы
• 9- қорап
Газдардың реле арқылы еркін өтуі үшін трансформатордың көтерімі 1-1,5% болуы тиіс, ал кеңейткіш жағына қарай трансформатор мен қосушы құбырдың көтерімі 2 – 4 %.
4.Электр қондырғыларында жұмыс атқарғандағы қауіпсіздік техникасы туралы мәлімдемесі.
1000 В жоғары және төмен кернеулі электрлі қондырғыларды пайдалану тәжірибесі көрсеткендей егер қауіпсіздік техникасын сақтаса оларды күту қауіпсіз. Электрлі қондырғыларды күту кезіндегі болатын көптеген апаттық жағдайлар көбінесе қауіпсіздік техникасын сақтамаудан болады. Күтуші қызметшілерді электрлі тоқпен соқпауын қамтамасыз ету үшін қауіпсіздік ережесі қарастырады, ал монтаж кезінде бекітілген нормадан төмен орналасқан тоқөткізгіш бөлшектерді және құрылғыларды қоршауды орындайды, ажыратқыштармен қате жүргізілетін операциялардан, сонымен қатар қоршау ішіне кіруге рұқсат бермейтін тосқауылдар. Қауіпсіздік ережесі жергілікті шарттарға байланысты қауіпсіздікті қамтамасыз етеді қосымша шараларды құрастыру мүмкіндігін қарастырады. Бірақ шаралар негізгі ережелерге қайшы келмей, жергілікті еңбекті қорғау органымен міндетті түрде келісуі тиіс. Қауіпсіздік ережелерін сақтау бүкіл қызмет көрсетушілерге жалпы міндетті.Электрлі қондырғылардағы жұмыстарға 18 жастан кіші емес және осы категориялы жұмысшыларға қойылатын денсаулық талаптарына сай келетін және өзінің қызметшісіне байланысты коммиссияға емтиханды жақсы тапсырған тұлғалар жіберіледі. Сонымен қатар қауіпсіздік техника ережелерін бұзған қызметшілер кезектен тыс сынаққа тартылыды. 5. Электр қондырғыларында жұмыс атқарғандағы қауіпсіздік техникасы туралыжалпы мәлімет. 1000 В жоғары кернеулі электр қондырғыларда жөндеу жұмыстарын жүргізгенде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін және апатты жағдайды алдын-алу үшін жұмыс алдында берілетін бекітілген үлгідегі наряд бойынша орындалады. Наряд - бұл жұмыс жүргізу жазбаша түрдегі рұқсат, онда жұмыстың жүргізілу уақыты және шарты, қауіпсіздік техникасы бойынша қажеттішаралар, осы шаралардың орындалуына жауапты тұлғалар анықталады.Нарядта бригада құрамы және жұмыс жетекшісі көрсетіледі. Брігада құрамы екі адамнан кем болмау тиіс. Жұмыс орнын дайындауды және нарядқа сәйкес бүкәл қауіпсіздік шараларын орындауды электрлі қондырғылар бойынша кезекші бүкіл жұмыс бойы жұмысшы бригаданың қауіпсіздік техникасының сақталуың бақылайды. Бүкіл қызметші электр тоғымен жараланғандарға алғашқы дәрігерлік көмекті көрсетуді білуі тиіс.Электрлі қондырғыларды қауіпсіз күту үшін қорғаушы құралдар құрастырылады: резенкелі қолғап, боты, галоштар және дорожкалар, оқшаулаушы штангалар, кернеу көрсеткіштер, сақтандырғыштарды ауыстыратын қыспақтар. Олар қорғаныс құралдарын пайдалану және сынау ережелерінің талаптарына сәйкес болуы тиіс.
6. Газды қорғанысының әрекет ету сұлбасы.
Тұрақты оперативті тоқтағы трансформатордың газды қорғанысының сұлбасы РГ газ релесінің екінші сатысын әрекет етуін бекіту үшін үш орамды аралық релені (РҚ – С ) РП қолдану қарастырылған.Газ релесінің бірінші сатысы іске қосылған уақытта РГ1 түйіспелері 1 – 2 тізбекті құрады, көрсеткіш релесінің РУ түйіспелері ескерту сигналына 3 – 4 тізбегін құрады.
