Ы.Алтынсарин
атындағы ЖББО мектеп
Тақырыбы:
«Отбасындағы тәрбиенің ерекшеліктері»
(Баяндама)
Бастауыш сынып мұғалімі: Г.Ж. Мұхамедрахимова
2014-2015 оқу жылы
Отбасындағы тәрбиенің
ерекшеліктері
Мақсаты:Ата-ана -
отбасының негізгі діңгегі, бастапқы дәнекері. Дәстүрлі қазақ отбасында ата-ананың
қадірі ерекше әспеттелген. Мектеп, ата-ана, ұстаз болып бірігіп, сапалы
білімді, саналы тәрбиелі, салауатты ұрпақ тәрбиелеу.
Түрі:
баяндама
Көрнекілігі:
слайд, ата-анаға, бақытқа байланысты нақыл сөздер
Халқымыздың сан ғасырдан бергі даналығына құлақ
ассақ, «Адамның бақыты — балада» деген екен. Кез келген адам өзі өмір бойы қуып
жете алмайтын бақыт деген құдыретті сөздің өлшемі өмірінің жалғасы ұрпағымен
келетініне мән бермеуі де мүмкін. Біреу бақытын байлықтан тапқысы келсе, екінші
біреуі даңқ пен атақтан, мансап пен қызметтен іздестіреді. Мұның бәрі түсінген
адамға қолдың кірі сияқты нәрсе. Адамға нағыз бақытты — тәрбиелі ұрпағы ғана
сыйлай алады. «Адам ұрпағымен мың жасайды» деген сөз тегін айтылмаса керек.
Олай болса адам өмірінің мәні — өз ұрпағы.Шыр етіп сәби дүниеге келген сәттен
бастап ата-ана алдында нәзік те қиын, қыр-сыры мол үлкен қоғамдық міндет
тұрады.Ол — бала тәрбиесі. Бала тәрбиесінде алғашқы ұстаз — ата-ана. Бала үшін
үй ішінен, ата-анадан артық тәрбиеші жоқ. Адамгершілік, бауырмалдық, татулық,
қайырымдылық, әдептілік, инабаттылық сияқты қасиеттер — жанұяда тәрбие балаға
сөзбен, теориямен дамымайды, үлкендердің үлгісімен сіңеді. «Әкеге қарап ұл
өсер, шешеге қарап қыз өсер» дейді халық даналығы. Бала кішкентай кезінен-ақ әр
нәрсеге әуестеніп үлкендерге көмектескісі келеді. Бұған кейбір әке-шеше
«жұмысымды бөгейсің, істеп жатқан ісімді бүлдіресің» деп ұрысып жіберуі мүмкін.
Бұл қате түсінік. Керісінше, өзің жұмыс істеп жүргенде баланың қолынан келетін
ісіне жағдай туғызып, оның үйренуіне көмектескен орынды. Тіпті балаға берген
тапсырмаңыздың аяғына дейін орындаулына төзімділікпен бақылау керектігін де
ұмытпаған жөн. Өстіп баланың бірте-бірте еңбекке деген болашағына жол ашылады.
Әрі істеген ісін ұқыпты да тындырымды орындауына бағыт бересіз. Баланың жақсы
ісін мадақтап, терісін оң етіп түсіндіріп отырса, ол да ересектерді сыйлап, кез
келген тапсырмасын орындауға қарсылық білдірмейді. Орынсыз ұрысу,зеку,
сұрақтарына дөрекі, келте жауап беру немесе әділ талап қоя алмау ата-ананың
беделін түсіреді.Ата — ана — бала тәрбиесіндегі басты тұлға. Сондықтан әке де,
шеше де балаларының жан дүниесіне үңіліп, мінез-құлқындағы ерекшеліктерді жете
білгені жөн. Балалармен әңгімелескенде олардың пікірімен де санасып отырған
орынды. Өз баласымен ашық сөйлесе алмай, сырласа білмейтін ата — аналар
«Екеуміз де жұмыстамыз, кешкісін үй шаруасынан қол тимейді, баламен сөйлесуге
уақыт жоқ» дегенді айтады. Бұл дұрыс емес. (СЛАЙД)
Баламен
сөйлесуге тіпті арнайы уақыт бөлудің қажеті жоқ. Әке мен шеше ұл-қыздармен үй
шаруасында жүріп-ақ әңгімелесіп, ой бөлісуге неге болмасқа. Жанұядағы жанжал,
үлкендердің аузына келген сөздерді айтуы, баланың көзінше басқа біреуді сөгуі,
балаға теріс әсер етеді. Бала алдында әке-шеше үй ішінің үлкендердің әдептілік
танытқаны жөн. «Көрінген таудың алыстығы жоқ» дейді, ертең-ақ ұл өсіп ер
жетеді, қыз өсіп бой жетеді.
