Қазақстан халқы ассамблеясы –
әлем елдеріне үлгі
Бекеева Алма Каиргалиевна
«Сан ғасырлардан бері
қазақтың кең даласына көптеген ұлттар мен ұлыстардың ұрпақтары келіп орнығып,
бір-бірімен тамыр, дос болып, тату-тәтті өмір сүріп келе жатыр. Дархан көңілді,
кең пейілді қазақ халқы оларға құшағын ашты. Ата-бабамыздың осы үлгісі, өзге
халықтардың баласын дініне, тіліне,түріне, ұлтына қарамай бауырға басқан
төзімшіл, толеранттық мінез-құлқы бізге мұра болып қалды. Бұл – біздің тарихи
қасиетіміз, өсіп өркендеуіміздің басты негізі. Осы бірлік пен достықты
тереңдете білудің арқасында біз көп қиыншылықтарды жеңе білдік» деген болатын
елбасымыз. Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. 1991 жылы 16 желтоқсанда қазақ халқы
өзінің тәуелсіздігін алды, егемендікке ие болды. Қазақстан
халқы Ассамблеясы - 1995 жылғы 1 наурызда Қазақстан Республикасының
Президентінің Жарлығымен Мемлекет басшысы жанындағы консультативті-кеңесші
орган.
Ел Президенті Н.Ә.
Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясын құру
идеясын алғаш рет 1992
жылы Тәуелсіздіктің бірінші жылына арналған
Қазақстан халқының бірінші форумында жариялады. Мұндай институтты құру
қажеттілігі саяси тұрғыдан, сондай-ақ жаңадан құрылған, тәуелсіз, полиэтносты,
поликонфессиялық мемлекеттің тұрақты дамуы тұрғысынан туындаған еді. Аталған
бастама мәдениет аралық диалогты нығайтудың жаңа кезеңінің негізін қалап,
этносаралық қатынастарды дамыту мәселелерін жоғары деңгейде шешуге мүмкіндік жасайтын
әлемдік тәжірибедегі тың бағыт болып табылды. Он жеті жылдық тарихында
Ассамблея қарқынды дамып, елеулі өзгерістерді бастан кешірді. Оның дамуы
барысында Н.Назарбаевтың этносаралық толеранттылық және қоғамдық келісімнің
қазақстандық үлгісі қалыптасты. Осы жылдар ішінде Қазақстан халқы
Ассамблеясының институционалдық құрылымы нығайып, қоғамды ұйыстырушы әлеуеті
толысты, ол халық дипломатиясының маңызды күретамырына айналды. Бүгінде
Ассамблея ел Президенті Төрағалық ететін конституциялық орган болып табылады.
Бұл оның ерекше мәртебесін айқындайды. Ассамблея қызметінің арқасында
Қазақстанда этностық немесе діни ерекшелігіне қарамастан әрбір азаматтың
Конституциямен кепілдік берілген азаматтық құқықтары мен еркіндігі толығымен
қолданылатын этносаралық және конфессияаралық келісімнің айрықша үлгісі
қалыптасты. Қазақстанның көп этностық бай кеңістігінде сенім, келісім мен өзара
түсіністік үлгісі орнады. Бүгінде республикада Қазақстан этностарының
мәдениеттері, тілдері, дәстүрлерінің дамуына қажетті барлық жағдай жасалған.
Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны тұрақты өсуде, қазір олар 800-ден асады,
оның ішінде 28-і республикалық. 15 тілде газет-журнал, 8 тілде
радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек,
тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108
мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар,
балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195
этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды.
Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр,
корей және неміс театрлары жұмыс істейді. Әр жыл сайын Қазақстан этностарының
тілдерінде бірнеше ондаған жаңа кітаптар жарық көреді. Жыл сайынға халықтық
мерекелер Наурыз, 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі мерекесі, масленица,
сабантой дәстүрге айналды. Егер мемлекеттің қалыптасу кезеңінде басты міндет
этносаралық төзімділік пен қоғамдық келісім негізінде қоғамды ұйыстыру болса,
ел дамуының жаңа кезеңінде, стратегиялық басымдық ретінде, қоғамның барлық
азаматтары мойындаған ортақ құндылықтар мен қағидаттар жүйесіне негізделген Ұлт
Бірлігіне жету болып табылады. Ел Президенті еліміздегі тіл мәселесіне ерекше
көңіл бөліп келеді. Этносаралық қатынастар жүйесінде мемлекеттік тіл ел
бірлігін қалыптастырудың маңызды факторы болып танылған. Сондықтан да Ассамблея
қызметінде мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейту маңызды орынға ие.
2008
жылғы 20 қазанда Қазақстан Республикасының «Қазақстан халқы Ассамблеясы туралы»
Заңына қол қойылды. Ассамблеяның мақсаты қазақ халқының топтастырушы рөлін
арқау ете отырып, қазақстандық патриотизм, Қазақстан халқының азаматтық және
рухани-мәдени ортақтығы негізінде қазақстандық азаматтық бірегейлікті және
бәсекеге қабілетті ұлтты қалыптастыру процесінде Қазақстан Республикасында
этносаралық келісімді қамтамасыз ету болып табылады.