Екінші сатысы әрекет еткенде РГ2 газды релесінің түйіспелері қосылып, РП релесінің параллельді орамына 5- 6 тізбегін құрады. РП реленің қосылған түйіспелері арқылы өздігінен ұстау тізбегі құрылады, тоқ орамдары арқылы бір уақытта сөндіру катушкасына 1КО және 2КО 7 -8, 9 -10 тізбегі құрылады. Бұл газды реле РГ түйіспелерінде қысқа уақыттық тұйықталулар болған кезде 1В және 2В ажыратқыштарының ажыратылуы боладыдегенді білдіреді. Көрсеткіш реле РУ2 газды қорғаныстың екінші сатысының әрекет етуін бекітеді.
РҚ – С 37.1
Алынатын жапсырма (накладка) Н жаңа трансформаторды іске қосқан сәтте немесе жөндеуден кейін қорғаныстың екінші сатысын майдан бөліну салдарынан көп мөлшерде жалған өшіруін болдырмау үшін қолданылады.
7. Бейне көрініс «Алғашқы көмек»
8. Сұлбадағы белгілерді ашу.
IV.Бекіту( 10 мин)
1.Ауызша 2. Компьютерде тестік немесе әр оқушының таңдауы бойынша карточкалық тапсырмаларды орындау. Электрмен жабдықтау қондырғыларының релелік қорғанысы, Еңбекті қорғау пәндері бойынша тест сұрақтары
1. Алынатын жапсырма «Н» тағайындалған А) жалған ажыратуды алдын алу үшін. В) жүктелуден ќорғау үшін. С) трансформаторды сыртќы және ішкі қ.т қорғауға. 2. Электрлі қондырғыларда жұмыс атқаруға неше жасқа толған тұлғалар жіберіледі? А) 16 В) 15 С) 18
3. Газдардың реле арқылы еркін өтуі үшін трансформатордың көтерімі қанша болуы тиіс А) 2-4% В) 3-5% С) 1-1,5%
4. – бұл жұмыс жүргізуге жазбаша түрдегі рұқсат, онда жұмыстың жүргізілу уақыты және шарты, қауіпсіздік техникасы бойынша қажетті шаралар анықталатын құжат? А) дәрігерлік анықтама В) наряд С) жоспарлы – сақтық жұмыстарының кестесі
5. Трансформаторлардың газды қорғанысында қандай реле түрі қолданылады ? А) РГЧЗ-66 В) РТ-40 С) РНТ-565
6. Алғашқы көмек көрсету неден басталады? А) жасанды дем беруден В) ауруханаға жеткізу С) жағдайын анықтаудан
7. Трансформатордың екі сатылы газды қорғанысының бірінші сатысы неге әрекет етеді? А) дабылға В) ажыратуға С) уақыт созуына
8.Электрқондырғыларды қауіпсіз күту үшін қандай қорғаныс құралдары қарастырылады? А) резеңкелі қолғап,боты В) оқшаулаушы штангалар, кернеу көрсеткіштер С) көрсетілгендердің барлығы
9. Оның әрекет етуі неге негізделге?. А) қысқа тұйықталудан кейін қалған кернеуді өлшеуге В) бөлшектердің қызуы кезінде пайда болатын газдардың айырушы материалдардан бөліну жылдамдығына С) жоғары кернеулі желілердегі қысқа тұйықталуға
10. Егер зардап шегуші дірілмен дем алса ол нені білдіреді? А) есінен танып қалғанын В )пульсінің төмендей бастағанын С) Жағдайы өлімге жақындығын
Бағалау тәсілдері:
«5» - 9---10 сұрақ
«4» - 7---8 сұрақ
«3» - 5---6 сұрақ
V. Сабақты қорытындылау
Бағалау критериі
|
№ |
Орындайтын жұмыс |
Ұпай Max - min |
Қосымша ұпай Max - min |
Σ Max - min |
|
1 |
Ауызша |
5 - 3 |
|
5 - 3 |
|
2 |
Баяндама |
|
5 - 3 |
5 - 3 |
|
3 |
Бекіту |
5 - 3 |
5 - 3 |
10 - 6 |
VI. Үй тапсырмасы.
1. А.А Прохорский «Тяговые и трансформаторные подстанции» § 72, бет 270
2. В.И. Жуков «Охрана труда на железнодорожном транспорте» § 6.1, бет 100
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
6 663 899 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Шаяхметова Жадра Болтабековна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72/180 ч.
Мини-курс
4 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.