Şəmkir rayon Mirzə Məhəmməd adına ümumorta Dəllər kənd məktəbinin
riyaziyyat müəllimi Məmmədova Sevinc Mətləb qızı
RİYAZİYYAT
DƏRSLƏRİNDƏ İKT-NİN SEHİRLİ ALƏMİ
Kompyuter
artıq çoxdan bizim həyatımıza daxil olmuşdur. Artıq elə bir zaman gəlib çıxmışdır
ki, dərs prosesini kompyuter və internetsiz təsəvvür etmək mümkün deyil.
IKT-dən tədris prossesində istifadə etmək mənə bir gənc müəllim kimi tədris
etdiyim riyaziyyat fənnini şagirdlərə daha yaxşı öyrətmək və bununla yanaşı bir
pedaqoq kimi özümündə yeni məalumatları öyrənməyim üçün olduqca böyük köməyi
olmuşdur. Bu təlim mənim gözlərim önündə sanki yeni işıqlı, parlaq
gələcəyə doğru məni aparan bir pəncərə açmış oldu. Bu təlimdən qayıtdıqdan
sonra, artıq öz dərslərmdə İKT-dən necə istifadə etməyin qaydaları haqqında
geniş məlumatlar əldə etmiş oldum. Bu təlim mənə təhsil sahəində baş
verən müasir texnalogiyaların istifadəsi ilə bağlı yeniliklərlə tanış olmağım
üçün, bir müəəlim rolunu oynadı. Məhz bu təlimdən sonra, başa düşdüm ki, bu gün
bir pedaqoq kimi mən öz şagirdlərimin qarşısında, onların gələcəkdə bir
şəxsiyyət kimi yetişməsi üçün, böyük məsuliyyət daşıyıram. Axı müasir müəllimin
əsas vəzifəsi sabah ali məktəbə yüksək balla daxil olan tələbə deyil, gələcək
üçün bu millətə, vətənə layiqli olan əsal vətəndaş-şəxsiyyət yetişdirməkdir. Bu
şəxsiyyətin yetişməsi üçün, müəllim özü hər zaman axtarışda olaraq, yeni
məlumatları öyrənməli, şagirdə bu məlumatları öyrətməklə yanaşı onun nəinki,
şəxsiyyət kimi yetişməsinə, hətta onları özünü inkişaf etdirməyə
istiqamətləndirməyi öyrətməlidir. Bütün bunların kompleks şəkildə həyata
keçirmək üçün, tədris yönümlü internet və elektron təhsil resurslarının böyük
əhəmiyyəti vardır. Müasir əsrdə dünya təhsil sistemində müəllim və həm də
şagirdlər üçün, öz biliklərini təkmilləşdirmək üçün, əsas vacib komponentlərdən
biri də internet resurslarıdır. İnternet Resursları nədir? - İnternet
resursları işdə, evdə, tədrisdə bizim əsas köməkçimizdir. İnternetdə
mövcud olan resurslar bizim gündəlik həyatımızda bizə lazım olan
informasiyaları əldə etməkdə , dostlarımızla söhbət etməkdə bizim işimizi
asanlaşdırır.
Personal kompüterin
və internetin tədris müəssisəsinə daxil olması şagirdlərin internet
resurslarından istifadə edərək, kompüter texnologiyasının mövcud imkanlarını
tətbiq edərək öz dərslərini daha da maraqlı etməyə, yeni məntiqi təfəkkürə
əsaslanan düşünmə tərzinin formalaşdırılmasına imkan
yaradır. Bu formatda mövcud olan resurslar
şagirdlərdə daha böyük marağa səbəb olur. Bu formatda olan resursların
şagirdlərin dərsi qavramalarında böyük əhəmiyyəti vardır. Keçdiyim mövzulara
uyğun olaraq, şagirdlərə internetdə mövcud olan, internet resurslardan istifadə
edirəm.
Digər bir
maraqlı dərs aşağı siniflərdə şagirdlərə vurma cədvəli öyrədərkən, lazım olan
bir resurs var.Bu resurs əsasən simulsyasiya xarakteri daşıyır. PhET Physics
Education Technologya institunun hazırladıqları resurslardır. Burda əsasən
kiçikyaşlı məktəblilər üçün vurma cədvəlini öyrəməyin ən rahat üsuludur. Buna
şagirdlər əslində bir oyun kimi baxmış olacaqlar və təbii ki, bu oyunu oynamaq
üçün, onlara vurma cədvəlini ilk öncə yaxşı öyrənmək lazıımdır.
Daha sonra bu
oyunu oynamaq üçün Start (Başlamaq) süyməsinin üzərinə basdıqdan
sonra oyuna başlamış olacaqsan.Burda bundan əlavə daha 2 düymə mövcuddur.End
(oyunu qurtarmaq üçün istifadə olunur) Bundan əlavə bu düyməni
vurduqda hətta səf cavbların sayınıda göstərmiş olur.(Bax
şəkil 2) Bu formada bunu oynayarkən ilk öncə səviyyəni seçmək lazımdır. Level
-(Səviyyələr)
Burda
şəkildən də göründüyü kimi 3 səviyyə mövcuddur.
