Жетісай медициналық колледжі

,fcs                                 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Медициналық колледжінің студенттеріне арналған тесттер жинағы

 

 

 

 

 

 

№	Мазмұны
	І семестр
	Экологияға пәніне кіріспе.
	1 бөлім.Жалпы экология негіздері.
1.	Дара организмдер экологиясы- аутэкология
	Тіршілік  ортасы  және экологиялық факторлар
	Қоршаған ортаның ағзаға әсер етуінің жалпы заңдылықтары.
	Ағзаның қоршаған орта  мен  өмірге  бейімділігі
	Экологиялық популяция – демэкология.
	Динамиканың популяцияға әсері.
	Экологиялық   бірлестік-  синэкология.
	Экожүйелердің трофикалық  құрылымы.
	Экожүйелердің қасиеті мен функциясы.
	Экожүйенің  өнімділігі және қуаттылығы.
	Экожүйенің  динамикасы.
	Жердің табиғи  экожүйесі.
	Биосфера және оның тұрақтылығы.
	Биосфераның нақты ерекшелігі.
	Эволюция биосферасы.
	Биосфераның жоғарғы эволюциясы. Ноосфера.
	2- бөлім. Тұрақты даму.
	Дамудағы экологияның міндеті, рөлі және тұрақты даму.
	Биосферадағы адамның орны. Өсу мәселесі- адам популяциясының дамуы.
	Табиғи ресурстар адамның тіршілік ету факторлары ретінде.
	Антропогендік факторлардың биосферадағы тұрақсыздығы.
	Атмосфера- биосфераның элементі.  Атмосфераға антропогендік  әсер. Ластанған  экологияның атмосфераға әсері
	Атмосфералық  ластанудың  халық  денсаулығына ықпалы.
	Өткір және созылмалы уланулардың смогалық дамуы.
	Денсаулық туралы ұғым. Атмосфералық  ластанудың  халықтың жалпы ауру  мен өлім  санының өсуіне ықпалы. Денсаулықты анықтау
	Балалар аурулары мен өлімінің  дамуы: эмбриотоксикалық және тератогенді нәтижелер.
	Репродуктивтік  функциялардың бұзылуы және тума ақаулыға тәуекел.
	Медициналық экология және  адам экогенетикасы
	Қоршаған орта факторларының экогенетикалық потологиялық  реакциялары
	Қоршаған ортадағы ауырудың дамуындағы тұқымқуалаушылыққа  бейімділігі
	Барлығы:
	ІІ семестр
	Гидросфера-биосфераның негізгі элементі. Экологияның негізгі мәселесі мен гидросфераның басты ластану көздері.
	Гидросфераға антопогендік әсері. Су көздерінің   ластануының  тұрғындар денсаулығына әсері.
	Дүниежүзілік мұхиттың экологиялық мәселелері. Қазақстанның су ресурстары.
	Литосфера-биосфераның элементі. Литосфераға антропогендік  әсері
	Ластау көздерінің  топырақ пен тұрғындардың денсаулығы  әсері.
	Қазақстандағы    табиғи және жасанды биогеохимиялық  аймақтардың  эндемиялық ауруларға  шалдығуы туралы  түсінік.
	Таулы аймақтарға  алқаптар мен  жер қойнауларының  антропогендік  әсері.
	Өсімдік пен жануарлар әлеміне антропогендік әсерлер.
	Тұрақты даму әлеуметтік- экологиялық мәселелер.
	Биосфераға  экстремальдік  әсерлер
	Қоршаған орта және тұрғындардың денсаулығы
	Табиғатты қорғау мен тұрақты даму. Экологиялық құқық негізі. Ерекше қорғау алаңдары
	Қоршаған ортаны инженерлік қорғау
	Халықаралық ұйымдардағы  қоршаған ортаны қорғау мен тұрақты  даму
	Өзекті экологиялық мәселелер мен тұрақты  даму
	Барлығы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Экология пәні нені оқытады:

A) Өсімдіктердің ішкі және сыртқы құрамы.

B) Жануарлардың ішкі және сыртқы құрамы.

C) Адамның сыртқы ортаға әсері.

D) Адам организмінде болып жататын физиологиялық процесс.

E) Микроорганизмдердің құрлысы мен генетикалақ ерешеліктері.

 

2. Экология қандай жүйелерді оқытады:

A) Генетикалық және жасушалық.

B) Жасушалық және популяциялық.

C) Популяциялық және экожүйелік.

D) Экожүйелер мен органдардың жүйесі.

E) Экожүйе мен генетикалық.

 

3. Экологияның қай кретерийлері бойынша құрлық, тұщы су, солтүстік аймақ, биік таулы аймақ экологиясы деп бөлінеді:

A) Зерттеу объектілерінің көлеміне қарай.

B) Зерттеу пәндерге қатысты.

C) Орта мен компонентке қатысты.

D) Адам экологиялық жүйесіне.

E) Уақыт факторы бойынша.

 

4. Экология биология ғылымдарының қай класына жатады:

A) Комплекстік.

B) Жалпы.

C) Меншікті.

D) Антропологиялық.

E) Зоологиялық.

 

5. Экологияның қай бөлімі бірлестіктерді оқытады:

A) Аутэкология.

B) Синэкология.

C) Демэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экоология.

 

6. Экология терминін кім ұсынды:

A) Аристотель.

B) Геккель.

C) Дарвин.

D) Вернадский.

E) Сукачев.

 

7. Қорықтардың ұймдастырылуы келесі фактор түріне жатады:

A) Абиотикалық.

B) Антропогендік.

C) Биотикалық.

D) Лимиттік.

E) Жүргізуші.

 

8. Ғаламдық экология оқытады:

A) Дарақ экологиясын.

B) Популяциялық экологияны.

C) Бірлестіктер экологиясын.

D) Биосфераны.

E) Ландшафты.

 

9. Экологияның қай бөлімін тұтас ландшафты зерттейді:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Географиялық.

E) Ғаламдық.

 

10. Экологияның келесі көрсеткіштеріне қарап микорорганизмдер, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар экологиясына жатқызамыз:

A) Объектілер зерттеу көлеміне қарсы.

B) Зерттелетін пәндерге қатысты.

C) Компоненттері мен айналасына қарап.

D) Адам экологиясына қатысты.

E) Уақыт факторына қатысты.

 

11. Экологияның келесі бөлімі түр ішілік қарым – қатынасты зерттейді:

A) Ауэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.

 

12. Экологияның келесі бөлімі түр аралық қарым – қатынасты зерттейді:

A) Ауэкология.

B) Дэмэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.

 

13. Уақыт факторына байланысты экология келесі бөлімдерге бөлінеді:

A) Аутэкология мен синэкология.

B) Аутэкология мен дэмэкология.

C) Дэмэкология мен синэкология.

D) Тарихи және эволюциялық.

E) Әлеуметтік және медициналық.

 

14. Адам экологиясы келесі бөлімдерге бөлінеді:

A) Аутэкология мен синэкология.

B) Аутэкология мен дэмэкология.

C) Дэмэкология мен синэкология.

D) Тарихи және эволюциялық.

E) Әлеуметтік және медициналық.

 

15. Жануарлардың жарық шығару қабілетін атайды:

A) Жарық люминисценсия.

B) Биолюминисценсия.

C) Термолюминисценсия.

D) Гигролюминисценсия.

E) Ксеролюминисценсия.

 

16. Ормандарды шабу келесі экологиялық факторға жатады:

A) Абиотикалық.

B) Биотикалық.

C) Антропогендік.

D) Шектеулі.

E) Алдыңғы.

 

17. Экологияның қай саласы популяцияларды зерттейді:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.

 

18. Экология өзінің дамуында неше кезеңнен өтті:

A) 1.

B) 2.

C) 3.

D) 4.

E) 5.

 

19. Өсімдіктер экологиясының негізін қалаған ғалым:

A) Геккель.

B) Гумбольдт.

C) Дарвин.

D) Иогансен.

E) Рулье.

 

20. Жануарлар экологиясының негізін қалаған ғалым:

A) Геккель.

B) Гумбольт.

C) Дарвин.

D) Иогансен.

E) Рулье.

 

21. Экологияның өзіндік әдістеріне жатады:

A) Химимялық талдау.

B) Радиация мөлшерін анықтау.

C) Далалық зерттеулер.

D) Микроскопиялық зертеулер.

E) Математикалық талдау.

 

22. Коацерваттарды тірі организмдерге жатқызбаймыз, өйткені:

A) Оларда қоректену үрдісі жоқ.

B) Бойы жоқ.

C) Өзін-өзі қалыптастыруға қабілетсіз.

D) Зәр шығару процесінің жоқтығы.

E) Қозғалысқа қабілеттілігі.

 

23. Жерде тіршіліктің пайда болуының II-ші кезеңі анықталады:

A) Неорганикалық қосылыстардан органикалық заттың синтезделуімен.

B) Неорганикалық заттың органикалық заттан синтезделуімен.

C) Көбею процессінің пайда болуымен.

D) ДНҚ және РНҚ синтезімен.

E) Коацерваттардың пайда болуымен.

 

24. Жерде тіршіліктің пайда болуының ІІІ-ші кезеңі анықталады:

A) Неорганикалық заттардан органикалық заттың биологиялық емес синтезімен.

B) Органикалықтан органикалық емес заттар биологиялық емес синтезбен.

C) Коацерват түзілуімен.

D) Көбею процесінің пайда болуымен.

E) Коацерват бұзылуыменен.

 

25. Өсімдіктердің тіршілік формасының аталуы:

A) Гүлділер мен қыналар.

B) Жабық және ашық тұқымдылар.

C) Папоротник пен мүктер.

D) Шөптер мен ағаштар.

E) Саңырауқұлақтар мен қыналар.

 

26. Тіршіліктің алғашқы пайда болуында түзілген заттар:

A) Неорганикалық.

B) Органикалық.

C) ДНҚ және РНҚ.

D) Вулканнан бөлінген газдар.

E) Су және минералды тұздар.

 

27. Планктон – бұл:

A) Су түбін мекендеушілер.

B) Белсенді қозғалатын ағзалар.

C) Суда белсенді қозғалмайтын ағзалар.

D) Судың қалың қабатындағы барлық ағзалар.

E) Судың үстіңгі қабатындағы ағзалар.

 

28. Геоксендерге келесі дарақтар жатады:

A) Топырақты уақытша мекен ретінде пайдаланатындар.

B) Топырақта үнемі тіршілік ететіндер.

C) Өмірінің бір кезеңінде топырақта тіршілік ететіндер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде, екінші бөлігін су астында өткізушілер.

E) Су қабатын мекендейтіндер.

 

29. Плейстонға келесі дарақтар жатады:

A) Ауа ағыны мен бәсең тасымалданушылар.

B) Топырақта тұрақты мекен етушілер.

C) Су қабатын мекендейтіндер және онда белсенді орын ауыстыруға қабілетсіздер.

D) Денесінің бір бөлігі су бетінде, ал екінші бөлігі суда кездесетіндер.

E) Су қабатын мекендейтіндер және онда активті орын ауыстыруға қабілеттілер.

 

30. Жануарлар мен өсімдіктердің негізгі мекен ету орта факторы және өмір сүру формасына байланысты бейімделуінің морфологиялық типі аталады:

A) Адаптациялық форма.

B) Локальды форма.

C) Тіршілік (өмірлік) формасы.

