Урок по химии на тему "Синтетикалық жуғыш ұнтақтар"

Батыс Қазақстан облысы Орал қаласы

№41 жаратылыстану – математика бағытындағы мектеп – лицей

Мукатаева Лиза Сансызбаевна

I санатты химия және биология пәнінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Сабын және синтетикалық жуғыш заттар
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға сабын, СЖЗ туралы білімді қалыптастыру
Оқу нәтижелері: сабын, СЖЗ құрылысы, қасиеттері, химиялық қасиеттері, алыну әдістері туралы білімдері қалыптасады
Сабақ түрі: Жаңа сабақ
Сабақ әдісі: аралас, СТО.
Көрнекілігі: Слайд, бейне тәжірибе, суреттер

Мұғалімнің іс - әрекеті
оқушылармен сәлемдесу, түгендеу.
• 1. Күрделі эфирлердің физикалық қасиеттерін атаңыз. (тән иісі бар, суда ісжүзінде ерімейтін сұйықтықтар)
• 2. Сұйық майлар табиғатта қайда кездеседі? (өсімдіктерде)
• 3. Қатты майлар қайда кездеседі? (жануарларда)
• 4. Күрделі эфир түзілу реакциясы қалай аталады? (этерификация)
• 5. Этерификация реакциясында тепе – теңдік күрделі эфир түзілу бағытына қарай ығыстыру үшін не істеуқажет? (қышқыл қосу керек)
• 6. Күрделі эфирлер қайда қолданылады? (еріткіш, ароматизатор, парфюмерия)
• 7. Неге сабын алу реакциясы «сабын қайнату» деп аталады және майды неден қайнатады? (май мен сілтіқатысындажүретін ұзақ процесс)
• 8. Синтетикалық жуғыш заттар мен сабынның айырмашылығы.(кермек суда ерігіштіг іәртүрлі)
9. Сабын алу реакциясы (май + NaOH → глицерин + сабын)
10. Күрдел іэфирлер дегеніміз?

Негізгі бөлім
Мұғалім тақырып бойынша мағлұмат береді
Сабын — жоғары карбон қышқылдарының тұздары RCOOMe. Сабынның құрамына пальмитин С₁₅Н₃₁СООН және стеарин С₁₇Н₃₅СООН қышқылдарының тұздары (негізінен, натрий мен калий тұздары) кіреді және оның суда ерігіштігі құрамындағы металл катионына байланысты болады.
1. Сабыналу. май + NaOH → глицерин + сабын
Сабын жасағанда жоғары май қышқылы тұзынан (RCOOMe) басқа оған — хош иісті заттар, бояулар, антисептиктержәне т. б. заттар қосады.
2. Соңғы кезде майды үнемдеу мақсатында сабын алу үшін мұнай өнімдері құрамындағы көмірсутектерден карбон қышқылын алады: 2С₃₆Н₇₄ + 5O₂ → 4С₁₇Н₃₅СООН + 2Н₂O

Бекіту бөлімі Венн диаграммасы: Синтетикалық жуғыш заттар мен сабын.
Қосымша материал: Сабынды үйде жасап үйренейік
Сонғы кездері танымал болып келе жатқан сабынды қолдан жасау – көп ғасырлардан бері белгілі кәсіп. Бұрынғы кезде сабынды қолдан қажеттілік үшін ғана жасаған болса, қазір бұл адамдарға қуаныш әкелетін өнерге айналған.
Қолдан жасалған сабынның артықшылықтары:
• бұл экологиялық таза өнім. Оның негізі – табиғи балаларға арналған сабын, глицерин, эфир майы, шөптер.
• тазартудан бөлек ол косметикалық тұрғыдан да әсер етеді. Ал бұл әр адам үшін өте маңызды.
• қолдан жасалған сабынның сыртқы пішіні де тартымды. Оның әр шығарылымы өздігінен қызықты әрі ерекше.
• сабынды қолдан жасау барысында әркімнің қалауы мен қажеттіліктері ескеріледі. Құрамы, түсі, көлемі, пішіні - барлығы да арнайы жасалына алады.
• қолдан жасалған сабын жас балаларға да, жасы үлкендерге де ерекше сыйлық бола алады.

