Инфоурок Иностранные языки Другие методич. материалыУрок крымскотатарской литературы в 7 классе. Тема. Эшреф Шемьи-заде. "Узбекистанская баллада"

Урок крымскотатарской литературы в 7 классе. Тема. Эшреф Шемьи-заде. "Узбекистанская баллада"

Скачать материал
Скачать материал "Урок крымскотатарской литературы в 7 классе. Тема. Эшреф Шемьи-заде. "Узбекистанская баллада""

Получите профессию

Технолог-калькулятор общественного питания

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Менеджер бизнес-процессов

Описание презентации по отдельным слайдам:

  • 7 сыныфКъырымтатар эдебиятындан
дерс

    1 слайд

    7 сыныф
    Къырымтатар эдебиятындан
    дерс

  • Мевзу.  Эшреф Шемьи –заде

«Озьбекистан балладасы»

        Къырымтатар халк...

    2 слайд

    Мевзу.
    Эшреф Шемьи –заде

    «Озьбекистан балладасы»

    Къырымтатар халкъынынъ фаджиалы такъдири, адалетнинъ енъеджегине ишанув

  • МакъсатТалебелерни балладанынъ мундериджесинен таныштырув.
Талебелерге эсе...

    3 слайд

    Макъсат
    Талебелерни балладанынъ мундериджесинен таныштырув.
    Талебелерге эсернинъ мевзу, гъаевий манасы, тасвирий васталар ве композицион къурулышы арасында багъны косьтермек.
    Ана-топракъкъа, тувгъан табиаткъа севги ашламакъ, халкъымызнынъ фаджиалы кечмишинен таныштырмакъ.

  • Эв вазифесини соравЭшреф Шемьи-заде(21.06.1908, Кезлев – 11.03.1978, Москва)

    4 слайд

    Эв вазифесини сорав
    Эшреф Шемьи-заде
    (21.06.1908, Кезлев – 11.03.1978, Москва)

  • Эшреф Шемьи-заде акъкъында икяе этмекСуаллер ве вазифелер:
Э.Шемьи-заденинъ б...

    5 слайд

    Эшреф Шемьи-заде акъкъында икяе этмек
    Суаллер ве вазифелер:
    Э.Шемьи-заденинъ балалыгъы акъкъында икяе этинъиз.
    Э.Шемьи-заде насыл эсерлер ве не акъкъында язды?
    Не ичюн халкъымыз озь шаирини буюк севги ве урьметнен хатырлай?

  • КЕЗЛЕВНИНЪ ЛЕВХАЛАРЫ

    6 слайд

    КЕЗЛЕВНИНЪ ЛЕВХАЛАРЫ

  • Суаллер ве вазифелер:Э.Шемьи-заде насыл эсерлер ве не акъкъында язды?

    7 слайд

    Суаллер ве вазифелер:

    Э.Шемьи-заде насыл эсерлер ве не акъкъында язды?

  • Суаллер ве вазифелер:Не ичюн халкъымыз озь шаирини буюк севги ве урьметнен х...

    8 слайд

    Суаллер ве вазифелер:

    Не ичюн халкъымыз озь шаирини буюк севги ве урьметнен хатырлай?

  • Акъмесджит шеэри  Эшреф Шемьи-заде адлы I-III басамакълы 42-нджи умумтасиль...

    9 слайд

    Акъмесджит шеэри
    Эшреф Шемьи-заде адлы
    I-III басамакълы 42-нджи умумтасиль мектеби

  • Янъы мевзу устюнде ишлев


Саксавул

    10 слайд

    Янъы мевзу устюнде ишлев



    Саксавул

  • Лугъат ишивахшийлик — джанаварлыкъ, зулум
окюнмек — ынджынмакъ
акъчиль — агъа...

