Денеге әрекет ететін күштер.Салмақ

1. Инерция деп нені айтады? 2. Денеге еш нәрсе әрекет етпесе, ол қандай күйде болады? 3. Инерция сөзі латын тілінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді? 4. Инерция құбылысын ашқан кім? 5. Денелердің өзара әрекеттесуі деген не? 6. Күш дегеніміз не? 7. Күш қандай шама? Белгіленуі 8. SI жүйесінде күштің өлшем бірлігі?

“Суретті тест”

Сабақтың тақырыбы: 29,30,31 Денеге бір түзудің бойымен әрекет ететін күштер. Тартылыс құбылысы. Ауырлық күші. Басқа планеталардағы ауырлық күші. Дененің салмағы.Салмақсыздық.

F Н Белгілі күшпен салыстыру арқылы Динамометр Физикалық шама Күш Шартты белгісі Өлшем бірлігі Өлшеу әдісі Өлшеу құралы

А

А 10 кг

10 Н 10 Н

Қалқанды жұлмақ болмақшы атай күші 600 Н, әжей күші 100 Н, немересінің күші 50 Н, иттің күші 30 Н, мысық күші 10 Н және тышқан күші 2 Н. Тышқансыз қалқанды жұла алар ма еді? жауабы :792 Н, жоқ,

Исаак Ньютон

Тартылыс құбылысы. денелерге Жер тарапынан күш әрекет етеді. денелердің бір-біріне тартылуы бүкіләлемдік тартылыс деп аталады. Ағылшын ғалымы И.Ньютон бұл құбылысты зерттеп, табиғаттың ұлы заңы-Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдады.

Ауырлық күші денелердің Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды ауырлық күшін Fa әрпімен белгілейді. ауырлық күшінің дене массасына қатынасы тұрақты Бұл тұрақты шаманы g әрпімен белгілейді ауырлық күші дене массасына тура пропорционал: Тұрақты g-дің шамасы жуықтап алғанда 9,8 Н/кг тең. Өлшем бірлігі [Н] (Ньютон)

Басқа планеталардағы ауырлық күші Әр түрлі планеталарда массалары бірдей денелерге әрекет ететін ауырлық күші де түрліше болады Планетаның массасы неғұрлым аз болса, оның ауырлық күші соғұрлым аз болады Әр түрлі аспан денелері үшін тұрақты g- ның мәні түрліше болады. Жерде g= 9,8 Н/кг Меркурийде g= 3,7 Н/кг Шолпанда g= 8,8 Н/кг Марста g= 3,8 Н/кг Юпитерде g=24 Н/кг Сатурнда g=9,1Н/кг Уранда g= 9,8 Н/кг Нептунда g= 13,5 Н/кг

3-есеп. Үстелдің үстінде компьютер тұр делік. Үстелдің массасы 5 кг, компьютердің массасы 12 кг болса, онда осы жүйенің жерге түсіретін ауырлық күші неге тең болады? (Жауабы: F=166,6 Н)

- Егер дене тіректе тұрса, онда дене өзі жатқан тіректі қысады және жерге қарай бағытталады -Егер дене аспада ілініп тұрса, онда аспада ,денеде созылады және жерге қарай бағытталады.

Вектор вертикаль төмен

Р

Р Р N N

Fа Р N N

Fа Р

P=N= Fа =mg Бұл күштер әртүрлі денелерге түсірілген N- дене созылады, майысады яғни серпімділік күші Р-дененің тірекке не аспаға әрекет ететін күші Денелердің жерге тартылу күші - Fа

[ Р ] = [ Н ]

Динамометр тәжірибеліки динамометр Д И Н А М О М Е Т Р

груша салмағын табыңыз