Сабын жасау үшін не қажет?
- Үккіш.
- Ыдыс.
- Екікастрөл (үлкенжәнекішкентай).
- Дүкенде сатылатын арнайы сабынды негіз (орнына бояу мен қоспасыз балалар сабыны жарайды)
- Сабынды массаны езуге таза су немесе шөп қайнатпасы.
- Негізгі май (бадаммайы, өрік, шабдалы, кокос жәнезәйтүнмайытб.)
- Эфир майлары. Бұл міндетті компонент емес, оның ұнаған түрін өз қалауыңызға қарай таңдаңыз.
- Сабынға арналған қалыптар. Міндетті түрде арнайы қалып сатып алудың қажеті жоқ – кез келген пластмасса, шыны не саздан жасалған ыдыс та жарай береді.
- Сонымен қатар, сізге сабынға арналған әртүрлі табиғи қоспалар қажет болады. Бұл өзіңізге ұнаған өсімдік пен шөп болуы мүмкін.
Оларды жасайтын сабыныңыздың косметикалық сипатына қарай таңдайсыз.

Жасаужолы:
1. Сабынды майда үккіштен өткізіңіз. Көптеген сабын жасаушылар сабынды алдын ала күннің астына немесе ыстық батарея үстіне қойып алуды жөн көреді
2. Майлардан 1 қасықтан (егер май біреуболса, 2 - 3 қасық) алыңыз. Барлығын араластырыңыз. Ыдысты буға қойыңыз. Сабынды салыңыз.
3. Сабын сұйық қамырға ұқсай бастағанда, бірнеше тамшы эфир майларын құйыңыз. Эфир майының әртамшысынан кейін жақсылап араластырыңыз.
4. Сабынды формаларға құйып шығыңыз. Суыған кезде мұздатқышқа қойыңыз.
5. Кептіріңіз

Қолдан сабын дайындау бизнесінің идеясы өте қарапайым және де бастаушы кәсіпкерге сай.
Шығындарға сабынды дайындау үшін қажетті қоспаларды сатып алукіреді. 8 - 10 бөліксабынжасауғаорташаесеппен, 3000 - 5000 тенге кетеді
Өнімніңқұнынанықтаңыз. Мысалы, өнімқұрамындатабиғизаттардыңболуын, қолданжасалғанынескереотырып, бірсабынныңқұны 700 теңгенемесеодандажоғарыболуымүмкін. Өзіндікқұныбірнешеесеарзанболғандықтанқолданжасалғансабындыдайындаубизнесініңкірісі мол болатыныайқын.