D) Формалардың әртүрлілігі.

E) Экологиялық қуыс.

 

31. Нектон – бұл:

A) Су түбін мекендеушілер.

B) Судың қалың қабатында белсенді қозғалатын дарақтар.

C) Судың қалың қабатында бәсең түрде қозғалатындар.

D) Судың барлық қабатын мекендеушілер.

E) Судық жоғарғы бетін мекендеушілер.

 

32. Бентос – бұл:

A) Су түбін мекендеушілер.

B) Судың қалың қабатында белсенді қозғалатын дарақтар.

C) Судың қалың қабатында бәсең түрде қозғалатындар.

D) Судың барлық қабатын мекендеушілер.

E) Судық жоғарғы бетін мекендеушілер.

 

33. Дайын органикалық затпен қоректенетін организмдер:

A) Автотрофтылар.

B) Гетеротрофтылар.

C) Продуценттер.

D) Хемотрофтылар.

E) Фототрофтылар.

 

34. Геобионттарға келесі дарақтар жатады:

A) Топырақты уақытша пана ретінде мекендейтіндер.

B) Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.

C) Тіршілік циклының бір бөлігін топырақта өткізетіндер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер.

 

35. Планктонға келесі дарақтар жатады:

A) Топырақта уақытша тіршілік ететіндер.

B) Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.

C) Су қабатын мекендеушілер және белсенді қозғалуға қабілетсіздер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер және белсенді қозғалуға қабілеттілер.

 

36. Эукариоттарға келесі организмдер жатады:

A) Ядроға дейінгілер.

B) Автотрофтылар.

C) Гетеротрофтылар.

D) Нағыз ядролылар.

E) Фототрофтылар.

 

37. Геофилдерге келесі дарақтар жатады:

A) Топырақты уақытша пана ретінде мекендейтіндер.

B) Топырақта тұрақты тіршілік ететіндер.

C)  Өмірінің бір кезеңінде топырақта тіршілік ететіндер.

D) Тіршілік циклының бір бөлігін су бетінде қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер.

 

38. Аэропланктонға жататын дарақтарды көрсетіңіз:

A) Ауа ағысымен бәсең тасымалдануышылар.

B) Топырақты тұрақты мекен етушілер.

C) Су қабатын мекендеушілер және онда белсенді орын ауыстыруға қабілетсіздер.

D) Өмірінің бір бөлігін суда қалғанын су астында өткізетіндер.

E) Су қабатын мекендеушілер және онда белсенді орын ауыстыруға қабілеттілер.

 

39. Ағзалық ортада келесі даралар тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геоксендер.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

D) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Бентос пен пелагос.

 

40. Келесі даралар топырақта тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геоксендер.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

D) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Бентос пен пелагос.

 

41. Келесі даралар жер беті-ауа ортасында тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геоксендер.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

D) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Аэропланктон.

 

42. Келесі даралар топырақта тіршілік етеді:

A) Геофилдер мен геобионттар.

B) Планктон мен нектон.

C) Плейстон мен нейстон.

D) Эктопаразиттер мен эндопаразиттер.

E) Бентос пен пелагос.

 

43. Қандай орта температураның, жарықтың және ылғалдылықтың өзгерісімен сипатталады:

A) Организмдік орта.

B) Топырақ ортасы.

C) Жер беті–ауа ортасы.

D) Су ортасы.

E) Ауа ортасы.

 

44. Экологияның келесі бөлімі абиотикалық факторлардың ағзаларға әсерін зерттейді:

A) Ауэкология.

B) Дэмэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.

 

45. Қызыл кітапты ұйымдастыруды қай факторға мысал ретінде алуға болады:

A) Абиотикалық.

B) Биотикалық.

C) Антропогендік.

D) Экологиялық емес.

E) Абиотикалық және биотикалық.

 

46. Мекен ету ортасына керекті элементтер жиынтығы:

A) Орта.

B) Тіршілік жағдайы.

C) Биотоп.

D) Экологиялық фактор.

E) Биогеоценоз.

 

47. Тірі организмдер жүйесіндегі негізгі құрылымдық бірлікті атаңыз:

A) Ген.

B) Дара.

C) Геном.

D) Түр.

E) Популяция.

 

48. Жоғарғы температураның ауытқуына шыдамайтын организмдерді атайды:

A) Эврибионт.

B) Пластикалық.

C) Эвритермді.

D) Стенофонт.

E) Стенотермді.

 

49. Келесі организмдер көлеңке сүйгіш организмдер болып табылады:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Криофилдер.

 

50. Температура тербелісіне шыдамды организмдерді атаңыз:

A) Эвритермді.

B) Стенотермді.

C) Эврифотты.

D) Стенофотты.

E) Эвригигробионтты.

 

51. Өндірістік мекемелердің шуын жатқызуға болады:

A) Абиотикалық факторға.

B) Биотикалық факторға.

C) Антропогенді факторға.

D) Кезеңді факторға.

E) Уақыт факторына.

 

52. Тірі организмдерді қоршаған табиғат бөлшегі және оларға тікелей немесе жанама әсерлері дегеніміз:

A) Өмір сүру жағдайы.

B) Биотоп.

C) Экологиялық фактор.

D) Биоценоз.

E) Орта.

 

53. Өсімдіктердің өсіп-дамуына әсер ететін топырақтың минералды құрамы келесіге жатады:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогендік фактор.

D) Биотикалық және антропогендік фактор.

E) Экологиялық емес.

 

54. Экологиялық факторлар бұл:

A) Қоршаған ортаның қажет элементтер жиынтығы.

B) Ағзаға әсер ететін ортаның жеке элементтері.

C) Табиғат бөлшегі, қоршаған ортаның тірі ағзалары.

D) Табиғи ресурстар.

E) Экологиялық қуыс (ниша).

 

55. Транспирация дегеніміз:

A) Мұхиттың жоғарғы бөлік суының булануы.

B) Судың өсімдік арқылы биологиялық булануы.

C) Органикалық заттардың пайда болуы.

D) Биогенді элементтер айналымы.

E) Өсімдік арқылы органикалық заттардың синтезделуі.

 

56. Тірі ағзалардың бір-біріне әсер етуін атайды:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогендік және биотикалық фактор.

D) Антропогендік және абиотикалық фактор.

E) Биотикалық және абиотикалық фактор.

 

57. Температураның әсеріне байланысты өсімдіктерді мынандай экологиялық топтарға бөледі:

A) Эвритермді, стенотермді.

B) Жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.

C) Гигрофильді, мезофильді, ксерофильді.

D) Жылусүйгіштер, жарықсүйгіштер.

E) Жарықсүйгіштер, көлеңкесүйгіштер, көлеңкеге төзімділер.

 

58. Жарықтың әсеріне байланысты өсімдіктерді мынандай экологиялық топтарға бөледі:

A) Эвритермді, стенотермді.

B) Жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.

C) Гигрофильді, мезофильді, ксерофильді.

D) Жарықсүйгіштер, жылусүйгіштер.

E) Жарықсүйгіштер, көлеңкесүйгіштер, көлеңкеге төзімділер.

 

59. Жарықтың тәуліктік ауысымы жатады:

A) Абиотикалық фактор.

B) Биотикалық фактор.

C) Антропогендік фактор.

D) Экологиялық емес.

E) Фондық.

 

60. 1977 жылы К.Мёбиус келесі ұғымдардың бірін енгізген:

A) Экожүйе.

B) Биоценоз.

C) Биогеоценоз.

D) Агроценоз.

E) Биотоп.

 

61. Даралардың қорекке бәсекелесуін мына фактордың мысалы ретінде қарастыруға болады:

A) Абиотикалық.

B) Биотикалық.

C) Антропогендік.

D) Мүлдем экологиялық емес.

E) Абиотикалық және биотикалық.

 

62. Келесі организмдер жарық сүйгіш организмдер болып табылады:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Гелиофиттер.

E) Криофилдер.

 

63. Келесі организмдер толықтай дерлік суға батып жатады:

A) Гигрофиттер.

B) Сциофиттер.

C) Гидатофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Гидрофиттер.

 

64. Келесі өсімдіктер өз денесіне ылғалдылықты жинамайды:

A) Гигрофиттер.

B) Сциофиттер.

C) Гидатофиттер.

D) Суккуленттер.

E) Склерофиттер.

 

65. Келесі организмдер суыққанды организмдер болып табылады:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Пойкилотермді.

D) Гомойотерді.

E) Криофилдер.

 

66. Келесі организмдер суықсүйгіш организмдер болып табылады:

A) Криофилдер.

B) Термофилдер.

C) Мезофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Сциофиттер.

 

67. Температураның белгілі бір аумағына ғана шыдамды организмдер:

A) Эвритермдер.

B) Стенотермдер.

C) Эврифоттар.

D) Стенофоттар.

E) Эврибионттар.

 

68. Өсімдікті ылғалдылығы жағынан мынандай экологиялық топтарға бөледі:

A) Гидрофиттер, эвротермділер, стенотермділер.

B) Су сүйгіштер, жылусүйгіштер, суықсүйгіштер.

C) Гигрофильдер, мезофильдер, ксерофилдер.

D) Гидробионттар, жарық сүйгіштер, көлеңке сүйгіштер.

E) Жарық сүйгіштер, көлеңке сүйгіштер, көлеңкеге шыдамдылар.

 

69. Келесі өсімдіктер өз денесіне ылғалдылықты жинайды:

A) Гигрофиттер.

B) Сциофиттер.

C) Гидатофиттер.

D) Суккуленттер.

E) Склерофиттер.

 

70. Келесі организмдер қалыпты ылғалдылықты қалайды:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Криофилдер.

 

71. Экологиялық фактор белсенділігіне берілетін жағымсыз әсер:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Экологиялық тиімділігімен.

 

72. Жарық тербелісіне шыдамды организмдер  аталады:

A) Эвритермді.

B) Стенотермді.

C) Эврифотты.

D) Стенофотты.

E) Эврибионтты.

 

73. Толеранттылық– бұл организмдердің:

A) Тіршіліктің өзгеріс жағдайларына төтеп беруі.

B) Жаңа жағдайларға бейімделуі.

C) Локальдық формаларды түзуі.

D) Қолайлы жағдайларға бейімделуі.

E) Оптимальды жағдайларға бейімделуі.

 

74. Қандай жағдай болмасын түрлердің орта фактор көрсеткішіне бейімделушілігін атайды:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Экологиялық икемділік.

 

75. Экологиялық аз төзімді организмдер аталады:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Лимиттеуші.

 

76. Экологиялық төзімді организмдерді атаңыз:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионттар.

D) Стенобионттар.

E) Лимиттеуші.

 

77. Ағзалардың тіршілігіне қолайлы экологиялық фактордың қарқындылығы аталады:

A) Оптимум.

B) Пессимум.

C) Эврибионт.

D) Стенобионт.

E) Экологиялық пластикалық.

 

78. Келесі үрдістер жарықтың қатысымен жүреді:

A) Фотосинтез.

B) Жасушалардың өсуі.

C) Жасушалардың көбеюі.

D) Биолюминисценция.

E) Өсімдіктердің тозаңдануы.

 

79. Келесі үрдістер жарықтың қатысымен жүреді:

A) Фотопериодизм.

B) Жасушалардың өсуі.

C) Жасушалардың көбеюі.

D) Биолюминисценция.