Басқа өмір аңсайды немесе теріс тәрбиеге тез бой алдырып үлгереді, егер осы
теріс жолға мүлде бет бұрып кетсе, онда бәйтеректің бір бұтағы қисық өсті дей
беріңіз. Сонда негізгі кінәні кімнен іздейміз?!Бұзақылықтың басы бос жүруден
басталады. Жас шыбықты қалай исең, солай өседі . Иә, «Ұяда не көрсең ұшқанда
соны ілерсің» демекші ата-ана тәрбиесі бала өмірінде үлкен із қалдырады.Баланың
бойына барлық жақсы қасиеттерді дарыту, тіпті жанында жүрген достарына дейін
мән беру, табиғат сыйлаған дарыны болса дамыту, дұрыс білім алуына жағдай жасау
— ата-ананың басты парызы. Ендеше бала тәрбиесінде ұсақ-түйек дейтін ешнәрсе
жоқ және сол нәрседен де қателесуге қақымыз жоқ. Бала — әр жанұяның бақыты.
Олай болса, өз бақытымызды бағалай білейік.Шәкәрім атамыздың « Адамның жақсы
өмір сүруіне үш сапа негіз бола алады,олар барлығынан үстем болатын адал еңбек,
мінсіз ақыл,таза жүрек.Бұл сапалар адамды дүниеге келген күнінен бастап
тәрбиелейді» дегеніндей, құнды қасиеттерге не рухани адамды қалыптастыру -
шынында да оның туған кезінен басталса керек.
Біреу жақсы киіндіріп қояды, біреу тамағы тоқ болса болды деп, қалтасына
ақшасын салып бергеніне мәз. Біреулері өте қатал, айтқанын орындатады. Бала
қорыққаннан уақытша тыңдайды, бірақ ата-анасының уысынан шыққан соң өзін- өзі
ұстай алмайтын жағдайға жетеді.Мұғалім оқушыға материалдық жағдай жасағанмен,
оның өміріне азық болар ең қымбат асыл қасиеттер: адамзаттық құндылықтармен,
біліммен қамтамасыз етіп, қаруландырады. Алтын бесік - отбасы болса,алтын ұя -
мектеп.Иә, олардың алтынға балануы неліктен? Екеуі де қасиетті, әрі
қастерлі.Өйткені, отбасы Адамды дүниеге әкеліп, қалыптастырып, дамытып, жетілдіріп
жатса, мектеп ақылы мен білімі адамзаттық құндылықтармен толысқан, жан-жақты
жетілген,өз бетімен өмір сүруге бейім, қоршаған ортамен тікелей байланысқа шыға
алатын, толыққанды Адам етіп тәрбиелеп шығарады. Осы екі ортаның да мақсаты -
ортақ, міндет - біреу. Демек , мұғалім мен тәрбиеші қаумының қиындықтарға жиі
кездесіп, үнемі толғаныста жүретіні де содан..Абай атамыздың жетінші қара
сөзінде «Жас бала анадан туғанда екі түрлі мінезбен туады.Біріншісі -
ішсем,жесем,ұйықтасам деп туады.Бұлар тәннің құмары, бұлар болмаса тән жанға
қонақ үй бола алмайды,hәм өзі өспейді, қуат таппайды. Екіншісі - білсем екен
деп ұмтылып,одан ержетіңкірегенде ит үрсе де, мал шуласа да, біреу күлсе де,
біреу жыласа да тұра жүгіріп, «ол немене ?» «бұл немене?» деп, «ол неге үйтеді?»
«бұл неге бүйтеді ?» деп, көзі көрген, құлағы естігеннің бәрін сұрап, тыныштық
көрмейді. Сол себептен бала айналасындағыны бойына сіңіріп өседі.
Оған
дәлел халық даналығындағы бір мысал
Бір қарапайым отбасында әкесі, анасы, атасы және немересі болыпты. Ата-анасы
үйдегі қарияға яғни баланың атасына әрдайым тамақты өздерінен бөлек ағаш
тостағанға құйып беріп өз дастархандарынан аулақ ұстайды екен. Күндердің бір
күнінде әке-шешесі жұмыстарын жайғап үйлеріне келсе, баласы бір кесек ағашты
ойып отырғанын байқайды. Сол кезде ана-анасы баласынан не істеп жатқандығы
жөнінде сұрайды. Баланың берген жауабы мынадай болған екен:
- Мен
сіздерге арнап тостаған жасап жатырмын, ертең мен ер жетіп үйлі болғанда
сіздерге тамақ құйып берем
Сондықтан да әр ісіміз бен сөзімізге үлкен жауапкершілікпен қарап, әр
қадамымыздың балаға беретін тәрбие екендігін естен шығармалық
.
Міндеттер:
-Балаңызбен мүмкіндігінше көбірек
сөйлесіңіз
-Балаңыздың айтатын сөзін толық
тыңдаңыз
-Балаңызбен кем дегенде күніне бір
рет әңгімелесіңіз
-Балаңыздың достарын,олардың
атa-анасымен танысыңыз
-Балаңыздың қазір мектепте не өтіп
жатқанын біліңіз
-Балаңыздың ұстаздары жөнінде көбірек
білуге тырысыңыз
АТА-АНАҒА
КЕҢЕС:
-Балаңызды жиі мақтаңыз,өзін өзі сүйе
біліге баулыңыз
-Сіз балаңызға ашуланбай сабыр сақтап
асықпай жаймен сөйлесіңіз
-Балаңызға әділ болыңыз,оған толық
сенетініңізді сезінсін
-Осы ережені сақтай отырып,балаңыздың
санасына өзіне сенімділігін және өзін өзі құрметтеу сезімін біртіндеп сіңіре
бересіз
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.