Пәні:Музыка.
Сабақтың тақырыбы:Абай салған сырлы әндер
Сабақтың мақсаты:Білімділік:Абайдың
музыкалық мұрасы туралы терең таныту,
ұғындыру.Ақын әндеріндегі ерекше әуен,ырғақ туралы
білімдерін
қалыптастыру.
Дамытушылық:Өнерге
деген қызығушылығын ояту,ойлау,есте сақтау
қабілетін арттыру.
Тәрбиелік:Оқушыларды
Абай әндерін түсініп,ұға білуге баулу,
сонымен қатар адамгершілікке,сезімталдыққа,өнерді сүюге,
қадірлеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:Аралас сабақ
Әдіс-тәсілі:баяндау,ойын,топтастыру,шығармашылық
жұмыс,ән айту.
Сабақтың барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі
Сынып
оқушыларын түгелдеу
Дауыс
жаттығуы(до,ре,ми,фа,соль,ля,си,до)
Мектеп
гимні
Психологиялық дайындық:Күй тыңдаймыз күмбірлі
Ән айтамыз созылтып
Би билейміз ырғақты
Біз
бастаймыз сабақты.
Балалар үнтаспадан тыңдаған күй таныс па? (Май
түні)
Күйдің сипаты қандай?(жүрдек,көңілді)
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау,бағалау.(топтық жұмыс)
1.топ.Әншілер.
2.топ.Домбыра.
3.топ.Сегіз қырлы.
«Адасқан ноталар» ойыны (әндер жасыру)
До-Көзімнің қарасы
Ре-Айттым сәлем Қаламқас
Ми-Қараңғы түнде тау қалғып
Фа-Бойы бұлғаң
Соль-Сегіз аяқ
Ля-Татьянаның әні
Си-Желсіз түнде жарық ай
Үй тапсырмасын пысықтау мақсатында әр топ
өздері таңдаған түске байланысты
сол түстегі сұрақтарға жауап береді.(Әр түсте
үш сұрақтан)
1.Музыкада неше дыбыс бар?
(7)
2. ҒарыштаАбайдың әнін
орындаған кім және қандай әнін? (Т.Мұсабаев.Желсіз
түнде жарық ай)
3.До нотасы қайда орналасады?
(қосымша сызыққа)
4.Әннің сөзін кім жазады?
(ақын)
5.Абай қай жылдары өмір сүрген?
(1845-1904)
6.Халық композиторларын ата?
(Ақан сері,Біржан сал,Жаяу Мұса,Үкілі Ыбырай)
7.Минор дегеніміз не?
(Қайғылы,мұңды көңіл-күйді білдіретін әуен)
8.Абайдың шын есімі кім?
(Ибраһим)
9.Абай кім?
ІІІ.Жаңа сабақ. Абай салған сырлы әндер.
«Абай Құнанбаев» слайд
Айттым сәлем Қаламқас әнінің шығу тарихы.
Айттым сәлем қаламқас
Айттым сәлем қаламқас
Саған құрбан мал мен бас
Сағынғаннан сені ойлап
Келер көзден ыстық жас
Сенен артық жан тмас
Туса туар артылмас
Бір өзіңнен басқаға
Ынтықтығым айтылмас
Үш топқа суреттер таратылады.
Әр топ Абайдың бір өлеңін жатқа айтып береді.
Абай туралы шағын шығарма
Сергіту сәті. Ән орындау:Е.Хасанғалиевтің
Келші,келші балашым әні.
«Әуенді тап» ойыны. Әуенді тыңдау арқылы
әннің атын табу.
1.Желсіз түнде жарық ай.
2.Көзімнің қарасы.
3.Айттым сәлем қаламқас.
4.Ұстазым.
5.Келші,келші балашым
6.Балқадиша.
7.Ақ сиса.
ІҮ.Қорытындылау.
«Абай кім» тірек сызба.(ақын,композитор,аудармашы,күйші)
Бағалау.
Ноталар арқылы бағалау.
