Әбу Насыр Әл-Фараби. «Қашықтасың туған жер», «Бауырым, қанша сүйгенмен» өлеңдері

Бекітемін: __________

Директордың оқу-ісі

жөніндегі орынбасары:

Сәрсенбаева Т. Б.

Уақыты:

03.10.17

Қазақ әдебиеті

Мұғалім:

Нұрсұлтанова Ф.Б.

Сынып:

8 «а», «ә», «б»

Сабақтың тақырыбы:  Әбу Насыр Әл-Фараби. «Қашықтасың туған жер»,

«Бауырым, қанша сүйгенмен» өлеңдері

Сабақтың мақсаты: 

Білімділік. Оқушыларды Әбу Насыр әл-Фарабидің өмірімен таныстыру және «Қашықтасың туған жер…», «Бауырым, қанша сүйгенмен» өлеңдерімен таныстыру, өлеңнің мәнін ашу, түсіндіру.

Тәрбиелік. Оқушыларды жақсылыққа, мейірімділікке, адамгершілікке, патриоттыққа, білімділікке тәрбиелеу.

Дамытушылық. Оқушылардың әдебиет пәніне деген қызығушылықтарын арттыра отырып, қазақша сөйлеу тілін, ақыл-ойын, сөйлеу мәнерін, сұраққа толық жауап беруін және есте сақтау қабілетін дамыту.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: түсіндіру, әңгімелеу, сұрақ-жауап.

Сабақтың көрнекілігі: «Білім нұры» ойындары

Сабақ барысы

І.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі

Өткен сабақты бекіту үшін сыныпты төрт топқа бөліп, постер қорғау үшін тапсырмалар беремін.

1. Неліктен ислам дәуіріндегі әдебиет деп аталады?

2. Ислам дәуіріндегі әдебиеттің көрнекті өкілдері

3. Қазіргі кезең мен Ислам дәуіріндегі әдебиет (салыстыру)

4. Ислам дәуіріндегі Қазақстан жеріндегі мәдениет ошақтары

ІІІ. Жаңа сабақ

Әбу Насыр әл-Фараби – Аристотельден кейінгі екінші ұстаз атанған данышпан, философ, энциклопедист ғалым, ақын. Ол Сырдария өзенінің жағасындағы Фараб қаласында дүниеге келді. Фарабидің толық аты-жөні Әбу Насыр Мұхаммед ибн Мұхаммед ибн Узлағ ибн Тархан әл-Фараби, яғни әкесі Узлағ, арғы атасы Тархан. «Тархан» деген атау оның түркі тайпасының дәулетті бір отбасынан шыққандығын дәлелдейді. Алғашында ана тілі – қыпшақ тілінде білім алған. Ол кезде Отырар кітапхана Мысырдағы Александрия кітапханасынан кейінгі дүние жүзіндегі ең үлкен кітапхана болып есептелген. Әл-Фараби сондағы кітаптарды сарыла оқыған. Кейін ол Бағдад, Каир, Дамаск қалаларындағы ірі оқу орындарында білім алған. Түркі, араб, парсы, грек, латын, санскрит, т.б тілдерді білген.

Тарихи деректер бойынша 70-ке жуық тіл білген. Өздігінен көп оқып, көп ізденген ойшыл философия, логика,этика, метафизика, тіл білімі, жаратылыстану, география, математика, медицина, музыка салаларынан 150-ге тарта трактат жазып қалдырды.

Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары. Бұл шығарма 948-ші жылы Египетте жазылған.  Қоғамның өзi адамның ағзасы сияқты «Қайырымды қала» дене мүшелерiнiң бәрi де тiршiлiк иесiнiң өмiрiн сақтау, оны анағұрлым толыққанды ету үшiн бiр-бiрiн толықтырып тұратын адамның сау тәнi секiлдi көрiнедi. Өйткенi, қоғам да оның толыққанды мүшелерiнен тұрады және олар да бiр-бiрiн қажетсiнедi. Адамдардың әлеуметтiк теңсiздiгi туралы айтқан әл-Фараби «адамдардың әуелден тоқымашы немесе хатшы болып тумайтыны сияқты қайырымдылық пен жаман әрекеттер де әуел бастан жаратылысынан дарымайды.»

Тұрғындар 

Жауынгерлер

Ең құрметтi адамдар

Өлшеушiлер

Шешендер

Байлар

- Батырлар

- Көсемдер

- Пайымда-ғыш адамдар

- Маңызды iстерде беделге ие болғандар

- Есепшiлер

- Дәрiгерлер

- Астрологтар

- Математиканы оқытушылар

- Дiни қызмет-керлер

- Ақындар

- Музыканттар

- Хатшылар

- Сол сияқты шығармашылық жұмыспен айналысатындар

- Байлық таба-тындар

- Егiншiлер

- Мал өсiрушiлер

- Саудагерлер

- Қол өнершiлер

“Өлең өнерінің қағидалары туралы трактатта” Фараби ақындар жайына арнайы тоқталып, оларды үш топқа бөлуге болатынын айтады.

Әбу Насыр Әл-Фараби ғылымның көптеген салаларын терең зерттеген. «Философияны оқу үшін алдымен нені білу керек?», «Азаматтық саяхат», «Музыканың үлкен кітабы», т.б шығармалары бар. Әл-Фараби өлеңдерінің негізгі тақырыбы – өмірдің мәні, қайырымдылық, бақыт, тәрбиенің рөлі, туған жерді аңсау, т.б болып келеді. Бізге беріліп отырған бірінші өлеңді оқып көрелік.

VI. Үйге тапсырма: «Қашықтасың туған жер», «Бауырым, қанша сүйгенмен» өлеңдерін жаттау