Мұғалімніңаты-жөні		мектебі
Сыныбы	11	47сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Майлар, майлардың құрамы мен құрылысы, жіктелуі. Сабындар, синтетикалық жуғыш заттар.
Сілтеме	Білім стандарты, пәнбағдарламасы, «Химия» оқулығы Н. Нұрахметов,Ә.Е.Темірболатова,11сынып. Алматы «Мектеп» 2007
Жалпымақсаты	Май күрделі эфирге жататындықтан, бағалы тағамдық зат ретінде организмде атқаратың қызметіне тоқталып, оның құрамын оқып үйренеді.Майдың түзілу және гидролиз реакцияларының теңдеулерін орындай алады.Техникада майларды өндеу, оны іске асыру жағдайларын оқып –үйрену үшін гидролиз, гидрогендеу реакцияларының мәнін түсініп, реакция теңдеулерін орындай алады.
Күтілетіннәтиже	Майлардың құрамы, құрылысы бойынша өз пікірін, ойын жеткізе біледі. Сабақ барысында тапсырмаларды орындауға қызығушылығы артады. М айдың құрамын құрылысы,номенклатурасы мен қасиеттерін түсінеді.Техникада майды өндеу, оны іске асыру жағдайларын біледі.гидрогендеу реакция теңдеуін жаза алады.
Негізгіидеялар	Майлар- глицерин мен жоғарғы карбон қышқылдарының күрделі эфирі.
Құрал-жабдықтар:	Интерактивтітақта, интерактивтіктақтаарқылыPowerPoint, флипчарт, маркер, қарындаш, слайдтар Май, су, калий перманганат ерітіндісі,тұз қышқылы, күкірт қышқылы, натрий сілтісі, синтетикалық жуғыш заттар, сынауықтар , құтылар.
Сабақтыңтүрі	Жаңабілімдіигерусабағы
Әдіс-тәсілдер	Сергіту сәті,АКТ-ны пайдаланып, жас ерекшеліктеріне сай сұрақтар мен тапсырмалар«Инсерт» әдісі
Сабақбойыншамұғалімжазбалары	Мұғаліміс-әрекетіІ.Ұйымдастыру Сергітусәті. Оқушыларды топқа бөліп отырғызу. ІІ. Үй тапсырмасын тексеру 1)Жай және күрделі эфирлердің бір-бірінен өзгешеліктері қандай? 2) Күрделі эфирлер табиғатта қайда кездеседі? 3) Этерификация реакциясы деп қандай реакцияны айтады? Бұл реакцияда қандай катализатор қолданады? 4) Нәтижесінде төмендегі қосылыстар түзілетін әтерификация реакциясының теңдеулерін жазындар: а) бутилацетат; ә) изоамилвалериат. 5) Терефталь қышқылы мен этиленгликольдің арасындағы күрделі эфир түзілу реакциясын жазындар. Бұл реакцияны қандай реакция деп атайды? 6) Күрделі эфирге су қосып қыздырғанда қандай реакция жүреді? Бұл реакцияның жылдамдығын арттыру үшін қандай әрекет жасау керек? І кезең Кіріспе Сұрақ :Оқушылар майлар туралы не білесіндер? Майлар қайда кездеседі? ІІІ кезең Негізгі кезең .Жаңа сабақ. Оқулықпен жұмыс жасату арқылы оқушылардың өздеріне жүргізетін жұмыс жоспары.1) Майлардың табиғатта кездесуі мен маңызы 2) Майлардың құрамы мен құрылысы; 3) Алу жолдары; 4) Физикалық қасиеттері; 5) Химиялық қасиеттері; а)Майлардың гидролизі; ә) Майларды гидрлеу (гидрогендеу); б) Майлардың тотығуы; 5) Сабын және синтетикалық заттар. ІҮҚорытынды. Берілген қышқылдармен майдың формуласын жазыңдар: Стеарин, олеин, пальметин. Үйге тапсырма: §44№8,9 есептер Бағалау «Екі жұлдыз, бір тілек» Бағдаршам арқылы бағалау Рефлексия		Оқушы іс-әрекеті Топқа бөлінеді 1 «Қышқылдар» тобы 2 «Тұздар» тобы 3 «Негізлер» тобы Оқушылар сұрақтарға жауап беру арқылы өткен сабақ бойынша өз білімін көрсете алады. Ұпай жинау арқылы оқушылар бағаланады. Оқушылар майлар туралы не білетінің айтады?

Скачать материал

Скачать материал "Урок по химии на тему "Синтетикалық жуғыш ұнтақтар""

Как учитель может зарабатывать на Инфоуроке?

