Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Үй тапсырмасы
Биологиялық диктант.
1. Зоология ғылымының паразит құттарды зерттейтін саласы қалай аталады?
2. Жалпақ құрттар неше класқа біріктіріледі?
3. Ұрықтың дамуы кезінде эктодерма және энтодерма аралығынан пайда болатын аралық жасушалы қабат қалай аталады?
4. Сірқабық қандай қызмет атқарады?
5. Жалпақ құрттар типінде ішекқуыстыларда болмаған қандай жаңа жүйе пайда болды?
6. Ақ сұлама жалпақ құрттардың қандай класына жатады?
7. Ақ сұламаның сыртқы қимылына қандай бұлшықеттер қатысады?
8. Ақ сұламаның сезім мүшелері нелер?
9. Ақ сұлама жұмыртқадан дамып не түзеді?
10. Паразиттік жолмен өмір сүретін құрттардың қай класы?
2 слайд
Жауабы:
1. Гельминтология
2. 5 класқа біріктіріледі.
3. Мезодерма
4. Қорғаныш және тірек
5. Зәршығару
6. Кірпікшелі құрттар класы
7. Сақиналы
8. Қарапайым көзшелер
9. Піллә
10. Сорғыш құрттар класы
3 слайд
Салыстыру.
І-топ:бауырсорғыш пен гидраны салыстыру.
ІІ-топ: гидра мен ақ сұламаны салыстыру.
ІІІ-топ: бауырсорғыш пен ақ сұламаны салыстыру.
4 слайд
Гидра
Ақ сұлама
Бауырсорғыш
5 слайд
6 слайд
Жалпақ құрттар типі
Еркін тіршілік ететіндер тобы
Паразитті тіршілік ететіндер тобы
Кірпікшелі құрттаркласы
(ақ сұлама)
Сорғыш құрттар класы (бауырсорғыш)
Таспа құрттар класы
(сиыр цепені)
7 слайд
Жаңа сабақтың тақырыбы:
“Таспа құрттар класының негізгі өкілі-сиыр цепені”
8 слайд
Таспа құрттар – әсіресе жануарлардың және адамның ішкі мүшелерінде паразиттік ететін эндопаразит жәндіктер. Олардың денесі жалпақ, таспа тәрізді болғандықтан, класс таспа қарттар деп аталған. Паразиттік тіршілікке ерекше бейімделген құрттың бірі – сиыр цепені.
9 слайд
Сиыр цепенінің құрылысы
Ересек цепень (жармасқақ) – адамның ішегінде, ал дернәсілдері мүйізді ірі қараның, яғни сиырдың денесінде дамиды. Бұл жәндік ішекке қармақшасымен және сорғыштарымен жармасып алады, сондықтан жармасқақ деп аталған. Дененің алдыңғы бөлігінде қысқа мойынды басы болады. Басында 4 дөңгелек сорғыштары бар. Дененің сыртын сірқабық қаптайды. Жүйке жүйесі басында жүйке жасушаларының жиынтығын түзіл, екі желілі жүйке құрттың денесін құйрығына дейін бойлай созылады. Оның көзі, асқорыту және тынысалу мүшелері, қанайналым жүйесі болмайды. Зәршығару жүйесі дененің ең соңғы бунағында екі өзектен қосылып, сыртқа ашылатын зәршығару түтіктерінен қүралады. Сиыр цепені – гермафродит жәндік. Сиыр ңепенінің тіршілік әрекеті өте күрделі. Ол денесінде жүмыртқадан дернәсілдің екі түріне ауысады: біріншісі – қармақшалы дернәсіл; екіншісі – таспақұрттың көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі – финна. Ересек таспақұрт негізгі несі – адам денесінде өмір сүреді.
10 слайд
11 слайд
12 слайд
Сиыр цепенінің даму циклы:
1 -жұмыртқа
2 - онкосфера дернәсілдері
3 -финна
4 - басы бар финна
5 - ересек құрт.
13 слайд
Санитарлық – гигиеналық талаптар:
1. Адамдар тек дұрыс өнделген етті пайдалану қажет.
2. Қолды жиі жуу керек.
3. Шикі піскен етті жеуге болмайды.
14 слайд
Графикалық диктант: «иә» - «жоқ».
1. Сиыр цепенінің басында 4 дөңгелек сорғыш болады
2. Таспа құрттардың асқорыту және тынысалу жүйелері болады
3. Сиыр цепені гермафродит жәндік
4. Сиыр цепені кірпікшелі құрттар класына жатады
5. Таспа құрттың сезім мүшесі –қарапайым көзшелер болып табылады
15 слайд
Жауабы:
1. ия
2. жоқ
3. ия
4. жоқ
5. жоқ
16 слайд
Мына кестені толтырып, жалпақ құрттар өкілдерінде мынадай жүйе бар болса “+”, жоқ болса “-” белгісін қойыңдар:
17 слайд
Үйге тапсырма
§42 оқу.