    11 слайд

    Лугъат иши
    вахшийлик — джанаварлыкъ, зулум
    окюнмек — ынджынмакъ
    акъчиль — агъаргъан, тюссюз, ачыкъ тюслю
    паттадакътан — апансыздан
    сахра — къумлукъ, къургъакъ ер
    байгъуш — мында: гъарип
    махлюкъ — мында: инсан
    ин — къоба, юва
    кочьмеджи — кочип юрген

  • Лугъат ишидемев — тиреме, таяма
кегий (кегей) — копчек ичиндеки пармакълар
са...

    12 слайд

    Лугъат иши
    демев — тиреме, таяма
    кегий (кегей) — копчек ичиндеки пармакълар
    санърав — титис, къоркъунч
    дама — умют, ишанч
    фелек — такъдир, талий, баш язысы
    наввай (узб.) — фурунджы

  • Шиирни ифадели окъумакъ ве комментирлемекОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ
I
  «Къургъакъ...

    13 слайд

    Шиирни ифадели окъумакъ ве комментирлемек
    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ
    I
    «Къургъакъ иль» деп, намы кеткен
    Къадим Хива илинде,
    Къаракъумнынъ джалын бурккен
    Къызгъын, къавракъ чёлюнде,
    Барханларнынъ ортасында,
    Ёлдан-ыздан кенарда,
    Осе эди бир сакъсавул
    Озь башына тенада.
    Догъып-осип корьгени — тек
    Акъчиль, сары кок юзю,

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫКъум бораны, тоз бораны
Геджеси ве куньдюзи.
Тамырлары...

    14 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

    Къум бораны, тоз бораны
    Геджеси ве куньдюзи.
    Тамырлары арасында
    Тек йыланлар сызгъырша,
    Къум устюнде бир-биринен
    Къаракъуртлар къырылша.
    Бир кунь, кунеш яман якъып,
    Яндыргъанда сахраны,
    Уфукътаки ойнакъ сагъын,
    Анъдыргъанда дерьяны,
    Янъгъызлыкътан джаны янгъан
    Сакъсавул, пек ынджынып,
    Танърисине опьке эте,
    Такъдирине аджынып:

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ« Догъдым, осьтим шу къумлукъта,
  Бир.акъар сув корьме...

    15 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

    « Догъдым, осьтим шу къумлукъта,
    Бир.акъар сув корьмедим,
    Отти омрюм янъгъызлыкъта,
    Яшав недир бильмедим.
    Ич бир къушчыкъ, далларыма
    Къонып, дердин тёкмеди,
    Ич бир инсан, колеткемде
    Отурып, джал этмеди»
    Деп, окюне, тасалана
    Сакъсавул озь-озюне...
    Шу арада куньбатыда
    Барханларнынъ устюнде
    Пейда ола паттадакътан
    Бир кочьмеджи керваны.
    Сес-шамата толып къала
    Къумтепенинъ эр ягъы.

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫБайгъуш терек: «Мурадыма
Ириштим», — деп, севине,
«Махл...

    16 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

    Байгъуш терек: «Мурадыма
    Ириштим», — деп, севине,
    «Махлюкъларнынъ энъ анълысы
    Буюрды, — деп, — эвиме»,
    «Энъ анълылар» алмай-бермей,
    Алып балта, курекни,
    Тутуналар абрамагъа гъарип терекни.
    Бизнинъ сакъсавулны, тамырындан
    Талынаджек балталап,
    Джемий чыкъкъан агъачыны
    Тюелерге аркъалап,
    Джурьдек керван агъыр-сабыр
    Бухарагъа ёл тута,
    (Бу вахшийлик йыланларны
    Инлеринден къачырта).

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫБухарада одун кесат, 
Бухара зар къорайгъа...
Керван баш...

    17 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ
    Бухарада одун кесат,
    Бухара зар къорайгъа...
    Керван башы сакъсавулны
    Сата бай бир наввайгъа.
    Наввай да о агъачларнынъ
    Барын якъа тандыргъа,
    Тек бир тегиз пытачыкъны
    Откъа атмай, къалдыра.
    Алып кире пытачыкъны
    Озюнинъ гуль багъына,
    Багълап къоя, къазыкъ этип,
    Вир гультерек талына.
    Айлар оте, йыллар оте,
    Кузь артындан къыш келе.
    Омюр тюшдай кечип кете,
    Баарь келе, яз келе.

