Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Өткенді қайталау
Ассоциация құру
(терминдер, символдар)
Жұбыңды тексер (генетикалық есептерді тексеру)
«Миға шабуыл»
2 слайд
Ассоциация құру
Терминдер
Символдар
3 слайд
Адамда тік шаш басылыңқы белгі, ал шашы бұйра басым
белгі. Басымдылығы бойынша және басылыңқылығы бойынша гомозиготалардан қандай ұрпақ күтуге болады? Барлық дарақтардың генотиптерін фенотиптерін сипаттап жазыңдар.
Бер: А-бұйра шаш
а- тік шаш
Р- бұйра шаш гомозигота, тік шаш гомозигота
Ғ-?
Генотипі бойынша: 4Аа /4
Фенотипі бойынша:4 бұйра шаш
«Жұбыңды тексер»
4 слайд
5 слайд
Миға шабуыл
6 слайд
І-топ
1.Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын зерттейтін ғылым?
Генетика
2.Генетикалық заңдылықтарды тұңғыш қалыптастырған ғалым
Г.И.Мендель
3.Дәл сол нәруыздар синтезіне жауап беретін, бірақ нуклеотидтік жүйелігі әр түрлі сәйкес хромосомалардың дәл сол үлескілерінде болатын гендер
Аллельдер
4. Асбұршақта генінің түсі бойынша аллельдер
Сары және жасыл
5. Әр түрлі екі аллель алған зигота
гетерезигота
7 слайд
ІІ-топ
1. Көрінбей қалатын белгі
Басылыңқы
2. Бірдей екі аллель алған зигота
Гомозигота
3.Будандастыру кезінде кіші әріппен белгіленген ген
Сары
4.Моногибритті будандастыру кезінде Мендель тәжірибелерінде бірінші ұрпақ будандарының барлығындағы түстің пайда болуы
5. Будандардың бірінші буынындағы барлық ұрпақтарына сәйкес Мендель ережесі
Басымдық заңы
Рецессивті
8 слайд
ІІІ-топ
1. Будандастыру кезінде бас әріппен белгіленген ген
3.Еркек және әйелдің мөлшері және пішіні бойынша біркелкі хромосомалар
4. Еркек және әйелдің мөлшері және пішіні бойынша әр түрлі хромосомалар
5. Будандардың екінші буынындағы барлық ұрпақтарына сәйкес Мендель ережесі
2. АА арқылы белгіленген зигота генотипінің аталуы
Доминантты
Гомозигота
Аутосомалар
Гоносомалар
Ажырау заңы
9 слайд
10 слайд
Өзгергіштік түрлері
Сабақтың тақырыбы
11 слайд
Модификациялық өзгергіштік– генотиптері ұқсас,сыртқы орта жағдайға байланысты фенотиптері әр түрлі болып өзгеруі
Мутациялық өзгергіштік- организм генотипінің, яғни хромосомалар мен олардың құрамды бөліктері –гендердің өзгеруіне байланысты кездейсоқ пайда болатын тұқым қуалайтын өзгергіштік.
Мутагендер- мутация тудыратын факторлар
12 слайд
Гендік мутация- гендердің молекулалық
құрылымдық өзгеруі
Негізгі себептері
ДНҚ молекуласындағы белгілі бір нуклеотидтің түсіп қалуы;
Нуклеотидтертің немесе триплеттің орын алмасуы;
Бір нуклеотидтің дупликациялануы;
Бір нуклеотидтің орнына басқа нуклеотидтің орналасуы.
(А-Г ауыстырылса, бір коденің құрамы өзгереді.нәтижесінде аминқышқылдардың орналасу жүйесі бұзылады,, алмасу әрекеттері, ағзаның биологиялық қасиеті, тіршілік қабілеті нашарлайды.) Гендік мутациялар табиғи сұрыпталу кезінде ағзада жиналып,эволюцияда маңызды қызмет атқарады
13 слайд
Геномдық мутация- ағза жасушаларындағы
хромосомалар санының
өзгеруі
14 слайд
Клайнфельтер ауруы- жыныстық хромосомаға бір Х-тың артық қосылуы,ауру адамның хромосомаларының жалпы диплоидті жиынтығы 47,жыныс хромосомалары -ХХУ
Даун ауруы-21 хромосоманың екеу емес,үшеу болатындығына байланысты.Баланың барлық жасушаларында 46 хромосоманың орнына 47 хромосома болады.
Геномдық мутация
15 слайд
Хромосомалық мутация- хромосомалар
құрылымының өзгеруі.
Хромосоманың бір бөлігінің үзіліп,түсіп қалуы;хромосоманың үлкен бөлігінің жетіспеушілігі ағза үшін өте қауіпті.(адамның 21 хромосомасындағы жетіспеушілік ағзада миелоидты лейкемияның ()ақ қандылықты) дамуын тудырады.)
