Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм мен дисфемизм (5 сынып)

Күні: Сыныбы:5

Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм мен дисфемизм

Сабақтың типі: аралас сабақ

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

Пәнаралық байланыс: әдебиет

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың эвфемизм мен дисфемизм туралы Лингвистикалық білімдерін кеңейту, лексикалық талдау жасау дағдыларын дамыту, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.

Сабақтың міндеті:- сөздік қорларын сыпайы сөздермен толықтырып, тіл мәдениетін дамыту.

-оқушылардың таным қабілеттерін дамыту, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, ауызша және жазбаша тіл мәдениетін дамыту.

-сөйлеу мәдениетін арттыру, ауызекі сөйлеу тілінде дөрекі, жағымсыз сөздерден аулақ болуға, таза, әсерлі сөйлеуге төселдіру.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1.Оқушылармен сәлемдесу.

2.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

3.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

1.Табу туралы түсінік.

2.103 - жаттығу

ІІІ Білім тексеру:

Терме диктант.

1.Ажыландай тоғанды. 2.Адал ақы, маңдай тер. 3.Бет пердесін ашты. 4.Гүлдей солды. 5.Дүниеден озды. 6.Екі туып, бір қалғаным емес. 7.Жолы болды. 8.Зәре құты қалмады.

ІV Жаңа сабаққа дайындық

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Кейде бір нәрсенің атын тікелей айту дөрекілеу естіледі, көңілге жағымсыз естілетіндей сыңайы байқалады. Мұндай жағдайда олар басқа сыпайы, жағымды сөздермен ауыстырып айтылады. бұл құбылыс тілде эвфемизм деп аталады.эвфемизм әдепті, сыпайы, сөйлеу мақсатынан шыққан. Мысалы: «мылжың» деудің орнына «сөзуар», «ұрланды» деудің орнына «қолды болды» деген сөздер мен тұрақты тіркестер қолданылады. Эвфемизмдер – ойды бейнелеп, көркемдеп жеткізудің бір тәсілі.

Күнделікті ауызекі сөйлеуде әдепті сөзді әдепсіз, дөрекі сөзге ауыстырып айту әдеті де кездеседі. Мұндай құбылысты тіл білімінде дисфемизм деп атайды. Дисфемизм мағынасы жағынан эвфемизмге қарама- қарсы құбылыс.Дисфемизм кеміту, қорлау, іске жаратпа ұғымын тудырады. Мысалы: боқмұрын, боғы ботқа болу, қырт.

Дисфемизм – әдеби тілдің үлгісіне жатпайды. Дисфемизммен сөйлейтін адамдарды мәдениеті төмен адамдар деп есептейді. Бұлар көркем шығармада, көбінесе, ауызекі сөйлеу тілінің үлгісінде кейіпкерлердің тілінде ұшырасады.

VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінігін тексеру:

1.Сөз тіркестерінен эвфемизмді бір бөлек, дисфемизмді бір бөлек топтап жазыңдар.

Аузы жеңіл, шірік неме, сылтып басады, жаман ит, құлағы мүкістеу, нұры кеткен, мес қарын, сасық ауыз.

2.Төмендегі сөздерді эвфемизмге айналдырып жаз.

Өтірікші, ұры ,өлді,мылжың

VІІ .Жұмыс түрі:

Оқулықпен жұмыс

104 -жаттығу

*Мәтіндегі дөрекі, әдепсіз қолданылған сөздерді тауып, адамға қалай әсер ететінін айтыңдар.

106 -жаттығу.

*Төмендегі сөздерді эвфемизммен ауыстырып жазыңдар.

Тапсырмалар:

Тапсырма: дөрекі, әдепсіз сөздердің мәнін ашып, дисфемизмдерді эвфемизмдерге айналдырыңдар.

1. Ерінен айырылған көмгенше жылайды,

Елінен айырылған өлгенше жылайды.

(көмгенше – жерлегенше, өлгенше – өмірінің соңына дейін)

2. Қақылдаған тауық тумай қоймайды.

(тумай – жұмыртқаламай)

3. Шошқаға ерген балшыққа аунар.

(шошқаға – нашар, жаман адамға)

4. Жолдасың соқыр болса,

Сен де бір көзіңді қысып қой.

