Инфоурок Биология Рабочие программыГүл, оның құрылысы мен маңызы. №13 зертханалық жұмыс

Гүл, оның құрылысы мен маңызы. №13 зертханалық жұмыс

Скачать материал

Сынып:6     

Сабақтың тақырыбы: Гүл, оның құрылысы мен маңызы. №13 зертханалық  жұмыс

Сабақтың мақсаттары:

1.      Білімділік:  Гүлдің  құрылысы  туралы алғашқы мағлұмат беру.  

2.      Дамытушылық: Гүлдің   құрылысының    ерекшеліктерімен таныстыру

3.      Тәрбиелік: өзін-өзі ұстауға, еркіндікке, сыйластыққа, достыққа, сүйіспеншілікке тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас сабақ

Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап.

І Ұйымдастыру кезеңі

Сәлеметсіздер ме оқушылар

Кім кезекші?

ІІ Үй жұмысын тексеру

1. Ағзаның белгілі бір қызмет атқаратын бөлігі

2. Өсімдіктің вегетативті мүшесі

3. Өсімдіктің жер асты мүшесі

4. Тамырдың түктер орналасқан бөлімі

5. Тамырдың тамыр бөліміне кіретін жері

6. Тамырдың жас жасушалары бөлінбейтін бөлімі

7. Тамырдың қарқыны өсу мезгілі

8.  Өркеннің орталық бөлімі

9. жапырақтың ішкі құрылысы

10. жапырақтың құрылысы

11. жапырақты сабаққа орналасуы

ІІІ жаңа тақырыпты түсіндіру

Гүл бөлімдері – гүл сағағы, гүл табаны (тұғыры), тостағанша жапырақша, күлте жапырақша, аталық пен аналықтан тұрады (35-сурет). Гүл сағағы – жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері. Сағағы арқылы сабаққа бекінеді. Гүл сағағы болмаса, отырмалы гүлдер дейді (беде, қашқаргүл (астра)).

Гүл табаны (тұғыры) – гүлдің барлық бөлімдері бекінетін гүл сағағының жоғарғы жағындағы кеңейген жері.

Тостағанша көбінесе жасыл түсті, гүлдің сыртында бірікпеген жеке немесе біріккен жапырақшалардан тұрады. Тостағанша 2-ден (көкнәрда) бірнеше ондаған санға (шай өсімдігі) дейін жетеді. Атқаратын қызметіне байланысты әр түрлі өзгеріске ұшырайды. Мысалы, жемістер мен тұқымдарды желмен тарату үшін (бақбақта) үлпекке айналады. Меңдуана, қоңыраугүлде тостағанша бір-бірімен тұтасып, жемістің сыртын қаптап, қорғап тұрады. Кейбір өсімдіктердің тостағаншасы күлтесі ашыла сала түсіп қалады (көкнәрда). Гүлі қураған кезде күлтесімен бірге түсетіндері де піскен жемістерінде бірге сақталатындары да бар (баклажан, бұрыш, құрма және т.б.). Жануарлар арқылы таралуға бейімделген, итошағанның тостағанша жапырақшасының ұшы иіліп, ілмешекке айналған.

Күлте – тостағанша жапырақшалардан кейін орналасады. Күлте жапырақша лары бір-бірімен бірігіп кеткендерге: інжугүл, қоңыраугүл жатады. Бірікпей жеке орналасатын күлтелер: қызғалдақ, көкнәр, итмұрын.

Күлте түбіндегі жіңішкерген жерде тәтті шірне бөлетін шірнеліктер орналасады. Күлтенің хош иісі, тәтті шірнесі, ашық реңдері гүлді тозаңдандыратын бунақденелілерді еліктіреді.

Естеріңде болсын! Шірнеліктер – гүлтабанында, аталық жіпшесінің түбінде, аналық жатынында да болады.

Бунақденелілер шірнелікті шеңбер, нүкте, сызықша-жолақтар сияқты белгілері арқылы ажыратады. Күлтенің ашық реңі тікелей түскен күн сәулесінің қызуын бәсеңдетеді. Аталық пен аналықты қызып кетуден сақтайды. Ішкі жыныс мүшелерін жаңбыр суынан, шық тамшыларынан қорғайды.