E) Өсімдіктердің тозаңдануы.

 

80. Келесі организмдер денесінің төменгі бөлігімен суда орналасады:

A) Гигрофиттер.

B) Сциофиттер.

C) Гидатофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Гидрофиттер.

 

81. Келесі организмдер жылусүйгіш организмдер болып табылады:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Криофилдер.

 

82. Келесі организмдер жылықанды организмдер болып табылады:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Пойкилотерді.

D) Гомойотермді.

E) Криофилдер.

 

83. Келесі организмдер тіршілік ортасында жоғары ылғалдылықты қалайды:

A) Гигрофиттер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Гидрофиттер.

 

84. Келесі организмдер ылғалдылықтың тапшылығына не аз мөлшеріне шыдайды:

A) Термофилдер.

B) Сциофиттер.

C) Мезофиттер.

D) Ксерофиттер.

E) Криофилдер.

 

85. Демэкология зерттейтін бөлім:

A) Даралар.

B) Популяциялар.

C) Биосфера.

D) Бірлестіктерді.

E) Ландшафттардың мекендеушілерін.

 

86. «Популяция» терминінің авторы:

A) Геккель.

B) Дарвин.

C) Рулье.

D) Гумбольт.

E) Иогансен.

 

87. Популяцияның жалпы саны – бұл:

A) Белгілі бір териториядағы даралардың жалпы саны.

B) Барлық экожүйелердегі даралардың жалпы саны.

C) Белгілі бір алаңның даралардың жалпы саны.

D) Биоценоздағы барлық түрлердің даралардың жалпы саны.

E) Планетадағы бір түрдің өкілдердің жалпы саны.

 

88. Белгілі бір территориядағы популяциядағы даралардың жалпы саны:

A) Саны.

B) Тығыздығы.

C) Қанығушылығымен.

D) Тұрақтылығы.

E) Кездесу жиілігі.

 

89. Алып жатқан территорияларының көлеміне байланысты келесі популяцияларды ажыратады:

A) Элементарлық, экологиялық және биосфералық.

B) Экологиялық және географиялық.

C) Элементарлық, экологиялық және географиялық.

D) Географиялық және элементарлық.

E) Географиялық және биоценоздық.

 

90. Экологиялық популяция – бұл:

A) Географиялық популяциялардың жиынтығы.

B) Элементарлық популяциялардың жиынтығы.

C) Берілген популяциядағы барлық даралардың жиынтығы.

D) Репродуктивті даралардың жиынтығы.

E) Пререпродуктивті даралардың жиынтығы.

 

91. Популяциядағы даралардың бір-бірімен әрекеттесуі барысында оқшауланып тіршілік етуі аталады:

A) Ата-аналық жұп.

B) Жалғыздық.

C) Қауымдық.

D) Жанұялық.

E) Үйірлілік.

 

92. Бір популяциядағы жануарлардың уақытша бірігуін биологиялық пайдалы ұйымдасу ретінде атайды:

A) Қауым.

B) Үйір.

C) Табын.

D) Биоценоз.

E) Бірлестік.

 

93. Популяция мынадай ерекшеліктермен сипатталады:

A) Туылымы, өлімі.

B) Түраралық қарым-қатынастар.

C) Биоценоздың кеністіктік құрылымы.

D) Биоценоздың түрлік құрлымы.

E) Биосфераның құрлымы.

 

94. Популяцияда даралардың таралуының келесі типі сирек кездеседі:

A) Біркелкі.

B) Топтық.

C) Кездейсоқ.

D) Экологиялық.

E) Абсолюттік.

 

95. Популяция – бұл:

A) Биотикалық бірлестіктің бөлігі және белгілі бір кеңістікті алып жатқан бір түрдің даралары.

B) Биотикалық бірлестіктің бөлігі және белгілі бір кеңістікті алып жатқан әр түрдің даралары.

C) Биотикалық бірлестіктің бөлігі ретінде әрекет жасайтын даралардың жиынтығы.

D) Биотикалық бірлестіктің бөлігі ретінде әрекет ететін және белгілі бір кеңістікті бақылайтын бір жанұяның дараларының жиынтығы.

E) Пайдалы ұйымдасқан әрекет ететін әр түрге жататын даралар.

 

96. Популяцияда даралардың таралуының келесідей типтері белгілі:

A) Біркелкі, кездейсоқ және элементарлық.

B) Элементарлық, топтық және географиялық.

C) Біркелкі, үзілмелі және топтық.

D) Экологиялық, географиялық және элементарлық.

E) Топтық, кездейсоқ және экологиялық.

 

97. Саны жоғарылайтын популяцияда үлесі көп болады:

A) Репродуктивті даралар.

B) Пререпродуктивті және пострепродуктивті даралар.

C) Пострепродуктивті дарлар.

D) Репродуктивті және пострепродуктивті.

E) Аталық.

 

98. Популяцияда екі дараның ұзақ немесе аз уақытқа, кейде өмір бойына бірігуін қалай атайды:

A) Ата-аналық жұп.

B) Жалғыздық.

C) Қауым.

D) Жанұялық.

E) Үйір.

 

99. Қасқырлардың бірігуі аталады:

A) Табын.

B) Үйір.

C) Қарапайым қауым.

D) Күрделі қауым.

E) Бәсекелестік.

 

100. Абсолютті өлім сипаттайды:

A) Бір уақытта өлген жануарлар саны.

B) Дара мен дараның бір мезгілде өлуі.

C) Барлық жастағы даралардың біркелкі өлуі.

D) Жас даралардың өлімінің өлімінің жоғарылауы.

E) Кәрі даралардың өлімінің жоғарылауы.

 

101. Үйір сипатталады:

A) Дараларың ортақ іс-әрекет нәтижесінде уақытша бірігуін.

B) Бұл тұрақты бірігу, негізінде басымдылық қарым – қатынасы жатыр.

C) Екі дараның бір немесе екі маусымға бірігуін.

D) Бұл бір – бірінен бөлінген даралар.

E) Бұл қосбасшысы болмайтын бірігу.

 

102. Тұт көбелегі, жұлдызқұрттары мен қуыршақтары, бір орманда тіршілік етсе құрайды:

A) Бір түрдің бір популяциясын.

B) Бір түрдің үш популяциясын.

C) Үш түрдің үш популяциясын.

D) Үш түдің бір популяциясын.

E) Екі популяциясын екі биоценоздың.

 

103. Балықтардың топтасып тіршілік етуін атайды:

A) Көшбасшысы бар үйір.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз үйір.

D) Қарапайым қауым.

E) Үйір.

 

104. Құмырсқа илеуінің топтанып тіршілік етуі  аталады:

A) Көшбасшысы бар үйір.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз үйір.

D) Қарапайым қауым.

E) Үйір.

 

105. Үйректердің топтанып тіршілік етуі аталады:

A) Көшбасшысы бар табын.

B) Күрделі қауым.

C) Көшбасшысыз тобыр.

D) Қарапайым қауым.

E) Үйір.

 

106. Белгілі-бір аудан бірлігіндегі даралар саны және санының көлемі:

A) Түрлердің әртүрлілігі.

B) Ұрпақтылық.

C) Популяцияның тығыздығы.

D) Өлімі.

E) Туылымы.

 

107. Жәндіктердің бірлесіп бірігуі бұл:

A) Үйір.

B) Көшбасшысыз үйір.

C) Үйір көшбасшысымен.

D) Күрделі қауым.

E) Жай қауым.

 

108. Бір популяцияға жататын отырықшы жануарлардың тобы қалай аталады:

A) Қауым.

B) Табын.

C) Үйір.

D) Биоценоз.

E) Бірігу.

 

109. Популяцияның әрі қарай өсуінде маңыздырақ болатын:

A) Көбеюші аталықтар саны.

B) Көбеюші аналықтар саны.

C) Аталық және аналықтың жалпы саны.

D) Аталықтардың кемуі.

E) Аналықтардың көбекюі.

 

110. Популяция бұл:

A) Бір түрге жататын даралар тобы.

B) Ағзалар тобының әртүрлілігі.

C) Әртүрлі даралар бөлігі.

D) Бір отбасы дараларының бөлігі.

E) Әртүрлі организмдердің топтары.

 

111. Популяцияның үлкен бөлігін пострепродуктивті даралар құрайды, өйткені:

A) Жылдам көбею.

B) Тұрақты қалыпта болуы.

C) Санының түсуіне байланысты.

D) Санның өсуінің бақыланбауы.

E) Баяю көбею.

 

112. Географиялық популяция бұл:

A) Экологиялық популяцияның жиынтығы.

B) Элементарлық популяция бөлігі.

C) Берілген популяцияның барлық дара бөліктері.

D) Репродуктивті дара бөлігі.

E) Перерепродуктивті дара бөлігі.

 

113. Қандай жағдайда дара өзінен күштілеріне бағына отырып, әлсіздеуіне, екіншісі үшіншісіне, үшіншісі төртіншісіне басымдылық білдіреді:

A) Сызықтық.

B) Үшбұрыштық.

C) Диспотиялық.

D) Сопақша.

E) Домалақ.

 

114. Өлімнің келесі типі көпшілік тірі организмдерге тән:

A) Барлық жаста бірдей өлім.

B) Дамудың ерте стадиясында өлімнің жоғарылауы.

C) Кәрі даралардың өлімінің жоғарылауы.

D) Абсолютті.

E) Ерекшеленген.

 

115. Ақбөкендер тобы – бұл:

A) Қарапайым колония.

B) Күрделі колония.

C) Көшбасшысыз үйір.

D) Көшбасшымен үйір.

E) Табын.

 

116. Бір түрдің дараларының қырып кетуімен ерекшеленетін қарым-қатынасты атайды:

A) Агрессия.

B) Түрішілік паразитизм.

C) Түрішілік бәсекелестік.

D) Эктопаразитизм.

E) Эндопаразитизм.

 

117. Бір популяцияның көп уақыт және әрдайым бірігіп тіршілік ету формасын атайды:

A) Колония.

B) Үйір.

C) Табын.

D) Биоценоз.

E) Қауымдастық.

 

118. Ата-анасының ұрпаққа қамқорлық көрсетіп тіршілк ету формасын атайды:

A) Ата-аналық жұп.

B) Жалғыз өмір сүру.

C) Колония.

D) Отбасылық өмір сүру.

E) Үйір.

 

119. Бір дараның топтағы барлық дарларды басқаруы келесі әдіспен жүзеге асады:

A) Сызықтық.

B) Үшбұрыштық.

C) Деспотиялық.

D) Сопақша.

E) Домалақ.

 

120. Даралардың өз түрін жеуі, (жоюы) аталады:

A) Түрішілік конкуренция.

B) Түраралық конкуренция.

C) Каннибализм.

D) Түрішілік паразитизм.

E) Түраралақ паразитизм.

 

121. Экологияның қай саласы биоценозды оқытады:

A) Аутэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Географиялық экология.

 

122. Бай биоценоздарда (мысалы, тропика ормандарында) түрлердің көпшілігі:

A) Аз санды.

B) Көп санды.

C) Құруп кету қауіпінде.

D) Азаюда.

E) Сирек кездеседі.

 

123. Көшетхананы мына жүйеге жатқызуға болады:

A) Микроэкожүйе.

B) Мезоэкожүйе.

C) Макроэкожүйе.

D) Ғаламдық экожүйе.

