Сабақ тақырыбы: Карбон қышқылдары
Сабақ мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға карбон қышқылдарының жалпы сипаттамасынан
бастап қасиеттерін, алынуын, басқа минералды қышқылдармен
салыстырмалы түсіндіре жан – жақты білім беру.
Дамытушылық: Қышқылдар туралы білімдерін тереңдету, дамыту.
Тәрбиелілік: Оқушылардың қышқылдармен жұмыс істеу кезінде өздігінен
жұмыс жасауға, ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Аралас сабақ.
Қолданылған әдіс: Баяндау, түсіндіру, сұрақ – жауап.
Көрнекіліктері: Интерактивті тақта, слайд, тірек – сызбалар.
Сабақтың жүру барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру. Сұрақ – жауап.
1. Оттекті органикалық қосылыстарға қандай кластарды жатқызуға болады?
2. Олардың көмірсутектерден қандай айырмашылығы бар?
3. Альдегидтерге тән сапалық реакция қалай аталады?
4. 40% формальдегид ерітіндісі қалай аталады?
5. Күміс айна реакциясы дегеніміз не?
III. Үй тапсырмасын қорыту.
IV. Жаңа сабақ.
1. Карбон қышқылдарының құрамы.
Молекуласында – СООН карбоксил тобы болады.
O (карбонил
тобы)
R
– (COOH)x
немесе R
– C
ОН (гидроксил тобы)
немесе
CnH2n+1 COOH
2. Карбон қышқылдарының жіктелуі.
1. Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктеу.
СН3СООН сірке (этан)
қышқылы, СН3СН2СООН пропион (пропан) қышқылы, С17Н25СООН
стеарин қышқылы СН2 = СН – СООН пропен
(акрил) қышқылы, С17Н33СООН олеин қышқылы
2. Негізділігіне байланысты жіктеу.
5. Физикалық қасиеттері:
Н – СООН
СН3 – СООН И, сұйық, Н2О Ем
СН3 – СН2 – СООН
СН3 – СН2 – СН2 – СООН (Н2О) Ае Жағымсыз иісті
Қайнау температурасы спирттерге қарағанда карбон қышқылдарында жоғары болады. Себебі: 2 карбон қышқылдарының арасында молекулааралық сутектік байланыс түзіліп димерленді.
Oᵟ-
… Hᵟ+→ O
R –
C C – R
O ← Hᵟ+ … Oᵟ-
6. Химиялық қасиеттері.
Төрт түрлі реакция жүреді
C
·
R – C диссоциациялану,
тұз түзілу
CH
O
·
R
– C
күрделі
эфир, ацилгалогенид түзу, тотықсыздану реакциясы
OH
· Декарбоксилдеу реакциясы
R COOH
· L – галоген карбон қышқылының түзілуі
O
R
– CH2 – C
OH
8.1.
R
– COOH 
R – COO- + H+
R – COOH + H2O
R – COO- + H3O+
2. 2RCOOH + Mg → (R - COO)2Mg + H2
2RCOOH + MgO → (RCOO)2 Mg + H2O
RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O
CH3COOH + NaHCO3 → CH3COOHNa + H2O + CO2↑
RCOOH + NH3 → R – COONH4 аммоний тұзы
3. RCOOH + RCl5 → RCOCl + POCl3 + HCl галогенидтер
4. Ангидридтердің түзілуі
R – COOH + H OCOR → R – CO – OCOR + H2O
O
O
CHCOOH + HOCOCH3 → CH3 – C – O – C – CH3 + H2O
сірке ангидриді
5. Күрделі эфир түзілуі. (этерификациялау)
О О
СН3С
+ С2Н5ОН → СН3 – С + Н2О
ОН О
С2Н5
6. Декарбоксилдену.
О NaOH + CaO CH4 + CO2
СН3
– С t
О – Н
CH3
 |
CH3 – C – CH2 – COOH 3,3
диметилбутан қышқылы
CH3
СН3 – СН2 – СН2 – СООН май немесе бутан қышқылы
СН3 – СН – СООН Изомай
немесе метилпропан қышқылы
СН3
О
СН3 – С
О
С2Н5 Этилацетат (24 кесте)
