O’zbekiston Respublikasi
Sirdaryo viloyati Mirzaobod
tumani 1-sonli maktabning
boshlang’ich sinf o’qituvchisi
Axrorova Gulsaraning
3-sinf o’qish
fanidan
dars ishlanmasi.
3-sinf . O’qish
I.
Mavzu :Sinfdan
tashqari o’qish.
II.
Muhammad Yusuf
hayoti va ijodi.
II.Maqsad :
1.Ta'limiy maqsad: O’quvchilarga
Muhammad Yusuf hayoti va ijodi haqida ma’lumot berish;
2. Tarbiyaviy maqsad :O’quvchilarni o’zbek adabiyotiga qiziqish ruhida
tarbiyalash;
3 Rivojlantiruvchi maqsad. O’quvchilarda milliy adabiyotimizga nisbatan
faxr tuyg’ularini rivojlantirish.
III.Jihoz: Darslik , M. Yusuf rasmlari ..
M.Yusuf zamondoshlari rasmlari.
IV.Darsning uslubi: suhbat, munozara .
V. Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism. Sinf tozaligi va o’quvchilarning
darsga tayyorgarliklarini kuzatish. O’tilgan mavzuni eslash uy vazifalarini
tahlil qilish.O’quvchilar diqqatini yangi mavzuga jalb qilish maqsadida ularga
savollar bilan murojaat qilish:
- O’zbek adabiyoti deganda sizning ko’z
oldingizga qaysi adiblar keladi?
- Muhammad Yusuf qaysi adiblar bilan
zamondosh bo’lgan ?
-Muhammad Yusuf haqida gap ketganda yana
qaysi adiblar eslanadi?
-Muhammad Yusufni qaysi she’rlari orqali
taniysiz, yaxshi ko’rasiz?
2. O’quvchilar fikrlari umumlashtiriladi va adibning hayoti
va ijodiga taalluqli ma’lumotlar bilan tanishtiriladi. Bunda avval o’quvchilar
bilgan ma’lumotlarni aytadilar, so’ngra darslikdagi va qo’shimcha ma’lumotlar
asosida ularning fikrlari umumlashtiriladi:
Muhammad Yusuf 1954- yil 26-aprelda Andijon
viloyatining Marhamat tumanidagi Qovunch Nechun qulluq qilmay Andijonga men-
qishlog’ida tug’ilgan. Uning oilasi oddiy mehnatkash,
zahmatkash odamlar oilasida tug’ilgan.Shoir o’z bolaligi o’tgan qishloqni
keyinchalik hayajon bilan eslab :
Nechun qulluq qilmay Andijonga men-
Shu yurtda tug’ildim , shu yurtda
o’sdim.
Ag’ar do’stim bo’lsa, bitta u
do’stim-
Nechun qulluq qilmay Andijonga
men!..
deb yozadi bir she’rida.
O’rta maktabni tugatgach Muhammad Yusuf Toshkentdagi
Rus tili va adabiyot institutiga o’qishga kiradiva uni 1978-yilda tugatadi.
Uning dastlabki she’rlaridan namunalar1976-yilda “O’zbekiston adabiyoti va
san’ati” gazetasida chop etiladi.
Bu paytlar o’zbek adabiyoti yangi yuksalish pog’onasiga
ko’tarilgan,Shavkat Rahmon, Usmon Azim, Xurshid Davron kabi ko’plab iste’dodlar
orasida o’ziga xos ijodiy kurash maydoniga aylangan edi. Bu kurash maydoniga
dadil kirib boorish, o’ziga mos o’rinni egallash oson ish emas edi. Bu ishning
uddasidan chiqaolgan, adabiy jamoatchilik nazarini o’z tomoniga qarata oigan
shoirlardan biri Muhammad Yusuf edi. (Shoirning vafoti munosabati bilan
Prezidentning Shoirning onasiga yo`llagan maktubi o`qib o`tiladi. )
Muhammad Yusuf she’riyatning turli yo’nalishlarida
esda qolarli asarlar yaratayotgan qalamkash do’stlari , ustozlari orasida
o’zini shoir sifatida isbot qilishga astoydil harakat qildi:
Shoir shunday ko’pki , ularga yer tor,
Hammasi mashhur va hammasi nomdor,
Ulug’vor , ularga hammasi nomdor,
Ammo ularga yetmoq ko’p dushvor .