Терминдерді дәптерге жазу және жаттау.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың тақырыбы: Жалпақ таспа құрттар класының негізгі өкілі -сиыр цепені. Оның құрылыс ерекшелігі және паразиттік тіршілікке бейімділігі. Даму циклы мен иелерін алмастыруы.
Күні: 13.10.14ж.
Сыныбы: 7 «Ә»
Мақсаты: оқушыларға сиыр цепені туралы мәлімет беру. Жалпақ құртардың ерекшелігін көрсету. Құрттардың топтарға жіктелуін мәлімдеу.
Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ұйымшылдыққа, топпен бірігіп жұмыс жасап үйренуге, гигиеналық талаптарды сақтап, денсаулығына дұрыс қарауға үйрету.
Білімділік: оқушыларға сиыр цепенінің негізгі қасиеттерімен таныстыру. Өсімдіктер мен жануарлардың біртұтас ағза екенін қалай дәлелдегені туралы оқып үйрету. Оқушыларға осы тақырып бойынша жалпақ таспа құрттардың түрлерінен мысал кетіре отырып ерекшеліктерін, маңызын түсіндіру.
Дамытушылық: Таспа құрттар туралы мағлұматтарды жергілікті жердегі малдарды мысалға келтіре отырып оқушылар білімін қалыптастыру, ой өрісін, есте сақтау қабілетін дамыту.
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер:Сын тұрғысынан ойлау мен сөйлеуді дамыту
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, слайд, плакат, карточкалар,биологиялық диктант, сызбанұсқалар.
Сабақтың жоспары:
І. Ұйымдастыру бөлімі.
II.Үй тапсырмасын сұрау.
III. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
IV. Білімді бекіту.
V. Қорытынды сөз.
VI. Үйге тапсырма беру.
VII. Оқушылардың білімдерін бағалау.
Сабақтың барысы:
I.Ұйымдастыру кезеңі
А)Сәлемдесу және түгелдеу.
Ә)Кітап, дәптерлерін тексеру
Б)Зейіндерін сабаққа аудару
II.Үй тапсырмасын тексеру
Өткен материал бойынша еске түсіру. Біз өткен сабақта қандай ағзалармен таныстық?
Үй тапсырмасын слайда берілген биологиялық тест бойынша сұрау. (4минут)
Қойылатын сұрақтар:
1. Зоология ғылымының паразит құттарды зерттейтін саласы қалай аталады?
2. Жалпақ құрттар неше класқа біріктіріледі?
3. Ұрықтың дамуы кезінде эктодерма және энтодерма аралығынан пайда болатын аралық жасушалы қабат қалай аталады?
4. Сірқабық қандай қызмет атқарады?
5. Жалпақ құрттар типінде ішекқуыстыларда болмаған қандай жаңа жүйе пайда болды?
6. Ақ сұлама жалпақ құрттардың қандай класына жатады?
7. Ақ сұламаның сыртқы қимылына қандай бұлшықеттер қатысады?
8. Ақ сұламаның езім мүшелері нелер?
9. Ақ сұлама жұмыртқадан дамып не түзеді?
10. Паразиттік жолмен өмір сүретін құрттардың қай класы?
Бір бірлерінің дәптерлерінді ауыстырып, жауабын тексереміз:
• 1. Гельминтология
• 2. 5 класқа біріктіріледі.
• 3. Мезодерма
• 4. Қорғаныш және тірек
• 5. Зәршығару
• 6. Кірпікшелі құрттар класы
• 7. Сақиналы
• 8. Қарапайым көзшелер
• 9. Піллә
• 10.Сорғыш құрттар класы
Бағалау.
10-9 балл- «5»
8-6 балл – «4»
5-3 балл – «3»
2-0 балл – «2»
Келесі тапсырма:
Үй тапсырмасы «Кубизм» әдісі бойынша сұрау (әр топ қағазға толтырады). Ақ қағазға әр топ жазады. Әр топтан постерді бір оқушы шығып қорғайды (4минут).
• І-топ:бауырсорғыш пен гидраны салыстыру.
• ІІ-топ: гидра мен ақ сұламаны салыстыру.
• ІІІ-топ:бауырсорғыш пен ақ сұламаны салыстыру.
ІІІ. Жаңа тақырып.
«Миға шабуыл». Сендер құрттар туралы не білесіндер? Олар қандай ағзалар болып табылады? Жалпақ құрттардың қандай кластары бар? Біздер жалпақ құрттардың кірпікшелі, сорғыш құрттар класымен таныстық. Бүгін біздер жалпақ құрттар класының таспа құрттар класымен танысамыз. Оқулықтың 186 бетін ашындар.