7. Карбон қышқылдарының табиғатта кездесуі және алу жолдары
СН3 – СН2 – СН2 – СН3
Алкандарды – Н2О 2СН3 – СООН
Спирттерді СН3 – СН2ОН – Н2О СН3 – СООН
Альдегидтерді СН3
СНО СН3 – СООН
О
Кетондарды СН3
– С – СН3 Н СООН + СН3СООН
Алкендерді СО, Н2О, Kt, P, t → R – COOH алады
V. Жаңа сабақты қорыту .
Тест сұрақтары
1.Аркил қышқылының формуласы
А)CH3COOH C)C15H31COOH E)H2C=CH-COOH
B)C3H7COOH Д)C17H35COOH
2.Карбон қышқылының қайнау температурасының жоғары болу себебі
А)олардың суда еритіндігінде
В)құрамында көмірсутек радикалының болуында
С)сутектік байланыстың болуында
Д)сутектің болуында
Е)көміртектің санында
3.Карбон қышқылдарының құрамында болатын функционалдық топ
А)-СООН с)-ОН e)-NH2
О
В)С
д)-NO2
Н
4.Табиғатта қалақайда, қылқан жапырақты ағаштарда, құмырсқада кездесетін зат.
А)азот қышқылы с)сірке қышқылы е)май қышқылы
В)құмырсқа қышқылы д)лимон қышқылы
5.Карбон қышқылының бесінші өкілі.
А)құмырсқа қышқылы с)май қышқылы
В)пентен қышқылы д)сірке қышқылы
Е)валериан қышқылы
6.Сірке қышқылының молекулалық массасы. СН3СООН
А)24 с)39 е)60
В)40 д)70
СООН
7.Мына қышқыл о қай
топқа жіктеледі.
А)альдегид с)ароматты қышқыл е)қаныққан қышқыл
В)спирт д)қанықпаған қышқыл
8.Карбон қышқылының спирттермен әрекеттесуі.
А)гидрогендену с)орынбасу реакциясы
В)эфирлену реакциясы д)диссоциациялану
Е)жану реакциясы
9.Алдегидтердің жалпы формуласы.
А)R-COOH с)R-COH e)R-O-R1
В)R-OH д)R-NH2
10.Молекуласында екі түрлі карбоксил тобы болатын қышқыл.
А)сірке қышқылы с)бензой қышқылы е)сүт қышқылы
В)фтал қышқылы д)қымыздық қышқылы
VI. Үйге Карбон қышқылдары
VII. Бағалау.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақ тақырыбы: Карбон қышқылдары
Сабақ мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға карбон қышқылдарының жалпы сипаттамасынан
бастап қасиеттерін, алынуын, басқа минералды қышқылдармен
салыстырмалы түсіндіре жан – жақты білім беру.
Дамытушылық: Қышқылдар туралы білімдерін тереңдету, дамыту.
Тәрбиелілік: Оқушылардың қышқылдармен жұмыс істеу кезінде өздігінен
жұмыс жасауға, ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Аралас сабақ.
Қолданылған әдіс: Баяндау, түсіндіру, сұрақ – жауап.
Көрнекіліктері: Интерактивті тақта, слайд, тірек – сызбалар.
Сабақтың жүру барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын тексеру. Сұрақ – жауап.
1. Оттекті органикалық қосылыстарға қандай кластарды жатқызуға болады?
2. Олардың көмірсутектерден қандай айырмашылығы бар?
3. Альдегидтерге тән сапалық реакция қалай аталады?
4. 40% формальдегид ерітіндісі қалай аталады?
5. Күміс айна реакциясы дегеніміз не?
III. Үй тапсырмасын қорыту.
IV. Жаңа сабақ.
1. Карбон қышқылдарының құрамы.
Молекуласында – СООН карбоксил тобы болады.
O(карбонил тобы)
R – (COOH)x немесе R – C
ОН (гидроксил тобы)
немесе
CnH2n+1 COOH
2. Карбон қышқылдарының жіктелуі.
1. Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктеу.
СН3СООН сірке (этан) қышқылы, СН3СН2СООН пропион (пропан) қышқылы, С17Н25СООН стеарин қышқылы
Көпнегізді
Карбон қышқылдары
НООС – СООН қымыздық қышқылы
НООС – СН2 – СООН янтарь қышқылы
Бірнегізді
СН3СООН – сірке қышқылы,
СН2 = СН – СООН акрил қышқылы
СН2 = СН – СООН пропен (акрил) қышқылы, С17Н33СООН олеин қышқылы
Карбон қышқылдары
Қаныққан
Қанықпаған
Ароматты
СООН
Бензой қышқылы
2. Негізділігіне байланысты жіктеу.
5. Физикалық қасиеттері:
Н – СООН
СН3 – СООН И, сұйық, Н2О Ем
СН3 – СН2 – СООН
СН3 – СН2 – СН2 – СООН (Н2О) Ае Жағымсыз иісті
Қайнау температурасы спирттерге қарағанда карбон қышқылдарында жоғары болады. Себебі: 2 карбон қышқылдарының арасында молекулааралық сутектік байланыс түзіліп димерленді.
