«Менің балам: Жасөспіріммен қалай
қарым-қатынасқа түсу керек?» Мінез-құлқындағы
ауытқушылықтарды түзету бойынша ата-аналармен педагогикалық-психологиялық
отырыс
Атырау облысы, Исатай ауданы, «Жалпы білім
беретін Жұмабай Мырзағалиев атындағы орта мектеп» мемлекеттік мекемесі
психологы Жанбырбаева Айгерим Анбигаевна
Мақсаты: Жасөспірімдердің мінез- құлқындағы ауытқушылықтар, оларды
түзету жолдары жөнінде ата-аналармен сұқпаттасу, кеңес беру, пікір алмасу
Күтілетін
нәтиже: Ата-аналар
жасөспірім шақтағы мінез-құлықтағы ауытқушылықтың төрт негізгі себебі жөнінде
мағұлмат алып, жасөспірімнің мінез-құлқындағы ауытқушылықтарды түзету
бойынша кеңес алады. Өздерінің пікірлерімен бөлісіп, тәжірибе алмасады.
Ынтымақтастық
атмосферасы: Сәлемдесу тренингі : танысу рәсімін қызықты етіп
өткізу топ мүшелері арасында жағымды қарым - қатынас орнату, сабаққа
қатысушылардың көңіл күйін көтеру.
Құрметті ата - аналар ең алдымен танысып
сәлемдесіп алайық, алдарыңыздағы әр түрлі формадағы жабысқақ қағаздарға өздеріміздің
атымызды жазып, ортаға шығып шеңбер жасап тұрайық. Енді есіміміздің бірінші
әрпінен басталатын сөздермен бүгінгі күнге бір бірлерімізге тілек тілесек.
Адам баласы болғаннан соң бәрімізде жақсы тілек
естігенді жақсы көреміз, жақсы тілек естісек бір сәт болсын көңіліміз көтеріліп
бір марқайып қаламыз, көңілдің көтерілгені өздеріңіз білесіздер денсаулыққа да
пайдалы, қартаюды да алдын алады.
1- Теориялық бөлім.
Бүгінгі
кездесуіміздің тақырыбы «Менің балам: Жасөспіріммен қалай қарым-қатынасқа түсу
керек?» Неге мұндай тақырып? Себебі, ешқашан да ешбір бала өмірге келгенде
жаман немесе мінезі қиын болып келмейді. Барлық бала ақ парақ секілді тап-таза,
пәк болады. Балада кездесетін тыңдамаушылық себебін оның жүйкесінің
тереңдігінен іздеу керек. Бұл ата-анаға «тыңдағысы келмейді,түсінгісі келмейді»
болып көрінуі мүмкін, бірақ шын мәнінде мәселе мұнда емес.
Баланың мінез-құлқының бұзылуының
төрт негізгі себебін бөліп көрсетуге болады:
1. Көңіл-аударуға күресу тәсілі: Егер бала дұрыс жетілуіне
қажетті көлемдегі зейінді ала алмаса, онда оны алуға тәсіл табады: ол
тыңдамайды. Ата-ананы ісінен алаңдату үшін түрлі іс-әрекет жасайды. Мұны өте
жағымды деп атауға болмайды, дегенмен көңіл аударылды.
2. Өзін бекітуге күресу тәсілі: Бұл шектен тым ата-ана билігі
мен қамқорлығына қарсылық.2 жасар балада басталатын «Мен өзім» белгілі талабы
бүкіл балалық шақта сақталады, әсіресе бұл жеткіншек жаста асқынады. Егер
ескерту мен кеңес тым жиі болып, сын тіке айтылса онда бала шабуыл жасай
бастайды.
3. Кек қайтаруға тілек тәсілі: Бала ата-анасына жиі өкпелі
болады. Мысалы, толық отбасыларында өзінен кіші балалға назардың көп аударылуы,
анасы әкесімен ажырасқаны үшін баланы басқа отбасы мүшелерінен бөлу,т.б. Бала
іштей қатты қапаланады, кей кездері конфликтіге түседі, ал мұның бәрі сырттан
қасарысу мен тыңдамаушылықты көрсетеді.
4. Өзінің табысты болуға сенімділігін
жоғалту: Бала
өмірінің бір кезеңінде сәтсіздікті бастан өткізсе, сәтсіздік басқа жақта да
туындайды. Мысалы: балада сыныптасымен қарым-қатынас дұрыс қалыптаспаса, мұның
соңы оқу үлгерімі төмендейді, ал басқа жағдайда мектептегі сәтсіздік оқушылар
арасындағы нашар қылыққа алып келеді. Осындай сәтсіздік баланың өзіндік
бағасының төмендігінен болады. Осындай ащы тәжірибелерді бастан кешіргенде ол
сенімсіздігін жоғалтып, «Қажеті бола қоймас, бәрібір түк шықпайды» деген
қорытындыға келеді. Бұл оның жан түкпірінде көрінетін ой, ал сыртқы мінез-құлқы
«Маған бәрібір...», «Маған бәрібір жаманмын» дегенді көрсетеді.