· Birinci səviyyə (asan)
· İkinci səviyyə( Bir rəqədər çətin)
· Üçüncü səviyyə( Çətin)
Reset ( Oyunu
əvvəlki vəziyyətinə qaytarmaq) Yəni bu zaman sən oyuna yenidən başlamış olacaqsan. Bundan
əlavə orda saat da var müəllim bunu qoşa bilər və şagirdlərin sualllara nəqədər
vaxta cavab verdiyini bilər.
Digər
bir maraqlı Resurs kimi Rusiyada daha geniş yayılmış – www.igraemsa.ru (oynayırıq) saytıdır.
Bu
saytdan Rusiya ölkələrində əsasən, uşaqların məntiqi təfəkkürünün inkişaf
etdirilməsi istifadə olunur. Burda şagirdlər üçün olduqca maraqlı
bölmələr vardır. Bu saytda qurulan tədris prossesi əsasən, oyunlar vasitəsi ilə
-məhz o oyunlar ki, onlar şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün inkişaf etdilməsinə
yardımçı olur. saytın onlar üçün irəli sürdüyü imkanlardan istifadə edirlər.
Bu
resursları kompyuter proqramı pover-pointdə hazırlayıram. İnternetə daxil
olaraq, orda mövcud olan tədris yönümlü resurslardan topladığım məqalələr və
məlumatları analiz etdikdən sonra, öz şagirdlərim üçün, maraqlı əyləncəli oyun
şəklində dərslər hazırlayıram. Apardığım müşahidələr nəticəsində aydın oldu ki,
hətta poçtdan da istifadə edirəm. Şagirdlərin şəxsi elektron poçtlarına lazımi
tapşırıqları göndərirəm. Onlar da mənə tez bir zamanda email vasitəsilə öz
yazdıqları məlumatları göndərmiş olurlar. İnternet resurslarından
istifadə edərkən, müəllimlər bir şeyi tam aydın şəkildə bilməlidiilər. Verilən
tapşırıqlar aydın olmalıdır ki, şagirdlər onlara lazım olan mövzunun axtarış
zamanı, səf etməli deyillər.
Amma Dünya
təcrübəsinə nəzər salsaq görərik ki, müəllimlərin verdiyi səfv istiqamətin
nəticəsində şagirdlər ən çox 2 seydə səfv edirlər.
1. İnternetdə informasiya axtarakən, konkter nəyi tapacağını
bilmədikləri üçün, qarşılarına çıxan böyük informasiya axınının içərisinə
düşmüş olur. Bu problemin nəticəsində şagirdlər onlara lazım olan mövzunu
axatraraq, artıq dərs prosesinin qurtardığını və onların heç bir nəticə əldə
etmədiklərinın şahidi olurlar. Bu zaman şagirdlər, hətta onların əxlaqi
dəyərlərini pozabiləcək resurslarla da qarşılaşa bilərlər.
2. Şagirdlər internetdən tapdıqları resursları analiz etmədən hazır
resurs kimi istifadə etmiş olurlar( copy past) . Bu artıq heç bir yaradıcı
şagird məsulu olmur. Burda şagird heç bir tətqiqat, analiz, sintez etmiş olmur.
Əslində bu
mərhələdə şagird müəllimin ona verdiyi tapşırığı internetdən axtarışa verərkən,
ilk öncə məlumatları əldə edirlər. Daha sonra əldə etdikləri məlumatları analiz
edərək, yaradıcı bir məsul hazırlayırlar. Bu artıq şagirdin öz məhsulu olur.
Müasir pedaqoqikada internet resursları nəticəsində keçilən dərslər aşağıdakı
şəkildə olur?
- Kommunikativ
- Tədqiqatçı
- Oyun
Aparılan
araşdırmalar onu göstərir ki, bu formatda keçirilən dərslər olduqca böyük
effekt vermiş olur. Estoniyada buna belə bir qəşəng ad verirlər: “İnternet
şəbəkəsində Qızıl balıq ”. Estonların qəşəng bir sözü var. Bu sözlər
artıq onlarda bir növ atalar sözlərinə çevrilib. “İnternet şəbəkəsində ki, bu
qızıl balıq yalnız o insana qismət olur ki, o insan bu balığı tutmağı bacarır”.
Avropa tədris
sistemində təhsildə internet resurslarından istifadə etməyə belə bir maraqlı
yanaşma var. “Halva deməklə ağzın şirin olmayacaq” Yalnız bir dəfə onu istifadə
et- Sən onun dadını heç zaman unutmayacaqsan. Norveç İnformasiya
Texnologiyaları Mərkəzinin belə bir şüarı var: “ Hər bir texnologiya o zaman
effektiv olur ki, o artıq böyük gəlir gətirir”. Sual verə bilərsiniz ki, biz
internet resurslarından istifadə etməklə hansı gəlirləri əldə edə bilərik? Bu
sualı həmişə Norveç İnformasiya Texnologiyaları Mərkəzinin “İnternet
Resurslarından Tədris Prosesində İstifadə Qaydaları ” master-klasslarında müəllimlərə
belə bildirirlər:
1. İlk öncə zəngin təcrübə və biliklər qazanmış olursunuz.