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫСельбилернинъ талдасында, 
Дженнетдайын бир ерде,
Демев...

    18 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ
    Сельбилернинъ талдасында,
    Дженнетдайын бир ерде,
    Демев болып, тура пытакъ
    Гъонджелерге, гуллерге.
    Артыкъ оны ызлы боран
    Къум ичинде чайкъатмай,
    Такъырларнынъ сыджакъ ели,
    Нефесини къаплатмай.
    Гедже-куньдюз янчыгъында
    Арыкъ акъа, шырылдап,
    Этрафында къарылгъачлар
    Учушалар, чырылдап.
    Къокъу сача янындаки
    Гуль, мелевше, сумбуллер,
    Хош эзгинен шенълендире
    Эшлерини бульбуллер...

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ...

    19 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ
    Эр ер кейфте, иш ве назда,
    Эр шей ширин юкъуда.
    Эр осюмлик зевкъта, азда,
    Тек сакъсавул къайгъыда.
    Сакъсавулнынъ дерди буюк,
    Озю кичик олса да,
    Хырпалангъан гонълю куюк,
    Тыштан кулип турса да,
    Эркетайлар ортасында
    Озюн сезе огийдай,


    Арабанынъ копчегинде
    Он учюнджи кегийдай.
    Бильмей байгъуш — залым фелек
    Даа нелер азырлай...
    Озю исе хаялында
    Эр дакъикъа арызлай
    Алты ай яз къакърап яткъан

  • ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫКийик, санърав сахрасын.
Алты ай къыш бузлап яткъан
Суву...

    20 слайд

    ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ
    Кийик, санърав сахрасын.
    Алты ай къыш бузлап яткъан
    Сувукъ, титис ювасын.
    Къум устюнде эркеленген йыланларны сагъына,
    Шайтан-тойдан океленген
    Боранларны сагъына.
    Истей тувгъан сахрасыны
    Бир кере даа корьмеге,
    Янса биле, шу сахрада,
    Янып, кульге дёнмеге.
    Дар дюньяда бир арзусы —
    Шу къаргъышлы ювасы,
    Шу къаргъышлы къум дерьясы...
    Ах сен, дама дюньясы!..

  • Суаллер ве вазифелер:Сахраны тасвир эткен сатырларны тапып окъунъыз. Козюнъи...

    21 слайд

    Суаллер ве вазифелер:

    Сахраны тасвир эткен сатырларны тапып окъунъыз. Козюнъиз огюнде насыл левха джанлана?
    Акъчиль, сары кок юзю,
    Къум бораны,тоз бораны
    Геджеси ве куньдюзи.
    Тамырлары арасында
    Тек йыланлар сызгъырша,
    Къум устюнде бир-биринен
    Къаракъуртлар къырылша.

  • Сахранынъ тасвири

    22 слайд

    Сахранынъ тасвири

  • Суаллер ве вазифелер:Сакъсавулнынъ опькеси акълымы?
Апансыздан сахрада кимлер...

    23 слайд

    Суаллер ве вазифелер:
    Сакъсавулнынъ опькеси акълымы?
    Апансыздан сахрада кимлер пейда ола? Сакъсавулгъа бу вакъиа насыл тесир эте?

    …куньбатыда
    Барханларнынъ устюнде
    Пейда ола паттадакътан
    Бир кочьмеджи керваны.
    Байгъуш терек: «Мурадыма
    Ириштим», — деп, севине,
    «Махлюкъларнынъ энъ анълысы
    Буюрды, — деп, — эвиме»,

  • Суаллер ве вазифелер:Керванджылар насыл вахшийлик япалар? 
«Энъ анълылар» алм...