Бүтін
нота-өте жақсы
Жартылық
нота-жақсы
Ширек
нота-орташа
Ү.Үйге
тапсырма. Абай салған сырлы әндер.
«Абай әндері» кітапша жасау.
Найман
ішіндегі Қаракерейден тарайтын Тілемісұлы Тана мырзаның есімі бүкіл сол кездегі
Семей, Өскемен уәлаяттарына айпарадай анық болған» деп жазады айтыскер ақын.
Автордың айтуынша, өз кіндігінен перзент сүймеген Тана мырза немере інісі
Жәнібектің Тұржан есімді қызын бауырына алыпты. Тұржан тал шыбықтай бұралып
өскен сондай көркем қыз, Тұла бойының нәзік, қасының қиыла біткен жіңішкелігіне
қарап алғашында жеңгелері, одан соң бүкіл ауыл-аймақ оны «Қаламқас» атандырады.
Оның мұндай жанама аты Жарма ауданын мекендейтін Бура-Матай елдеріне мәлім
болған екен.
Қалихан
Алтынбаевтың келтірген зерттеу деректеріне ден қойсақ, Тұржан мен Абайдың алғаш
кездесуі 1861-62 жылдар шамасында көрінеді. Бұл Абайдың он бес-он алты жастағы
кезі. Құда түскенімен Ділдаға әлі үйленбеген еді.
Осы тұста әкесі Құнанбаймен бірге алыстағы Найман еліне, Тана мырзаның ауылына
сапар шегеді, Тана мырзаның ауылы бұрынғы Самар (қазіргі Көкпекті) ауданының
«Тана мешіті» деген ауылдың маңайындағы Қалба тауларын жайлап жүрсе керек.
Бұлардың
барған шаруалары, біріншіден, соның алдында ғана Көкпекті округінің аға
сұлтандығына өткізілген сайлауда жеңіліс тапқандығына ағайындық демеу сөз
айтып, ізгі ниет білдіру, екіншіден, үш өзеннің Ертіске кұятын сағасындағы
түбекке мешіт салдырып жатқан Танаға қошемет білдіріп, жаңа құрылысты көріп
қайту еді. Осы сапарда екі балғын жас – Тұржан мен Абай бір-бірін қатты
ұнатысқан. Мұны байқаған Құнанбай да екеуінің жақынырақ танысуына, тіпті, құда
түсіп қайтуға карсы емес-тін. Алайда, құрметті қонақтар отырған орданың
сыртында соқыр түйесін «көзіңді, қу соқыр» деген біреудің балағат сөзі
байласқалы келе жатқан құдалықтың шырқын бұзады. Тананың жік-жапар болып, әлгі
жігітке кешірім сұратып, ат-шапан айып бергізгеніне карамастан, алған бетінен
қайтпайтын, мінезі қатал Құнанбай Танаға «әдейі істетіп отырсың» деп аттанып кетеді.
Қазақтың «Түйені соқыр десең, Құнанбайға тиеді» деген тәмсілі осыдан қалса
керек.
Алыстан
ат арытып келген меймандар көп кідірмей кері кайтуы енді ғана лаулай бастаған
қос ғашықтың махаббатына кесірін тигізеді. Бұдан соң екеуінің бірер мәрте хат
алмасқаны болмаса, жүздесуге жер арасы шалғай. Сөйтіп, байланыс үзіледі.
Абайдың
мұнан кейінгі жәйі белгілі. Ділдаға үйленіп, перзент сүйеді. Тұржан оң жақта
біраз отырыңқырап барып Сыбан ішіндегі Быжы-Тоқтар дейтін сарт ауылына тұрмысқа
шығады. Ескі құлақтардың сөзіне сенсек, соңында ұрпақ қалмапты.
Айттым сәлем, Қаламқас,
Саған құрбан мал мен бас,
Сағынғаннан сені ойлап,
Келер көзден ыстық жас.
Сенен артық жан тумас,
Туса туар артылмас,
Бір өзіңнен басқаға,
Ынтықтығым айтылмас...
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.