O’ZBEKISTON
RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
BUXORO VILOYAT XALQ TA’LIMI BOSHQARMASI
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI QOSHIDAGI
SON
AKADEMIK LITSEYI
Mavzusi bo’yicha ochiq dars ishlanmasi
Tuzdi: Kimyo
fani o’qituvchisi
Gulamova
M.B.
20 y
DARS SHIORI:
Bilim – kuch, kuch esa bilimdandir!
DARSNING TEXNOLOGIK
XARITASI
Mavzu
|
Kimyoviy bog’lanish turlari. Kovalent
bog’lanish.
|
Maqsad va
vazifalar
|
Maqsad:Kimyoviy bog’lanish turlari va turli
kimyoviy bog’lanishli moddalarning empiric, electron, struktura formulalarini
tuzishni o’rgatish, molekula modellarini yasash orqali bilimlarini
mustahkamlash, o’quvchilarni kompyuter bilan muloqot qilishga o’rgatish, talabalarda
turli kimyoviy bog’lanishli moddalarning amaliy ahamiyati asosida
ishlatilishi, ta’lim tarbiya va kasbiy yo’llanma berish
|
Vazifalar: Talabalarda mavzuga nisbatan qiziqish
uyg’otish, ularda mavzuga mos bilim va ko’nikmalarni shakllantirish, guruh
bilan ishlashda talabalar bilimini nazorat qilish, o’quvchilar bilimini
baholash
|
Davlat Ta’lim Standarti talablari
|
Bilim ion, metall, kovalent bog’lanish tushunchasiga
ega bo’lish
Ko’nikma empiric, electron, struktura formulalar
tuzish, turli bog’lanishli moddalarni farqlay olish ko’nikmalarini hosil
qilish
Malaka qutbli va qutbsiz kovalent bog’lanishga
doir mashqlarni mustaqil bajarish malakalarini hosil qilish
|
O’quv jarayonning mazmuni
|
O’tilgan
mavzular va nisbiy elektrmanfiylik mavzusiga doir tushunchalar tahlilini
o’tkazish, Kimyoviy bog’lanish turlari mavzusiga doir asosiy tushunchalar
olish, mavzularni slaydlar orqali o’rganish, qora quti didaktik o’yin orqali
guruhlar ishini faollashtirish, shar sterjenli molekula modellari bilan
ishlash, og’zaki savol-javob va Venn diagrammasi bilan ishlash
|
O’quv jarayonini amalga oshirish
texnologiyasi
|
Uslub: Venn diagrammasi, tushunchalar tahlili,
didaktik o’yin”Qora quti”
|
Vosita: kadaskop uchun slaydlar, proektor,
kompyuter, didaktik materiallar, shar sterjenli atom modellari, distillangan
suv,
|
Usul: mashq va algoritm yechish;
|
Nazorat: o’z-o’zini nazorat qilish,savol-javob
o’zaro kuzatish
|
Baholash: 5 balli tizimda baholash, guruhlarni
rag’batlantirish
|
Kutiladigan natijalar
|
O’qituvchi :
qisqa vaqt ichida o’quvchilarga ko’p ma’lut beradi; o’quvchilarning
faolligini oshiradi o’quvchilarda darsga nisbatan qiziqish uyg’otadi
|
Talaba:
tajribalar bajarish orqali nitrat kislota mavzusiga doir bilimini
mustahkamlaydi, guruh bilan hamkorlikda ishlashni, o’z-o’zini nazorat
qilishni o’rganadi. Qisqa vaqtda ko’p ma’lumotga ega bo’ladi.