Тостағанша жапырақша мен күлте жапырақшаны гүл серігі дейді. Гүл серігі жай және қос гүлсерікті деп бөлінеді. Жай гүлсерікте (36-сурет) тек тостағанша жапырақшалары болып, күлте жапырақшалары болмайды (қалақай, қызылша, қымыздық, еменнің аталық гүлдері, қарағаш гүлдері). Немесе керісінше, күлте жапырақшалары ғана болады (қызғалдақ, лалагүл, інжугүл).

 Қос гүлсерікті гүлде тостағанша да, күлте де болады (алма, өрік, шие ағаштарының гүлдері). Гүл серігінің екеуі де болмайтындарды гүлсеріксіз гүлдер дейді (тал, шаған, терек, еменнің аналық гүлі).

Аталық – гүлдің көбеюге қатысатын бөлімі. Әрбір аталық – аталық жіпшесінен және тозаңқаптан тұрады (38-сурет). Аталықтың жіңішкерген жері – жіпшесі. Тозаңқап бір-бірімен байланысқан екі бөліктен құралған. Әр бөлігінде 2-ден тозаң ұясы бар. Тозаңқапта мыңдаған тозаң түйіршіктері түзіледі, пісіп жетілгенде тозаңдары сыртқа шашылады.

Тозаң – сыртқы және ішкі қабықшасы бар жасуша, пішіндері де алуан түрлі (38-сурет). Тозаңдар сырттай қарағанда ұнтақ тәрізді. Әрбір тозаңның сыртында үшкір өсінділер, майда тікенектер, бұртиған төмпешіктер болады. Атқаратын қызметіне қарай сыртқы қабықшасы қалыңдап өзгереді. Сыртқы қабықшасында тозаң түтігінің өнуіне қажет көптеген тесіктері болады. Тозаңның құрамында май, қант, минералды тұздар, нәруыз, витаминдер бар.

Аналық – гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі бөлімі гүлдің дәл ортасына орналасады. Аналықтың ұшын – ауыз, ортаңғы жіңішкерген жерін мойын, түп жағындағы жуандаған жерін жатын дейді Аналық аузы өсімдік түріне қарай түрліше (домалақ үлпекті, қостелімді, көптелімді, жұлдызша және т.б.) болып келеді. Аналық аузынан жабысқақ сұйықтық бөлуі, тозаңның аналық аузына түсіп, тез өнуіне жағдай туғызады.

Аналықтың мойны аузы мен жатынын жалғастырып, басқа бөлімдерінен жоғары биіктетіп тұрады. Неғұрлым аналық күлтеден озыңқы тұрса, соғұрлым жеңіл тозаңданады. Мойны болмайтын аналық көкнәр, қызғалдақ және т. б.

Жатын (түйін) – аналықтың ең негізгі бөлігі бір және көп ұялы. Жатынның ішінде бір (бидайда) немесе бірнеше мыңдаған (көкнәр) тұқымбүршігі бар. Тұқымбүршігі жатында дамитындықтан, жатын қабырғасына бекінеді. Жатынның сыртын екі қабат қабықша (жамылғы) қаптайды. Қабықшасының түйіскен жерінде тесігі бар. Одан тозаң түтігі тұқымбүршігіне енеді. Тұқымбүршігінің ішіндегі ұрық қалтасында жұмыртқажасуша (аналық жыныс жасуша) болады. Сондықтан ұрықтану аналықтың ішінде жүреді. Әрбір аналық өзара бірігіп кеткен бір немесе бірнеше жемісжапырақшаларынан түзіледі. 

Дұрысгүл мен бұрысгүл. Гүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізгенде теңдей бөлікке бөлінсе – дұрысгүл (алма, итмұрын, мақта және т. б.). Гүл бөлімдеріне бір сызық жүргізуге ғана болса, бірнеше сызықпен теңдей бөлінбесе – бұрысгүл (соя, үрмебұршақ, сәлбен және т. б.).

 

 

 

. Мақтаның дұрысгүлі мен сызбанұсқасы (1) және асбұршақтың бұрысгүлі  мен сызбанұсқасы (2).

 

 

Сабақты қорытындылау. 