1. этносаралық
қатынастар саласында мемлекеттік органдармен және азаматтық қоғам
институттарымен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз ету, қоғамда этносаралық
келісімді және толеранттықты одан әрі нығайту үшін қолайлы жағдайлар жасау;
2. халық
бірлігін нығайту, қазақстандық қоғамның негіз қалаушы құндылықтары бойынша
қоғамдық келісімді қолдау және дамыту;
3. қоғамдағы
экстремизмнің және радикализмнің көріністері мен адамның және азаматтың
құқықтары мен бостандықтарына қысым жасауға бағытталған әрекеттерге қарсы
тұруда мемлекеттік органдарға жәрдемдесу;
4. азаматтардың
демократиялық нормаларға сүйенетін саяси-құқықтық мәдениетін қалыптастыру;
5. Ассамблеяның
мақсаты мен міндеттеріне қол жеткізу үшін этномәдени және өзге де қоғамдық
бірлестіктердің күш-жігерін біріктіруді қамтамасыз ету;
6. Қазақстан
халқының ұлттық мәдениетін, тілдері мен дәстүрлерін өркендету, сақтау және
дамыту болып табылады.
Қазақстан
Республикасының Президенті Ассамблеяны құрады және қайта ұйымдастырады,
Ассамблея қызметінің бағыттарын айқындайды, Ассамблея басшылығының лауазымды
адамдарын қызметке тағайындайды.
Қазақстан
Республикасының Тұңғыш Президентіне — Елбасына Қазақстан халқы Ассамблеясын
өмір бойы басқару құқығы тиесілі. Ассамблеяның құрылымын Ассамблея Сессиясы,
Ассамблея Кеңесі, Ассамблея Хатшылығы, облыстардың (республикалық маңызы бар
қаланың, астананың) ассамблеялары құрайды.
Ассамблея
тарихында 18 сессия өткізіліп, онда қоғам өмірінің маңызды мәселелері мен
мемлекет дамуының негізгі бағыттар талқыланды. Сессиялар аралығындағы кезеңде
Ассамблеяны басқаруды Қазақстан Республикасы Президентінің шешімімен құрылатын
Ассамблея Кеңесі жүзеге асырады. Кеңестің құрамын Қазақстан Республикасының
Президенті бекітеді. Қазақстан халқы Ассамблеясының жұмыс органы оның Хатшылығы
дербес құрылымдық бөлім ретінде Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің
құрамына кіреді. Ассамблеяның және облыстар (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың) ассамблеяларының құрамы - этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестік
өкілдерінің, мемлекеттік органдар өкілдерінің және олардың қоғамдағы беделі
ескеріле отырып Қазақстан Республикасы азаматтарының қатарынан
қалыптастырылады. Қазіргі уақытта Ассамблеясының құрамында 390 мүше бар.
Ассамблеяға мүшелікке кандидатуралар облыстардың этномәдени және өзге де
қоғамдық бірлестіктерінің ұсыныстары негізінде облыстардың (республикалық
маңызы бар қаланың, астананың) ассамблеялары сессияларының шешімі бойынша, сондай
ақ республикалық, өңірлік этномәдени және өзге де қоғамдық бірлестіктердің
жоғары органдарының шешімі бойынша ұсынылады. Ассамблея қызметін ғылыми
сүйемелдеу үшін Ғылыми-сарапшылық кеңес құрылып, қызмет атқаруда.
Ғылыми-сарапшылық кеңестің құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің
депутаттары, этномәдени бірлестіктердің, ғылыми және білім беру ұйымдарының
өкілдері, сондай-ақ ғалымдар, тәуелсіз сарапшылар мен мамандар кіреді.
Этносаралық мәселені жариялаудың ерекшелігі ескеріле отырып Қазақстан халқы Ассамблеясы
жанынан Журналистер мен сарапшылар клубы құрылған. Клуб жұмысының басты бағыты
журналистер мен сарапшылар үшін этносаралық тақырыпты жариялаудың лайықты
дәстүрін қалыптастыру, сондай-ақ Ассамблея мен БАҚ арасындағы байланысты
тереңдету болып табылады. Барлық аймақтарда Достық үйлері өз жұмысын тиімді
атқарып келеді, Мемлекет басшысының тапсырмасымен Астана қаласында –
Бейбітшілік және келісім сарайы салынды. Мұнда жыл сайын Қазақстан халқы
Ассамблеясының сессиялары, әлемдік дәстүрлі діндер съездері, өзге де маңызды
іс-шаралар өтеді. Саясаткер Маргарет Тэтчердің
де
айтқаны бар.Ол Елбасы Нұрсултан Назарбаевпен кездесуінде « Елдеріңіз
тәуелсіздігін алған сәттен бастап Сіздің көреген саясатыңыз мемлекетті
азаттыққа, дамуға Осындай мағынада тағы бір әлемге танымал саясаткер Маргарет
Тэтчердің бастайтын жолға салды. Пессимистер сіздердің елдеріңіздің көпұлтты
сипаты ішкі қайшылықтарға бастап, елдеріңізді әлсіретеді деп топшылаған
шығар, кезінде. Алайда, барлығы керісінше болып шықты. Қазақстан өзінің сан
салалы сипатының арқасында дамып келеді, ол өзінің діни және дәстүрлік
әрқилылығын басты байлығы етіп, қарқынды дамудың басты факторларының бірі
етіп, тиімді пайдала алды.Сіздер өзгелерге шынайы үлгісіздер» деген болатын.
Құрманғазы
атындағы саз колледжі
Студенттік
конференция
Тақырыбы:
Қазақстан халқы ассемблеясы- әлем елдеріне үлгі.
Орындаған:
Тасмуханова Аида.
Оркестрлік
бөлім 1-курс
Жетекшісі:
Бекеева А.К
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.