|
Kelgusi rejalar (tahlil va o’zgarishlar)
|
O’qituvchi : O’z
ustida ishlaydi, darsni noan’anaviy usulda olib boradi, darslarda yangi
pedagogic texnologiyalarni qo’llaydi
|
Talaba: mavzu
yuzasidan mashq va masalalarni mustaqil bajara oladi. Mavzuga mos qo’shimcha
ma’lumotlar to’playdi, o’z fikri va guruh fikrini tahlil qiladi
|
MASHG’ULOT BOSQICHLARI
Bosqichlar
|
Mazmuni
|
Metodlar
|
Vaqti
|
1-bosqich
Tashkiliy qism
|
Salomlashuv,
darsning olib borish uslubini talabalarga tushuntirish, nishonlayotgan
yilning nomi
|
Og’zaki
|
daq
|
2-bosqich
O’tilgan
mavzular bo’yicha bilimlarini umumlashtirish
|
O’tilgan mavzular
bo’yicha bilimlarini mustahkamlash maqsadida tushunchalar tahlili tarzida
o’tkaziladi
|
Yozma bajariladi va ekspert guruhlariga
beriladi
|
daq
|
3-bosqich
Uy vazifasini
tekshirish
|
Qatorlardagi
varianti talabalariga elektrmanfiylikning o’zgarib borishiqatori berilib unda
ortadi yoki kamayadi tarzidagi javobni yozib qo’yiladi
|
Taqqoslash
metodi
|
daq
|
4-bosqich
Yangi mavzu
uchun zamin yaratish
|
Qora quti o’yini
o’tkaziladi
|
Mantiqiy fikrlashga da’vat
Shar sterjenli atom model
|
daq
|
5-bosqich
Yangi mavzuni
o’rganish
|
1.Kimyoviy
bog’lanish turlari
|
Kadoskop slaydlari No=7
|
daq
|
2.Qutbsiz
kovalent bog’lanish
|
Algoritm tuzish
|
daq
|
3. Qutbli
kovalent bog’lanish
|
6- bosqich
Yangi mavzuni
mustahkamlash
|
Qutbli va
qutbsiz kovalent boglanishli moddalarni farqlay olishi
|
Venn diagrammasi
Power Pointda
prezentasiya ko’rinishda
|
daq
|
7-Bosqich
Darsni yakunlash
|
Darsni xulosalash va yakunlash, g’olib
guruhni aniqlash, talabalar bilimini baholash, uy topshirig’ini berish
|
O’quvchilarni rag’batlantirish
|
daq
|
Guruh:
Fan: Kimyo
Sana:
Darsning
mavzusi: Kimyoviy bog’lanish turlari. Qutbli va qutbsiz kovalent
bog’lanish
Darsning maqsadi:
|
Ta’limiy
|
Tarbiyaviy
|
Rivojlantiruvchi
|
Kimyoviy bog’lanish turlari, qutbsiz va qutbli kovalent, electron
va empiric formulalar tuzilishi haqida ilmiy tushuncha berish
|
o’quvchilarning ilmiy – materialistik va abstract fikrlash
tafakkurlani shakllantirish; nitrat kislotaning olinishi va ishlatilishi
asosida kasbiy yo’llanma, iqtisodiy va ekologik tarbiya berish
|
mantiqiy fikrlash, ijodiy qobiliyatlarini, reaksiya tenglama
tuzish ko’nikma va turli bog’lanishli moddalarni farqlay olish malakalarini
rivojlantirish
|
Davlat Ta’lim Standarti talablari asosida
Bilish!
|
Ion, metall, kovalent bog’lanish,
valentlik, qutblilik
|
Qila olish!
|
Qutbli va qutbsiz kovalent bog’lanishli moddalarning tuzilish va
empiric formulalarni tuza olishi, moddalarning bog’lanish turiga qarabfarqlay
va xossalarini taqqoslay olishi
|
Dars tipi: Yangi bilim berish va o’tilgan mavzular
bo’yicha bilimlarini umumlashtirish
Dars shakli: guruhda va yakka tartibda ishlash
Dars
uslubi(metodi): suhbat; didaktik o’yinlar (Qora quti),
tushunchalar tahlili, kodoskop bilan ishlash, Venn diagrammasini tuzish, slaydlar
taqdimoti, shar sterjenli atom modellarini tuzish
Jihoz va
reaktivlar: proektor, kodoskop,
shar sterjenli model,
Tayanch so’zlar: valentlik, elektrmanfiylik, energetic pog’onachalar, kovalent
bog’lanish
Doskada: Dars shiori : Bilim – kuch, kuch esa
bilimdandir
Darsning
borishi
I Tashkiliy qism
1)
salomlashuv, davomad
2)
navbatrchilik va auditoriyaning
tozaligi
3)
darsning oltin
qoidalari
4)
Kimyo darsiga
tayyorgarlik: darslik, daftar
5)
2011 yilni O’zbekiston
va Butun dunyo qanday yilni nishonlayapti?
O’zbekiston :Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish
Mustaqillikning 20 yilligi
Butun Dunyo: Kimyo yili
II
O’tilgan mavzuni mustahkamlash
1)
5- daqiqali Tushunchalar
tahlili
Oq qog’ozlarda har bir qatordagi I va II varianda o’tirgan
o’quvchilarga oldindan orqaga qarab varaqalar yuboriladi. Shu varaqlarda
quyidagi namuna boyicha atamalar yoki ularning izohi yoziladi.
Ekspert guruhlar 1 ball bilan baholaydilar.
III Uy vazifasini tekshirish
Shu varaqning o’zida elektrmanfiyligi o’zgarib boradigan qatorda
ortishi yoki kamayishi belgilansin.
IV Yangi mavzuni o’rganish uchun zamin yaratish
Qora
quti o’yini o’tkaziladi
O’quvchilarga
savol tashlanadi: DIQQAT!!! Qora qutida noma’lum modda va uning molekula modeli
berilgan. Bu modda har bir tirik hujayraning asosiy tarkibiy qismidir. U inson
qonining 90%, muskullarning 75%, suyaklarning 28%, ko’z soqqasining 99% ini
tashkil etadi. Inson organizmi 12% ini yo’qotsa, moddalar almashinuvining
buzilishiga olib keladi. Bu modda miqdorining 25 % ga kamayishi organizmining
halok bo’lishiga olib keladi.