Qazandığınız bilikləri öz şagirdlərinizə öyrədirsiniz
2. Şagirdlərinizin təcrübəsi dünya görüşü formalaşır. Məhz bu zəngin
təcrübənin nəticəsində keçdiyiniz dərslərdə olan sıxıcılıq aradan qalxmış olur
və onun yerini daha sərbəst maraqlı, vaxta qənaət edən, dərsi zənginləşdirən
bir metod tutmuş olur.
3. İnternetdə şagirdləriniz artıq oyun və əyləncə saytları ilə məşğul
olmurlar. Artıq bu istiqamətdə gedən dərslərdən sonra, sizlər tərəfdən
şagirdlərin müəyyən saytlardan istifadə etməsinə qadağaların qoyulması aradan
qalxmış olur. Şagirdlər artıq bu saytlardan ancaq tədris yönümlü, məlumatlarnın
axtarılması ilə məşğul olurlar.
4. Valideynlərin Sizlərə qarşı olan inamı artır, onlardan daha yaxşı
imkana malik olanları atıq Sizlərin maraqlı layihələriniz üçün donor
rolunu oynaya bilər.
5. Məhz Sizin bu istiqamətli dərsləriniz nəticəsində şagirdlərinizdə
yeni texnologiyalarından düzgün istifadə etməklə kreativ biliklərə yiyələnmiş
olurlar ki, Ölkə kapitalı insan kapitalına çevrilmiş olur.
6. Bu prosesin iştirakçısından sabah icraçısına çevrilmiş olursunuz.
Sabah burda öyrəndiyiniz bilgilər əsasında sərbəst şəkildə müxtəlif şirkətlərdə
bu sahə üzrə işləyərək əlavə pul qazana bilərsiniz.
7. Sizin yaratdığınız şəxsi saytlarınız və yaxud bloqlarınızda
yerləşdirdikləriniz materiallarınız şirkətlərin, bu sahə ilə məşğul
olan digər ölkələrdə ki, həmkarlarınızın xoşlarına gələ bilər. Bunun
nəticəsində onlar Sizə pul ödəyə bilər və yaxud Sizdən ekspert kimi istifadə
edə bilərlər.
8. Ən əsası bütün bunlardan Sizin ölkənizin və
təhsilinizin gələcəyi asılıdır. Bu məhz o gələcəkdir ki, o nəinki
Sizin hətta gələcək övladlarınızında taleyinə öz müsbət təsirini göstərəcək.
Bütün bunlara
nəzərə alaraq tam əminliklə deyə bilərik ki, İnternet resurslarından istifadə
etməklə qurulan dərs tədris prosesinin keyfiyyətini artırmış olur.
Şagirdlər
tərəfindən İnternet resurslarınından istifadə olunması qaydaları:
1. Yeni Mövzunun Öyrənilməsi:
- İnternet vasitəs ilə lazım olan mövzunun axtarışa verilməsi;
- Mövzu plan konspektin tutulması;
- Mətnin analizi və sxem və cədvəllərin hazırlanması;
- Mətnlər üzrə sualların hazırlanması;
- Müəllim tərəfindən qoyulan suallara cavabların axtarılması;
- Mövzu üzrə videofraqmentlərin tapılması, baxılması və müzakirə
edilməsi;
- Mövzu üzrə təqdimatlara baxılması və müzakirə edilməsi;
- Statistik məlumatların tapılması və analiz edilməsi.
2. Biliyin yoxlanılması
- Özünü yoxlama testlərindən istifadə etmək.
3. Layihələr üzərində işləmə
Şagirdlər
layihələr üzərində işləyərkən, onların qarşısına internetdən olduqca maraqlı və
geniş çeşidli resurslar çıxır. Onlar aşağıda göstərilən
informasiyalardan istifadə edə bilərlər:
- Virtual kitabxanalar,
- Virtual muzeylər,
- Müxtəli tədris yönümlü informasiyalar,
- Ensklopediya və məlumat kitabçaları
İnternetdən
istifadə edərək, güclü şagirdlər xüsusi bir hesabatlar, təqdimatlar hazırlaya
bilərlər. Zəif şagirdlər onların səviyyələrinə uyğun daha rahat məlumatlar əldə
edə bilər və əldə etdikləri məluamtlara daha asan suallar hazırlaya bilərlər.
İnternetdən əldə edərək, müxtəlif səviyyəli testləri həll edə bilərlər. Mən bu
gün də öz dərslərimdə internet resurslarından istifadə edirəm. Bu istifadə 2
istiqamətdə gedir.
o Dərsə
hazırlaşarkən
o Şagirdlərə
tapşırıq verərkən
Dərsimdə
internet resusrlarından istifadə edən bir pedaqoq kimi deyə bilərəm ki,
internetdən dərs prosesində istifadə edərkən, şagirdlər san ki, sehrli bir
aləmə düşmüş olurıar. Elə mən özümdə bu aləmdən ayrılmaq istəmirəm. Bütün
müəllimləri bu sehirli aləmə dəvət edirəm.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.