    24 слайд

    Суаллер ве вазифелер:
    Керванджылар насыл вахшийлик япалар?

    «Энъ анълылар» алмай-бермей,
    Алып балта, курекни,
    Тутуналар абрамагъа гъарип терекни.
    Бизнинъ сакъсавулны, тамырындан
    Талынаджек балталап,
    Джемий чыкъкъан агъачыны
    Тюелерге аркъалап,
    Бухарагъа ёл тута…
    Керван башы сакъсавулны
    Сата бай бир наввайгъа.
    Наввай да о агъачларнынъ
    Барын якъа тандыргъа,
    Тек бир тегиз пытачыкъны
    Откъа атмай, къалдыра.

  • Суаллер ве вазифелер:Сакъсавул пытачыгъы, демев олып, насыл ерге тюше? Шу баг...

    25 слайд

    Суаллер ве вазифелер:
    Сакъсавул пытачыгъы, демев олып, насыл ерге тюше? Шу багъчаны тасвир этинъиз.

    Демев болып, тура пытакъ
    Гъонджелерге, гуллерге. .
    Гедже-куньдюз янчыгъында
    Арыкъ акъа, шырылдап,
    Этрафында къарылгъачлар
    Учушалар, чырылдап.
    Къокъу сача янындаки
    Гуль, мелевше, сумбуллер,
    Хош эзгинен шенълендире
    Эшлерини бульбуллер...

  • Суаллер ве вазифелер:Не ичюн зевкълы багъчада сакъсавул озюни бахытсыз сезе?...

    26 слайд

    Суаллер ве вазифелер:
    Не ичюн зевкълы багъчада сакъсавул озюни бахытсыз сезе?

    Сакъсавулнынъ дерди буюк,
    Озю кичик олса да,
    Хырпалангъан гонълю куюк,
    Тыштан кулип турса да,
    Эркетайлар ортасында
    Озюн сезе огийдай,

  • Суаллер ве вазифелер:Сакъсавулнынъ хаялына нелер келе? О, нени арызлай?
Истей...

    27 слайд

    Суаллер ве вазифелер:
    Сакъсавулнынъ хаялына нелер келе? О, нени арызлай?

    Истей
    тувгъан
    сахрасыны
    Бир кере
    даа корьмеге,
    Янса биле, шу сахрада,
    Янып, кульге дёнмеге.
    Дар дюньяда бир арзусы —
    Шу къаргъышлы ювасы,
    Шу къаргъышлы къум дерьясы...
    Ах сен, дама дюньясы!..

  • Суаллер ве вазифелер:Сакъсавулнынъ такъдирини кимнинъ такъдиринен къыяс этмек...

    28 слайд

    Суаллер ве вазифелер:
    Сакъсавулнынъ такъдирини кимнинъ такъдиринен къыяс этмек мумкюн?

  • «Э. ВЕНН ДИАГРАММАСЫ» (КЪЫЯСЛАВ УСУЛЫ)
аСакъсавул

Ят ильде – 
Бухарада...

    29 слайд

    «Э. ВЕНН ДИАГРАММАСЫ» (КЪЫЯСЛАВ УСУЛЫ)


    аСакъсавул

    Ят ильде –
    Бухарада
    Къырымтатар
    халкъы
    Сюргюнликте-
    Озьбекистанда
    А
    С
    Р
    Е
    Т

  • Сюргюнлик Рустем Эминов ресимлери

    30 слайд

    Сюргюнлик
    Рустем Эминов ресимлери

  • СюргюнликРустем Эминов ресимлери

    31 слайд

    Сюргюнлик
    Рустем Эминов ресимлери

  • Тасвирий 
васталаркинаеэпитетмеджазпейзажкъыяс

    32 слайд

    Тасвирий
    васталар
    кинае
    эпитет
    меджаз
    пейзаж
    къыяс

  • Нетидже        «Озьбекистан балладасы» эсеринде меджаз (метафора) усулы васта...