Краткое описание документа:

Сабын — жоғары май қышқылдарының тұздары. Жалпы химиялық формуласы: RCOONa. Тарихта сабын туралы мәліметтер ерте кезден белгілі. Мысалы, римдіктердің сабын қайнатқаны туралы дәрігер Галеннің шығармаларында жазылған; Әбу Әли ибн Сина өз қолжазбаларында шығыс елдерінде сабын қолданылғаны және Византияда сабын жасалғандығы туралы мәлімет берген. Ал скифтердің жуғыш заттар қолданғандығы туралы Геродот жазған. 9 — 10 ғасырларда Орта Азияның Асбара (Исфара), Бахи, Термез қалаларында сабын сатылып, моншалар салынған. Сабынды көп мөлшерде өндіру 19 ғасырда сода алу әдісі ашылған соң өркендей бастады. Сабын — кристалл қатты заттар, 220 — 270 C-та балқиды; ыстық суда, органикалық еріткіштерде жақсы ериді. Судағы ерітінділерінің беттік актив заттар ретінде жуғыш қасиеті бар, себебі сабын әлсіз қышқыл және күшті негіздің тұзы болғандықтан гидролизгеұшырайды. Мысалы, RCOONa+HOH R—COOH+ +NaOH. Мұндағы R радикал, егер ол кіші мән H, CH3, C2H5, C3H7-ге тең болса сабын жақсы еріп, жуғыштығы жоғары болады. Қарапайым сабын — карбон қышқылдарының тұздары. Оларды глицерин мен әр түрлі май қышқылдарының эфирлері болып саналатын табиғи майлардан (өсімдік, жануар, балық майлары) алады. Қазақтар жануар майын алабұта, балаты қурайы, сексеуіл шырпысы немесе басқа өсімдік күлімен (сақар) араластырып, қайнату арқылы қолдан сабын жасаған. Өнеркәсіптік жолмен сабын алу үшін көптеген шикізаттар (өсімдік майы, жануар майы, KOH, сода, NaOH, сақар, конифоль, нафтен, т.б.) қолданылады. Майдыңгидролизінен алынған ерітінді қатайғанда, глицерині бар сабын түзіледі. Оған ас тұзын қосқанда қатты сабын алынады. Құрамында май қышқылдарының тұзы мен органикалық және бейорганикалық қосымша заттар болатын кір сабын, 72%-ды қатты сабын, хош иісті заттардан тұратын иіс сабын, медицинада қолданылатын арнайы сабын тәрізді түрлері бар. Тоқыма, былғары, металлургия өнеркәсібінде, сондай-ақ, зиянды жәндіктерге қарсы күресте препараттар дайындауда техникалық сабын қолданылады.

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 663 551 материал в базе

Найти материалы

Скачать материал

Другие материалы

docx

Урок химии "Реакции ионного обмена"

30.12.2020
285
3

pptx

Презентация по химии на тему "Готовимся к ЕГЭ- кислые соли"

Учебник: «Химия. Профильный уровень (в 2 частях)», Кузнецова Н.Е., Литвинова Т.Н., Лёвкин А.Н.
Тема: § 54. Основные классы неорганических соединений и взаимосвязи между ними

30.12.2020
4046
204

«Химия. Профильный уровень (в 2 частях)», Кузнецова Н.Е., Литвинова Т.Н., Лёвкин А.Н.

docx

Рабочая программа по химии 7-9 классы. ФГОС по учебнику О.С Габриеляна.

27.12.2020
391
11

docx

Азот, фосфор жəне олардың қосылыстары

23.12.2020
549
0

docx

Бақылау жұмысы 11 сынып №2

05.12.2020
1148
8

pptx

Презентация на тему "Азот и его соединения" (8 класс на узбекском языке)

17.11.2020
1506
2

docx

Циклоалкандар. 11 сынып

15.11.2020
1481
29

docx

Алкандар.

28.10.2020
1497
3

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

Скачать материал
- 16.01.2020 569
- DOCX 27.9 кбайт
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Новикова Ирина Николаевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Автор материала

Новикова Ирина Николаевна
- На сайте: 3 года и 4 месяца
- Подписчики: 0
- Всего просмотров: 86762
- Всего материалов: 215