Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Интегративті сайыс
Генетика – тіршілік негізі
2 слайд
Теріңді өзгерте алсаң да,
тегіңді өзгерте алмассың!
Жұртыңды ауыстыра алсаң да,
ұлтыңды ауыстыра алмассың!
Салтыңды ауыстыра алсаң да,
халқыңды ауыстыра алмассың!
3 слайд
Тура биде туған жоқ,
Туғанды биде иман жоқ
4 слайд
Әділқазылар алқасы
1. Қожагелдинова Мәрзия
Мүсекеқызы – жаратылыстану кафедрасының меңгерушісі, физика пәнінің мұғалімі.
2. Жетпісбаева Жансая Момышқызы – география пәнінің мұғалімі
3. Әмір Сәулетхан – химия пәнінің мұғалімі
5 слайд
«Бақытты болашақтың қамы үшін,
Барымды саламын Тәуелсіздік таңы үшін!» - деп бүгінгі жарысқа қатысқалы отырған 10 сыныптардан құралған топтармен танысайық.
10 «А» сыныбының Нуклеус Nucleus тобы
10 «Ә» сыныбының Доминантты балалар тобы
10 «Б» сыныбының Генезис genesis тобы
6 слайд
І – кезең «Таныстыру»
ІІ – кезең «Қызықты генетика»
ІІІ – кезең «Сіз бізге, біз сізге»
ІҮ – кезең «Сиқырлы сандық» (капитандар сайысы)
Ү – кезең «Бәйге»
Сонымен қатар көрермендерге қызықты сұрақтар қойылады.
7 слайд
Қандай сынақ болса дағы беріспе,
Әрқашан да үміткер бол жеңіске
8 слайд
І – кезең «Таныстыру»
(топ аты, ұраны, эмблемасы,
басшысы және топ мүшелерін
таныстыру, презентация түрінде) 2 – 3 минут,
максимум 5 ұпай, минимум 3 ұпай
9 слайд
ІІ-кезең «Қызықты генетика»
Үй тапсырмасы (топ дайындалып
келген тақырыптары бойынша
сынға түседі.
5-минут, максимум 5 ұпай, минимум 3 ұпай
10 слайд
ІІІ – кезең
«Сіз бізге, біз сізге»
Уақыты 5-7 минут. максимум 10 ұпай, минимум 5 ұпай
11 слайд
Адамнан ғылым айла асырмаған, Құпиясын құлыптап жасырмаған. Генетика әлеміне көз жүгіртіп, «Сиқырлы сандықты» ақтарайық ашылмаған!
12 слайд
ІY – кезең
«Сиқырлы сандық»
Топ басшылары сайысы: Әр топ
басшыларына бір есеп беріледі
максимум 10 ұпай
минимум 5 ұпай
13 слайд
1. Қызанақ жапырақтарының тілімделген болуы тегіс жапырақтан доминантты болады. Гомозиготалы тілімделген жапырақты және тегіс жапырақты өсімдіктерді будандастыру нәтижесінде бірінші ұрпақта 3 өсімдік, екінші ұрпақта 32 өсімдік алынған.
а) Тілімделген жапырақты ата – аналық өсімдікте неше түрлі гамета болған?
ә) Ғ1 ұрпақтағы өсімдіктердің қаншасы гетерозиготалы?
б) Ғ2 ұрпақтағы өсімдіктердің қаншасы гетерозиготалы?
в) Ғ2 ұрпақтағы өсімдіктердің қаншасында жапырақтары тілімделген?
г) Ғ2 ұрпақта неше түрлі фенотип пайда болады?
14 слайд
2. Қаракөл қойларында сұр түстің гені қара түстің генінен доминантты болады. Ол гетерозиготалы күйде ғана сұр түс береді де, гомозиготалы күйде жануардың өлуіне әкеледі. Гетерозиготалы қойлардан 72 тірі қозы алынды.
а) Сұр қойларда неше түрлі гамета түзіледі?
ә) Қозылардың қаншасы сұр түске ие болады?
б) Қозылардың қаншасы қара түсті болады?
в) Гомозиготалы тірі қозылар қанша?
г) Өлі туу мүмкін қозылар қанша?
15 слайд
Қарбыз жемісінің жасыл түсі жолақтыдан басым келеді. Гомозиготалы жасыл жемісті және жолақты сорттарын будандастыру арқылы бірінші ұрпақта 217 будан алынды. Будан өсімдіктерді қайта тозаңдандырып, екінші ұрпақта 172 будан алынды.
