- 18.12.2020
- 568
- 1
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Домбыра – ерте заманнан бері халқымызбен бірге жасасып келе жатқан, оның рухани жан серігіне айналған музыкалық аспап. Қазақ аспапты музыка өнерінің бір саласы – домбыра өнерінің кең таралып дамуының бүгінгі күнгі өрісі көңіл қуантарлықтай жемісті, осы саладағы қол жеткен табыстарымыз да бір төбе Домбырада ойнау мүмкіншілігін жетілдіру, яғни техниканы дамыту үшін жаттығу гамма, арпеджионың пайдасы өте жоғары. Домбыраның екі ішегін белгілі бір биіктіктегі дыбыстарға келтіріп, өзара үндестіруді домбыраның бұрауы немесе құлақ күйі дейді, атап айтсақ “оң” және “теріс” бұрауға келтіру. Егер музыкалық аспап дыбыстарының нақтылы естілуі мен оның нотада жазылуы арасында айырмашылық болса, онда ол аспап өзгермелі дыбысты аспап деп аталады. домбыра осындай аспаптар қатарына жатады. Домбырадағы музыкалық дыбыстар нақтылы естілуімен бір октава жоғары жазылады. “Оң” бұрауда астыңғы ішек кіші октаваның соль дыбысына, үстіңгі ішек ре дыбысына келтірсе, “теріс” бұрауда үстіңгі ішек кіші октаваның до дыбысына түсіріледі. Оң бұрау (ре-соль) кварта интервалын құрайтындықтан – кварта бұрауы, теріс бұрау (до-соль) квинта и интервалын құрайтындықтан квинта бұрауы деп аталады. Оқушы 1-ші сыныпқа келгеннен бастап, мұғалім оның аспапты дұрыс әрі ыңғайлы отыруын, тез шаршап қалмауын қадағалап отыру керек. Домбыра құрылысынан бастап, нота сауаты, қағыстарды үйрете отырып оқушыға шамасына қарай жаттығулар берген жөн. Ескеретін бір жай домбыраның диапазоны екі жарым октава, яғни 19 негізгі және 5 қосымша перне болуына байланысты екі октавалық гаммаларды орындауға домбырада мүмкіншілік жетпейді. Домбыра мойыны, бас буын, негізгі буын, ортаңғы буын, кіші және үлкен саға деп аталатын бөлімдерден тұрады. Күнделікті сабақ барысында оқушыдан шығарманың өлшемін, кілттік белгісін шығармада кездесетін қағыстарды сұрап өзіне ойнатып отыру керек. 2-ші сынып оқушысына Гамма арпеджиолардың 2 октавалық мажорлық және минорлық түрлерін беруге болады. оқушыдан мажор, минор, гаммаларының айырмашылығын сұрап, минор гаммасының түрлерін, қа басқышта қандай өзгерістер болатынын айта отырып ойнату. Кілттік белгілеріне қарап оның қай тональность екенін айыра білуге үйрету керек. Гамма арпеджиолармен жұмыс жасағандағы басты мәселе бұл дыбыстың тазалығы мен сапасы. 3-ші сынып оқушысына Бұрыңғыдай емес төселіп, қандай қиын жаттығулар берсе де жақсы ойнайды. Осы сыныпта тремоло қағысын қосамыз. Тремоланың жиі шығуы оң қолдың білек буынының қысқа да жиі қозғалысына байланысты. Тремоло қағыс жиі болған жағдайда өте жақсы естіледі, ал жай қағыспен ойналса, он алтылық нота сияқты естіледі. Тремоло қағысына мысал ретінде қазақтың халық әні “Ақбақай” шығармасын ойнатып көрсетеміз. Гамма арпеджиоларды игеру, оқушыға сол қолдың шапшандығының қалыптасуына оның саусақтарын жылдам ала білуіне үлкен әсер етеді. Әсіресе бір ішектен екінші ішекке ауысқанда дыбыстарды айқын әрі нық басып, бір нотадан екінші нотаға ауысқан кезде сол қол саусақтарын жылдам алатын болса, оқушы тез ойнау дәрежесіне жетеді. Ойнау техникасына сол қолдың иық буынының әсері бар. Гамма ойнағанда бір позициядан екінші позицияға көшерде саусақтардың қозғалысы сол қолдың иық буынының көмегінсіз тек саусақпен келесі позицияға көшетін болса, саусақтардың қозғалысына кедергі туып, гамманы жылдам ойнау мүмкіншілігінен айырады.
6 664 296 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Алексеев Алексей Викторович. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
72 ч.
Курс повышения квалификации
72/144/180 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Мини-курс
3 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.