Oᵟ- … Hᵟ+→ O
R – C C – R
O ← Hᵟ+ … Oᵟ-
6. Химиялық қасиеттері.
Төрт түрлі реакция жүреді
C
· R – C диссоциациялану, тұз түзілу
CH
O
· R – C күрделі эфир, ацилгалогенид түзу, тотықсыздану реакциясы
OH
· Декарбоксилдеу реакциясы
R COOH
· L – галоген карбон қышқылының түзілуі
O
R – CH2 – C
OH
8.1. R – COOH R – COO- + H+
R – COOH + H2O R – COO- + H3O+
2. 2RCOOH + Mg → (R - COO)2Mg + H2
2RCOOH + MgO → (RCOO)2 Mg + H2O
RCOOH + NaOH → RCOONa + H2O
CH3COOH + NaHCO3 → CH3COOHNa + H2O + CO2↑
RCOOH + NH3 → R – COONH4 аммоний тұзы
3. RCOOH + RCl5 → RCOCl + POCl3 + HCl галогенидтер
4. Ангидридтердің түзілуі
R – COOH + H OCOR → R – CO – OCOR + H2O
O O
CHCOOH + HOCOCH3 → CH3 – C – O – C – CH3 + H2O
сірке ангидриді
5. Күрделі эфир түзілуі. (этерификациялау)
О О
СН3С + С2Н5ОН → СН3 – С + Н2О
ОН О
С2Н5
6. Декарбоксилдену.
О NaOH + CaO CH4 + CO2
СН3 – С t
О – Н
CH3
CH3 – C – CH2 – COOH 3,3 диметилбутан қышқылы
CH3
СН3 – СН2 – СН2 – СООН май немесе бутан қышқылы
СН3 – СН – СООН Изомай немесе метилпропан қышқылы
СН3
О
СН3 – С
О
С2Н5 Этилацетат (24 кесте)
7. Карбон қышқылдарының табиғатта кездесуі және алу жолдары
СН3 – СН2 – СН2 – СН3
Алкандарды – Н2О 2СН3 – СООН
Спирттерді СН3 – СН2ОН – Н2О СН3 – СООН
Альдегидтерді СН3 СНО СН3 – СООН
О
Кетондарды СН3 – С – СН3 Н СООН + СН3СООН
Алкендерді СО, Н2О, Kt, P, t → R – COOH алады
V. Жаңа сабақты қорыту .
Тест сұрақтары
1.Аркил қышқылының формуласы
А)CH3COOH C)C15H31COOH E)H2C=CH-COOH
B)C3H7COOH Д)C17H35COOH
2.Карбон қышқылының қайнау температурасының жоғары болу себебі
А)олардың суда еритіндігінде
В)құрамында көмірсутек радикалының болуында
С)сутектік байланыстың болуында
Д)сутектің болуында
Е)көміртектің санында
3.Карбон қышқылдарының құрамында болатын функционалдық топ
А)-СООН с)-ОН e)-NH2
О
В)С д)-NO2
Н
4.Табиғатта қалақайда, қылқан жапырақты ағаштарда, құмырсқада кездесетін зат.
А)азот қышқылы с)сірке қышқылы е)май қышқылы
В)құмырсқа қышқылы д)лимон қышқылы
5.Карбон қышқылының бесінші өкілі.
А)құмырсқа қышқылы с)май қышқылы
В)пентен қышқылы д)сірке қышқылы
Е)валериан қышқылы
6.Сірке қышқылының молекулалық массасы. СН3СООН
А)24 с)39 е)60
В)40 д)70
СООН
7.Мына қышқыл о қай топқа жіктеледі.
А)альдегид с)ароматты қышқыл е)қаныққан қышқыл
В)спирт д)қанықпаған қышқыл
8.Карбон қышқылының спирттермен әрекеттесуі.
А)гидрогендену с)орынбасу реакциясы
В)эфирлену реакциясы д)диссоциациялану
Е)жану реакциясы
9.Алдегидтердің жалпы формуласы.
А)R-COOH с)R-COH e)R-O-R1
В)R-OH д)R-NH2
10.Молекуласында екі түрлі карбоксил тобы болатын қышқыл.
А)сірке қышқылы с)бензой қышқылы е)сүт қышқылы
В)фтал қышқылы д)қымыздық қышқылы
VI. Үйге Карбон қышқылдары
VII. Бағалау.
6 655 033 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Вакпаева Майгуль Еркеболатовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Мини-курс
5 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.