Таспа құрттар – әсіресе жануарлардың және адамның ішкі мүшелерінде паразиттік ететін эндопаразит жәндіктер. Олардың денесі жалпақ, таспа тәрізді болғандықтан, класс таспа қарттар деп аталған. Паразиттік тіршілікке ерекше бейімделген құрттың бірі – сиыр цепені.
Суретте жалпақ құрттар класының негізгі өкілі-сиыр цепені берілген. Оның құрылысы қандай екен? Неге ұқсайды?(Таспаға ұқсас. Жалпақ болып келеді). Оның басы, мойыны, сорғыштары болады.
Ересек цепень (жармасқақ) – адамның ішегінде, ал дернәсілдері мүйізді ірі қараның, яғни сиырдың денесінде дамиды. Бұл жәндік ішекке қармақшасымен және сорғыштарымен жармасып алады, сондықтан жармасқақ деп аталған. Дененің алдыңғы бөлігінде қысқа мойынды басы болады. Басында 4 дөңгелек сорғыштары бар. Дененің сыртын сірқабық қаптайды. Жүйке жүйесі басында жүйке жасушаларының жиынтығын түзілген, екі желілі жүйке құрттың денесін құйрығына дейін бойлай созылады. Оның көзі, асқорыту және тынысалу мүшелері, қанайналым жүйесі болмайды. Зәршығару жүйесі дененің ең соңғы бунағында екі өзектен қосылып, сыртқа ашылатын зәршығару түтіктерінен қүралады. Сиыр цепені – гермафродит жәндік. (Гермафродит анықтамасын оқулықтан тацып алып, дәптерге жазып аламыз). Сиыр цепенінің тіршілік әрекеті өте күрделі. Ол денесінде жүмыртқадан дернәсілдің екі түріне ауысады: біріншісі – қармақшалы дернәсіл; екіншісі – таспақұрттың көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі – финна. Ересек таспақұрт негізгі несі – адам денесінде өмір сүреді.
Бұл сиыр цепенінің даму циклы:
Сыртқы ортаға фекалимен бірге жұмыртқа түседі, кейін жұмыртқадан онкофера шығады (шөпте, топырақта). Ірі қара мал ауру адамының фекалияларымен ластанған шөпті жеп жұқтырады. Аралық иесінің асқазанына дернәсілдер шығады. Ол ішек қабырғалары арқылы қан тамырларына түсіп, барлық ағзаға тарайды. Олар кейін бұлшық еттерде тұрақтанады. Сол жерде 4-5 ай ішінде финнаға айналады. Кейін адам ағзасына финна түссе(финнозды етті жесе), цистицерк сорғыштарын шығарып, адамының ішектеріне (он екі елі ішекке) жабысады. Ересек дара пайда болады. Адам ағзасында ол 20 жылдай паразитті тіршілік етеді.
Жұмыртқа-онкосфера-дернәсіл-финна-ересек құрт
1 — жұмыртқа, 2 — онкосфера дернәсілдері, 3 — финна, 4 — басы бар финна, 5 — ересек құрт.
Таспа құрттардың тағыда бір өкілдері-доңыз цепені, эхинококк бар. Біздер бұл паразиттерді жұқтырмау үшін, қандай санитарлық гигиеналық талаптарды ұстануымыз керек?
Санитарлық- гигиеналық талаптар:
• 1. Адамдар тек дұрыс өнделген етті пайдалану қажет.
• 2. Қолды жиі жуу керек.
• 3. Шикі піскен етті жеуге болмайды.
ІҮ. Білімді бекіту.
Графикалық диктант: «иә» - «жоқ».
Мына кестені толтырып, жалпақ құрттар өкілдерінде мынадай жүйе бар болса “+”, жоқ болса “-” белгісін қойыңдар (5минут).
1. Сиыр цепенінің басында 4 дөңгелек сорғыш болады
2. Таспа құрттардың асқорыту және тынысалу жүйелері болады
3. Сиыр цепені гермафродит жәндік
4. Сиыр цепені кірпікшелі құрттар класына жатады
5. Таспа құрттың сезім мүшесі –қарапайым көзшелер болып табылады
Жауабы:
• 1. ия
• 2. жоқ
• 3. ия
• 4. жоқ
• 5. жоқ
Мына кестені толтырып, жалпақ құрттар өкілдерінде мынадай жүйе бар болса “+”, жоқ болса “-” белгісін қойыңдар.
У. Сабақты қорытындылау.
Біздер бүгін жалпақ құрттар класының қандай класымен таныстық? Сиыр цепенінің маңызы бар ма? Сұрақ бар ма?Әр топ оқушылары бірігіп сөзжұмбақ құрастыру.
ҮІ. Үйге тапсырма беру: §42 оқу. Терминдерді жаттау.
ҮІІ. Оқушылардың білімін бағалау.
6 662 871 материал в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Исенгалиева Алма Талгатовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
аудиоформат
Курс повышения квалификации
72/108/144 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
2 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.