Пән: Ежелгі Қазақстан тарихы
Сынып:
Күні
Тақырыбы: §1-2. Алғашқы адамдардың пайда болуы.
Алғашқы адамдар өмірі. Еңбек құралдарының жетілуі.
Сабақтың мақсат-міндеттері:
Оқытушылық –Адамның пайда болуы туралы эволюциялық және діни
ілімдердің қалыптасып, даму тарихы және адамның даму сатысы туралы білім беру.
Тәрбиелік –Оқушыларға бүгінгі адамзат баласы осындай қалыпқа
жетуі үшін ұзақ та қиын кезеңді басынан кешіргенін, оған еңбектің арқасында
жеткенін айта отырып еңбексүйгіштікке, ал адамның пайда болуы туралы діни
түсінікті қалыптастыра отырып оларды имандылыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық –
Адамның дамуының әр сатысындағы қол жеткізген жетістіктерін салыстыра отырып,
айырмашылығын, ортақтығын тауып, ой қорытындылай білу қабілеттерін дамыту.
Сабақ түрі: дәстүрлі.
Оқытудың әдісі: баяндау (әңгіме, диалог).
Көрнекілік: Адамның пайда болуы туралы діни наным-сенімдерді
сипаттайтын суреттер, «Алғашқы адамдардың даму сатысы» суреті.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру сәті – бүгінгі сабақта қатысатын оқушылардың санын
тексеру, оқушылардың сабаққа назарын аударту.
ІІ. Үй жұмысын тексеру. Өткен жылдың материалын қайталау.
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.
А) Адамзат баласының шығуы.
Ғалымдар алғашқы адамды «епті адам» деп атайды. «Епті
адам» Африкада Кения жеріндегі Олдувай шатқалында табылған. Ол осыдан 1 млн 750
мың жыл бұрын өмір сүрген. Алғашқы адамның бірі питекантроп деп аталады.
Питекантроптың қаңқасы алғаш рет Ява аралынан 1891 жылы табылды. Ол мөлшермен
бұдан 1 млн жыл бұрын өмір сүрген. Адамзат дамуында бұдан кейінгі сатыда
синантроп тұрады. Солтүстік Қытайда табылуына байланысты оған «қытай адамы»
деген ат берілген. Синантроптар бұдан 500-200 мың жыл бұрын өмір сүрген.
Питекантроп пен Синантропты «тік жүретін адам» деп атайды.
Көне адамның тағы бір түрі неандерталь деп аталады. Ол
Германиядан табылып 100-35 мың жыл бұрын өмір сүрген. Неандертальдақтардан
кейін, мөлшермен бұдан 40-35 мың жыл бұрын «саналы адам», яғни қазіргі адамдар
қалыптасты.
В) Алғашқы адамдардың кәсібі.
Адамдар қарапайым еңбек құралдарын пайдалануды
үйренген соң, табиғатқа тәуелділігі азая бастады. Әуелде олар баспана жасауды,
тамақ пісіруді білмеді. Жеуге жарамды тамырларды қазып алды. Құстардың
жұмыртқаларын жинап қорек етті. Мұндай кәсіп терімшілік деп аталды. Бірлесіп
тамақ табу мен жабайы жануарлардан қорғану үшін топтанып жүрді. Ертедегі
адамдардың мұндай ұжымы адамдар тобыры деп аталды.
С) Алғашқы адамның қазақстандағы іздері.
Қазақстандық ғалымдардың пікірі бойынша, Сібірге
алғашқы адам Еуропадан және Азиядан қоныстанған. Қазақстан аумағына алғашқы
адамдар шамамен бұдан бір миллиондай жыл бұрын пайда болды. Мұны Жамбыл
облысының Арыстанды өзенінің бойынан және Қазақстанның оңтүстігіндегі
Қаратаудан табылған тастан жасалған сол заманның еңбек құралдары дәлеледейді.
Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдар питекантроптың замандастары
еді.
Д) Еңбек құралдары.
Алғашқы жасалған құралдардың ұзындығы 20 сантиметрге,
салмағы 1 килограмға дейін жетті. Жануарлардың терісін тазалайтын, етін
боршалайтын тас шапқылар мен қырғыштар жасалды. Жамбыл облысынан табылған
палеолит дәуірінің бес мыңнан аса еңбек құралдарының бәрі – қашау мен үшкір
заттар. Неолитте тас өндеу неғұрлым биік деңгейге көтерілді. Бұл кезеңде
адамдар тасты жылтыратып тегістеуді үйренді, еңбек құралдарының жаңа түрлерін –
дәнүккіш, келі, балта, қайланы т.б. ойлап тапты.
Е) Отты пайдалану және жердің сууы.
Бұдан 100 мың жыл бұрын Жет беті күрт суи бастады. Қыс
ұзаққа созылды. Қар мен мұз жаздың қысқалығынан еріп үлгермеді. Еуропа мен
Азияның солтүстігінде алып мұздық пайда болды. Ғалымдардың айтуынша, оның
қалыңдығы екі километрге жеткен. Бұдан 13 мың жыл бұрын мұздық ери бастайды.
ІV. Жаңа тақырыпты бекіту сұрақтары.
А) Адамның еңбек құралдары қалай өзгерді?
В) Оқулықта берілген суретке қарап, адамның алғашқы
еңбек құралдары туралы әңгімеле?
С) Адамдар отты неге пайдаланған, оның қандай пайдасы
болды деп ойлайсыңдар?
V. Қорытындылау. Сонымен біз бүгін адамдардың
пайда болуын, олардың алғашқы өмірімен, олардың алғашқы еңбек құралдарымен,
тіршілігімен, жер бетін мұз басып, оның қайтадан жылынуын қарастырдық.
ІV. Үйге тапсырма. Жаңа тақырыпты қайталау.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.