16 слайд
Шешуі: Берілгені:
А (доминантты белгі) – тілімделген жапырақ
А (рецессивті белгі) – тегіс жапырақ
Р: ♀АА × ♂ аа
тілімделген жапырақ тегіс жапырақ
Гаметалары: А а
F1 = 3 өсімдіктің де генотипі Аа; гетерозиготалы)
F2 = 32 өсімдік
Р: ♀Аа × ♂ Аа
Гаметалары: АА Аа Аа аа
17 слайд
Жауаптары:
А) АА тілімділген жапырақты 1 гамета;
Ә) F1 3 гетерозиготалы өсімдік;
Б) F2 = 32 өсімдік яғни гетерозиготалы (Аа) 2 сондықтан 32:2=16
В) F2 өсімдіктердің ¾ бөлігінде жапырақтары тілімделген ¾*32=24
Г) F2 екі түрлі фенотип, яғни жапырақтары тілімделеген (АА,2Аа), тегіс жапырақты (аа)
Сонда: 1/3/16/24/2.
18 слайд
Берілгені:
Сұр түс(доминантты ген) – А
Қара түс(рецессивті ген) – а
Генотипі Аа даралар – сұр түсті, генотипі АА – тіршілікке қабілетсіз.
Р: ♀Аа × ♂ Аа
Г: А а А а
F1 АА + Аа + Аа + аа ( барлығы 72 қозы)
Талдау:
А) Сұр қойлардың генотипі Аа, демек, екі түрлі гаметалар түзеді (А және а)
19 слайд
Ә) Генотиптері Аа және АА болатын қозылар сұр түсті болады, бірақ есептің шарты генотипі АА қозылар тіршілікке қабілетсіз. Екі Аа генотип барлық үш түрлі (Аа, Аа, аа) генотиптің 2/3 құрайды. Барлығы 72 қозы туылған, онда, 2/3 * 72= 48.
Б) Генотипі аа қозылардың түсі қара. Оның үлесі барлықn “тірі” генотиптердің 1/3 бөлігі: 1/3 * 72 = 24.
В) Гомозиготалар - АА және аа, бәрақ АА генотипі өмір сүре алмайды, олай болса тірі гомозиготалар (аа) – 24 ұара қозы болғаны.
Г) Генотипі АА қозылар өлі туу тиіс, олар барлық генотиптің ¼ бөлігін құрайды , яғни : АА=аа, олардың саны 24.
(Жауабы: 2/48/24/24/24)
20 слайд
Көрермендерге сұрақтар:
1.Г.Мендель гибридологиялық әдісіне қандай өсімдікті алды? (Бұршақ)
2.“Генетика” грек тілінен аударғанда қандай мағына білдіреді? (Genesis – шығу тегі)
3.Генетика терминін ғылымға қай ғалым енгізді?
(У.Бэтсон)
4.Генотиптің өзгеруіне байланысты мутация қаншаға және қандай болып бөлінеді?
(4-ке; гендік; хромосомалық, геномдық және цитоплазмалық)
5.Аллельді гендер дегеніміз не?
(Қарама-қарсы белгілерді анықтайтын жұп гендер)
21 слайд
6.Г.Менделдің 3-ші заңы қалай аталады?
(Белгілердің тәуелсіз тұқым қуалау заңы)
7.Өзгергіштік қаншаға бөлінеді?
(2-ге; модификациялық (тұқым қуаламайтын немесе фенотиптік), мутациялық (тұқым қуалайтын немесе генотиптік))
8.Толымсыз доминанттың сандық қатынасы?
(1/2/1) 9.Инверсия дегеніміз не?
(Хромосома бөлігінің 180˚-қа бұрылуына байланысты гендердің орналасу ретінің өзгеруі)
10.Өсімдіктерде хлорофилл пигментінің болмауы қандай тұқым қуалауға байланысты?
(Цитоплазмалық тұқым қуалау)
22 слайд
5 - кезең
“Бәйге”
23 слайд
10
10
10
10
20
20
20
10
30
30
30
20
Ұлы есімдер
Генетикалық алфавит
Гендердің өзара әрекеттесуі
Бейне сұрақтар
24 слайд
Алғашқы генетика
ғылымының негізін
салушы?
Ұлы есімдер
10
Г.Мендель
25 слайд
Арқар – меринос
қолтұқымын шығаруға
қатысқан ғалым?
Ұлы есімдер
20
А.Ы.Жандеркин
26 слайд
Жүгері өсімдігіндегі аталық
ұрықсыздықты ашқан
америкалық ғалым? Қай
жылы?
Ұлы есімдер
30
М.Родс
1930 жылы
27 слайд
Ген дегеніміз не?
Генетикалық алфавит
10
ДНҚ молекуласында нәруыз туралы ақпараты жазылған бір бөлігі.
28 слайд
Генетикалық карталар
дегеніміз не?