А 1. Гүлдің негізгі бөліктерін атаңдар. 2. Гүл сағағы, гүл табаны, тостағанша жапырақшалары қандай қызмет атқарады?

В 1. Күлте қайда орналасады? Ол қандай қызмет атқарады? 2. Аталықтың құрылысы, атқаратын қызметі?

С 1. Аналықтың құрылысы, атқаратын қызметі? 2. Гүл серігі деп қандай бөліктерін айтады және ол қалай бөлінеді? мысалмен дәлелдеңдер.

 

1. Қандай да болмасын көрген немесе қолдарыңа ұстаған гүлдің бөліктерін, санын, орналасуын, түсін, пішінін, аталығы мен аналығының санын, құрылыс ерекшеліктерін Гүл бөілмдеріне –гүл сағағы, гүл табаны, тостағанша жапырақша, аталық пен аналықтан тұрады.

Гүл сағағы- жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері.

Гүл табаны-гүлдің барлық бөлімдері бекінген гүл сағағының жоғарғы жағындағы  кеңейген жері.

Тостағанша- көбінесе жасыл түсті. Гүлдің сыртынджа бірікпеген жеке немесе біріккен жапырақшалардан  тұрады. Тостағанша 2-ден (көкнәрден) бірнеше ондаған санға дейін жетеді.

Күлте- тостағанша жапырақшалардан кейін орналасады.

Аталық-гүлдіңң көбеюге қатысатын бөлімі. Аталық жіпшесінен, тозаңқаптан тұрады.

Аналық- гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі  бөлімі гүлдің дәл ортасында орналасады. Анылық аузы, сойыны, жатыны болады.

 

Зертханалық жұмыс №13

Тақырыбы: Тамырсабақтың, түйнектің және пиязшықтың құрылысын қарау.

Мақсаты: Тамырсабақтың, түйнектің және пиязшықтың құрылысының ерекшеліктерімен таныстыру.

Көрнекілігі: түйне, пиязшық, тамырсабақ бөліктерінің қатты қағаздан жеке-жеке қиылған жапсырма. 

 

Пиязшықтары арқылы көбейту

 

Тамырсабақ

 

Жатаған бидайық

 

 

 

 

 

 

Картопты түйнек бөліктері және көзшелерінен көбейту

 

 

Қойбүлдіргенді мұртшалары арқылы көбейту

 

 

 

 

 

ІІ. Өсу мүшелерінің бөліктері (жас өркендері) арқылы көбейту.

Жас өркендері арқылы тал, терек, қарағаш, үйеңкі және т.б. өсімдіктер көбейеді (34-сурет). Көбейту үшін қыстық (жапырақсыз) және жаздық өркендер (жапырақты) алынады.

Қыстық өркендерді күзде дайындайды. Жапырақтарын түсірген кезде немесе көктемде бүршігін жармай тұрғанда ұзындығы 20-30 см 1, 2, 3 жылдық өркендерін алады. Көктемге дейін құмға көміп, көктемде топыраққа отырғызады. Жаздық өркендерді ауық-ауық желдетіліп тұратын жылыжайда сақтайды. Тамырланып кетсе қыста 0° суықта жертөледе сақтайды. Мектеп айналасын, көшелерді көгалдандыруға, көктемде ағаштардың жас өркендерін алып, бірден топыраққа отырғызады.

 

Сабақ өркенінен сәндік үшін өсірілетін көп жылдық гүлдерді (қалампыр, қазтамақ, қынагүл (колеус), традесканция, фикус және т. б.) көбейтеді. Бөлмеде өсетін гүлдердің кез келгенінен ұзындығы 10-15 см етіп жас өркенін бөліп алады. Алдын ала дайындалған, ішінде топырағы мен құмы бар (құмды құмыраның түбіне қалыңдығын 3-5 см етіп салады) гүл құмырасына отырғызып, суарады.

Телу арқылы көбейту. Телу дегеніміз бір өсімдіктің бүршігін алып, екінші өсімдікке будандастыру. Дәмді, суыққа төзімді, зиянкестерге шыдамды, іріктемелер шығаруға телу әдісін қолданады.