    33 слайд

    Нетидже
    «Озьбекистан балладасы» эсеринде меджаз (метафора) усулы вастасынен къырымтатар халкъынынъ сюргюнлик фаджиасы косьтериле. Эсерде тасвирленген сакъсавул терегининъ башына тюшкен белялар къырымтатар халкъынынъ сюргюндеки аджыныкълы, агъыр алыны анъдыра.
    Сакъсавул пытагъы дженнетдайын кошеде озюни бахытлы сезмей. О, ватан асретлигини чеке, озюнинъ сахрасыны, «сувукъ, титис» ювасыны арз эте. Шаир кинае усулынен, сакъсавул пытагъынынъ образы вастасынен къырымтатар халкъынынъ такъдири, арзуларыны акс этти.
    «Озьбекистан балладасы » язылгъан девирде сюргюнлик фаджиасы акъкъында язув ясакъ эди. Шаир, кинае усулыны къулланып, халкънынъ эм озюнинъ дуйгъулары ве арзусыны ифаде этти.

  • Эвге вазифеБалладаны ифадели окъумакъ.
Мундериджесини озь сёзлеринъизнен икяе...

    34 слайд

    Эвге вазифе
    Балладаны ифадели окъумакъ.
    Мундериджесини озь сёзлеринъизнен икяе этинъиз.
    Сахранынъ ресимини япынъыз.
    Янъы сёзлерни бильмек.

  • Дерсимиз битти!
Сагълыкънен барынъыз.

    35 слайд

    Дерсимиз битти!

    Сагълыкънен барынъыз.

Получите профессию

Технолог-калькулятор общественного питания

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

  2 слайд. Мевзу: Эшреф Шемьи –заде

«Озьбекистан балладасы»

 Къырымтатар халкъынынъ фаджиалы такъдири, адалетнинъ енъеджегине ишанув.

3 слайд. Макъсат.

Талебелерни балладанынъ мундериджесинен таныштырув.

Талебелерге эсернинъ мевзу,  гъаевий манасы, тасвирий васталар ве композицион къурулышы арасында багъны косьтермек.

Ана-топракъкъа, тувгъан табиаткъа севги ашламакъ, халкъымызнынъ фаджиалы кечмишинен таныштырмакъ.

4 слайд. Эв вазифесини сорав

Эшреф Шемьи-заде

 

(21.06.1908, Кезлев – 11.03.1978, Москва)

5 слайд. Эшреф Шемьи-заде акъкъында икяе этмек

Суаллер ве вазифелер:

Э.Шемьи-заденинъ балалыгъы акъкъында икяе этинъиз.

Э.Шемьи-заде насыл эсерлер ве не акъкъында язды?

Не ичюн халкъымыз озь шаирини буюк севги ве урьметнен хатырлай?

6 слайд. КЕЗЛЕВНИНЪ ЛЕВХАЛАРЫ

7 слайд. Суаллер ве вазифелер:

Э.Шемьи-заде насыл эсерлер ве не акъкъында язды?

8 слайд. Суаллер ве вазифелер:

Не ичюн халкъымыз озь шаирини буюк севги ве урьметнен хатырлай?

9 слайд.  Акъмесджит шеэри  

Эшреф Шемьи-заде адлы 

I-III басамакълы 42-нджи умумтасиль мектеби

10 слайд. Янъы мевзу устюнде ишлев

Саксавул

 11 слайд.  Лугъат иши

вахшийлик — джанаварлыкъ, зулум

окюнмек — ынджынмакъ

акъчиль — агъаргъан, тюссюз, ачыкъ тюслю

паттадакътан — апансыздан

сахра — къумлукъ, къургъакъ ер

байгъуш — мында: гъарип

махлюкъ — мында: инсан

ин — къоба, юва

кочьмеджи — кочип юрген

12 слайд. Лугъат иши

демев — тиреме, таяма

кегий (кегей) — копчек ичиндеки пармакълар

санърав — титис, къоркъунч

дама — умют, ишанч

фелек — такъдир, талий, баш язысы

 

наввай (узб.) — фурунджы

13 слайд. Шиирни ифадели окъумакъ ве комментирлемек

ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

I

  «Къургъакъ иль» деп, намы кеткен 

   Къадим Хива илинде,

   Къаракъумнынъ джалын бурккен

   Къызгъын, къавракъ чёлюнде, 

   Барханларнынъ ортасында, 

   Ёлдан-ыздан кенарда, 

   Осе эди бир сакъсавул

   Озь башына тенада. 

   Догъып-осип корьгени — тек 

 

   Акъчиль, сары кок юзю,

14 слайд. ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

Къум бораны, тоз бораны

Геджеси ве куньдюзи.

Тамырлары арасында

Тек йыланлар сызгъырша,

Къум устюнде бир-биринен

Къаракъуртлар къырылша.

Бир кунь, кунеш яман якъып,

Яндыргъанда сахраны,

Уфукътаки ойнакъ сагъын,

Анъдыргъанда дерьяны,

Янъгъызлыкътан джаны янгъан

Сакъсавул, пек ынджынып,

Танърисине опьке эте,

Такъдирине аджынып:

15 слайд. ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

« Догъдым, осьтим шу къумлукъта,

  Бир.акъар сув корьмедим,

    Отти омрюм янъгъызлыкъта,

      Яшав недир бильмедим.

        Ич бир къушчыкъ, далларыма

           Къонып, дердин тёкмеди,

               Ич бир инсан, колеткемде

                 Отурып, джал этмеди»

                      Деп, окюне, тасалана

                         Сакъсавул озь-озюне...

                             Шу арада куньбатыда

                                  Барханларнынъ устюнде

                                     Пейда ола паттадакътан

                                           Бир кочьмеджи керваны. 

                                              Сес-шамата толып къала

 

                                                  Къумтепенинъ эр ягъы.

16 слайд. ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

Байгъуш терек: «Мурадыма

Ириштим», — деп, севине,

«Махлюкъларнынъ энъ анълысы

Буюрды, — деп, — эвиме»,

«Энъ анълылар» алмай-бермей,

Алып балта, курекни,

Тутуналар абрамагъа гъарип терекни.

Бизнинъ сакъсавулны, тамырындан

Талынаджек балталап,

Джемий чыкъкъан агъачыны

Тюелерге аркъалап, 

Джурьдек керван агъыр-сабыр

Бухарагъа ёл тута, 

(Бу вахшийлик йыланларны 

Инлеринден къачырта).

17 слайд. ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

Бухарада одун кесат, 

Бухара зар къорайгъа...

Керван башы сакъсавулны 

Сата бай бир наввайгъа. 

Наввай да о агъачларнынъ 

Барын якъа тандыргъа, 

Тек бир тегиз пытачыкъны 

Откъа атмай, къалдыра. 

Алып кире пытачыкъны 

Озюнинъ гуль багъына, 

Багълап къоя, къазыкъ этип,

Вир гультерек талына. 

Айлар оте, йыллар оте, 

Кузь артындан къыш келе. 

Омюр тюшдай кечип кете, 

Баарь келе, яз келе. 

18 слайд. ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

Сельбилернинъ талдасында, 

Дженнетдайын бир ерде,

Демев болып, тура пытакъ 

Гъонджелерге, гуллерге.  

Артыкъ оны ызлы боран 

Къум ичинде чайкъатмай, 

Такъырларнынъ сыджакъ ели, 

Нефесини къаплатмай. 

Гедже-куньдюз янчыгъында 

Арыкъ акъа, шырылдап, 

Этрафында къарылгъачлар 

Учушалар, чырылдап. 

Къокъу сача янындаки 

Гуль, мелевше, сумбуллер, 

Хош эзгинен шенълендире 

Эшлерини бульбуллер... 

19 слайд. ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

Эр ер кейфте, иш ве назда,

 Эр шей ширин юкъуда. 

 Эр осюмлик зевкъта, азда, 

 Тек сакъсавул къайгъыда. 

 Сакъсавулнынъ дерди буюк,

 Озю кичик олса да, 

 Хырпалангъан гонълю куюк, 

 Тыштан кулип турса да, 

 Эркетайлар ортасында 

 Озюн сезе огийдай, 

 

 

Арабанынъ копчегинде 

Он учюнджи кегийдай. 

Бильмей байгъуш — залым фелек 

Даа нелер азырлай... 

Озю исе хаялында 

Эр дакъикъа арызлай 

Алты ай яз къакърап яткъан

20 слайд.ОЗЬБЕКИСТАН БАЛЛАДАСЫ

Кийик, санърав сахрасын.

Алты ай къыш бузлап яткъан

Сувукъ, титис ювасын.

Къум устюнде эркеленген йыланларны сагъына,

Шайтан-тойдан океленген

Боранларны сагъына.

Истей тувгъан сахрасыны

Бир кере даа корьмеге,

Янса биле, шу сахрада,

Янып, кульге дёнмеге.

Дар дюньяда бир арзусы —

Шу къаргъышлы ювасы,

Шу къаргъышлы къум дерьясы...

 

Ах сен, дама дюньясы!..

21 слайд. Суаллер ве вазифелер:

Сахраны тасвир эткен сатырларны тапып окъунъыз. Козюнъиз огюнде насыл левха джанлана? 

             Акъчиль, сары кок юзю,

             Къум бораны,тоз бораны

             Геджеси ве куньдюзи.

             Тамырлары арасында

             Тек йыланлар сызгъырша,

             Къум устюнде бир-биринен

             Къаракъуртлар къырылша.

22 слайд. Сахранынъ тасвири

23 слайд. Суаллер ве вазифелер:

Сакъсавулнынъ опькеси акълымы?

 

Апансыздан сахрада кимлер пейда ола? Сакъсавулгъа бу вакъиа насыл тесир эте?

              …куньбатыда

Барханларнынъ устюнде

Пейда ола паттадакътан

Бир кочьмеджи керваны.

Байгъуш терек: «Мурадыма

Ириштим», — деп, севине,

«Махлюкъларнынъ энъ анълысы

Буюрды, — деп, — эвиме»,

24 слайд. Суаллер ве вазифелер:

 

Керванджылар насыл вахшийлик япалар? 

«Энъ анълылар» алмай-бермей,

Алып балта, курекни,

Тутуналар абрамагъа гъарип терекни.

Бизнинъ сакъсавулны, тамырындан

Талынаджек балталап,

Джемий чыкъкъан агъачыны

Тюелерге аркъалап, 

Бухарагъа ёл тута… 

Керван башы сакъсавулны

 Сата бай бир наввайгъа. 

Наввай да о агъачларнынъ

 Барын якъа тандыргъа, 

Тек бир тегиз пытачыкъны 

 

Откъа атмай, къалдыра.

25 слайд.  Суаллер ве вазифелер:

Сакъсавул пытачыгъы, демев олып, насыл ерге тюше? Шу багъчаны тасвир этинъиз.

Демев болып, тура пытакъ 

Гъонджелерге, гуллерге. . 

Гедже-куньдюз янчыгъында 

Арыкъ акъа, шырылдап, 

Этрафында къарылгъачлар 

Учушалар, чырылдап. 

Къокъу сача янындаки 

Гуль, мелевше, сумбуллер, 

Хош эзгинен шенълендире 

 

Эшлерини бульбуллер...  

26 слайд.   Суаллер ве вазифелер:

Не ичюн зевкълы багъчада сакъсавул озюни бахытсыз сезе? 

            Сакъсавулнынъ дерди буюк,

            Озю кичик олса да, 

            Хырпалангъан гонълю куюк,

            Тыштан кулип турса да, 

           Эркетайлар ортасында 

 

           Озюн сезе огийдай, 

27 слайд.  Суаллер ве вазифелер:

Сакъсавулнынъ хаялына нелер келе? О, нени арызлай?