Генетикалық алфавит
20
хромосомада болатын тіркес гендердің орналасу сызбанұсқасы
29 слайд
Плазмон дегеніміз
не?
Генетикалық алфавит
30
цитоплазмада және оның органоидтарында шоғырланған тұқым қуалайтын факторлар
30 слайд
Екі немесе бірнеше аллельді
емес доминантты гендердің
бірін-бірі толықтырып, жаңа
белгіні жарыққа шығаруын не
деп атайды?
Гендердің өзара әрекеттесуі
10
комплементарлық
31 слайд
Бір ген екінші генді басып, оның
белгісін жойып жіберуін не деп
атаймыз? Басымдық қасиет
көрсететін генді қалай атайды?
Гендердің өзара әрекеттесуі
20
эпистаз, супрессор
32 слайд
Адам қан топтары қаншаға
бөлінеді? Қай қан тобында
эритроциттерінде агглютиногендер
жоқ, қай топта бар?
Гендердің өзара әрекеттесуі
30
4 топқа, эритроциттерінде І(О) агглютиногені А,В жоқ, ІҮ (АВ) агглютиногені А,В бар
33 слайд
Қанның тобы І (О) топқа жататын қыз,
қанның тобы ІІІ (В) топқа жататын
жігітке тұрмысқа шығады. Олардың
балаларының қан топтарын анықтау
керек.
Бейне сұрақ
10
Баласының: қанның тобы ІІІ (В) және І (О) егер әкесінің генотипі гетерозиготалы (ІВІО) болған жағдайда, қанның тобы ІІІ (В) егер әкесінің генотипі гомозиготалы (ІВІВ) болған жағдайда жауабы: І, ІІІ.
34 слайд
Әке – шешесінің біреуінің қаны І (О) топқа,
ал екіншісінің қан тобы ІІ (А) топқа
жатады. Олардың тек бір баласы бар. Сол
баланың қанының тобын және оның
генотипін анықтау керек.
Бейне сұрақ
10
Баласының: қанның тобы ІІ (А) және І (О) егер әкесінің генотипі гетерозиготалы (ІАІО) болған жағдайда, қанның тобы тек ІІ (А) егер әкесінің генотипі гомозиготалы (ІАІА) болған жағдайда Жауабы: І, ІІ
35 слайд
Көздері қара ерлі-зайыптылардың
отбасында 4 бала бар. Олардың екеуінің
көздері көк те, қан топтары І және ІҮ, ал
екеуінің көздері қара да, қан топтары ІІ
және ІІІ. Қара көзділікті аутсомалы
доминантты белгі деп алсақ, осы отбасында
қара көзді, қан тобы І баланың тууы мүмкін
бе? Ата-аналарының генотипін, қан
топтарын анықтаңыздар?
Бейне сұрақ 20
Ата–анасының генотипітері ІАІО ІІ (А) , І В ІО ІІІ (В)
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Бұл презентацияда биология пәні бойынша сыныптан тыс іс-шараларға яғни, сайыс ретінде өткізілетін сабақтарға таптырмас материал. Жалпы генетиканың ашылу тарихы мен оның заңдылықтары ашық, анық көрсетілген. Сонымен қатар бәйге сұрақтар да қарастырылыған. Мендельдің заңдары бойынша есептерде келтірілген.Сайысты 9- 10 сынып оқушылармен өткізуге болады. Әр топтан 3-5 оқушыдан болса жеткілікті. Генетика тақырыбы бойынша алған білімдерін пысықтауға арналған көптеген сұрақтар мен есептер берілген. Есептер өте қызықты мысалға: Қызанақ жапырақтарының тілімделген болуы тегіс жапырақтан доминантты болады. Гомозиготалы тілімделген жапырақты және тегіс жапырақты өсімдіктерді будандастыру нәтижесінде бірінші ұрпақта 3 өсімдік, екінші ұрпақта 32 өсімдік алынған. Осы есептін шығару жолдары мен жауаптарын ұсынады.Қызанақ жапырақтарының тілімделген болуы тегіс жапырақтан доминантты болады. Гомозиготалы тілімделген жапырақты және тегіс жапырақты өсімдіктерді будандастыру нәтижесінде бірінші ұрпақта 3 өсімдік, екінші ұрпақта 32 өсімдік алынған.
Қызанақ жапырақтарының тілімделген болуы тегіс жапырақтан доминантты болады. Гомозиготалы тілімделген жапырақты және тегіс жапырақты өсімдіктерді будандастыру нәтижесінде бірінші ұрпақта 3 өсімдік, екінші ұрпақта 32 өсімдік алынған.
6 655 278 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Муталив Даулен Муталив. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
36/72 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Мини-курс
7 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.