Qora qutida qanday
modda bor? Javob: SUV
O’qituvchi: Demak suv 2 atom vodorod va 1 atom
kisloroddan iborat bo’lib bu atomlar suv molekulasida qanday bog’lar orqali
bog’langanligini yangi mavzumizda ko’rib chiqamiz.
V Yangi mavzu doskada yoziladi
Dars mavzusi: Kimyoviy
bog’lanish turlari. Kovalent bog’lanish
Reja: 1.Kimyoviy
bog’lanish turlari
2. Qutbsiz
kovalent bog’lanish
3. Qutbli kovalent
bog’lanish
1.
Kimyoviy
bog’lanish turlari Kadoskopda slayd taqdimoti asosida tushuntiriladi
Kimyoviy
bog’lanish Ion, Kovalent, Metall, Vodorod bog’lanishlardan tarkib topgan
Ion bog’lanish –
ionlar orasida hosil bo’lib, unga osh tuzi misol bo’la oladi.
Metall bog’lanish
– metal atomining musbat ioni va undan sakrab chiqqan elektronlar buluti
orasidagi elektrostatik bog’lanish orqali hosil bo’ladi. Unga Cu, Fe, Na, K
kabi lar misol bo’la oladi.
Valentlik nima?
Savoli o’rtaga tashlanadi. U haqida nima bilasiz.
Kovalent
bog’lanish “ko”-birgalikda, “valent”-kuch degan ma’nolarni anglatib, umumlashgan
electron juftlari vositasida birikkan atomlar orasida hosil bo’ladi.
Har bir element atomining elektronlar bo’yicha taqsimlanishi guruh
raqamiga qarab kompas shaklida avval 1tadan so’ng juftlashtirib yoziladi:
. .
.C . . N: toq elektronlar juftlashishga harakat qiladi.
• •
N≡N ya’ni N :: N
Kovalent
bog’lanish 3 turga ajratiladi. Shulardan 2 tasini bugun ko’rib chiqamiz. Ularga
qutbsiz kovalent bog’lanish va qutbli kovalent bog’lanish kiradi.
Qutbsiz kovalent bog’lanish elektmanfiyligi bir xil atomlar orasida
hosil bolib, unga H2, PH3 kabi moddalar kiradi.
2,1-2,1=0 2,1-2,1=0
H-H P -H3
Qutbli kovalent bog’lanishli moddalar elektrmanfiyligi qisman farq
qiladigan atomlar orasida sodir bo’ladi:
2,1-3,5=1,4
H 2 O
H2O H – O – H H : O: H
Empirik Tuzilish Elektron
2)Shar
sterjenli 3 ta qatordan 3 ta o’quvchi doska oldida PH3 , CO2,
N2 molekulalarning shar sterjenli modellarini yasay olishlari kerak
komandaga 1 ball olib berishadi.
3)Algoritm
tuzishni o’rgatish va qo’shimcha algoritm berish
VI Yangi mavzu bo’yicha olgan bilimlarini
mustahkamlash
Power
Point programmasida tuzilgan Venn diagrammasi namoyish etiladi
•
O’quvchilar
mustaqil daftarlarida bajaradilar va o’zaro tekshirishni slayd oxirida
chiqadigan javob asosida bajaradilar
Darsni yakunlash va baholash
Xulosa: Dars davomida kimyoviy bog’lanish va uning turlari, qutbli
va qutbsiz kovalent bog’lanishli moddalar bilan tanishib chiqildi. Kovalent
bog’lanishning hosil bo’lishini tushuntiradigan algoritm tuzildi.
T/R
|
Baholash
mezonlari
|
Guruh bali
|
O’quvchi bali
|
1
|
O’tilgan mavzuni
umumlashtirish asosida to’plangan ball
|
10
|
1 balldan
|
2
|
Uy vazifasini
tekshirish
|
10
|
1balldan
|
3
|
Molekulalar
modelini yasash
|
3
|
Rag’bat
|
4
|
Venn diagrammasi
|
|
1 ball
|
5
|
Algoritm tuzish
|
|
2 balldan
|
Jami 5 ball to’plagan o’quvchi 5 baho bilan baholanadi. G’olib
komanda aniqlanadi.
Komandalarga sovg’a beriladi.
Uy vazifa doskada yoziladi:
izohi Kimyoviy bog’lanish va
uning turlari haqida tushunchalarini mustahkamlash maqsadida______ betdagi ma’lumotlarni
o’qish.
Tayanch
iboralarga izoh berish. Masalan: ion
bog’lanish- bu ….. ta’rifi keltiriladi, qutblilik – qarama qarshi ishorali
tomonlarga ega bo’lish xususiyati
NH3 elementning algoritmini tuzish
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.