Тұздар гидролизі. Биосферадағы тұздар гидролизінің маңызы. рН туралы түсінік (сутектік көрсеткіште)( 9 – сынып)

Сабақтың тақырыбы:

Тұздар гидролизі. Биосферадағы тұздар гидролизінің маңызы.                       рН туралы түсінік (сутектік көрсеткіште).

Сілтеме:

Оқулық 9 сынып «Химия» Алматы «Мектеп» 2013.

Жалпы мақсаты:

Тұздар гидролизі туралы түсінікпен танысу.Тұздар гидролизінің теңдеулерін құруды үйрену,әртүрлі тұз ерітінділерінің ортасын  болжап айта білу.

Міндеттері :

1.Заттардың суда еруі тек физикалық процесс қана емес, еріген заттың сумен әрекеттесуімен қатар жүретін химиялық процесс екендігі туралы ұғымдарын тереңдету;

2.Тұздар гидролизінің теңдеулерін құру дағдысын қалыптастыру;

3.Әртүрлі тұз ерітінділерінің ортасын болжап айта білуге үйрену.

Табыс критерилері

1.Тұздар гидролизі туралы түсініктері қалыптасады.                             2. Гидролиз теңдеулерін құра біледі.                                                              3. Әр түрлі тұз еерітінділерін ортасын болжап айта алады. болжап айтады.                                                                        4.Биосферадағы тұздар гидролизінің маңызын түсінеді.                               5. Ерітінділердің рН сутектік көрсеткішін сипаттай алады.

Түйінді идеялар:

Бейтарап ерітінді. Сілтілік ерітінді. Қышқылдық ерітінді. Әлсіз негіз бен күшті қышқылдың тұзы. Күшті негіз бен әлсіз қышқылдың тұзы. Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздар. Сутектік көрсеткіш. Тұздар гидролизінің биосферадағы маңызы.

Жаттығулар мен тапсырмалар:

1.Топқа бөлу.                                                                                                     Топта жұмыс істеу ережесін  ескерту.                                                          2. «Ой шақыру »                                                                              А)Өткен сабақтардағы білімдерін еске түсіру үшін                         «Қалтадағы  сұрақтар » ойыны ойналады                                                   Ә) Қандай әлсіз және күшті қышқылдар мен  негіздерді білесіңдер. Жауапты кесте түрінде ұсыныңдар.Оқушылар кесте құрады.                                                                                           3.Мағынаны тану –тақырыппен танысу .                                           а) «ББҮ» кестесін толтыру .5мин                                                                               ә) Оқушылардың зейінін шоғырландыру үшін «Сематикалық картамен» жекелеме жұмыс жасау арқылы тұздаржайында білімдерін  нақтылау..                                                                б)Көрсетілім көрсетіледі«Тұздар ерітіндісінде индикатор түсінің өзгеруі».Соған қарап оқушылар жұмысты қорытындылап, талдау жасайды.                                                                        в) Оқушылардың зейінін шоғырландыру үшін «Сематикалық картамен» жекелеме жұмыс жасау арқылы тұздар жайында білімдерін  нақтылау.                                                                                     г) «Мойдодыр» мультфильміннен үзінді көре отырып, проблемалық сұрақ қою.                                                                                                                                                                                                     д) Бағытталған оқыту.Тақырыпты алдын-ала  бөліктерге бөлу. Оқушылар әр бөлікті оқығаннан кейін сұрақтар қою.                                 Әр топ   «Тұздар гидролизі» туралы түсінік береді.

 Проблемалық сұрақты шешу..

Сергіту сәті .

е)Топтық жұмыс. Деңгейлік тапсырмалар және №2 зертханалық жұмыс тапсырмалары.

4. Рефлексия.  Ой толғау.«ББҮ» кестесін толтыру

5..Жекелеме және  топтық жұмысты   бағалау.. (критериалды, яғни жалпы сабақ барысы бойынша және орындаған зертханалық жүмыстары бойынша бағалау)

Бірлескен жұмысқа негізделген тәсіл:

Сергіту сәтін орындау.