Суыққа төзімді жеміс алу үшін мәдени өсімдіктердің бүршігін жабайы өсімдікке телиді. Суыққа төзімділік қасиеті жемістерге беріледі. Телудің көбірек қолданылып жүргендері – жанастыра телу, кесінділеп телу, көзшелеп телу.

Жанастыра телу – қатар өскен екі өсімдікті біріне-бірін жанастырады. Жанасар жағындағы қабығын азғана сүрегімен қоса сыдыра тіліп тастайды. Жөке немесе кендір жіппен байлап қояды. Ұласу мерзімі 1-2 жыл.

Кесінділеп телу – бір өсімдік өркенінен бүршігі бар бөлігін кесіп алып, екінші өсімдікке ұластырады.

Көзшелеп телу – бір өсімдіктің бүршігін аздаған сүрек бөлімімен қоса кесіп алады. Екінші өсімдіктің қабығын сүрегіне дейін «Т» әрпі тәріздендіріп тіледі. Бүршікті қабыққа кигізе жанастырып, жөкемен байлап қояды.

 

 

 

Сұлатпа өркендерден көбейту

 

 

 

ІҮ сабақты қорыту

Гүлдің бөлімдері

Атқаратын қызметі

Гүл сағағы

 

Гүл табаны

 

Тостағанша жапырақшалар

 

Күлте жапырақшалар

 

Күлте жапырақшалар

 

Аталықтар

 

Аналықтар

 

 

1.    гүлдің жыныс мүшелерін жеке бөліп, әрқайсысының бөлімдерін жаз.

Аталық:

Аналық:

Ү  оқушыларды бағалау

ҮІ Үйге тапсырма §22 берілген сипатамаларды жаттау.  

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Гүл, оның құрылысы мен маңызы. №13 зертханалық жұмыс"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Культуролог-аниматор