E) Биосфералық экожүйе.

 

124. Австралия бұл:

A) Микроэкожүйелер.

B) Мезоэкожүйелер.

C) Макроэкожүйелер.

D) Ғаламдық экожүйе.

E) Биосфера.

 

125. Бір түрдің басқа түрлермен қоректену қатынасы:

A) Форикалық.

B) Топикалық.

C) Трофикалық.

D) Фабрикалық.

E) Абиотикалық.

 

126. Жыртқыш жануарлар:

A) Екінші ретті продуцент.

B) Екінші ретті консументтер.

C) Бірінші ретті редуцент.

D) Бірінші ретті продуцент.

E) Екінші ретті редуцент.

 

127. Автотрофты ағзалар – ол:

A) Редуценттер.

B) Продуценттер.

C) Екінші ретті консумент.

D) Бірінші ретті консумент.

E) Саңырауқұлақтар мен жануарлар.

 

128. Гетеротрофты ағзалар – ол:

A) Продуценттер.

B) Бірінші қатардағы продуценттер.

C) Екінші қатардағы продуцент.

D) Консументтер.

E) Жасыл өсімдіктер.

 

129. Таулы аймақта, далалық алқапта тіршілік ететін боз торғай құрайды:

A) Бір түрдегі бір популяцияны.

B) Бір түрдің екі популяциясын.

C) Екі популяция екі түр.

D) Бір популяция екі түр.

E) Бір биоценоздағы екі популяцияны.

 

130. Арамтамақтық – дегеніміз:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік қатынасы.

 

131. Симбиоз – дегеніміз:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік қатынасы.

 

132. Синэкологиялық оптимум-ол:

A) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін абиотикалық фактор бөлігі.

B) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін биотикалық фактор бөлігі.

C) Биотикалық және абиотикалық факторлардың қолайлы бөлігі.

D) Қолайлы антропогендік факторлардың бөлігі.

E) Қолайсыз абиотикалық факторлардың бөлігі.

 

133. Физиологиялық оптимум-ол:

A) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін абиотикалық фактор бөлігі.

B) Көбеюге және өсуге мүмкіндік беретін биотикалық фактор бөлігі.

C) Биотикалық және абиотикалық факторлардың қолайлы бөлігі.

D) Қолайлы антропогендік факторлардың бөлігі.

E) Қолайсыз абиотикалық факторлардың бөлігі.

 

134. Таңдаушылық қабілетіне ие:

A) Жемтік (жертва).

B) Паразит.

C) Жыртқыш.

D) Қожайын.

E) Арамтамақ.

 

135. Популяциядағы әлі көбейе алмайтын дараларды құрайды:

A) Пререпродуктивті даралар.

B) Пострепродуктивті даралар.

C) Ререпродуктивті даралар.

D) Репродуктивті даралар.

E) Субрепродуктивті даралар.

 

136. Бірлестік организмдерін келесідей ажыратады:

A) Өсімдік бөліктерінен тұрады.

B) Жануарлар бөліктерінен тұрады.

C) Дайын заттармен қалыптасады.

D) Микроб бөліктерінен тұрады.

E) Жекеленген даму кезінде жіктеледі.

 

137. Жануарлардың қауымдастығы аталады:

A) Зооценоз.

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

D) Биотоп.

E) Экотоп.

 

138. Тұрақты түрлер биоценозда келесі жиілікпен кездеседі:

A) Көбірек 50 пайыз.

B) 25-50 пайыз.

C) Азырақ 25 пайыз.

D) 10 пайыз.

E) 100 пайыз.

 

139. Қорғанудың келесі түрі бәсең типке жатады:

A) Алдау қылығы.

B) Реакцияның жылдамдығы.

C) Тікенектер.

D) Жүгіру жылдамдығы.

E) Сезім органының дамуы.

 

140. Қорғанудың келесі түрі белсенді типке жатады:

A) Алдау қылығы.

B) Инелер.

C) Тікенектер.

D) Түрдің түрлік құрылымы.

E) Қатты сауыттар.

 

141. Биоценозда түрлердің жиі кездесуі сипаттайды:

A) Территорияда орналасқан түрлер санын.

B) Түрлердің тұрақты немесе тұрақсыздығын.

C) Түрлердің анықталуының біртектілігі немесе біртексіздігін.

D) Түрдің құрылымының түрлерін.

E) Түрлер санының қарым-қатынасы немесе олардың биомассасын.

 

142. Берілген қоректік байланыста қай тізбек продуцент болып табылады: қара бидай – шегіртке – торғай – бактерия:

A) Қара бидай.

B) Шегіртке.

C) Торғай.

D) Бактерия.

E) Шегіртке мен қара бидай.

 

143. Дұрыс қоректену тізбегін табыныз:

A) Сауысқан – бактерия – жұлдызқұрт- қайың.

B) Бактерия – қайың – жұлдызқұрт – сауысқан.

C) Қайың – бактерия – сауысқан – жұлдызқұрт.

D) Жұлдызқұрт – қайың – бактерия – сауысқан.

E) Қайың – жұлдызқұрт – сауысқан - бактерия.

 

144. Тең жоғарғы  құрылымды бөліктерде биоценоздың таралуы аталады:

A) Көлденең таралуы.

B) Молшылық.

C) Белдеулілік.

D) Жиілік.

E) Тұрақтылық.

 

145. Көлденең бағыттарда өсімдіктер  бөлігінің орналасуы аталады:

A) Шашыраңқылық.

B) Молшылық.

C) Белдеулілік.

D) Жиілік.

E) Тұрақтылық.

 

146. Келесі макроэкожүйе түрлердің әртүрлілігіне бай:

A) Шөп.

B) Тайга.

C) Тундра.

D) Тропикалық орман.

E) Саванна.

 

147. Шөп қоректі жануарлар – бұл:

A) І-ші ретті консументтер.

B) ІІ-ші ретті консументтер.

C) Редуценттер.

D) Продуценттер.

E) І-ші ретті продуценттер.

 

148. Түрлер арасында пайда болатын ортақ экологиялық талаптардан туындайды:

A) Мутуализм.

B) Бәсекелестік.

C) Паразит иес.і

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік.

 

149. Қауымдастықтағы түрдің әртүрлілігі аталады:

A) Тіршілік формасының әртүрлілігі.

B) Жергілікті формасының әртүрлілігі.

C) Биоценоздық әртүрлілік.

D) Биоценоз құрылымының әртүрлілігі.

E) Адаптациялық формасы.

 

150. Бір түрдің екіншісінен қорек  алу қарым-қатынасын атайды:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыш-жемтік.

 

151. Екі түрдің арасындағы қарым-қатынас нәтижесінде біріне қолайсыз, екіншісіне қолайы әсер етуін атаймыз:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.

 

152. Құстар арасындағы қарым-қатынас нәтижесінде біріне қолайсыз, екіншісіне қолайлы әсер етуін қалай атаймыз:

A) Конкуренция.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.

 

153. Бір түрдің тіршілік ортасының екінші түрдің тіршілік әрекетінің нәтижесінен физикалық немесе химиялық өзгеруі:

A) Физикалақ байланыс.

B) Жыртқыштық байланыс.

C) Трофикалақ байланыс.

D) Фабрикалық байланыс.

E) Топикалық байланыс.

 

154. Әр түрге жататын организмдердің белгілі бір физикалық ортада өмір сүру жағдайын атайды:

A) Биоценоз.

B) Биотоп.

C) Экоценоз.

D) Биогеоценоз.

E) Экотоп.

 

155. Бактерия мен саңырауқұлақтар көбінесе болып табылады:

A) Редуцент.

B) 1-ші продуцент.

C) 2-ші ретті консумент.

D) 1-ші ретті консумент.

E) 2-ші ретті продуцепт.

 

156. Арысан мен жолбарыстар бір трофтық деңгейде орналасуы келесіге байланысты:

A) Шөп қоректілермен қоректенуі.

B) Екеуі бір табиғат жағдайында өмір сүруі.

C) Дене пішіндері бірдей.

D) Азықтың бір болуына байланысты.

E) Жанұяларымен тірішілік етеді.

 

157. Бір түрдің таралуына екіші түрдің қатысуын атаймыз:

A) Физикалақ байланыс.

B) Форикалық байланыс.

C) Трофикалақ байланыс.

D) Фабрикалық байланыс.

E) Топикалық байланыс.

 

158. Организмдердің бір ортада көршілес өмір сүру формасын атайды:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.

 

159. Ағзардың бір терриорияда өмір сүріп, бір-біріне не пайда, не кері әсер етпеу жағдайын атайды:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейтрализм.

E) Жыртқыштық.

 

160. Табиғи тіршілік ортасындағы бірлестіктің орны аталады:

A) Экожүйе.

B) Биоценоз.

C) Биотоп.

D) Ареал.

E) Биосфера.

 

161. Биоцеоноздың жалпы жүйесінде түрдің алатын орны, оның биоценотикалық талаптары, абиотикалық факторларының ортасы аталады:

A) Ареал.

B) Биоцепоз.

C) Адаптация.

D) Тіршілік формасы.

E) Экологиялық қуыс.

 

162. Күн сәулесінің энегиясын пайдаланып, көмір қышқыл газынан және судан органикалық заттарды синтездейтін организмдерді атайды:

A) 1-ретті консумент.

B) Продуцент.

C) Редуцент.

D) 2-ретті консумент.

E) Жоғарғы сатыдағы жыртқыштар.

 

163. Бірігіп тішілік ету барысында өзіне пайдасы да зияны да тимейтін, бірақ екінші түрге кері әсер ететін қарым-қатынастың түрі аталады:

A) Мутуализм.

B) Аменсализм.

C) Комменсализм.

D) Нейрализм.

E) Жыртқыш жемтік.

 

164. Бір түрдің екінші түрмен қоректенгенде келесі байланыс байқалады:

A) Форикалық байланыс.

B) Топикалық байланыс.

C) Трофикалық байланыс.

D) Фабрикалық байланыс.

E) Мутуализмдік қатынас.

 

165. Өсімдік қауымдастығы аталады:

A) Зооценоз.

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

D) Биотоп.

E) Экотоп.

 

166. Микроорганизмдердің қауымдастығы аталады:

A) Зооценоз.

B) Микробиоценоз.

C) Фитоценоз.

D) Биотоп.

E) Экотоп.

 

167. Экожүйеде қоректік (трофикалық) тізбек келесі бағытта жүзеге асырылады:

A) Консументтер – редуценттер – продуценттер.

B) Продуценттер – редуценттер – консументтер.

C) Редуценттер – консументтер – продуценттер.

D) Продуценттер – консументтер – редуценттер.

E) Редуценттер – продуценттер – консументтер.

 

168. Гетеротрофтар энергия көзі ретінде пайдаланады:

A) Органикалық заттарды.

B) Бейорганикалық заттарды.

C) Көмір қышқылдарын.

D) Дайын минералдарды.

E) Тек фитомассаны.

 

169. Биоценозда түрдің кездесуінің жиілігін сипаттайды:

A) Территорияны алып жатқан түрлер саны.

B) Түрлердің тұрақтылығы және тұрақсыздығы.

C) Түрдің біркелкі және біркелкісіз таралуы.

D) Түрлердің түрлік құрылымы.

E) Түрлердің сандық қатынасы және оның биомассасы.

