Красный Яр №2 ОМ
«Қазақстанның
Ұлы Отан
соғысына қатысуы»
ашық сабақ
9 сынып
Дайындаған:Тарих мұғалімі
Иманжанова Б.Е.
Сабақтың
тақырыбы: Қазақстанның Ұлы Отан соғысына қатысуы
Сабақтың мақсаты:
Фашистік Германияның Кеңес елін отарға айналдыру, халқын құлдыққа түсіру, өз
Отанын қорғау жалындағы Қазақстандықтардың үшін ұрыстарға қатысуы,
ата-бабамыздың өшпес ерлігін насихаттау, осы тақырыптар бойынша түсініктерін
кеңейту. Қосымша
көркем әдебиеттерді оқуға кеңес беру, тапсырмалар беру арқылы оқушының
ізденушілігін-шығармашылық ынтасын дамыту.
Өз отанын шексіз сүйетін патриот, адамгершілік қасиеті мол ұлтжанды
ұрпақ ретінде қалыптастыру, өлкеміздегі батыр бабаларымыздың есімдері мен
ерлігін құрметтеуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: Карта. Сызбалар,
кестелер
Сабақтың түрі: Жаңа тақырыпты меңгеру
сабағы
Сабақтың әдісі: Аралас.(Шығармашылық жұмыс, тест, схема,
кесте, дәптермен жұмыс)
Жаңа сабақтың жоспары:
v
Соғыстың
басталуы.
v
Экономиканың
және шикізат ресурстарының жайы.
v
Экономиканы
соғыс жағдайына икемдеп қайта құру.
І.Ұйымдастыру
кезең. Оқушылар сан бойынша топтарға бөлінеді: 1-2-3-4.
ІІ . «Миға шабуыл». Ұлы Отан соғысы не білесіңдер?
Оқушылардың жауаптарын тақтаға жазу.Сабақ барысында қандай жаңа соғыс туралы
мәліметтермен танысқын келеді?
Бүгінгі сабақта біз танысамыз - қалай қазақстандықтар
ҰОС қатысты.
ІІІ. Топтарға тапсырма:
І. Қалай ойайсындар, неліктен Кеңес
үкіметінің қуғын-сүргін саясатына қарамастан Қазақстан халқы ҰОС қатысып елді
қорғады? Фашистер КСРО халқына қандай болашақ дайындады?
ІІ. Қазақстаннаң Ұлы Отан соғысы кезеңде қанша адам
майданға кетті, еңбек армиясында жұмыс істеді? « Бәрі майдан үшін, бәрі жеңіс
үшін!» дегенді қалай түсінетіндеріңді айтындар?
ІІІ. Экономиканы соғыс жағдайына лайықтап қайта құру.
Еңбек ерлігі дегенді қалай түсінесіңдер?
Соғыстың
басталуы
1940 ж.18 желтоқсан- фашистік Германия басшылығы «Барбаросса»
соғыс жоспарын жасады. Мақсаты:
-
КСРО-ға қарсы соғыс ашу. «Қауырт соғыс»
идеясы бойынша соғысты 1941 ж. күзінде аяқтау.
Бұл соғыс жоспары бойынша фашистер КСРО-ны:сансыз көп ұлттың жасанды және тұрақсыз бірлестігі; ішкі бірліктен жұрдай этникалық конгломерат ретінде қарастырды.
КСРО территориясын, бірнеше рейхкоммиссариатқа
бөлуді көздеді:
1.
Остланд-
Беларусь пен Балтық жағалауы. Украина. Московия - Ресей жері.Кавказ.
2.
Еділ-Орал. Гросс
Түркістан (Үлкен Түркістан)
«Үлкен Түркістан» отарына енетін аймақтар: Қазақстан, Орта Азия, Татарстан, Башқұртстан, Әзірбайжан,
Солтүстік Кавказ, Қырым, Шыңжан, Ауғанстанның солтүстігі.
Фашистік Германияның қуыршақ мемлекет құрудағы көздеген
экономикалық және саяси мақсаттары:
-
Ұлы герман империясы үшін қуатты шикізат
және азық-түлік базасын жасау.
-
Кеңес елін отарға айналдырып, халықтарын
құлдыққа түсіру.
·
1941 жыл 22 маусым –Ұлы
Отан соғысы басталды.
Еңбекшілер Отан қорғаушылар қатарына өз еркімен жазыла
бастады. Алматы медицина институтының студенті Мәншүк
Мәметова: «Ағам да, апам да жоқ, сондықтан менің
өзімді майданға жіберуді өтінем» деп сұранды. Республикада 2
млн.-нан астам адам әскери даярлықтан өтті.