Получите профессию

HR-менеджер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

Сынып:6 Сабақтың тақырыбы: Гүл, оның құрылысы мен маңызы. №13 зертханалық жұмыс Сабақтың мақсаттары: 1. Білімділік: Гүлдің құрылысы туралы алғашқы мағлұмат беру. 2. Дамытушылық: Гүлдің құрылысының ерекшеліктерімен таныстыру 3. Тәрбиелік: өзін-өзі ұстауға, еркіндікке, сыйластыққа, достыққа, сүйіспеншілікке тәрбиелеу. Сабақ түрі: аралас сабақ Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап. І Ұйымдастыру кезеңі Сәлеметсіздер ме оқушылар Кім кезекші? ІІ Үй жұмысын тексеру 1. Ағзаның белгілі бір қызмет атқаратын бөлігі 2. Өсімдіктің вегетативті мүшесі 3. Өсімдіктің жер асты мүшесі 4. Тамырдың түктер орналасқан бөлімі 5. Тамырдың тамыр бөліміне кіретін жері 6. Тамырдың жас жасушалары бөлінбейтін бөлімі 7. Тамырдың қарқыны өсу мезгілі 8. Өркеннің орталық бөлімі 9. жапырақтың ішкі құрылысы 10. жапырақтың құрылысы 11. жапырақты сабаққа орналасуы ІІІ жаңа тақырыпты түсіндіру Гүл бөлімдері – гүл сағағы, гүл табаны (тұғыры), тостағанша жапырақша, күлте жапырақша, аталық пен аналықтан тұрады (35-сурет). Гүл сағағы – жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері. Сағағы арқылы сабаққа бекінеді. Гүл сағағы болмаса, отырмалы гүлдер дейді (беде, қашқаргүл (астра)). Гүл табаны (тұғыры) – гүлдің барлық бөлімдері бекінетін гүл сағағының жоғарғы жағындағы кеңейген жері. Тостағанша көбінесе жасыл түсті, гүлдің сыртында бірікпеген жеке немесе біріккен жапырақшалардан тұрады. Тостағанша 2-ден (көкнәрда) бірнеше ондаған санға (шай өсімдігі) дейін жетеді. Атқаратын қызметіне байланысты әр түрлі өзгеріске ұшырайды. Мысалы, жемістер мен тұқымдарды желмен тарату үшін (бақбақта) үлпекке айналады. Меңдуана, қоңыраугүлде тостағанша бір-бірімен тұтасып, жемістің сыртын қаптап, қорғап тұрады. Кейбір өсімдіктердің тостағаншасы күлтесі ашыла сала түсіп қалады (көкнәрда). Гүлі қураған кезде күлтесімен бірге түсетіндері де піскен жемістерінде бірге сақталатындары да бар (баклажан, бұрыш, құрма және т.б.). Жануарлар арқылы таралуға бейімделген, итошағанның тостағанша жапырақшасының ұшы иіліп, ілмешекке айналған. Күлте – тостағанша жапырақшалардан кейін орналасады. Күлте жапырақша лары бір-бірімен бірігіп кеткендерге: інжугүл, қоңыраугүл жатады. Бірікпей жеке орналасатын күлтелер: қызғалдақ, көкнәр, итмұрын. Күлте түбіндегі жіңішкерген жерде тәтті шірне бөлетін шірнеліктер орналасады. Күлтенің хош иісі, тәтті шірнесі, ашық реңдері гүлді тозаңдандыратын бунақденелілерді еліктіреді. Естеріңде болсын! Шірнеліктер – гүлтабанында, аталық жіпшесінің түбінде, аналық жатынында да болады. Бунақденелілер шірнелікті шеңбер, нүкте, сызықша-жолақтар сияқты белгілері арқылы ажыратады. Күлтенің ашық реңі тікелей түскен күн сәулесінің қызуын бәсеңдетеді. Аталық пен аналықты қызып кетуден сақтайды. Ішкі жыныс мүшелерін жаңбыр суынан, шық тамшыларынан қорғайды. Тостағанша жапырақша мен күлте жапырақшаны гүл серігі дейді. Гүл серігі жай және қос гүлсерікті деп бөлінеді. Жай гүлсерікте (36-сурет) тек тостағанша жапырақшалары болып, күлте жапырақшалары болмайды (қалақай, қызылша, қымыздық, еменнің аталық гүлдері, қарағаш гүлдері). Немесе керісінше, күлте жапырақшалары ғана болады (қызғалдақ, лалагүл, інжугүл). Қос гүлсерікті гүлде тостағанша да, күлте де болады (алма, өрік, шие ағаштарының гүлдері). Гүл серігінің екеуі де болмайтындарды гүлсеріксіз гүлдер дейді (тал, шаған, терек, еменнің аналық гүлі). Аталық – гүлдің көбеюге қатысатын бөлімі. Әрбір аталық – аталық жіпшесінен және тозаңқаптан тұрады (38-сурет). Аталықтың жіңішкерген жері – жіпшесі. Тозаңқап бір-бірімен байланысқан екі бөліктен құралған. Әр бөлігінде 2-ден тозаң ұясы бар. Тозаңқапта мыңдаған тозаң түйіршіктері түзіледі, пісіп жетілгенде тозаңдары сыртқа шашылады. Тозаң – сыртқы және ішкі қабықшасы бар жасуша, пішіндері