Истей тувгъан сахрасыны

Бир кере даа   корьмеге,

Янса биле, шу сахрада,

Янып, кульге дёнмеге.

Дар дюньяда бир арзусы —

Шу къаргъышлы ювасы,

Шу къаргъышлы къум дерьясы...

 

Ах сен, дама дюньясы!..

28 слайд. Суаллер ве вазифелер:

Сакъсавулнынъ такъдирини кимнинъ такъдиринен къыяс этмек мумкюн? 

29 слайд.  «Э. ВЕНН ДИАГРАММАСЫ» (КЪЫЯСЛАВ УСУЛЫ)

Сакъсавул                    А                      Къырымтатар  халкъы

      Ят ильде –               С                       Сюргюнликте-  

      Бухарада                 Р                       Озьбекистанда  

                                     Е

                                     Т   

                 

 30 слайд.     Сюргюнлик

 Рустем Эминов ресимлери  

 31 слайд.  Сюргюнлик

 Рустем Эминов ресимлери  

 32 слайд.  Тасвирий васталар:

- къыяс

- пейзаж

- меджаз

- эпитет

- кинае

 33 слайд.    Нетидже 

«Озьбекистан балладасы» эсеринде меджаз (метафора) усулы вастасынен къырымтатар халкъынынъ сюргюнлик фаджиасы косьтериле. Эсерде тасвирленген сакъсавул терегининъ башына тюшкен белялар къырымтатар халкъынынъ сюргюндеки аджыныкълы, агъыр алыны анъдыра.

      Сакъсавул пытагъы дженнетдайын кошеде озюни бахытлы сезмей. О, ватан асретлигини чеке, озюнинъ сахрасыны, «сувукъ, титис» ювасыны арз эте. Шаир кинае усулынен, сакъсавул пытагъынынъ образы вастасынен къырымтатар халкъынынъ такъдири, арзуларыны акс этти.

 

    «Озьбекистан балладасы » язылгъан девирде сюргюнлик фаджиасы акъкъында язув ясакъ эди. Шаир, кинае усулыны къулланып, халкънынъ эм озюнинъ дуйгъулары ве арзусыны ифаде этти.

 34 слайд.  Эвге вазифе

Балладаны ифадели окъумакъ.

Мундериджесини озь сёзлеринъизнен икяе этинъиз.

Сахранынъ ресимини япынъыз.

 

Янъы сёзлерни бильмек.

 35 слайд.       Дерсимиз битти!

Сагълыкънен барынъыз.                                

                                                          

 



 

 

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 676 886 материалов в базе

Скачать материал

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 27.12.2014 709
    • PPTX 21.1 мбайт
    • 11 скачиваний
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Селяметова Диляра Умаровна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Селяметова Диляра Умаровна
    Селяметова Диляра Умаровна
    • На сайте: 9 лет и 4 месяца
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 9123
    • Всего материалов: 9

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Методист-разработчик онлайн-курсов

Методист-разработчик онлайн-курсов

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 198 человек из 51 региона

Курс повышения квалификации

Особенности подготовки к сдаче ОГЭ по английскому языку в условиях реализации ФГОС ООО

36 ч. — 180 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 291 человек из 60 регионов
  • Этот курс уже прошли 1 851 человек

Курс профессиональной переподготовки

Французский язык: теория и методика преподавания в профессиональном образовании

Преподаватель французского языка

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3650 руб.
Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Основы теории обучения немецкому языку

36/72 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 52 человека

Мини-курс

Брендинг и архитектура бренда: создание уникальности и цельности в маркетинге

2 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Управление стрессом и психологическими состояниями

2 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 79 человек из 34 регионов
  • Этот курс уже прошли 65 человек

Мини-курс

Основы сетевого гостиничного бизнеса

4 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе