«Имандылық – жүрекке ұяласа» (тренинг)
Мақсаты: Оқушыларды адамгершілікке, имандылыққа, парасаттылыққа, біліктілікке
тәрбиелеу.
Көрнекілігі:нақылсөздер, суреттеу.
Барысы:
Жоспар
1.Мұғалімнің
кіріспе сөзі.
2.Бата
ұғымыныңтүп-төркінінетүсінік.
3.Тілек
айту.
4.Тыйым
сөздер.
5.Қорытынды.
Мұғалім: Иман-арабшасенім деген
ұғымдыбілдіреді. Дінгесенугебайланыстыбұл ұғым халықарасындаәдептіліктің,
яғниадамгершіліктіңмәнін беретін ұғыммен
ұштасып,әлеуметтікәдептіліктікөрсететінмәнгеие болды. Өмір
заңдылықтарынаайқынсенімменқарап, адамгершілікрәсімдері мен уәждерін,
міндеттері мен мақсаттарынбұлжытпайорындайтын ақ ниетті, адалжүректі,
көпшіладамды – иманды адам дейміз. Иманды адам – айналасындағыларға және
бүкіладамзатқа тек жақсылық ойлайды, оларғамейір-шапағатынтөгіп,
жанашырлық, қамқорлықжасауғаәзір тұрады, әркімгеәдеппен, ізетпен,
инабаттылықпенқарайды. Сондықтан да имандыадамды бет бейнесінентанып, халық оны
иманжүзді адам дейді.
«Тура биде туғанжоқ, туысты биде иманжоқ» деп, халықимандыадамныңәділетті,
шыншылболатынынуағыздайды. Халқымыздыңқонақжайлылығы, кеңпейілдігі, көпшілдігі,
доскөңілдігі-әлуметтікимандылықтыңбелгісі.Имандылықдәстүрінқастерлейбіліп,
иманды адам болу- кісілік борыш. Иманыкәміл адам мейірімді болады. Мейірімділік
– адам бойындағықасиеттісезім. Ата мейірімі, әкемкйірімі, анамәйірімі,
отбасындағыадамдардың бір- біріне деген мейір- шапағат- әдептікәсемқұбылыс,
түйсіктібаурапалатынтүсінік, ұлағаттыұғым,адамгершіліктіңасқаршыңы.
Халқымызұрпағынмейірімділіккетәрбиелеп, қатыгезіктенқашып,
қаталдықтансақтандырып отырған. Еліміз еразаматтарын
мейірімдіболсаекен деген аттарменатап,жастардыүнемімейірімділіккебаураған.
«Көптіжамандағанкөмусіз қалады» депхалқымыз мейірлі болу- өз халқын сүю,
бірлікшіл болу екенін уағыздайды. « Үлкен адамныңсөзінтыңдайбіл» деп
өсиетайтқаната – бабамызмейірімділікнегізі – сыйласым екенін дәлкөрсетеді.
Мұғалім сабақтыкіріспесөзимандылық туралы айтып, бата, тілек және
батаныңтүрлерінетоқталады. Ендігікезекжүргізушігеберіледі.
Әйгерім
Ажығалиева:
Сабақты
біз «Ақ бата» депатадық,
Үлкендерденжүрейікдеп
бата алып.
Ақ
батамызбастайдыекен ақ жолға,
Шалғысбасыпкетпесіндепшатасып.
Имандылықжарасадыұл-қызға,
Ал,батамызбастайдыекеншың-құзға.
Инабатты,ұмытпасқаізетті,
Айналамыз
біз адамижұлдызға.
Қатипов
Сұлтанбек:
«Бата»
ұғымыныңтүп-төркінінебарлаужасарболсақ. Құранның 1-сүресінің аты «Фатихадан»
туындағанхалықтың бата-тілексөздеріжеткіншек жас
ұрпақтыәдепті,сабырлы,зерделі,арлы болып өсуінебаулиды.
Малды-басты,дәулетті,бақытты,кекшілемескешірімдіболуынтілейді.
Бата-қазақарасындаадамдардың бір-біріне деген ынта-ықыласыныңадалниеті
мен жақсы тілектерінбілдіретінтәрбиелікмәнізоррәсім.
Ал,дастарханбатасы
туралы айтсақ.
Мұхитұлы
Мырзахан:
Дастарханың
мол болсын,
Абыройыңзорболсын!
Дастарханыңтоқболсын,
Уайым-қайғыжоқболсын!
Берейін
бата асыңа,
Амандықберсіңбасыңа.
Бөденедейжорғалап,
Қырғауылдайқорғалап,
Қыдыркелсінқасыңа.
Бар
екендепжасыма,
Жоқекендепжасыма.
Еңбек
етсеңерінбей,
Дәулеткелерқасыңа.
Көреалмағандұшпанның
Жуабітсінжолына.
Бақытыңжетсінтөтелеп.
Дүниемалдыжетелеп.
Аузыматүскенбатаның,
Жатырмынбәрінтөпелеп!
Көтердіммінебілекті
Ақтардымтүгелтілекті,
Мынаутұрғанбалаңыз,
Батыр
болсынжүректі.
Қайролла
Ақерке:
Соғымшүйгінболсын,
Қазаныңтоқболсын,
Уайымжоқболсын.
Дастарханкеңболсын,
Бала-шағаң
ер болсын.
Бізгебергеніңесесінберсін,
Есесінетәңірібірнешесінберсін!
Ғаділбеков
Әділжан:
Көші-қонбатасы
Көштеріңкөліктіболсын,
Жолдарыңкөріктіболсын,
Қоныстарыңқұттыболсын,
Босағаларыңмықтыболсын.
Ауру-сырқаудан
аман болыңдар.
Бастарың
а айырылмас баққонсын,
Мейірбанды
Алла сендергежақболсын!
Меңдібаев
Ризабек:
Ұлыстың ұлы күніндеберілетін бата
Ұлыскүніқазантолса,
Ол
жылы ақ мол болар.Ұлыкісіден бата алса,
Сонда
олжалыжылболар.
Амангелдиев
Санжар:
Ұлыс
оң болсын,
Ақ
мол болсын
Қайда
барса жолболсын!
Ұлысбақтыболсын,
Төрттүлікақтыболсын!
Ұлысберекеберсін,
Пәле-жала
жергеенсін.
Мекентұрақтыболсын,
Малғақұрақтыболсын,
Елге
шуақтыболсын,
Өзенсуаттыболсын,
Ерлерқуаттыболсын!
Ұлы
халқым тоқболсын!
Көйлектерікөкболсын!
Қайғы-уайымжоқболсын,
Қуаныштарың
көпболсын!
Самиғоллаев
Тілекжан: Жас жұбайларғаберілетін бата
Уа,екіжас,екі
жас,
Сізгетілек-ықылас.
Бақытқонсынбасына
Өле-өлгеншеарылмас,
Мінезберсінтарынбас,
Өкпеберсінқабынбас,
Жүрек берсінжарылмас,
Тынысберсінтарылмас.
Бейбітшіліккүнберсін,
Ата-анаңдысағынбас!
Неғметов
Жұмабек:Әскергеаттанатыназаматқаберілетін
бата
Мәнісінұқбатаның,
Борышынөте
Отанның.
Мен де тілепотырмын.
Аман барып, сауқайтып,
Берсінжолдыңтөтесін.
Жылдың жарымдықміндеттің.
Абыройменөтелсін.
Береберсінтілеуді,
Бейбітшілікжасасын,
Білмежасып,
жүруді.
Ширапбойыңжарасын.
Шынығаберболаттай,
Елге жаудыжолатпай,
Қатаңсақтатәртіпті.
Тура жүргенсағаттай.
Бөкенов
Оралбек:
Сәбигеберілетін бата
Көріністүрінде
жас сәбидіңәжесінемесе елге сыйлы, құрметтіақсақалатқою үшін Құраннан «Фатиха»
сүресінайтады. Сонанқұлағынаүш рет атыайтылып, бата беріледі, соңыәнгеұласады.
Мұхитұлы
Мырзахан:
Мен бір бата берейін,
Берілгенде бата не дейін.
Әуеліқұдайоңдасын,
Ешжамандықболмасын.
Ата-баба әруағы
Әрқашандақолдасын.
Нұрғабөлепжүректі.
Өзіңе бата берейін
Ағынан айтып тілекті.
Пайзуллина
Гүлшат:
Сүйкімді
бол,
Өнерге – білімгеикем бол.
Бәйтеректейбойшаңдап,
Өрең- өршіл, өркенді бол.
Жақсы жолдытаңда,
Жамандықтәлім алма.
Бабалардыңдәстүрін
Жаңаласын, жалғасын.
Шұғылалышуақкүнкеш,
Басындысұрбұлтшалмасын,
Қырандайбиіксамғарсын.
Катипов
Сұлтанбек: Тыйымсөздер
Адамгершіліктәрбиесінеқатыстыәдіс-тәсілдерқатарынатыйымсөздерді
де жатқызуға болады. Мұндайсөздерайналасындағыәрнәрсеніқадірлеп,
қастерлейбілуге, қатыгездік пен көргенсіздіктенаулақболуға, обал,
сауаттыбілугебаулиды. Мысалы, «Нандыаяққабаспа», «Анаңа қатты сөйлеме», «Малды
басқа ұрма»,т.б.
Бөкенов
Оралбек: Осындай сөздердің бір тобы оқушыларды
тәртіптілікке, сыпайылыққа, сақтыққа шақыра отырып, әр түрлі жаман әдеттен
жиіркендіреді. Атап айтқанда, «Адамға қарап түкірме», «Кешке қарай көңіл
сұрама», «Біреуге қару кеземе», «Пышақтың жүзін жалама», «Мойныңа белбеу
салма», т.б.
Нұрғалиев
Мержан: «Күлді шашпа», «Ағынды суға кір жума»,
«Шашты аяқ астына тастама», «Құдыққа түкірме», сияқты тыйым сөздер тазалыққа,
ұқыптылыққа, табиғатты қастерлеуге шақырады.
Ғаділбеков
Әділжан: Үй –іші, ауыл – аймақ аман болсын,
Тыныштық баршамызға заман
болсын.
Табиғат таусылмайтын ризық
беріп,
Тартулы дастарғаның тағам
болсын,
Хамидуллина
Асемгуль:
Абырой,
амандығың арта берсін.
Бақ-дәулет қызығымен қатар
берсін.
Қонағың жақсы көрген жиі
келіп,
Таусылмасдәм-тұзынды тата
берсін.
Пайзуллина
Гүлшат:
Осындай
ойын-сауық бола берсін,
Үй-іші той- думанға тола
берсін.
Өмірдіңгүлжайнағанжәннетіндей
Бақшаңабақытқұсықонаберсін.
Ажығалиева
Әйгерім:
Тыныштықелімізгебереберсін,
Молшылықжерімізгеенеберсін.
Соғыстанел-жұртымыз аман
болсын,
Қызығынбейбіт еңбек
көреберсін.
Қыдырғалиева
Жанаргүл:Ұяттанбезгенмият
Мият деген қырыстың
Естідім бір сор ісін:
Инабаттыұятты,
Сыйланатынұятты,
Сабыр ойлыұятты,
Абыройлыұятты
Ұрсып, сөзбенезіпті-
Ұяттанолбезіпті.
Имандылық-ізет,-деп,
Имандынықкүзет,-деп,
Жағындырдыңкәріге,
Бағындырдыңбәріне!
Әркімге бас идірдің:
Әркүнкүндемыңкүйдірдің....
Мұнжық болып оңбаймын!
Ынжық, момынболмаймын!
Ұят,менен кет!-депті,
Ұятоданшеттепті.
Қашыпұятжоламай,
Безіптідос бола алмай......
Ой, обал-ай! Обал-ай!
Олақбополұялмай,
Салақ болып ұялмай
Дөрекілікмінезбен,
Өрекпілікиінезбен
Ақылынатаныпты,
Ақымақбопқалыпты.
Ұятсызда сабыр, ой,
Болмасақыл, абырой.
Халиуллин
Әлібек:
Қасында
жақсы көргенкөршіңболсын,
Көршіңіз жақсы
болса-бейнетөркін.
Ағайын, туған-туысжекжаттарың
Баршасысау-саламат өсіп-өнсің!
Ата-аналардыңбірі
бата береді және оқушылардыңсабаққақатысуыбағаланып, бәрінесыйлықтарұсынылады.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.