де алуан түрлі (38-сурет). Тозаңдар сырттай қарағанда ұнтақ тәрізді. Әрбір тозаңның сыртында үшкір өсінділер, майда тікенектер, бұртиған төмпешіктер болады. Атқаратын қызметіне қарай сыртқы қабықшасы қалыңдап өзгереді. Сыртқы қабықшасында тозаң түтігінің өнуіне қажет көптеген тесіктері болады. Тозаңның құрамында май, қант, минералды тұздар, нәруыз, витаминдер бар. Аналық – гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі бөлімі гүлдің дәл ортасына орналасады. Аналықтың ұшын – ауыз, ортаңғы жіңішкерген жерін мойын, түп жағындағы жуандаған жерін жатын дейді Аналық аузы өсімдік түріне қарай түрліше (домалақ үлпекті, қостелімді, көптелімді, жұлдызша және т.б.) болып келеді. Аналық аузынан жабысқақ сұйықтық бөлуі, тозаңның аналық аузына түсіп, тез өнуіне жағдай туғызады. Аналықтың мойны аузы мен жатынын жалғастырып, басқа бөлімдерінен жоғары биіктетіп тұрады. Неғұрлым аналық күлтеден озыңқы тұрса, соғұрлым жеңіл тозаңданады. Мойны болмайтын аналық көкнәр, қызғалдақ және т. б. Жатын (түйін) – аналықтың ең негізгі бөлігі бір және көп ұялы. Жатынның ішінде бір (бидайда) немесе бірнеше мыңдаған (көкнәр) тұқымбүршігі бар. Тұқымбүршігі жатында дамитындықтан, жатын қабырғасына бекінеді. Жатынның сыртын екі қабат қабықша (жамылғы) қаптайды. Қабықшасының түйіскен жерінде тесігі бар. Одан тозаң түтігі тұқымбүршігіне енеді. Тұқымбүршігінің ішіндегі ұрық қалтасында жұмыртқажасуша (аналық жыныс жасуша) болады. Сондықтан ұрықтану аналықтың ішінде жүреді. Әрбір аналық өзара бірігіп кеткен бір немесе бірнеше жемісжапырақшаларынан түзіледі. Дұрысгүл мен бұрысгүл. Гүл жазықтығына бірнеше сызық жүргізгенде теңдей бөлікке бөлінсе – дұрысгүл (алма, итмұрын, мақта және т. б.). Гүл бөлімдеріне бір сызық жүргізуге ғана болса, бірнеше сызықпен теңдей бөлінбесе – бұрысгүл (соя, үрмебұршақ, сәлбен және т. б.). . Мақтаның дұрысгүлі мен сызбанұсқасы (1) және асбұршақтың бұрысгүлі мен сызбанұсқасы (2). Сабақты қорытындылау. А 1. Гүлдің негізгі бөліктерін атаңдар. 2. Гүл сағағы, гүл табаны, тостағанша жапырақшалары қандай қызмет атқарады? В 1. Күлте қайда орналасады? Ол қандай қызмет атқарады? 2. Аталықтың құрылысы, атқаратын қызметі? С 1. Аналықтың құрылысы, атқаратын қызметі? 2. Гүл серігі деп қандай бөліктерін айтады және ол қалай бөлінеді? мысалмен дәлелдеңдер. 1. Қандай да болмасын көрген немесе қолдарыңа ұстаған гүлдің бөліктерін, санын, орналасуын, түсін, пішінін, аталығы мен аналығының санын, құрылыс ерекшеліктерін Гүл бөілмдеріне –гүл сағағы, гүл табаны, тостағанша жапырақша, аталық пен аналықтан тұрады. Гүл сағағы- жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері. Гүл табаны-гүлдің барлық бөлімдері бекінген гүл сағағының жоғарғы жағындағы кеңейген жері. Тостағанша- көбінесе жасыл түсті. Гүлдің сыртынджа бірікпеген жеке немесе біріккен жапырақшалардан тұрады. Тостағанша 2-ден (көкнәрден) бірнеше ондаған санға дейін жетеді. Күлте- тостағанша жапырақшалардан кейін орналасады. Аталық-гүлдіңң көбеюге қатысатын бөлімі. Аталық жіпшесінен, тозаңқаптан тұрады. Аналық- гүлдің жеміс түзуге қатысатын негізгі бөлімі гүлдің дәл ортасында орналасады. Анылық аузы, сойыны, жатыны болады. Зертханалық жұмыс №13 Тақырыбы: Тамырсабақтың, түйнектің және пиязшықтың құрылысын қарау. Мақсаты: Тамырсабақтың, түйнектің және пиязшықтың құрылысының ерекшеліктерімен таныстыру. Көрнекілігі: түйне, пиязшық, тамырсабақ бөліктерінің қатты қағаздан жеке-жеке қиылған жапсырма. Пиязшықтары арқылы көбейту Тамырсабақ Жатаған бидайық Картопты түйнек бөліктері және көзшелерінен көбейту Қойбүлдіргенді мұртшалары арқылы көбейту ІІ. Өсу мүшелерінің бөліктері (жас өркендері) арқылы көбейту. Жас өркендері арқылы тал, терек, қарағаш, үйеңкі және т.