Мінез-құлықтың ойланарлықтай бұзылуы –
бұл көмек туралы оның айқайы. Ол өзінің мінез-құлқымен бізге: «Мен өзімді нашар
сезінемін! Көмектес», - дейді. Ата-ана оған көмектесе алады ма? Тәжірибенің
көрсетуінше бұл мүмкін. Бірақ, бұл үшін тыңдамаушылықтың түпкі себебін түсіну
қажет. Біз көрсеткен төрт эмоциялық мәселенің оның дұрыс өмір сүруіне кедергі
келтіретінін білу қажет.
2-тәжірибелік бөлім.
1.Қиын жағдаяттарды талдау.
Мақсаты: Кез келген қиын жағдайдан шығуға
үйрету, балаларының құқығының сақталуына, балаларына дұрыс көңіл бөлуге баулу
1 - жағдаят. Он жасар баласының бөлмесін жинап
жүрген шешесі баласының бір қатар заттарын қажетсіз деп лақтырып жіберді.
Баласы сабақтан келген соң, бұл жағдайды көріп шешесіне қатты ренжіді.
Шешесінің ойынша баласының мұндай реніш білдіруге қақысы жоқ. Себебі осы үйді
реттестіретін, қалыпқа келтіретін жалғыз адам шешесі болғандықтан, қалай
жинайды, солай болуы тиіс.
Сұрақ: Шешесінің іс әрекеті дұрыс деп ойлайсыз
ба?
Қандай қателік бар?
Баланың қандай құқығы бұзылды?
2 - жағдаят. Баласының күнделігінде үнемі оның
мектепте жанжал шығарғандығы туралы ескерту жазулы тұрады. Осы үшін балаға ата
- ана тарапынан жазалау мақсатында әркез күш қолданған.
Сұрақ: Баланың мектепте үнемі жанжал шығаруы
неліктен?
Осы жағдайда ата - ана не істеу керек?
3 - жағдаят. Бала өте қатал отбасында
тәрбиеленеді. Оған ата - анасы ешқашан ойыншық сатып алып бермеді, тәтті әперіп
еркелетпеді, концерт, кино, спектакльге де барып көрмеді. Ата - анасының
айтқанымен жүрді, дегеніне көнді, тек бұйрықты жүзеге асырушы, орындаушы
қалыпта ғана өсті. Бала ата - анасының барлық айтқандарын екі етпей, бұлжытпай
орындаса да олардан бір ауыз жылы сөз естімеді.
Сұрақ: Мұндай отбасы туралы не айтар едіңіз?
Сіз балаңыздың осындай болып өсуін қалайсыз ба?
4 - жағдаят. Соңғы кезде Сымбаттың тәрбиесіне
байланысты отбасында екі түрлі көзқарас туындап отыр. Әкесі Сымбатты шығыс
жекпе-жегінің үйірмесіне жазамын, кейін өзін өзі қорғап үйренеді десе, анасы
баласының ол үйірмеге баруға мүлдем қарсы. Оның ойынша, бұл қыз бала
айналысатын іс емес. Сымбат не істерін білмей әуре. Үйірмеге қатысқысы келеді,
бірақ анасының көңілін де қалдырғысы келмейді.
Сұрақ: Мұндай жағдайда ата - ана не істеу керек?
Сіз кімнің көз қарасын жақтайсыз? Әкесінің бе?
әлде шешесінің бе?
5-жағдаят. 14
жасар қызының ата-анасын мектеп психологы мектепке шақырғанын естігенде анасы
«Сен қыз бірдеңе бүлдірдің бе? Неге мені психолог мектепке шақырады? Сен барып
бірдеңе айтып жүрсің бе, әлде?» деді. Қызы жан сырын кімге айтарын білмей жылап
қалды. Басына неше түрлі ойлар келе бастады...
Сұрақ: Сіз
болсаңыз не істер едіңіз? Ол жасөспірім сырымен бөлісер адам таба алмай жүрген
шығар, қалай ойлайсыз? Жасөспірім балаңызбен қаншалықты жақынсыз?
Жағдаятты
талқылағаннан кейін психолог келесідей қортындылар жасайды:
1.
Асықпай ақылға
салса, шешілмейтін мәселе жоқ.
2.
Бала-біздің
болашағымыз. Баламыздың қандай болып өсері ең әуелі ата-анаға байланысты. Егер
мектеп пен ата-ана бірлесіп жұмыстанса, алынбайтын қамал жоқ.
Бейнеролик:
Қортындылау: «Шын жүрегімнен...» тренингі. Ата-аналар
шын жүректерінен шыққан ойларын қағаз бетіне түсіреді.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.