Топта жұмыс жүргізу  жөніндегі ережемен топ болып жұмыс істеу.

Бейнекөр-сетілімдерді  пайдалана отырып  ашық сұрақтар қойылып, зертеушілік әңгіме,диалог  ұйымдастыру. СТО,АҚТ-ны қолдану

Топтық жұмыс.

Тұздар гидролизіне жаттығулар орындау.

Топ басшылар бағалау критерийлері

арқылы бағалау

парағына  топ мүшелерін  бағалау.

Дереккөздер:

2.Зертханалық жұмыстар                                                                   3.Оқулық 9 сынып «Химия» Алматы «Мектеп» 2013.                  4..Жұмыс дәптері.                                                                                  5.Есептер мен жаттығулар жинағы.

Оқуға арналған тапсырма:

Оқулықта:§12. 5,7-жаттығу.

Уақыты

Жұмыстың  түрі

Мұғалімнің  іс -әрекеті

Оқушының  іс -әрекеті

1 минут

1 минут

12минут

10 мин

2 мин

15 мин

1 мин

1 мин

1 мин

2 мин

Ұйымдастыру бөлімі

Оқушылармен амандасу,түгендеу

Жинақталу

Топқа бөлу:

Химиялық элементтердің таңбалары бойынша.        Топта жұмыс істеу ережесін шығару.

Химиялық элементтердің таңбалары бойынша. Топ басшыларын тағайындау

басшысын тағайындау.

Топ ережесін ескетүсіру.

2. «Ой шақыру »

а)Өткен сабақтардағы білімдерін еске түсіру үшін

«Қалтадағы  сұрақтар » ойыны ойналад

ә) Қандай әлсіз және күшті қышқылдар мен  негіздерді білесіңдер. Жауапты кесте түрінде ұсыныңдар. Оқушылар кесте құрады.

1- қалта                                                           Қандай заттар электролиттер және бейэлектролиттер деп аталады?                          2-қалта                                               Электролиттік диссоциация теориясы бойынша қышқылдарға анықтама бер.             3-қалта                                              Электролиттік диссоциация теориясы бойынша негіздерге  анықтама беру               4-қалта                                            Электролиттік диссоциация теориясы бойынша тұздарға анықтама беру                     5-қалта.Диссоцияциялану дәрежесі қалай өрнектеледі?                                           6.-қалта .Күшті және әлсіз электролиттерге қандай заттар жатады?

23минут

3.Мағынаны тану  тақыр-ыппен танысу а) «ББҮ» кестесін толтыру .

ә)Көрсетілім көрсетіледі «Тұздар ерітіндісінде индикатор түсінің өзгеруі».

б)Оқушылардың зейінін шоғырландыру үшін «Сематикалық картамен» жекелеме жұмыс жасау арқылы тұздар жайында білімдерін  нақтылау

г) «Мойдодыр» мультфильміннен үзінді көрсету.

«ББҮ» кестесінде «білемін» ,«білгім келеді » бөлімдерін толтыру ұсынылады

Проблемалық сұрақ: Неліктен тұздың судағы ерітіндісі әртүрлі реакция (орта) көрсетеді?                  Мұндай проблемалық сұрақтың мәнісін түсіндіру үшін тұздардың ерекше қасиеті гидролиз реакциясы туралы түсінік беріледі.                            Гидролиз дегеніміз – ерітіндідегі тұз иондар мен су иондары арасындағы алмасу реакциясы.

Алмасу реакциясы кезінде түзілген тұздың қасиеті туралы айту үшін, оның құрамына қандай негіздер мен қышқылдар кіретінін білуі керек. Сондықтан «Семантикалық картамен»жұмыс жасатамын.

г) «Мойдодыр» мультфильміннен үзінді көрсете отырып, проблемалық  сұрақ қою арқылы ой қозғау

«ББҮ» кестесінде «білемін , «білгім келеді » бөлімдерін толтырады

Проблемалық сұраққа жауап іздей отырып , тұздардың ерекше қасиеті гидролиз туралы түсінеді

Алмасу реакциясы кезінде түзілген тұздың қасиеті туралы айту үшін, оның құрамына қандай негіздер мен қышқылдар кіретінін біледі.

« Мойдодыр                мульт фильміннен үзінді көреді,ой туады.

Оқушылар жұмысты қорытындылап, талдау жасайды.

д) Бағыттал-ған оқыту. Тақырыпты алдын-ала  бөліктерге бөлу. Оқушылар әр бөлікті оқығаннан кейін сұрақтар қою. Әр топ   «Тұздар гидролизі» туралы түсінік береді.

«Мойдодыр» мультфильміннен үзіндідегі проблемалық сұрақты шешу.

е)Топтық жұмыс. Деңгейлік тапсырмалар

Тақырыпты алдын-ала  бөліктерге бөлемін Оқушылар әр бөлікті оқығаннан кейін сұрақтар қойылады.                                               1-бөлім                                            1.Бейтарап ерітінді қандай ерітінді.            2. Сілтілік ерітіндіде қандай иондар артық болады?                                               3. Сутек иондары артық болса, қандай ерітінді болады?                                               2-бөлім                                                           1. Әлсіз негізбен күшті қышқылдан түзілген тұздар гидролизі кезінде ерітіндіде қандай иондар жиналады және орта қандай болады?                             2. Тұздар гидролизі деген не?                         3-бөлім                                                     Күшті негізбен әлсіз қышқылдан түзілген тұздар гидролизінде қандай иондар артық жиналады және орта қандай болады?                                                 4-бөлім                                                       Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздардың гидролиздену процесі қалай жүреді?                                      5-бөлім                                                            1. Сутектің көрсеткіш деген не? Қалай өрнектеледі?                                                    2. Бейтарап, сілтілік, қышқылдық ортада рН  қалай сипатталады?                    6-бөлім                                                             3. Тұздар гидролизінің биосферадағы маңызы қандай?

Тұздар гидролизі тақырыбын талдай отырып «Мойдодыр» мультфильміннен үзіндідегі проблемалық сұрақтыталдау.

Сергіту сәтін жасау. Оқушылардың психологиялық ахуалын, олардың мазасыздануының сипаты мен табиғатын ойлай отырып, көңіл –күйлері көтеру.

А-деңгейлік тапсырма.

Төменде келтірілген топтардың қайсысында барлық тұздар түгелімен гидролизге ұшырайды?

1) Na₂SO₄, KCI, Fe(NO₃)₂;

2) AI₂(SO₄)₃, NaCI, Zn(NO₃)₂;

3) K₂S, Mg(NO₃)₂, CaCI_2;

4) Na₂CO₃, AICI₃, K₃PO₄;

«Мойдодыр» мультфильміннен үзіндідегі проблемалық сұрақты шешін табады

Оқушылар серігіп ,көңіл –күйлері көтеріңкі болады.

3минут

5 минут

Сергіту сәт және және №2 зертханалық жұмыс тапсырмалары.

4. Рефлексия.  Ой толғау. «ББҮ» кестесін толтыру 5.Жекелеме және  топтық жұмысты   бағалау.

Үйге тапсырма беру

В-деңгейлік тапсырма.                         Мына тұздардың:                                         А) натрий сульфиді (Na₂S);                         Ә) калий силикаты (К₂SіО₃);                        Б) темір (ІІ) хлориді (ҒеСІ₂)       Гидролиздену реакцияларының бірінші сатысын жазып, ерітіндінің ортасын анықтаңдар.

С-деңгейлік тапсырма.                             №2-зертханалық жұмыс «Тұздар гидролизі»

«ББҮ» кестесінде «үйрендім» бөлігін  толтыру ұсынылады

Оқулықта:§12  . 5,7-жаттығу.

Критериалды, яғни жалпы сабақ барысы бойынша және орындаған зертханалық жүмыстары бойынша бағалау

Оқулықта:§12  . 5,7-жаттығу.

«ББҮ» кестесінде «үйрендім» бөлігін  толтырады.

Критериалды яғни жалпы сабақ барысы бойынша және орындаған зертханалық жүмыстары бойынша бағалау