 

170. Адаммен трансформацияланған, биосфераның екінші ретті жасанды элементарлы бірліктері:

A) Биоценоздар.

B) Биогеоценоздар.

C) Агробиоценоздар.

D) Ұлттық саябақтар.

E) Агрофитоценоздар.

 

171. Биосфераны оқытатын экологиялық саласы аталады:

A) Аутоэкология.

B) Демэкология.

C) Синэкология.

D) Ғаламдық экология.

E) Қорықтар.

 

172. Тірі организмдер қоныстанған және осы организмдердің әсерінен құралған жер қыртысын атайды:

A) Тропосфера.

B) Биосфера.

C) Биогеоценоз.

D) Экосфера.

E) Экожүйе.

 

173. Тірі және тірі емес компонентердегі сыртқы және ішкі энергия мен зат айналым процесі жүретін шексіз тұрақты жұйе:

A) Экожүйе.

B) Биосфера.

C) Популяция.

D) Атмосфера.

E) Биосфера

 

174. Саналы адам әрекетінің нәтижесінде біздің планетамыздың негізгі даму факторы болып табылытын биосфераның даму стадиясы:

A) Техносфера.

B) Атмосфера.

C) Ноосфера.

D) Социосфера.

E) Тропосфера.

 

175. Атмосфераның тығыздығы:

A) 5 – 6 км.

B) 6 – 7 км.

C) 6 – 6,2 км.

D) 5 – 5,2 км.

E) 5 – 6,2 км.

 

176. Литосфераның тығыздығы:

A) 5 – 6 км.

B) 6 – 7 км.

C) 6 – 6,2 км.

D) 5 – 5,2 км.

E) 5 – 6,2 км.

 

177. Гидросфераның тығыздығы:

A) 5 – 6 км.

B) 6 – 7 км.

C) 6 – 6,2 км.

D) 5 – 5,2 км.

E) 11-11,2 км.

 

178. Барлық бөліктерін биосфера қамтитын сфера:

A) Атмосфера.

B) Гидросфера.

C) Литосфера.

D) Тірі заттар.

E) Биогенді заттар.

 

179. Биосфера келесі сфералардан құралады:

A) Атмосфера, гидросфера, озон.

B) Гидросфера, литосфера, фтор.

C) Литосфера, атмосфера, гидросфера.

D) Биосфераның тірі заттары, озон.

E) Биосфера, жер асты сулары.

 

180. Биосфера келесі заттардан құралады:

A) Тірі заттар, негізді заттар.

B) Негізсіз заттар, бионегізді заттар.

C) Биогенсіз заттар, негізді заттар.

D) Бионегізді заттар, биогенсіз заттар.

E) Атмосфера, негізді заттар, биогенді заттар.

 

181. Биосфераға тән ерекшеліктер:

A) Су мөлшерінің көп болуы.

B) Биоәртүрлілік.

C) Қышқыл жауын – шашын.

D) Озон тесігі.

E) Беттік бөлімдегі қатты, сұйық, газды заттар.

 

182. Тіршілікті тудыратын заттар B.И.Вернадский бойынша аталады:

A) Негізді заттар.

B) Бионегізді заттар.

C) Тірі заттар.

D) Биогенді заттар.

E) Белдеулік.

 

183. Құрылу барсында тірі  және тірі емес процестер қатынасатын зат аталады:

A) Негізді зат.

B) Бионегізді заттар.

C) Биогенді зат.

D) Тірі зат.

E) Биосфералық зат.

 

184. Құрылу барысында тірі емес процестер қатынасатын зат аталады:

A) Негізді зат.

B) Бионегізді заттар.

C) Биогенді зат.

D) Тірі зат.

E) Биосфералық зат.

 

185. Атмофера қабаттарын ата:

A) Трофосфера, стратосфера, мезосфера, атмосфера, экзофера.

B) Тропосфера, стратосфера, техносфера, термосфера, ионосфера.

C) Тропосфера, стратосфера.ноосфера, термосфера, ионосфера.

D) Тропосфера, стратосфера, мезосфера, термосфера, экзосфера.

E) Тропосфера, экзосфера, ионосфера, мезосфера, гидросфера.

 

186. Атмосфера құрамы:

A) Азот, оттегі, хлор, көмірқышқыл газы.

B) Фтор, азот, аргон, азон.

C) Азот, оттегі, көмірқышқыл газы, аргон.

D) Оттегі, көмірқышқыл газы, озон, фтор.

E) Азот, оттегі, көмірқышқыл газы, фтор.

 

187. Биосфера ілімінің авторы:

A) Иогансен.

B) Геккель.

C) Дарвин.

D) Вернадский.

E) Мебиус.

 

188. Биосферадағы негізді заттарды келесі процесстер құрайды:

A) Тірі.

B) Тірі емес.

C) Тірі, тірі емес.

D) Шектеулі.

E) Минималдық.

 

189. Биосферадағы биогендік заттарды келесі процесстер құрайды:

A) Туылады және тіршілікпен қайта өңделеді.

B) Тірі емес.

C) Шектеулі.

D) Тірі, тірі емес.

E) Минималдық.

 

190. Биосферадағы бионегізді заттарды келесі процесстер құрайды:

A)Туылады және тіршілікпен қайта өңделеді.

B) Тірі емес.

C) Тірі, тірі емес.

D) Шектеулі.

E) Минималдық.

 

191. Экологиядағы келесі заң зат массасының сақталуын дәлелдейді:

A) Барлығы бәрімен байланымты.

B) Барлығы бір жаққа жіберлуі керек.

C) Табиғат жақсы біледі.

D) Ештеңе тегін берілмейді.

E) Минимум заңы.

 

192. Табиғат ресурстарының келесі түрі сарқылатын және қалпына келетін топқа жатады:

A) Жануарлар әлемі.

B) Жел, ағыс, ағынды су.

C) Құнарлы топырақ.

D) Минералды металдық өнім.

E) Қазбалы жанармай.

 

193. Мына аталған ресурстардың (қорлардың) келесі түрі сарқылмайын топтарға жатады:

A) Күн сәулесі.

B) Тұщы су.

C) Өсімдіктермен жануарлар.

D) Жанар-жағармай (қазбалы).

E) Метал емес минералдық зат.

 

194. Аталған ресурстардың келесі түрі қалпына келмейтін ресурстарға жатады:

A) Тұщы су.

B) Таза ауа.

C) Жанар-жағармай (қазбалы).

D) Күн сәулесі.

E) Құнарлы топырақ.

 

195. Аталған ресурстардың келесі түрі сарқылатын және қалпына келетін ресурстаға жатады:

A) Жер бедерлерінің жылылығы.

B) Жел, судың толысуы, ағынды су.

C) Құнарлы топырақ.

D) Металдық минералдық топырақ.

E) Кун сәулесі.

 

196. Айсберг қандай ресурсқа жататынын атаңыз:

A) Қайта қалыптасатын.

B) Сарқылмайтын.

C) Сарқылатын.

D) Космостық ресурс.

E) Климаттық ресурс.

 

197. Келесі ресустар орны толтырылатын (қалпына келетін) ресустар тобына жатады:

A) Құнарлы топырақ.

B) Жануарлар мен өсімдіктер.

C) Минералдық шикізат.

D) Су.

E) Күн энергиясы.

 

198. Табиғатты қорғаудың келесі түрі қалдықсыз технологияны құрумен айналысады:

A) Экология-экономикалық.

B) Құқықтық.

C) Технологиялық-техникалық.

D) Ғылыми- танымдық.

E) Әлеуметтік-гигеналық.

 

199. Табиғатты қорғаудың келесі түрі биологиялық алуан түрлілікті сақтаумен айналысады:

A) Экология-экономикалақ.

B) Құқықтық.

C) Техникалық-техногендік.

D) Ғылыми- танымдық.

E) Әлеуметтік-гигиеналық.

 

200. Жаңа өндіріс-орындарын жобалаудағы тұрғындардың денсаулығын болжауда, табиғатты қорғаудың келесі аспектісі анықтайды:

A) Эколого-экономикалақ.

B) Құқықтық.

C) Технологиялық-техникалық.

D) Ғылыми- танымдық.

E) Әлеуметтік-гигиеналық.

 

201. Қоршаған ортаны қорғау заңдарын анықтаумен қоршаған ортаның келесі түрі айналысады:

A) Экология-экономикалық.

B) Саяси-құқықтық.

C) Техникалық-технологиялық.

D) Ғылыми- танымдық.

E) Әлеуметтік-гигеналық.

 

202. Биосферадағы үлкен зат айналымын атаңыз:

A) Геофизикалық.

B) Биофизикалық.

C) Геохимиялық.

D) Биогеохимиялық.

E) Химиялық.

 

203. Биосферадағы кіші зат айналымын атаңыз:

A) Биогеохимиялық.

B) Биофизикалық.

C) Геохимиялық.

D) Геофизикалық.

E) Химиялық.

 

204. Әлеуметтік-саясат аспектісі табиғатты қорғауда келесі мәселелерді шешеді:

A) Табиғатты қорғауда заң шығару.

B) Қалдықсыз технологияның құрылуы.

C) Тұрғындардың денсаулығын анықтап болжау.

D) Ғаламдық экологиялық мәселелер.

E) Аймақтық экологиялық мәселелер.

 

205. Жер, су, орман, минералды ресурстар келесі классификация бойынша анықталады:

A) Қолдануға байланысты.

B) Адам әрекеттері.

C) Табиғаттың тікелей және жанама компоненттеріне байланысты.

D) Континенттер бойынша.

E) Биосфераның компоненттері бойынша.

 

206. Сарқылатын және сарқылмайтын ресурстар келесі классификация бойынша бір категорияларға бірігеді:

A) Қолдануға байланысты.

B) Адам әрекетінен шектелуіне қарай.

C) Табиғатың тікелей және жанама түрлеріне байланыты.

D) Континенттер ойынша.

E) Биосфера компонентері бойынша.

 

207. Денсаулықты қорғау, өндірісті, ғылым ресурстары келесі классификация бойынша анықталады:

A) Қолдануға байланысты.

B) Адам әрекетінен шектелуіне қарай.

C) Табиғаттың тікелей және жанама түрлеріне байланысты.

D) Континенттер бойынша.

E) Биосфера компоненттері бойынша.

 

208. Қоршаған табиғи ортаны қорғауда жалпы бақылау іс-шаралары қарастырылады:

A) Экологиялық мониторингте.

B) Экологиялық сараптамада.

C) Экологиялық бақылауда.

D) Экологиялық бағдарларда.

E) Экологиялық мерекелерде.

 

209. Қоршаған ортадағы химиялық ластану адамға келесідей қауіп төндіреді:

A) Бас айналу, құсу, жөтел.

B) Созылмалы аурулардан жазылады.

C) Жалпы жағдайының жақсаруы.

D) Биоәртүрліліктің жоғарылауы.

E) Тұщы су жетіспеушілігі проблемасының шешілуі.

 

210. Ластану – бұл:

A) Химиялық агенттердің ортаға енуі.

B) Физикалық агенттердің ортаға енуі.

C) Биологиялық агенттердің ортаға енуі.

D) Негізгі деңгейдің орта агенттерінен жоғарылауы.

E) Физикалық, биологиялық және химиялық агенттердің ортаға енуі.

 

211. Жылдық радиациялық мөлшердің адамға түсу ауыртпалығы келесіге байланысты:

A) Жасанды құрылыс материалдарын қолдану.