б. өсімдіктер көбейеді (34-сурет). Көбейту үшін қыстық (жапырақсыз) және жаздық өркендер (жапырақты) алынады. Қыстық өркендерді күзде дайындайды. Жапырақтарын түсірген кезде немесе көктемде бүршігін жармай тұрғанда ұзындығы 20-30 см 1, 2, 3 жылдық өркендерін алады. Көктемге дейін құмға көміп, көктемде топыраққа отырғызады. Жаздық өркендерді ауық-ауық желдетіліп тұратын жылыжайда сақтайды. Тамырланып кетсе қыста 0° суықта жертөледе сақтайды. Мектеп айналасын, көшелерді көгалдандыруға, көктемде ағаштардың жас өркендерін алып, бірден топыраққа отырғызады. Сабақ өркенінен сәндік үшін өсірілетін көп жылдық гүлдерді (қалампыр, қазтамақ, қынагүл (колеус), традесканция, фикус және т. б.) көбейтеді. Бөлмеде өсетін гүлдердің кез келгенінен ұзындығы 10-15 см етіп жас өркенін бөліп алады. Алдын ала дайындалған, ішінде топырағы мен құмы бар (құмды құмыраның түбіне қалыңдығын 3-5 см етіп салады) гүл құмырасына отырғызып, суарады. Телу арқылы көбейту. Телу дегеніміз бір өсімдіктің бүршігін алып, екінші өсімдікке будандастыру. Дәмді, суыққа төзімді, зиянкестерге шыдамды, іріктемелер шығаруға телу әдісін қолданады. Суыққа төзімді жеміс алу үшін мәдени өсімдіктердің бүршігін жабайы өсімдікке телиді. Суыққа төзімділік қасиеті жемістерге беріледі. Телудің көбірек қолданылып жүргендері – жанастыра телу, кесінділеп телу, көзшелеп телу. Жанастыра телу – қатар өскен екі өсімдікті біріне-бірін жанастырады. Жанасар жағындағы қабығын азғана сүрегімен қоса сыдыра тіліп тастайды. Жөке немесе кендір жіппен байлап қояды. Ұласу мерзімі 1-2 жыл. Кесінділеп телу – бір өсімдік өркенінен бүршігі бар бөлігін кесіп алып, екінші өсімдікке ұластырады. Көзшелеп телу – бір өсімдіктің бүршігін аздаған сүрек бөлімімен қоса кесіп алады. Екінші өсімдіктің қабығын сүрегіне дейін «Т» әрпі тәріздендіріп тіледі. Бүршікті қабыққа кигізе жанастырып, жөкемен байлап қояды. Сұлатпа өркендерден көбейту ІҮ сабақты қорыту Гүлдің бөлімдері Атқаратын қызметі Гүл сағағы Гүл табаны Тостағанша жапырақшалар Күлте жапырақшалар Күлте жапырақшалар Аталықтар Аналықтар 1. гүлдің жыныс мүшелерін жеке бөліп, әрқайсысының бөлімдерін жаз. Аталық: Аналық: Ү оқушыларды бағалау ҮІ Үйге тапсырма §22 берілген сипатамаларды жаттау.

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 626 391 материал в базе

Скачать материал

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 03.07.2020 1093
    • DOCX 237 кбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Дроздова Ирина Михайловна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Дроздова Ирина Михайловна
    Дроздова Ирина Михайловна
    • На сайте: 3 года и 3 месяца
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 67783
    • Всего материалов: 231

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Секретарь-администратор

Секретарь-администратор (делопроизводитель)

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Организация проектно-исследовательской деятельности в ходе изучения курсов биологии в условиях реализации ФГОС

72 ч. — 180 ч.

от 2200 руб. от 1100 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 25 человек из 17 регионов

Курс профессиональной переподготовки

Биология и химия: теория и методика преподавания в образовательной организации

Учитель биологии и химии

500/1000 ч.

от 8900 руб. от 4450 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 316 человек из 67 регионов

Курс повышения квалификации

Составление и использование педагогических тестов при обучении биологии

36 ч. — 144 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 23 человека из 15 регионов

Мини-курс

Музыкальная культура: от истории до современности

10 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Основы игровой деятельности дошкольников: роль игр в развитии детей

3 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Стратегии антикризисных коммуникаций и управление репутацией в современном бизнесе

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе