Сабақтың тақырыб:
Құстар
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
құс шаруашылығы, құстардың адам
өміріндегі маңызы туралы жалпы түсінік қалыптастыру
Дамытушылық:
оқулықпен дербес жұмыс істеу, қорытынды жасау білуге үйрету
Тәрбиелік:
табиғатқа қамқорлықпен қарау, құстарды қорғауға тәрбиелеу
Армысыздар құрметті ұстаздар, қымбатты оқушылар! Біздің биологиялық
кешімізге қош келдіңіздер! «Білімді биологтер» сайысына екі топ: «Жас ұландар»
және «Жас қырандар» өздерінің білімдері мен біліктерін ортаға салып, тапқырлығы
мен бойындағы бар қасиеттерін көрсетпекші. Топ мүшелері 8 - 9 сынып
оқушыларынан құралған. Сайыскерлеріміздің біліміне, шеберлігіне әділ бағасын
беретін әділ-қазылар алқасымен таныстырып өтетін болсам:
1.
2.
3.
Енді сайысымыздың
негізгі бөлімдерімен таныстырар болсам:
1. Таңыстыру
2. Ойлы болсаң, озып
көр
3. Жүйрік болсаң,
шауып көр
4. Зейрек болсаң,
шешуін көр
5. Бұл қандай құс?
6. Мықты болсаң,
тауып көр
7. топ басшыларына
сұрақтар
8. Мақал-мәтел сайысы
9. Құстарға
байланысты өлең айту
Жүргізуші. Білген сайын келеді біле бергім,
Біле беру емес пе тілегі елдің.
Бүгін осы сайыста жеңіске жет,
Білімді, әрі білікті жас жеткіншек, - деп сайысқа қатысушы топтарға сәттілік тілей отырып,
сайысымыздың алғашқы кезенің бастасақ.
І кезең топтардың өзін-өзі таныстыру.
Жас ұландар.
Ұландармыз белді мықтап байлаған,
Жарысқа келдік, алған беттен таймаған.
Тәуелсіз ел, біз ұрпағы, бұл елдің
Көк аспанда көк туы бар асқақтаған.
Ал, көремен, сәлем бердік баршаңызға,
Білімменен қалғанбыз араңызда,
Білікті болып, белді қатты байлаған біз,
Жас ұландар өңерін қараңыздар.
Тілейміз сәт сапар қарсылас топқа
Жас қырандар ұша берсін алыстарға,
Қырандарым талмасын қанаттарың,
Жете беріңдер асқақтаған армандарға.
Жас қырандар
Біз қырандар алысқа қарай самғаған,
Жарысқа келдік жүлде емес бар арман.
Абай, мұхтар, Шәкәрімдей ұлдардың тегіміз.
Қырандармыз алысты әркез жақын еткен.
Ұшқыр ой мен білімді алып кетер,
Сәлемін қабыл алыңыз жас қыранның!
Әр сұрақтың жауабын тауып кетер.
Жеңу емес мақсаты бұл қыранның,
Білемін, сынау, арманы ғой әрбір жанның
Тіледік сәт сапар қарсылас ұландарға,
Алға қарай шаба берсін ақ боз атың!
Жүргізуші. Білімді мыңды жығады,
Білікті бірді жығады.
Алдағым білім шыңына,
Ең білімді топ шығады, деп келесі кезең «Ойлы
болсаң, озып көр» өтейік. Бұл кезеңде әр топқа 8-8 сұрақтан қойылады. Сұраққа
жылдам жауап берілуі тиіс. Егер топ жауап бере алмаса, қарсылас топ жауап бере
алады. Әрбір дұрыс жауапқа 2 ұпай беріледі, сонда барлығы 16 ұпай болады.
ІІ кезең Ойлы болсаң, озып көр.........
«Жас ұландар» тобына қойылатын сұрақтар.
1.
Құстардың негізгі мекені.
(Ұя)
2.
Қандай құс, хат тасушы
құс? (көгершін)
3.
Құс денесін не қаптап
жатады? (қауырсын)
4.
Құстар не арқылы тыныс
алады? (өкпе)
5.
Адам қай құсты аң аулауға
пайдаланады? (бүркіт)
6.
Суда жұбын жазбай жүретін
құс? (аққу)
7.
Құстарды зерттейтін ғылым
саласы (орнитология)
8.
Құстардың жүрегі неше
бөлімнен тұрады? (төрт)
«Жас қырандар» тобына
қойылатын сұрақтар.
1.
Торғайдың жүрегі минутына
неше рет соғылады? (960 рет)
2.
Қай құста мүлде ұя
болмайды? (көкек)
3.
Әдемі, көрікті, даусы
мысықтың даусындай құс? (тауыс)
4.
Су тазалығын сақтайтын
санитар құс? (шағала)
5.
Әлемдегі ең үлкен құс?
(Африкалық құс)
6.
Құстардың дене
температурасы (+410С, +430С)
7.
Жыл маусымдарына сәйкес
қоныс аударатын құстар (жыл құстары)
8.
Ең кішкентай құстың
салмағы қандай, бұл қандай құс? (1,5грамм –колибри)
ІІІ. Кезең Жүйрік болсаң, шауып көр....... (шығармашылық жұмыс) онда әр командыдан 2
сурет тандап алып, әрбір топқа берілген суреттерге құстар туралы мағұлматтар
береді. Әрбір дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі.
Бүркіт. Қыран құстын бірі – бүркіт. Біздің еліміздегі
бүркіттің төрт түрі мекендейді. Олардың арасындағы ең бір ғажабы – қыран
бүркіт. Ол қасқырды да алатын, өте күшті, ірі денелі алып құс. Бүркіт биік
таудың шыңдары мен қия жартастарында мекендейді. Өздері өте сақ, адам көзіне
өте сирек шалынады. Қанат құлашы 2 метрге дейін жетеді.
Аққу.
Бұл туысқа өте ірі құстар біріккен. Олардың мойындарының ұзындығы денелерінің
ұзындығымен бірдей немесе одан да асады. Әдетте 5-7, кейде 10-12 жұмыртқа
салады. Жылына бір-ақ рет жұмыртқалайды. Егер ұялары қираса, онда олар қайта
жұмыртқаламайды. Ұсақ түйек жануар тектес азықтармен және балықтармен
қоректенеді.
Сұңқар.
Сұңқарды ақ сұңқар, шұбар сұнқар, қара сұңқар деп бірнеше түрге жіктейді. Ақ
сұңқар Солтүстік теңіздерде мекендейді. Қара сұңқар Қазақстанның төл құсы болып
есептеледі. Қара сұңқардың тұрқы 40-5-45
метр, салмағы 800-1200 г болады.
Лашын.
Лашын – сұңқарлар тұқымдасына жататын жұрқыш құс. Өзінің дене тұрқы 40-45
см, қанат құлашы 80-120 см. Лашының сырты көк сұр болып келеді. Шүйілген
лашынды адамның көзі де шалып үлгірмей қалады. Секундына 100
метр жылдамдықпен жорғалайды.
IV. кезең Зейрек болсаң , шешіп
көр..............
Бұл кезеңде жұмбақтарды шешімін табамыз 2 топқа 4 - 4 жұмбақтан
беріледі. Әрбір жұмбаққа 3 ұпай беріледі.
І топ жұмбақтары мынадай:
1.
Жоқ еш уақытта оларды
атуға
Түсі де аппақ, өзі де аппақ (аққу)
2.
Қайталаумен келеді,
Құлағына сіңгенді.
Өзінің не дегенің
Өзі бірақ білмейді. (тоты)
3.
Еркін самғап ұшсын деп,
Мәпелейміз баптаймыз.
«Бебітшілік құсы» - деп
Қайсы құсты мақтаймыз (көгершін)
4.
Биікте ұшып жүреді,
Елік, қоян бүреді.
Қия таспа ұясы,
Бұл қыран, оны кім біледі? (бүркіт)
ІІ топтын жұмбақтар
1.
Екі айыр құйрығы,
Қияқ мұрт қанаты (қарлығаш)
2.
Күндіз сөнген шырағы,
Түнде көрер қырағы
Тікірейіп айдары,
Егін жауын қырады (үкі)
3.
Жалғыз нүкте сияқты,
Кқтерілсе аспанға
Қасқырға салып тұяқты
Қозғалтпайды басқанда ( бүркіт)
4.
Тақылдатып,
Мазаны ап,
Ағаштарды тазалап,
Ормандарды емдейді,
Зиянкесті мазалап. (тоқылдақ)
V- кезең Бұл қандай құс? деп аталады. Бұл турда сендер құстардың даусын
анықтап қандай құс екенін атауларын крек. 1- сауысқан, 2 – үкі, 3- қарлығаш,
4- торғай, 5-бүркіт, 6 – шағала, 7 – қарға, 8- тоқылдақ. Әрбір құстың даусына
3 ұпайдан беріледі.
VI – кезең Мықты болсан, тауып көр......
Бұл турда сендер берілген тапсырма бойынша конферттегі суреттерді кім
жылдам құрастырады.
VII – кезеңде топ басшыларына сұрақ. әр бір сұраққа 2 ұпай
1.
Балапаным аппағым дейтін
құс? (қарға)
2.
Қандай құстың тамағы
шоқуменен табылған? (сауысқан)
3.
Қандай құстың түсіне тары
кіреді? (тауық)
4.
Махамбет өлеңіндегі құс?
(қызғыш)
5.
Қандай құстың қазаны бар?
(бірқазан)
6.
Кез-келген ұяға жұмыртқа
салатын құс?(көкек)
VIIІ – кезеңде қай топ құстарға байланысты мақал – мәтел біледі
ойыны.
ІХ . кезең 8- сынып оқушысы Ердәулет Ардақ «Құстар қайтып барады» өлеңімен
қорытындылайды.
Адамзат қара жерден несңбе алады,
Табиғаттан ұрпақ үшін өшін алады!
Жердегі аң, көктегі құсты қырып салсақ,
Табиғат анамыздаң не қалады?
Сөздің кезегін
әділ-қазыларға береміз.
Сонымен бүгінгі «Білімді
биологтар» сайысы өз мәресіне жетті. Сайыскер топ 8 - 9-сыныптар арасында
өткізілетін интеллектуалды сайысына жолдама алды.
Алда әлі де биік –биік асулардан көріне беріңдер деп тілек білдіреміз.
Білімді биологтар сайысы
Сайыс кезеңдері:
|
Жас ұландар
|
Жас қырандар
|
1. Таңыстыру
2. Ойлы болсаң,
озып көр (Әрбір сұраққа 2 ұпай)
3. Жүйрік болсаң,
шауып көр (әрбір суретке 10 ұпай, 2 сурет)
4. Зейрек болсаң,
шешуін көр (әрбір жұмбаққа 3 ұпай)
5. Бұл қандай құс?
(әрбір құс дауысына 3 ұпай)
6. Мықты болсаң,
тауып көр ( суретті құрастыру)
7. Топ басшыларына
сұрақтар (әрбір сұраққа 2 ұпай)
8. Мақал-мәтел
сайысы
9. Құстарға
байланысты өлең айту
|
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.