Темæ: Уалдзæг – царддæттæг.
Урочы нысан: 1. Сочинени ныффыссынмæ цæттæгæнæн куыст бакæнын.
2. Хуымæтæг даргъ хъуыдыйæдтæ сфӕлхат кӕнын
.
Урочы фæлгонц: экраныл презентацийы хуызы нывтæ
уалдзыгон пейзажимæ.
Урочы цыд.
Бацæттæгæнæн хай.
- Уæ бон хорз! Абон урочы нæхи цæттæ кæндзыстæм сочинени
ныффыссынмæ. Ныффыссут уæ тетрæдты абоны нымæц æмæ къласы куыст.
- Бакæсут, темæ синтаксисон ӕвзӕрст скӕнынын
хъуыдыйад, цавӕр хъуыдыйадæй загъд æрцыд.
Бамбарын кæнын, тире цæмæн æвæрд æрцыд хъуыдыйады,
уый.
Морфологион ӕвзӕрст скӕнын дзырдтӕ
- Цавæр у лæвæрд мивдисæг йæ арæзтмæ гæсгæ?
- Дзырд царддæттæг –æн бамбарын кæнут йæ
растфыссынад. Равзарут æй морфемикон æгъдауæй.
- Бафæлварут-ма нæ темæ цы хъуыдыйадæй загъд æрцыд,
уымæ фарст раттын. (Цæмæн хонынц уалдзæг царддæттæг?)
- Абоны урочы мах хъуамæ нæхи бацæттæ кæнæм ацы
фарстæн дзуапп раттынмæ сочиненийы хуызы.
- Ахъуыды –ма кæнут æмæ зæгъут, цымæ ацы фарстыл
дзургæйæ нæ хъуыдытæ цавæр ныхасы хуызы хъуамæ равдисæм?
Равдисын слайд (æрфыстон, тарæгъон, тæрхæттæ)
Бамбарын кæнын тексты хуызты хицæндзинæдтæ.
- Ахъуыды кæнут æмæ зæгъут, нæ темæмæ гæсгæ хæстæгдæр
кæцы тексты хуыз у, кæцы хуызæй спайда кæндзыстæм сочинени фысгæйæ?
- Спайда кæндзыстæм тæрхæттæй, уымæн æмæ нæ хъæуы нæ
хъуыдыты равдисын, уалдзæг царддæттæг кæй у, уый. Æмæ ма спайда кæндзыстæм
æрфыстæй, уымæн æмæ нæ бафидар кæнын хъæуы нæ хъуыдытæ, куыд равдисы царды
райгуырд уалдзæг, уымæй.
- Бакæсæм-ма æмæ нæ зæрдыл æрлæууын кæнæм, цавæр хæйттæй арæзт вæййы текст.
- Кæцы хайы цавæр тексты хуызæй спайда кæндзыстæм?
- Цавæр мадзæлттæй ис спайда кæнæн дзырды лексикон
нысаниуæг бамбарын кæнынæн?
Слайдыл равдисын дзырдтæ сæ тæлмацимæ.
- Иннæ фæрæзты фæрцы бамбарын кæнут ацы дзырдты
нысаниуæг. (Синонимтæ: хæты, зилы, тезгъо кæны, бæстыл зилы- контекстуалон
синоним; уафы, бийы, нывæнды)
- Цавæр нысаниуæджы спайда кодта автор ацы дзырдтæй тексты?
(ахæсгæ) Дзырдтæ ныффыссут тетрæдты, сæ нысаниуæг сын бамбарын кæнут, афтæмæй.
- Цавæр ныхасы хæйттæ сты ацы дзырдтæ? Сбæрæг сын
кæнут сæ грамматикон формæ.
- Зæгъут-ма, цы дæтты хур æрдзæн? (рухс, хъарм)
- Куыд уæм кæсы, цæмæн хоны автор хурæн йæ тын
сызгъæрин?
- Цавæр аивадон фæрæз у уый поэтикон ныхасы? (эпитет)
- Цавæр аивадон фæрæзтæ ма дзы æмбæлы ацы рæнхъыты? (уафы
тын, бонтæ райдайынц хæтын - метафорæ)
- Цæмæн хъæуынц аивадон мадзæлттæ тексты?
- Цы пайда у хуры хъарм зæххæн?
- Цæй хуызы ауайы уалдзæг уæ цæстытыл?
- Æрбакæсут нывтæм æмæ зæгъут, кæцы афонтæ æвдыст æрцыд нывы?
- Байхъусут музыкæмæ æмæ зæгъут, цавæр афон ауад уæ
цæстытыл æмæ цæй хуызы?
- Бакæсут, цы хъуыдыйæдтæ уæм рауад, уыдон.
- Баххæст кæнут хъуыдыйæдтæ фæрссаг уæнгтæй.
Æвзонгдзинад æмæ уалдзæг æфсымæртæ сты.
- Бакæсут æмæ бамбарын кæнут æмбисонды хъуыды.
- Куыд æмбарут дзырд æвзонгдзинад. Бамбарын ын кæнæм йæ лексикон
нысаниуæг.
- Цавæр синонимæй ис баивæн ацы дзырдæн? (æрыгон)
- Равзарут æй дзырды хæйттæм гæсгæ (морфемикон æгъдауæй).
- Æцæгæй дæр царды райдайæн вæййы æрыгон бонты.
- Цавæр хатдзæг скæндзыстæм не ´рмæгмæ гæсгæ?
Кæронбæттæн ныхас.
- Уалдзæг цард ратты æрдзы æрмæст дидинджытæн, кæрдæгæн, дæттæн,
мæргътæн нæ, фæлæ адæймагæн дæр. Цæмæ гæсгæ зæгъын афтæ? Уымæн æмæ уалдзæджы
сæмбæлæм, царды райгуырд цы бæрæгбæттимæ баст у, уыдонимæ.
- Цавæр бæрæгбæттæ ис уалдзæджы?
- 8-æм Мартъи – сылгоймæгты бæрæгбон. Сылгоймаг та фыццаджыдæр мад.
Мад та у царддæттæг!
- Куадзæны бæрæгбон. Кадзæны символ цы? Аик – ног царды символ.
- 9 май – Уæлахизы бон! Уæлахиз адæмæн балæвар кодта ног цард!
- Нæ бон фидарæй зæгъын у, уалдзæг царддæттæг кæй у, уый?
Хæдзармæ куыст.
Ныффыссын сочинени лæвæрд темæмæ гæсгæ: «Уалдзæг – царддæттæг».
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.