B) Пестицидтерді қолдану.

C) Қоршаған орта сапасын жоғарылату.

D) Тазалатқыш құралдарын қолдану.

E) Электро –тұрмыстық приборларды қолдану.

 

212. Атмосфералық ауа құрамында азот мөлшері (%):

A) 78,08.

B) 101.

C) 15.

D) 48,2.

E) 25,31.

 

213. Биологиялық су ластаушыларына жатады:

A) Марганец тұзы.

B) Фенол.

C) Радионуклид.

D) Балдырлар.

E) Мұнай.

 

214. Тұрақты даму дегеніміз:

A) Жануар немесе өсімдіктің бейімделуінің морфологиялық типі.

B) Тұрмыстық қолданыстан алынған табиғи объектілер мен құбылыстар.

C) Биоценоз жүйесіндегі түрдің сипаты, қорек пен жауынға қарым – қатынасы.

D) Болашақ ұрпақтың өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетіне соқпай, өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілеті.

E) Адамдармен пайдаланылатын табиғи объектлер мен құбылыстар.

 

215. Белгілі бір аймақта ғана тіршілік ететін организмдерді атаймыз:

A) Реликтілер.

B) Доминанттар.

C) Эдификаторлар.

D) Пионерлер.

E) Эндемиктер.

 

216. Каспий теңізінде бекіре балығының азаюына не себеп:

A) Су деңгейінің төмендеуі және теңіз түбінің көрінуі.

B) Су деңгейінің көтерілуі және жағалауды су басу.

C) Браконьерлік аулану.

D) Климаттың ғаламдық жылынуы.

E) Улы тұманның түзілуі, смог.

 

217. Аралдың экологиялық проблемасы анықталады:

A) Су деңгейінің төмендеуі.

B) Су деңгейінің көтерілуі.

C) Түрлік құрылымның көбеюі.

D) Биологиялық әртүрліліктің артуы.

E) Озон тесіктерінің пайда болуы.

 

218. Арал маңының экологиялық жағдайын келесідей сипаттауға болады:

A) Экологиялық апат.

B) Экологиялық қатер.

C) Коллапс.

D) Экологилық дағдарыс.

E) Тепе – теңдік жағдайы.

 

219. Көмір қышқыл газының екі есе құрамы Жердегі атмосфераның температурасын келесі С⁰ көтереді:

A) 10-15 С⁰.

B) 20 С⁰.

C) 1 С⁰.

D) 3-4 С⁰.

E) Өзгертпейді.

 

220. Экологиялық жағдайдың келесі түрінде экожүйе қиын қалыптасады:

A) Экологиялық апат.

B) Экологиялық қатер.

C) Коллапс.

D) Экологилық дағдарыс.

E) Тепе – теңдік жағдайы.

 

221. Экологиялық жағдайдың келесі түрінде экожүйе биологиялық өнімділігін қайтымсыз жоғалтады:

A) Экологиялық апаттар.

B) Экологиялық қатер жағдайында.

C) Коллапс.

D) Экологилық дағдарыста.

E) Тепе – теңдік жағдайында.

 

222. Түр санының төмендеуінің себебі:

A) Биосфералық апат.

B) Шамадан тыс пайдалану.

C) Систематиканың жаңа критерийлерінің пайда болуы.

D) Экожүйелік қатынастан.

E) Бір түрдің біртіндеп екінші түрге айналуы.

 

223. Тұрмыстық пайдаланудан толық немесе бөлшектей, тұрақты немесе уақытша алынып тасталған биосфера бөлігі қалай аталады:

A) Биотоп.

B) Биоценоз.

C) Экожүйелік шекаралар.

D) Ерекше қорғалатын территориялар.

E) Жекелеген белсенділк аймағы.

 

224. Қазақстан Республикасының территориясының қанша пайызын қорықтар алады:

A) 1 пайыз.

B) 2 пайыз.

C) 3 пайыз.

D) 5 пайыз.

E) 10 пайыз.

 

225. Қазіргі кезде Қазақстанда қанша қорық ұйымдастырылған:

A) 5.

B) 6.

C) 10.

D) 8.

E) 9.

 

226. Қызыл кітапқа енген саны белгісіз түрлерді келесі категорияға жатқызамыз:

A) Қысқартылған.

B) Сирек.

C) Тұрақсыз, анықталмаған.

D) Жоғалып бара жатқан.

E) Жоғалған немесе құрып кеткен.

 

227. Түр санының төмендеуінің себебі:

A) Биосфералық апат.

B) Қорек базасының азаюы.

C) Систематиканың жаңа критерийлерінің пайда болуы.

D) Экожүйелік қатынастан.

E) Бір түрдің біртіндеп екінші түрге айналуы.

 

228. Түр санының төмендеуінің себебі:

A) Биосфералық апат.

B) Зиянкестерді жою.

C) Систематиканың жаңа критерийлерінің пайда болуы.

D) Экожүйелік қатынастан.

E) Бір түрдің біртіндеп екінші түрге айналуы.

 

229. Озон қабаты атмосферадағы беткі қабаты ретінде:

A) Жердің жылу сәулесін сақтайды.

B) Ультракүлгін сәулесінен сақтайын экран.

C) Өндірістік ластану нәтижесінде пайда болады.

D) Ластанған заттарды серпіп отырады.

E) Атмосферадағы газдардың құрамын сақтайды.

 

230. Озон бұзушы заттар::

A) Күкірт және азот.

B) Метан және көмір қышқыл газы.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.

 

231. Көшеттік газдар бұл:

A) Күкірт және азон оксиді.

B) Метан және көмір қышқыл газдар.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.

 

232. Қышқылдық жаңбырларды тудырады:

A) Күкірт және азот оксиді.

B) Метан және көмір қышқыл газы.

C) Фреондар.

D) Көліктерден шығатын газдар.

E) Ион сәулелері.

 

233. Қышқылдық жауын-шашын тұнбасы бұл:

A) Азот және күкірт қышқылдары.

B) Органиаклақ қалдықтар.

C) Фреондар және органикалық қышқылдар.

D) Органикалық қышқылдар және фенолдар.

E) Азот және сірке қышқылдары.

 

234. Адамдарға әртүрлі аурулар тудыратын тірі организмдермен қоршаған ортаның ластануы аталады:

A) Радиоактивтік.

B) Биологиялық.

C) Химиялық.

D) Шу әсерінен.

E) Иондаушы.

 

235. «Көшеттік» эффект бұл:

A) Орташа температураның жоғарлауына, планетадағы климаттың жақсаруына әкеп соғады.

B) Атмосфераның мөлдірлігін аяғында суытуға әкеп соғады.

C) Температураның жоғарлауына себеп болып, биосферадағы қолайсыз өзгерістерге әкеп соғады.

D) Биосфераға онша қатты өзгерістер әкелмейді.

E) Температураның төмендеуіне әкеп соғады.

 

236. Рак ауруларының себебі болып табылады:

A) Табиғаттың химиялық ластануы.

B) Канцерогендер.

C) Темекі шегу.

D) Стрестер.

E) Нашақорлық.

 

237. Су қоймаларындағы балдырлардың «гүлденуі» ластаушы заттардың келесі түріне жатады:

A) Суда еритін және онда иондық қалпын сақтап қалатын затттар.

B) Сумен коллоидтық жұйе түзетін заттар.

C) Ақ түзетін заттар.

D) Биологиялық ластанушылар.

E) Химиялық ластанушылар.

 

238. Озон тесігі келесі жерде басым:

A) Африкада.

B) Евразияда.

C) Антрактидада.

D) Австралияда.

E) Америкада.

 

239. Қышқыл жауынның түсуі келесі құбылысқа байланысты:

A) Күн радиациясының өзгеруімен.

B) Атмосферадағы көмір қышқыл газ ының өзгеруімен.

C) Атмосферада азон құрамының өзгеруімен.

D) Атмосфераға күкірт диоксиді мен азот оксидінің шоғырлануымен.

E) Атмосфераға метан құрамының өсуімен.

 

240. Канцерегонды заттар келесі ауруларды тудырады:

A) Аллергиялық аурулар.

B) Хроникалық аурулар.

C) Инфекциялық аурулар.

D) Рак аурулары.

E) Өкпе аурулары.

 

241. Қышқыл жаңбырлардың ортаға әсері:

A) Су ортанының қышқылдығын жоғарлатады.

B) Ортаның қышқылдығы төмендейді.

C) Ортаның қышқылдығына әсер етеді.

D) Су қоймасының температурасынының жоғарлауы.

E) Су қоймасының температурасының төмендеуі.

 

242. Тұманның түрін ата:

A) Лодон және чикагалық түр.

B) Лондон және мадридтік түр.

C) Лос-анджелестік түр және мадридтік түр.

D) Лос-анджелестік түр және миландық түр.

E) Лос-анджелестік және лондондық түр.

 

243. Атмосфераның ластануы бөлінеді:

A) Бірінші реттік және екінші реттік.

B) Еритін және еримейтін.

C) Шектеулі және минимальді.

D) Толеренттық және тұрықсыз.

E) Бірінші және екінші топқа жатады.

 

244. Атмосфераның табиғи ластануына жататындар:

A) Фреондар.

B) Бензипирин.

C) Жанартау.

D) Күкірт оксиді.

E) Мұнай өнімдері.

 

245. Ластанудың жасанды факторына жатады:

A) Жанартаулар.

B) Күкірт оксиді, өндірістің шығарлымы.

C) Жер сілкінісі.

D) Шаң борандары.

E) Жауын-шашындар.

 

246. Уытты тұманның -смогтың лондондық түрі анықтайды:

A) Көздің қабынуы.

B) Мұрын және тамақ қуысының клегейлі қабығының қабынуы.

C) Бронхты-өкпе ауруларының асқынуы.

D) Жүрек-тамыр ауруларының асқыныуы.

E) Тұмау ауруы.

 

247. Фотохимиялық тұман «смог» тудырады:

A) Көз, тамақ, мұрын қуыстарының кілегейлі қабатының қабынуын.

B) Инфаркт ауруының туындауын.

C) Инсульттің жылдамдауын.

D) Онкологиялық аурулардың қауіпті түрлерін.

E) Тамыр аурулары мен жүрек-қантамыр қысымының ауытқуын.

 

248. Атмосфераның ластануында қолданылатын шаралар:

A) Фильтрлер, зарарсыздандыру.

B) Қайнаған сулар, оның тұнуы.

C) Тұнбаларда тұнуы.

D) Судың ластануында заттардың тітіркенуі.

E) Қалдықсыз және аз қалдықсыз технологияны өндірісте қолдану.

 

249. Атмосфераның ластануында келесі шаралар қолданады:

A) Фильтрлер, зарарсыздандыру.

B) Қайнаған сулар, оның тұнуы.

C) Тұнбаларда тұнуы.

D) Судың ластануында заттардың нитрленуі.

E) Өндіріс аймағында санитарлы –қорғауды ұйымдастыру.

 

250. Қазақстан Республикасының «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңы тұрады:

A) 100 баптан.

B) 50 баптан.

C) 27 баптан.

D) 75 баптан.

E) 89 баптан.

 

251. Тұщы су жетіспеушілік мәселесі туындады:

A) Су қоймаларының ластануынан.

B) Мұздықтардың еруінен.

C) Климаттың жылуымен байланысты.

D) Қышқыл жаңбыр түсуінен.