(соқыр – ауыспалы мағынада, надан болса, сұғанақ болса, аңғал болса т.б.)

5. Ешкі егіз туып, қойдан көп болмас.

(туып – лақтап)

6. Өсекшінің тілі қышып тұрады.

(өсекші – сөзуар)

7. Қысыр сөзде қырсық көп.

(қысыр – жаман, мәні жоқ)

8. Итпен жолдас болсаң, таяғыңды тастама.

(итпен – сенімсіз адаммен)

ҮІІІ .Бекіту сұрақтары:

Зымыран сұрақтар:

1. Ойды бейнелеп, көркемдеп жеткізудің тәсілі? Эвфемизм.
2. Мағынасы жағынан эвфемизмдерге қарама-қарсы құбылыс? Дисфемизм.
3. Дисфемизммен сөйлейтін адамдардың мәдениеті қандай? Төмен.
4. Әдеби тілдің үлгісіне жатпайтын тілдік құбылыс? Дисфемизм.
5. Әдепті, сыпайы сөйлеу мақсатынан шыққан құбылыс? Эвфемизм.

IX .Үйге тапсырма:

107-жаттығу. Халық ауыз әдебиеті үлгілерінен мысалдар
жазып келу.

X. Бағалау:

Скачать материал

Скачать материал "Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм мен дисфемизм (5 сынып)"

Как учитель может зарабатывать на Инфоуроке?

Краткое описание документа:

Күні:Сыныбы:5Сабақтың тақырыбы: Эвфемизм мен дисфемизмСабақтың типі: аралас сабақСабақтың түрі: дәстүрлі сабақСабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.Пәнаралық байланыс: әдебиетСабақтың мақсаты: Оқушылардың эвфемизм мен дисфемизм туралы Лингвистикалық білімдерін кеңейту, лексикалық талдау жасау дағдыларын дамыту, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.Сабақтың міндеті:- сөздік қорларын сыпайы сөздермен толықтырып, тіл мәдениетін дамыту. -оқушылардың таным қабілеттерін дамыту, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру, ауызша және жазбаша тіл мәдениетін дамыту.-сөйлеу мәдениетін арттыру, ауызекі сөйлеу тілінде дөрекі, жағымсыз сөздерден аулақ болуға, таза, әсерлі сөйлеуге төселдіру. Сабақтың барысы:І. Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.2.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.3.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:1.Табу туралы түсінік.2.103 - жаттығуІІІ Білім тексеру:Терме диктант.1.Ажыландай тоғанды. 2.Адал ақы, маңдай тер. 3.Бет пердесін ашты. 4.Гүлдей солды. 5.Дүниеден озды. 6.Екі туып, бір қалғаным емес. 7.Жолы болды. 8.Зәре құты қалмады.ІV Жаңа сабаққа дайындық1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу2.Сабақ мақсатын түсіндіруV. Жаңа тақырыпты түсіндіру:Кейде бір нәрсенің атын тікелей айту дөрекілеу естіледі, көңілге жағымсыз естілетіндей сыңайы байқалады. Мұндай жағдайда олар басқа сыпайы, жағымды сөздермен ауыстырып айтылады. бұл құбылыс тілде эвфемизм деп аталады.эвфемизм әдепті, сыпайы, сөйлеу мақсатынан шыққан. Мысалы: «мылжың» деудің орнына «сөзуар», «ұрланды» деудің орнына «қолды болды» деген сөздер мен тұрақты тіркестер қолданылады. Эвфемизмдер – ойды бейнелеп, көркемдеп жеткізудің бір тәсілі.Күнделікті ауызекі сөйлеуде әдепті сөзді әдепсіз, дөрекі сөзге ауыстырып айту әдеті де кездеседі. Мұндай құбылысты тіл білімінде дисфемизм деп атайды. Дисфемизм мағынасы жағынан эвфемизмге қарама- қарсы құбылыс.Дисфемизм кеміту, қорлау, іске жаратпа ұғымын тудырады. Мысалы: боқмұрын, боғы ботқа болу, қырт.Дисфемизм – әдеби тілдің үлгісіне жатпайды. Дисфемизммен сөйлейтін адамдарды мәдениеті төмен адамдар деп есептейді. Бұлар көркем шығармада, көбінесе, ауызекі сөйлеу тілінің үлгісінде кейіпкерлердің тілінде ұшырасады.VІ. Жаңа тақырып бойынша түсінігін тексеру:1.Сөз тіркестерінен эвфемизмді бір бөлек, дисфемизмді бір бөлек топтап жазыңдар.Аузы жеңіл, шірік неме, сылтып басады, жаман ит, құлағы мүкістеу, нұры кеткен, мес қарын, сасық ауыз.2.Төмендегі сөздерді эвфемизмге айналдырып жаз.Өтірікші, ұры ,өлді,мылжыңVІІ .Жұмыс түрі:Оқулықпен жұмыс104 -жаттығу*Мәтіндегі дөрекі, әдепсіз қолданылған сөздерді тауып, адамға қалай әсер ететінін айтыңдар.106 -жаттығу.*Төмендегі сөздерді эвфемизммен ауыстырып жазыңдар.Тапсырмалар:Тапсырма: дөрекі, әдепсіз сөздердің мәнін ашып, дисфемизмдерді эвфемизмдерге айналдырыңдар. 1. Ерінен айырылған көмгенше жылайды, Елінен айырылған өлгенше жылайды. (көмгенше – жерлегенше, өлгенше – өмірінің соңына дейін) 2. Қақылдаған тауық тумай қоймайды. (тумай – жұмыртқаламай) 3. Шошқаға ерген балшыққа аунар. (шошқаға – нашар, жаман адамға) 4. Жолдасың соқыр болса, Сен де бір көзіңді қысып қой. (соқыр – ауыспалы мағынада, надан болса, сұғанақ болса, аңғал болса т.б.) 5. Ешкі егіз туып, қойдан көп болмас. (туып – лақтап) 6. Өсекшінің тілі қышып тұрады. (өсекші – сөзуар) 7. Қысыр сөзде қырсық көп. (қысыр – жаман, мәні жоқ) 8. Итпен жолдас болсаң, таяғыңды тастама. (итпен – сенімсіз адаммен) ҮІІІ .Бекіту сұрақтары: Зымыран сұрақтар: 1. Ойды бейнелеп, көркемдеп жеткізудің тәсілі? Эвфемизм. 2. Мағынасы жағынан эвфемизмдерге қарама-қарсы құбылыс? Дисфемизм. 3. Дисфемизммен сөйлейтін адамдардың мәдениеті қандай? Төмен. 4. Әдеби тілдің үлгісіне жатпайтын тілдік құбылыс? Дисфемизм. 5. Әдепті, сыпайы сөйлеу мақсатынан шыққан құбылыс? Эвфемизм. IX .Үйге тапсырма:107-жаттығу. Халық ауыз әдебиеті үлгілерінен мысалдар жазып келу. X. Бағалау:

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 672 320 материалов в базе

Найти материалы

Скачать материал

Другие материалы

docx

Урок по праву "Брак и семья по семейному праву"

29.12.2020
680
1

docx

Доклад на тему «Особенности использования технологии проектного обучения в начальной школе».

29.12.2020
824
10

docx

Фонд оценочных средств "Деловое общение"

29.12.2020
2450
9

docx

Сценарий праздника ко Дню матери "Для вас, мамы!"

29.12.2020
635
0

docx

Паспорт кабинета физики, математики, астрономии

29.12.2020
959
26

docx

Қазақ тілі сабағында мәтіндерді талдау

29.12.2020
5954
77

docx

Взаимосвязь воспитания и образования

29.12.2020
7148
36

docx

Google Forms-қашықтықтан оқытудың тиімді әдістерінің бірі

29.12.2020
3278
111

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

Скачать материал
- 16.12.2020 1984
- DOCX 18.1 кбайт
- 11 скачиваний
- Оцените материал:
Настоящий материал опубликован пользователем Бруслик Людмила Анатольевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Автор материала

Бруслик Людмила Анатольевна
- На сайте: 3 года и 4 месяца
- Подписчики: 0
- Всего просмотров: 87349
- Всего материалов: 217