Соғыстың алғашқы кезеңінде 14 атқыштар және атты әскер дивизиясы, 6 бригада
құрылып, майданға жіберілді. Қазақстандық 36- жеке атқыштар бригадасы 30-дан
астам ұлттан құрылды. Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан, Қырғызстаннан
шақырылған жігіттерден 316-атқыштар дивизиясы (командирі – генерал
М.В.Панфилов) жасақталды.
Армия қатарына 1196164
(1195.164)
қазақстандық қосылып, әрбір 5-ші
адам майданға аттанды.
Еңбек армиясы құрылып, Қазақ КСР-нен 670 мың адам
шақырылды. Соғыс жылдары 27 әскери оқу орны 16 мың офицер даярлап шығарды, әскери оқу
орындарына 42 мың қазақстандық жіберілді.
Экономиканы соғысқа бейімдеп қайта құру.
Соғыстың алғашқы жылдарынан бастап республика экономикасы әскери
бағытқа көшірілді (милитарландырылды):
-
Бейбіт мақсаттарға жұмсалатын қаржы
мейлінше қысқартылды.
-
Көптеген кәсіпорындар қорғаныс өнімдерін
шығара бастады.
·
Майданға жақын өңірлерден 220 зауыт пен фабрика, цехтар мен артельдер Қазақстанға
көшірілді. Өнеркәсіп орындарын көшіру 2 рет жүргізілді:1941 жыл аяғы- 1942 жыл
басы; 1942
жылдың күзі.
Көшіріліп әкелінген 54 зауыт пен фабрика Тамақ өнеркәсібі
халық комиссариатының қарамағында болды. Жеңіл және тоқыма өнеркәсібінің 53
кәсіпорны көшіріліп әкелінді. Республикада аяқ киім саласының қуаты 12 есе,
былғары саласының қуаты 10 есе өсті.
·
Көшірілген кәсіпорындардың 20-сы қару-жарақ пен оқ-дәрі
шығаратын болып қайта құрылды.
Көшіріліп әкелінген зауыттар мен фабрикалар негізінен мына аймақтарға
орналастырылды: Алматы, Орал, Петропавл, Шымкент, Семей, Қарағанды, Ақтөбе.
Қазақстан - КСРО-ның негізгі әскери-өнеркәсіп
базасына айналды. 1942 жылы Одақта өндірілген:
-
қорғасынның 85%-ын; -көмірдің
1/8 бөлігін; -молибденнің 60%-ын;
-
октанды мұнайдың 1 млн. тоннаға жуығын
берді.
Түркістан- Сібір темір жолымен жүк тасымалдау 1942 ж.- 1941 ж. салыстырғанда 2,5
есе көбейді.1944 ж. т/ жол арқылы 20 мыңнан астам жүрдек поезд жөнелтілді.
Орталықтағы өнеркәсіп аймақтарының жау шебінде қалуы көмір, мұнай, металл
өндірудің азаю қаупін төндірді.
болды.
·
Соғыс жылдары салынған құрылыстар:
·
1942 ж. қазан- Ақтөбе
ферроқорытпа зауытының І кезегінің іске қосылатын мерзімі белгіленді, Запорожье ферроқорытпа заутының жабдықтарын пайдаланды. 1943 ж. ақпан- іске қосылды.
·
1943 ж. сәуір- қайта
өңдейтін Қарағанды металлургия зауытын салу туралы шешім қабылданып,
“Казметаллургстрой” тресі ұйымдастырылды.
·
1943.04. Жезқазған комбинаты құрылды.Шығыс Қоңырат, Мырғалымсай, Найзатас кеңіштері.
·
Текелі және Өскемен қорғасын-мырыш
комбинаттары іске қосылды.
·
Алматыдағы машина жөндеу зауыты Луганск
ауыр машина жасау зауытының цехтарын алды.
·
Оңтүстегі өнеркәсібінің жаңа құрылыстары
Украинаның 14 қант зауытының жабдықтарын алды.
·
1941-1945 жылдары барлығы 460 зауыт, фабрика, шахта салынды. Өнеркәсіп өндірісі соғыс жылдарында 37%-ға өсті.
·
Ауыл шаруашылығындағы жағдай төмендеді.
Ауылшаруашылық еңбеккерлерінің саны 1939 жылмен
салыстырғанда 1942 жылғы 600 мыңға кеміді. Колхоз өндірісінде әйелдер еңбегінің
үлесі артып, 1940 жылғы – 48% орнына 1942 жылы – 75%-ға жетті. 1942 ж. егіс көлемі 1941
ж.
салыстырғанда 842 мың га-ға көбейді. 1943 ж. 775 мың га жаңа
жер алқаптары егістікке арналды.КСРО
бойынша егіс көлемінің 30%-ын құрады. Соғыс
кезінде мал саны жөнінен РКФСР-ден кейін екінші орында болған Қазақ КСР-і ірі мал шаруашылық базасына айналды.
Республика экономикасын соғыс жағдайына көшіру жүзеге асырылды.
Соғыстың алғашқы күндерінен Қазақстан майдан арсеналына айналып, майдан мен
тылды қару-жарақпен, оқ-дәрімен, азық-түлікпен қамтамасыз етуші аймақ болды.
Тыл еңбеккерлерінің ерлігі.
Ақтөбе облысы «Құрман» колхозының звено жетекшісі Шығанақ
Берсиев – тарының гектарынан 201 ц. өнім алып,
дүниежүзілік рекорд жасаушы (1943 ж.)
·
Қызылорда облысы «Авангард» колхозының
звено жетекшісі Ыбырай Жақаев –
күріштің гектарынан 260 пұт жинап, рекорд жасаушы.
·
Павлодарлық звено жетекшісі Анна
Дацкова – тарының гектарынан 52 ц. өнім жинаушы.Балташ Сомжүрекова1941ж.-21ц./га тарыны жинады.
·
Жезқазған ауданы Амангелді колхозының
шопаны Ж. Мұқашев – жыл сайын 100 қойдан 180-ге дейін қозы алып, мал басын көбейтуші.
Соғыс жылдарындағы еңбек ерлері - Ким Ман Сам, С.
Оңғарбаева, П.А. Ангелина, А.Х. Жеребцов, И.Я. Кудлай, Р.И. Нежибовский, В.П.
Кривич, М.Сатыбалдина, Н.Алпысбаева т.б.
1941-1945 жылдары колхозшылар майдан мен тылға
5 млн. 829 мың тонна астық, 734 мың тонна ет жіберді.
ІІІ. «Галерея». Топтар тапсырма бойынша
жасаған кесте, тірек-сызбаларын тақтаға іледі, және қорғайды. Әр-біртоптан
сұрақтар қойылады,және өздерінің пікірлерін айтады.
ІV.Бекіту.
1.
Майданға жақын аймақтардан республикаға
қанша зауыт пен фабрикалар көшірілді?
A) 97 B) 69 C) 45 D) 190 E) 220
2.
“Ағам да, апам да жоқ, сондықтан менің өзімді
майданға жіберуді өтінемін” деп сұранған кім?
A) М.Мәметова B) А.Оразбаева C) Ә.Молдағұлов D) М.Мұхамедова E)
Л.Омарова
3.
Шығанақ Берсиев соғыс жылдары дүниежүзілік
рекорд жасап , қандай өнімді шығарды
A) күріш B) бидай C) тары D) қызылша E)
жігері
4.
Соғыс жылдары қанша қазақстандық еңбек
колонияларына шақырылды?
A) 82 мың B) 110 мың C) 700 мың D) 225 мың E)
1 млн
5.
Қазақстанға көшірілген 220 кәсіпорынның
қаншасы қару-жарақ пен оқ-дәрі шығаратын болып қайта құрылды?
A)
200 B)
180 C)
50 D)
30 E)
20
6.
1941-45ж.ж. республикада қанша өнеркәсіп
орны салынды?
A)
220 B)
360 C)
460 D)
500 E)
730
7.
Соғыс жылдары ауыл шаруашылығының төмендеу
себептерін атаңыз.
A)
Еңбекке жарамды адамдар азайды B) Негізінен әйелдер еңбегі пайдаланылды
C)
Еңбеккүнге өнім беру тоқтатылды D) Еңбекті ұйымдастырудың лагерьлік жүйесі құрылды
E)
Барлығы
8. ҰОСоғысы жылдары республикадан әрбір
несінші майданға аттанды:
A)4-ші B) 3-ші C) 6-ші D) 5-ші E)
7ші
9. ҰОСоғысы жылдары
республикада әскери дайындықтан өткен адамдар саны:
A) 820 мың B) 110 580 C) 700 мың D) 2млн.E) 1
млн
10. Соғыс жылдары салынған кәсіпорындарының
қатарына кірмейтінің көрсетіңіз:
A) Ақтөбе ферроқорытпа зауыты B) Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты
C) Шығыс Қоңырат кеніші D) Шымкент
қорғасын зауыты .E) Алматыдағы машина жөндеу зауыты
V. Үй
тапсырмасы: «Менің атам майдангер».Өз ата-әжеңнен Ұлы Отан соғысы кезіндегі
елдің жағдайы туралы сұрап, әңгіме құрастыр.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.