E) Озон тесігінің пайда болуынан.

 

252. Жер бетіндегі гидросферадағы тұщы су қорының жалпы көлемі:

A) 1 пайыз.

B) 2 пайыз.

C) 3 пайыз.

D) 4 пайыз.

E) 5 пайыз.

 

253. Тұщы судың негізгі бөлігі орналасқан:

A) Өзендерде.

B) Теңіздерде.

C) Мұхиттарда.

D) Мұздықта.

E) Көлде.

 

254. Тұщы су жетіспеушілік мәселесінің туындау себебі:

A) Халық тұрғындарының жылдам өсуі.

B) Қышқыл жаңбырдың түсуіне байланысты.

C) Мұздықтардың еруіне байланысты.

D) Климаттың жылдам еруіне байланысты.

E) Озон тесігінің пайда болуынан.

 

255. Су көзінің биологиялық ластанушыларына жатады:

A) Мұнай.

B) Фенолдар.

C) Радионуклидтар.

D) Бактериялар.

E) Ауыр метал тұздары.

 

256. Су көзінің биологиялық ластанушыларына жатады:

A) Мұнай.

B) Күкірт.

C) Темір тұздары.

D) Қарапайымдар.

E) Фенолдар.

 

257. Судың сапалығын жақсартудағы негізгі әдістерді атаңыз:

A) Су мөлдірлігігің артуы.

B) Қышқылдану, қорлану, түссіздену.

C) Зарарсыздандру, азондау, қайнату.

D) Судың мөлдірленуі.

E) Залалсыздандыру, тұнбалау, фильтрлеу.

 

258. Халық тұрғындарының өсу қарқыны неге әкеп соғады:

A) Қоршаған ортаның жақсаруына, ғылым мен техниканың дамуына,

жұмысыздыққа.

B) Жұмыс орындарының босауы, экологиялық жағдайдың жақсаруы.

C) Әр түрлі ауруларға шалдығу, мұздықтардың еруіне, табиғи ресурстармен қамтамасыз ету.

D) Табиғат ресурстарының сарқылыуы, қылмыстың өсуіне әкер соғады.

E) Озон тесігінің үлкеюіне, жер бетінде экономикалық мәселелердің дамуы.

 

259. ХХІ-ғасырға дейін тұрғындардың сан мөлшері келесі жылдамдықпен өсіп отырды:

A) Бір ғасырда1 %.

B) Бір ғасырда 2 %.

C) Бір жылда1 %.

D) Бір жылда 2 %.

E) Бір ғасырда1,5 %.

 

260. Қазақстанда жалғыз ғаламдық экологиялық мәселеге жатады:

A) Арал теңізі.

B) Каспий теңізі.

C) Балқаш көлі.

D) Кіші өзендердің ластануы.

E) Радиоактивті қалдықтардың сақталуы.

 

261. Халық тұрғындарының қарқынды өсуі аталады:

A) Биосфералық жаратылыс.

B) Популяциялық жаратылыс.

C) Экожүйелік жаратылыс.

D) Демографиялық жартылыс.

E) Демографиялық апат.

 

262. Экологиялық дағдарыс дегеніміз:

A) Биосфераның өзгеруі немесе олардың бейімделуі, жаңа саланы ортадағы трасформациясы.

B) Экожүйенің күрделі жағдайы шөлдену процесіне әкеп соғады.

C) Экожүйенің биологиялық өнімділігінің қайтымсыз жойылу жағдайы.

D) Тепе-теңдік жағдайы.

E) Ағзалардың сандық баланысы, бақыланатын тепе-теңдік жағдайы.

 

263. Ультракүлгін сәулесінің маңызды ролін атаңыз:

A) Озон фотосинтезге қатысады.

B) Жалпы жарық санын күшейтеді.

C) Фотоцинтезге қатысады.

D) D витаминінің жануарларда түзілуіне қатысады.

E) Жер бетіне жарық өте күшті түседі.

 

264. Экологиялық апат дегеніміз не:

A) Биосфераның өзгеруі немесе олардың бөлімдері, жаңа сапасының ортадағы трансформациясы.

B) Экожұйенің күрделі жағдайы шөлдену процессіне әкеп соғады.

C) Экожүйенің биологиялық өнімділігінің қайтымсыз жойылу жағдайы.

D) Адам өміріне территорияның жарамсыз жағдайы.

E) Ағзалардың сандық балансы бақыланатын тепе-теңдік жағдайы.

 

265. Қазіргі замандағы экологиялық кризистердің негізгі ерешеліктерін атаңыз:

A) Экожұйенің тежелу қалыпы.

B) Экожұйенің қолайлы жағдайы.

C) Ғаламдық сипат.

D) Экожүйенің апаттық жағдайы.

E) Экожүйенің нашарлану жағдайы.

 

266. Каспий теңізіндегі қызыл балықтардың жойылу себептері:

A) Судың деңгейіндегі төмендеуі, теңіз түбіне шөгуі.

B) Су деңгейінің көтерліуі және жағалауды су басып кетуі.

C) Уылдырық салатын жердің көлемінің тарылуы, балықтар миграциясына кедергі жасайды.

D) Ғаламдық климаттың жылынуы.

E) Улы тұмандардың пайда болуы.

 

267. Экожүйені сақтауға арналған табиғи обектілер, шаруашылықта пайдалануға болмайтын территория аталады:

A) Ұлттық парк.

B) Қорықша.

C) Қорық.

D) Зоопарк.

E) Ботаникалық бақ.

 

268. Ағзаларды қорғаудағы ең қатал шара қолданатын, ерекше қорғалатын территорияны атаңыз:

A) Ұлттық парк.

B) Қорықша.

C) Ботаникалық бақ.

D) Зоопарк.

E) Қорық.

 

269. Қызыл кітапқа тіркелген организмдердің ерешеліктерін атаңыз:

A) Анықталмаған, сирек, жойылып кеткен, жойылып бара жатқан.

B) Саны азайып бара жатқан, сирек, жойылып кеткен, селекциондық.

C) Сирек, жойылып бара жатқан, жойылып кеткен, қалпына келу.

D) Анықталмаған, сирек, жойылып бара жатқан, саны азайып бара жатқан.

E) Қысқартылған, сирек, эндемдік түр.

 

270. Адамзат өз қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін және болашаққа қатер төндірмейтін дамуы аталады:

A) Тұрақты.

B) Тепе-теңдік.

C) Кризистік.

D) Қолайсыз.

E) Апаттық.

 

271. Түрлердің орташа өмір ұзақтығы:

A) 10-30 млн жыл.

B) 10-30 мың жыл.

C) 10-30 жыл.

D) 100-300 млрд жыл.

E) 10-30 млрд жыл.

 

272. Түрлердің азаюының себептері:

A) Биосфералық апат.

B) Мекен ету орнының бұзылуы, шектен тыс пайдалану.

C) Систематикадағы жаңа критерилердің пайда болуы.

D) Экожүйеге байланысыты.

E) Бір түрдің екінші түрге ауысуы.

 

273. Түр әртүрлігінің азаюының салдары:

A) Бір түрдің жойылып, жаңа түрдің пайда болуына себеп болады.

B) Бір түрдің жойылып кетуі жаңа ұрпақтардың дамуына әкеледі.

C) Бір түрдің жойылуы популяциядағы осы түрдің көбеюіне әкеп соғады.

D) Бір түрдің.жойылуы 4-5 түрдің өмір сүруіне қауіп тудырады.

E) Бір түрдің жойылуы, оның азықтық қажетілігімен қамтамасыз етуіне әкеледі.

 

274. Халықаралық дәрежеге ие болған қорықтарды атаңыз:

A) Халықаралық.

B) Ұлтаралық.

C) Биосфералық.

D) Ноосфералық.

E) БҰҰ кіретін мемлекеттер территориясында орналасқан.

 

275. Қорықтар және демалыс орындарына ие болған территориялар аталады:

A) Қорықтар.

B) Ұлттық парктер.

C) Қорықшалар.

D) Табиғат ескерткіштері.

E) Биосфералық қорықтар.

 

276. Келесі территорияда қоғаудың қатал режимі қолданады:

A) Қорықтар.

B) Ұлттық парктер.

C) Қорықшалар.

D) Табиғат ескерткіштері.

E) Биосфералық қорықтар.

 

277. Организмдердің бір бірлестіктерінің белгілі кезектілікпен басқаларымен алмасу процесі аталады:

A) Рекреация.

B) Мелиорация.

C) Сукцессия.

D) Популяция.

E) Дефляция.

 

278. Жер шарындағы ормандардың жалпы ауданы құрайды (млн.гA):

A) 169.

B) 1746.

C) 6208.

D) 4184.

E) 2005.

 

279. Биогеоценоздың бір түрі басым болып келетін табиғи-территориялық кешен аталады:

A) Ландшафт.

B) Агробиоценоз.

C) Биоценоз.

D) Зооценоз.

E) Фитоценоз.

 

280. Өсімдіктерді отырғызу арқылы жерлерді жақсарту бойынша іс-шаралар аталады:

A) Фитомелиорация.

B) Эвтрофикация.

C) Сукцессия.

D) Мелиорация.

E) Орманды мелиорация.

 

281. Ағынды суларды анаэробты бактериялардың көмегімен биологиялық тазартуға арналған құрылғы:

A) Аэротенк.

B) Кяриз.

C) Бакштаг.

D) Аэрофлокула.

E) Метатенк.

 

282. Озон қабаты келесі қашықтықта орналасқан:

A) 12-28 км.

B) 8-32 км.

C) 20-25 км.

D) 70-72 км.

E) 5-15 км.

 

283. Гидропоника – дегеніміз:

A) Жануарларды тек сумен қоректендіру тәсілі.

B) Энергия алу үшін суды қолдану.

C) Өсімдіктерді ертінділерде өсіру тәсілі.

D) Астық өнімдерінің жоғары сапасын алудың жалғыз жолы.

E) Суару үшін суды пайдалану.

 

284. Арам шөптермен күресу үшін пайдаланады:

A) Фунгицидтерді.

B) Инсектицидтерді.

C) Пестицидтерді.

D) Гербицидтерді.

E) Акарицидтерді.

 

285. Патогенді саңырауқұлақтармен күресу үшін пайдаланады:

A) Фунгицидтерді.

B) Инсектицидтерді.

C) Пестицидтерді.

D) Гербицидтерді.

E) Акарицидтерді.

 

286. Зиянкес жәндіктермен күресу үшін пайдаланады:

A) Фунгицидтерді.

B) Инсектицидтерді.

C) Пестицидтерді.

D) Гербицидтерді.

E) Нематоцидтерді.

 

287. Жазғы уақытта әр бір м² ағаштардың жапырақ бөліктері ауадағы қанша шаң-тозаңды жұтып алатынын көрсетіңіз:

A) 1-2 кг.

B) 20 кг.

C) 1-5 кг.

D) 5-6 кг.

E) 10-15 кг.

 

288. Қазақстан Республикасында «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заң қабылданды:

A) 25 қыркүйек 2000 ж.

B) 15 шілде 1997 ж.

C) 25 маусым 1996 ж.

D) 30 тамыз 1997 ж.

E) 22 мамыр 1997 ж.

 

289. Жәндіктердің тыныс алу мүшелеріне әсер ететін химиялық улы заттар аталады:

A) Пестицидті заттар.

B) Верулентті заттар.

C) Энтомофагтар.

D) Фармацевті заттар.

E) Фумигантты заттар.

 

290. Бұзылған жерлерді түбегейлі жақсартуды атаймыз:

A) Эрозия.

B) Дефляция.

C) Минерализация.

D) Мелиорация.

E) Рекультивация.

 

291. Бүкіл гидросферадағы су айналымының белсенділігі құрайды (жыл):

A) 30 жыл.

B) 100 жыл.

C) 200 жыл.

D) 1 жыл.

E) 3000 жыл.

 

292. Топырақтың құнарлы қабатының (гумустың) қалыптасуы үшін қажет:

A) 10-30 жыл.

B) 100-200 жыл.

C) 300-400 жыл.

D) 1-2 жыл.

E) 1000 жыл.

 

293. Дефляция – бұл:

A) Су эрозиясы.

B) Сызықтық эрозия.

C) Жазықтық эрозия.

D) Көлбеу эрозия.

E) Жел эрозиясы.

 

294. Жел эрозиясының түрлерін атаңыз:

A) Мелиорация және дефляция.

B) Рекультивация және мелиорация.

C) Аэрация және дефляция.

D) Дефляция және дауыл.

E) Дефляция және шаңды-дауыл.

 

295. Энергия алудың таза жолы:

A) Атом-электр станциясы.

B) Жылу элктр станциясы.

C) Гидроэлектростанциясы.

D) Жанар-май қолдану.

E) Шымтезек жағу.

 

296. Қазақстанда ең ерте қалыптасқан қорық Аксу-Жабағылы келесі жылы құрылды:

A) 1931.

B) 1992.

C) 1998.

D) 1928.

E) 1976.

 

297. 1976 жылы Қазақстанда ұйымдастырылған қорықты көрсетіңіз:

A) Наурызым.

B) Марқакөл.

C) Алакөл.

D) Барсакелмес.

E) Ақсу-Жабағылы.

 

298. Сарқырама су, ғасырлық ағаштар, үңгірлер сияқты объектілер кіреді:

A) Қорықтар құрамына.

B) Қорықшалар құрамына.

C) Ұлттық саябақтар құрамына.

D) Табиғи ескерткіштерге.

E) Ерекше қорғалмайтын объектілерге.

 

299. Қазақстан Республикасы Елбасының қаулысымен 1996 ж.30 тамызда келесі шешім қабылданды:

A) ҚР «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңы.

B) ҚР «Білім туралы» заңы.

C) ҚР экологиялық қауіпсіздік концепциясы.

D) Экологиялық білім беру концепциясы.

E) Орта-кәсіби және жалпы білім беру мектептеріндегі «Экология» пәні бойынша бағдарлама.

 

300. Қазақстан Республикасы 1997 ж.15 шілдеде келесі шешім қабылдады:

A) ҚР «Қоршаған ортаны қорғау» туралы заңы.

B) ҚР «Білім туралы» заңы.

C) ҚР экологиялық қауіпсіздік концепциясы.

D) Экологиялық білім беру концепциясы.

E) Орта-кәсіби және жалпы білім беру мектептеріндегі «Экология» пәні бойынша бағдарлама

 

301. БҰҰ табиғатты қорғау әрекетінің координаторын көрсетіндер:

A) ЮНЕП.

B) ЮНЕСКО.

C) ФАО.

D) ВОЗ.

E) МАГАТЭ.

302.  «Рим клубын» жаратудың инициаторын атаңыз:

A) Дж. Форрестер.

B) Д. Медоуз.

C) А. Печчеи.

D) М. Месарович.

E) Э. Пестель.

303. «Рим клубының»  бірінші «Өсу шектері» баяндамасының авторын атаңыз:

A) Б. Миллер.

B) Д. Медоуз.

C) А. Печчеи.

D) М. Месарович.

E) Э. Пестель.

304. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Халыкаралық Комиссияның төрағасын атаңыз:

A) Дж. Форрестер.

B) Х. Брунтланд

C) А. Печчеи.

D) М. Месарович.

E) Э. Пестель.

305. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конвенциясының өту уақыты мен орнын көрсетіңіз:

A) Йоханнесбург, 2002 ж.

B) Рио-де-Жанейро, 1992 ж.

C) Вашингтон, 1973 ж.

D) Стокгольм, 1972 ж.

E) Севилья, 1995 ж.

306.Қоршаған ортаны қорғау облысында халыкаралық ынтымақтастықтың негізгі қағидалары жасалған:

A) Рио-де-Жанейрода, 1992 ж.

B) Минскте, 1983 ж.

C) Йоханнесбургте, 2002 ж.

D) Стокгольмде, 1972 ж.

E) Севильяда, 1995 ж.

307. Қоршаған орта бойынша декларация қабылданған Декларация по окружающей среде была принята:

A) Рио-де-Жанейрода, 1992 ж.

B) Минскте, 1983 ж.

C) Йоханнесбургте, 2002 ж.

D) Стокгольмде, 1972 ж.

E) Севильяда, 1995 ж.

308. Атом энергетикасы  бойынша халықаралық агенттікті көрсетіңіз:

A) ЮНЕП.

B) ЮНЕСКО.

C) ФАО.

D) БДСҰ.

E) МАГАТЭ.

309. Озон қабаты бойынша Веналық келісімге қол қойылды:

A)  1995 ж.

B)  2000 ж.

C)  1985 ж.

D)  1970 ж.

E)  1990 ж.

 

310. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:

A) Барлық орман түрлерінің басқару; сақтау және тұрақты даму бойынша ғаламдық консенсустың қағидалары туралы өтініш.

B)  «Біздің болашағымыз» өтініші.

C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.

D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.

E)  «Өсу шектері» бағдарламасы.

311. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:

A) Қоршаған орта мен даму бойынша Рио декларациясы.

B)  «Біздің болашағымыз» өтініші.

C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.

D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.

E)  «Өсу шектері» бағдарламасы.

312. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:

A) «Өсу шектері» бағдарламасы.

B) «Біздің болашағымыз» өтініші.

C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.

D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.

E)  XXI ғасырға күн тәртібі

313. Алыс кеңістікте ауаның трансшекаралық ластануы туралы Конвенция қабылданды:

A)  1992 ж.

B)  1979 ж.

C)  2000 ж.

D)  1972 ж.

E)  1986 ж.

 

314. Қоршаған ортаны қорғаудың әлемдік күні:

A) 5 мамыр.

B) 5 мауысым.

C) 10 қыркүйек.

D) 1 қаңтар.

E) 6 тамыз.

 

315. Монреаль  конференциясы өтті:

A)  1986 ж.

B)  2000 ж.

C)  2002 ж.

D)  1987 ж.

E)  1972 ж.  

 

316.  Гринпис ұйымның қалыптасу жылын көрсетіңіз:

A)  2002 ж.

B)  1992 ж.

C)  1986 ж.

D)  1972 ж.

E)  1971 ж.

 

317. Италия, Англия, АҚШ мен  КСРО арасындағы Антарктида туралы келісімге келді:

A)  1980 ж.

B)  1959 ж.

C)  2000 ж.

D)  1983 ж.

E)  1966 ж.

 

318. Ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесін көрсетіңіз:

A) ЮНЕП.

B) ЮНЕСКО.

C) ФАО.

D) БДСҰ.

E) МАГАТЭ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                          Экология пәнінен тесттің жауаптары

 

Сұрақ нөмірі	Дұрыс жауап (A,B,C,D,E)
1.	С
2.	C
3.	C
4.	B
5.	B
6.	B
7.	B
8.	D
9.	D
10.	B
11.	B
12.	С
13.	D
14.	Е
15.	В
16.	С
17.	В
18.	С
19.	В
20.	Е
21.	С
22.	С
23.	Е
24.	D
25.	D
26.	В
27.	C
28.	A
29.	D
30.	С
31.	В
32.	А
33.	В
34.	В
35.	C
36.	D
37.	С
38.	А
39.	D
40.	А
41.	E
42.	А
43.	С
44.	А
45.	С
46.	В
47.	D
48.	Е
49.	С
50.	А
51.	С
52.	Е
53.	А
54.	В
55.	В
56.	В
57.	В
58.	Е
59.	А
60.	В
61.	В
62.	D
63.	С
64.	Е
65.	C
66.	A
67.	В
68.	С
69.	D
70.	С
71.	В
72.	С
73.	А
74.	Е
75.	D
76.	C
77.	А
78.	А
79.	А
80.	Е
81.	А
82.	D
83.	А
84.	D
85.	В
86.	Е
87.	А
88.	А
89.	С
90.	В
91.	В
92.	В
93.	A
94.	С
95.	A
96.	C
97.	А
98.	A
99.	В
100.	С
101.	A
102.	А
103.	С
104.	В
105.	E
106.	С
107.	E
108.	А
109.	В
110.	A
111.	А
112.	С
113.	А
114.	В
115.	Е
116.	А
117.	С
118.	D
119.	C
120.	C
121.	С
122.	B
123.	А
124.	С
125.	C
126.	В
127.	B
128.	D
129.	В
130.	C
131.	А
132.	А
133.	В
134.	В
135.	А
136.	С
137.	A
138.	А
139.	C
140.	А
141.	С
142.	А
143.	Е
144.	С
145.	А
146.	D
147.	А
148.	В
149.	D
150.	С
151.	Е
152.	Е
153.	Е
154.	D
155.	А
156.	А
157.	В
158.	D
159.	D
160.	С
161.	Е
162.	В
163.	В
164.	С
165.	С
166.	В
167.	D
168.	А
169.	С
170.	С
171.	D
172.	В
173.	А
174.	С
175.	С
176.	В
177.	Е
178.	В
179.	С
180.	А
181.	В
182.	С
183.	В
184.	А
185.	D
186.	С
187.	D
188.	В
189.	А
190.	С
191.	В
192.	А
193.	А
194.	С
195.	С
196.	С
197.	В
198.	С
199.	D
200.	Е
201.	В
202.	С
203.	А
204.	D
205.	С
206.	В
207.	А
208.	А
209.	А
210.	Е
211.	Е
212.	А
213.	D
214.	D
215.	Е
216.	С
217.	А
218.	А
219.	D
220.	D
221.	А
222.	В
223.	D
224.	С
225.	С
226.	С
227.	В
228.	В
229.	В
230.	С
231.	В
232.	А
233.	А
234.	В
235.	С
236.	В
237.	D
238.	С
239.	D
240.	D
241.	А
242.	Е
243.	А
244.	С
245.	В
246.	С
247.	А
248.	Е
249.	Е
250.	Е
251.	А
252.	В
253.	D
254.	А
255.	D
256.	D
257.	Е
258.	D
259.	А
260.	А
261.	D
262.	А
263.	D
264.	В
265.	С
266.	С
267.	С
268.	Е
269.	D
270.	А
271.	А
272.	В
273.	D
274.	С
275.	В
276.	А
277.	С
278.	D
279.	А
280.	А
281.	Е
282.	С
283.	С
284.	D
285.	А
286.	В
287.	D
288.	В
289.	Е
290.	D
291.	Е
292.	В
293.	Е
294.	Е
295.	С
296.	D
297.	В
298.	D
299.	С
300.	А
301	A
302	C
303	B
304	B
305	B
306	D
307	D
308	E
309	C
310	A
311	A
312	E
313	B
314	B
315	D
316	E
317	B
318	C