Turganda osmonin bag’rida ilk bor
Biz olib borgaymiz tuproq isini ,
Gulday dimog’iga tutamiz qizim,
Biz hali hammadan o’tamiz qizim!..
Garchi uning she’rlari vaqtli matbuotda tez-tez chop
etilib turgan bo’lsa-da , birinchi she’riy to’plami nisbatan kech – 1985-
yildagina e’lon qilinadi. Shundan keyin shoirning “Bulbulga bir gapim bor”,
“Iltijo, Uyqudahi qiz “, “ Halima enam allalari “, “ Ishq kemasi “, “
Ko`nglimda bir “, “ Bevafo ko`p ekan “, “ Erka kiyik “, “ Yolg’oncji yor “ , “
Osmonlarga olib ketaman “ singari o`nlab she’riy majmualari o`quvchilar
qalbiga etib bordi. U yirik poetik janrlarda ham ijod etib , “ Osmonning oxiri
“, “ Qora quyosh “ , singari dostonlar yaratdi.
Yurtimizning mustaqillikka erishgani Muhammad Yusuf ijodida
yangi ufqlarni ochdi. Uning millat va yurt istiqloli sharafiga bitgan go`zal
she’rlari o`zining samimiyligi, soddaligi, badiiiy mukammalligi bilan
millionlar qalbida aks sado berdi. Shoirning “ Vatanim “, “ Xalq bo`l, elim “,
“ Dunyo ‘, “ Inshoolloh “ ,” O`zbekmomo “, “ Iqror “ ,” Tilak” singari
o`nlab she’rlari chinakam she’riyat yurtni qanday kuylamog’i kerakligini
isbotlagan asarlar bo`lib qoldi.
3.( Muhammad Yusufning ovozi videorolik orqali
eshittiriladi. )
Istiqlol yillarida erishgan ijodiy yutuqlari uchun Muhammad
Yusufga 1998- yilda “O`zbekiston xalq shoiri “ unvoni berildi .
Muhammad Yusuf ijodi keyingi davro”zbek qo`shiqchiligi uchun
muhim o`rin tutadi. Milliy san`atimizning eng yirik va zabardast vakillaridan
tortib, havaskor qo`shiqchilarigacha shoir she`rlarini kuyga soladilar.
4.O`quvchilarga Muhammad Yusuf she`rlari bilan aytiladigan
qo`shiqlardan namunalar ayttiriladi. Masalan : “Yurtim ado bo’lmas armonlaring
bor’’,”Erka kiyik”,”Mehr qolur, muhabbat qolur”, “Vatanim” she’rlari qo’shiq
qilib ayttiriladi.
Muhammad Yusufning hayoti juda qisqa bo`ldi. U 2001-
yilning 31- avgustida Qoraqalpog`istonning Ellikqa`la tumanida qilingan ijodiy
safar chog’ida yuzlab muxlislari qarshisida she’r o`qiyotgan paytda yurak
xurujidan vafot etdi. Xuddi Boburdek, Shavkat Rahmondek Muhammad Yusuf ham
bor yo`g’i 47 yil umr ko`rdi. Biroq bu umr bir shoirning tug’lishi kamol
topishi, o`zini voyaga yetkazgan yurt va millatga samimiy va ixlos ila xizmat
qilib, ortidan yaxshi nom qoldirishi uchun kifoya qildi.
5. Shoir she’rlaridan namunalar o`qiladi . O`quvchilarning
ifodali o`qishlariga e`tibor etiladi. So`zlarning to`g`ri, xatosiz ,tinish
belgilariga e`tabor bergan holda o`qishlarini kuzatish. O`quvchilarning barmoq
vaznida oqish ohanglariga e`tibor etish.
6. Mustahkamlash .
Darsni yakunlash :
a) baholash ; b)
uyga vazifa Yusuf she’rlaridan namuna olish
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.