Тақырыбы:
Қасым
Аманжоловтың
100 жылдығына
орай өткізілген "Өзім
туралы" атты поэзия кеші.
Мақсаты:
Қазақ
поэзиясының
аса көрнекті өкілі,
халқымыздың
дарынды ақыны
туралы, шығармашылығы
жөнінде мағлұмат
беру. Жеткіншектердің
поэзияға деген құштарлығын
ояту, өнерді, өлеңді
сүюге ықпал
ету.
Қазақ
поэзиясының
аса көрнекті өкілі,
халқымыздың
дарынды ақыны,
атақ - даңқы
кең жайылған
Қасым
Аманжолов ұлттық
әдебиетіміздің
заңғар аспаныңдағы
жарық жұлдызы,
мәңгі сөңбес
шырағы. Өмірден
ерте кеткенмен ол болашақ ұрпаққа
мол мұра қалдырды.
Бейбіт өмірді,
хан майданды, туған
жер мен ата-ананы, достықты,
табиғатты биік
парасаттылықпен,
жшынайы сезіммен, зор тебіреніспен жырлады. Қасым
Рақымжанұлы
Аманжолов 1911 жылы бұрынғы
Семей губерниясы, Қарқаралы
уезі, Темірші болысында Қызыл
деген жерде дүниеге
келген. Шешесі Айғанша
Қасымның
балалық шағы
туралы былай деген: "Қасым
өте
мазасыз болды, ерте еңбектеді.
Жеті айында жүріп
кетті. Таңертең
үй - іші үйықтап
жатқанда ол тұрып,
далада үй
айналасында жападан - жалғыз
ойнап жүретін,
жалғыз қара
сиырдың бұзауымен
ойнап, өзімен
өзі
ыңылдап ән
салатын. Көп
балаларғада
қосылмай
оңаша жүргенді
ұнататын.
Балалардың ұрыс
- жанжалынада қосылмайтын".
Әкесі
Рақымжан қайтыс
болғанда Қасым
5 жаста еді. Әке
өліміне
ілесе бұлардың
аз ғана малы да
жойылып бітті. Ержеткен ағалары
Нығметжан мен
Ахметжан күн
көру мақсатымен
қалаға,
заводқа кетеді.
Көшпелі
ауылда 13 жасқа
дейін Қасым қозы
қой
бағып,шөп
отын, су да тасып, жылқыда
қайырып,
малда күзетіп,
тезекте теріп, қысқасы
қолынан
келген жұмыстың
барлығында істей жүріп,
ауылдан өзіне
керекті сүйеніш
те табады. Молдадан мұсылманша
тиіп қашып оқиды.
Өте
қиын
болса да зерек, алғыр
жас тез хат танып, өз
бетімен кітап оқи
бастайды. Ол оқудың
дәмін татқанымен
дариядай молына кездеспейді, оқудың
молы қалада екенін
біледі, бірақ қалай
жетпек? Осылай қалада
жүргенде 1923 жылы
ағасы Ахметжан Қасымды
Семей алып кетеді. Бастауыш мектепке түсіреді.
Ол көп оқиды,
көп үйренеді,
ойы, білімі де тез өседі.
Қасымның
алғырлығы
сондай алғашқы
бір жылда екі сыныпты бітіріп шығады.
Ағасы Ахметжанның
үйіне өнерпаз
жігіттер, ақын
жазушылар көбірек
жиналып отырған.
Скрипкада ойнап, ән
салып, күй
тартып сауық құрған.
Сабит
Дөнентаев, Мұхтар
Әуезов
те бұл үйдің
жиі қонағы
болған. Қасымның
әдебиетке құмарлығы
осы ортада тұтанып,
оянады. 1924-1926 жылдары Семей қаласындағы
балалар үйінен
оқып, тәрбие
алады. Орта дәрежелі
мол біліммен қаруланады.
Орыс тілін жетік біліп, орыс жазушыларының
да шығармаларын еркін түсініп,
оқуына мүмкіндік
алады. 1930 жылы оқу
іздеп Алматыға
келеді. Оқуға
түсе алмай қалады.
"Лениншіл жас" газетіне жұмысқа
тұрады. Аз уақытта
газет қызметіне төселіп
алады. Шағын
өлеңдер
жазады. 1931 жылы Ленинградқа
"Орман шаруашылығына"
оқуға
түседі, бірақ
денсаулығына
байланысты оқи
алмайды. 1933 жылы міндетті әскер
қызметіне алынып, Орал қаласында
өтейді.
"Атты әскер"
қызметінде
болады, бірақ
нәзік, талдырмаш Қасым
штабта қызметшілік
қызмет
атқарады. 1935 жылы
Орал қаласында театр құрады.
Ол осы қалада
төрт жылдай
театрда, газетте қызмет
атқарады. Концерт,
сауық кеш
ұйымдастырады.
Қасым
өте
адал, турашыл, жақын
жолдастарына сенгіш еді. Кез келген шындықты
тура айтатын.
1941-45
жылы Ұлы Отан соғысына
қатысады.
Басқыншы жауға
қарумен
де қаламмен де
белсене күресті.
1945 жылы Алматыға
келді. 1947 жылы ара-тұра сырқаттанып қалып жүреді.
Ақын
көп оқып, білім қорын жинау арқасында , қажырлы, үздіксіз еңбек ету арқасында
өсіп есейді. Семейде, Оралда болған шақтарында үнемі өз бетімен оқып, қазақтың
белгілі ақын-жазушыларымен қатар орыстың, дүние-жүзі классиктерінің
шығармаларын оқып отырған. Орыс классиктерінен аударма жасаған.
Қасым
Аманжоловтың бір ерекшелігі кейбір
ақындар өлеңдерін қағазға жазуынан оқыса, ал көбіне жатқа айтушы еді.
Әрі
ақын, күйші, сауыққой, думаншыл Қасым халық әндерін де, Қыз Жібек, Айман-Шолпан
арияларын,
Абай әндерін көп орындайтын.
Өзі
де «Құпия қыз»,
«Ақын өлімі туралы аңыз»,
«Біздің дастан»
атты поэма жазды. Ақындығымен қоса сазгер де болған.
Әнін
өзі шығарған «Дариға
сол қыз», «Туған
жер», «Өзім туралы»
әндерін халықтың сүйікті әндеріне айналған.
Соғыста
жүріп лирикалық өлең
жазды. «Отан
соғысы туралы жыр», «Май
майданында», «Жеңіс
даусы», «Қызғалдақ»
соғыс өмірін суреттесе, «Байқал»,
«Орал», «Ертіс»,
«Сарыарқа», «Сибир»
сияқты жырлары туған жердің сыр-сипатын, сұлулық бейнесін суреттеуге арналған.
«Достар
қайда жүрсіңдер?», «Елге»,
«Еркін ініме»,
«Ағайға»,
т.б өлеңдері дос-жаран, ағайын туыстарын сағынған солдаттың сезімін жырлауға
арналған.
«Ақын
өлімі туралы аңыз»
поэмасы, «Байқал»
өлеңі орыс тіліне аударылып, орыстың әдебиет жұртшылығы жоғары бағалады.
Пушкин, Лермонтовтың поэмаларын қазақшаға аударған.
Ұзаққа
созылған ауыр науқастан 1955 жылы 18 қаңтарда қайтыс болды. Алматы жұртшылығы
зор құрметпен ақынды соңғы сапарға шығарып салды. Басына ескерткіш орнатты.
Қасым
Аманжоловтың қалдырған мұрасы бай.
Көрнекті,
талантты ақынның шығармалары әдебиеттің даму жолында айрықша орын алады.
Бастауыш
сынып оқушылары ақынның өлеңдерін мәнерлеп оқыды. Әндерін айтты.
Қорытындылау.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.