Хромосома бөлігінің 180 градусқа бұрылуына байланысты гендердің орналасу ретінің өзгеруі.(табиғатта дрозофиланың бір түріне жататын екі тегі бар,себебі хромосомаларының инверсия болатындықтан бір-бірімен будандаспауы түр дивергенциясынының бастамасы болып табылады
Делеция (жетіспеушілік)
Инверсия
16 слайд
Модификациялық өзгергіштік – генотиптері ұқсас,сыртқы орта жағдайға байланысты фенотиптері әр түрлі болып өзгеруі
Мутация дегеніміз- организм генотипінің, яғни хромосомалар мен олардың құрамды бөліктері –гендердің өзгеруіне байланысты кездейсоқ пайда болатын тұқым қуалайтын өзгергіштік.
Мутагендер- мутация тудыратын факторлар
Биологиялық терминдер
17 слайд
І-топ Модификациялық өзгергіштік
ІІ-топ Мутациялық өзгергіштік
ІІІ-топ Мутациялық өзгергіштік түрлері
«Қатені тап» ойыны
18 слайд
Модификациялық өзгергіштік – генотиптері ұқсас,сыртқы орта жағдайға байланысты фенотиптері әр түрлі болып өзгеруі
Қате сөз: Тұқым қуалайтын
І-топ
19 слайд
Мутация дегеніміз- организм генотипінің, яғни хромосомалар мен олардың құрамды бөліктері –гендердің өзгеруіне байланысты кездейсоқ пайда болатын тұқым қуалайтын өзгергіштік.
Қате сөз: Тұқым қуаламайтын
ІІ-топ
20 слайд
Гендік мутация- гендердің молекулалық құрылымдық өзгеруі
Геномдық мутация- ағза жасушаларындағы хромосомалар санының өзгеруі
Хромосомалық мутация- хромосомалар құрылымының өзгеруі.
Қате сөз: мутагендер, мутанттар
ІІІ-топ
21 слайд
_________________дегеніміз ағзаларда жаңа белгілердің пайда болуы.
_________________өзгергіштік тұқым қуаламайды, өзгерістер тек фенотипте болады.
_________________өзгергіштік тұқым қуалайды, өзгерістер генотипте болады.
Биологиялық диктант
22 слайд
Сәйкестігін табыңдар
23 слайд
Рефлексия
24 слайд
&28 Өзгергіштік түрлері. Модификация, мутация түрлеріне толық мәлімет жинау, ғаламтор бойынша тақырыптарға тереңірек мәлімет жинау.
Үй тапсырмасы:
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Күні:15.ХІІ.2015жПәні: Биология Сыныбы: 9 «А»Сабақтың тақырыбы: §28. Өзгергіштік түрлеріСабақтың мақсаты:Білімділік: Оқушыларға мутациялық өзгергіштік түрлері, олардың себептері, организмге әсері туралы білім беру. Өзгергіштіктің түрлерін жіктеу, оларды салыстыру, мутациялық өзгергіштіктің органикалық дүниенің дамуы мен жұмыстары үшін маңызды екендігін түсіндіру.Дамытушылық: Оқушылардың биология ғылымына қызығушылығын тудырып, дүниетанымын, жеке тұлғасын, коммуникативтік біліктілігін дамыту.Тәрбиелік: Ұжымшылдыққа, өз ойларын айта білуге, адамгершілікке тәрбиелеу Күтілетін нәтиже • Өзгергіштік заңдылықтарын біледі,түрлерін ажырата алады, өмірден мысал келтіре алады. • Модификациялық.,мутациялық өзгергіш түрлерімен танысады, түсінеді. • Өзгергіштік салдарынан туындайтын ауруларды, олардың түрлерін ажыратады.(қайталау арқылы) • Өзгергіштік түрлері туралы мәлімет алады., қалыптастырған білімін қай жерде қолданатынын біле алады.Сабақтың түрі: Аралас сабақ. Сабақтың әдісі: топтау.Сабақтың көрнекілігі: проектор, үлестірмелер, сурет – плакаттар,электронды оқулықСабақтың барысы:І. Ұйымдастыру: Сынып оқушыларын түгендеу.ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Топқа бөліну1.Ассоциация құру2.«Жұбыңды тексер» генетикалык есептер шығару 3.«Миға шабуыл»І топ1 Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын зерттейтін ғылым 2. Құрамында біркелкі гендер жиынтығы бар хромосомалар 3. Моногибритті будандастыру кезіндегі белгілер 4. АА арқылы белгіленген зигота генотипінің аталуы 5. Мендель тәжірибелерінде түс және пішіндерінің хромосомаларындағы гендерІІ топ 1.Генетикалық заңдылықтарды тұңғыш қалыптастырған ғалым 2.Қосбуданды будандастыру кезіндегі белгілер 3.Әр түрлі екі аллель алған зигота 4. Мендель тәжірибелерінде түс және пішіндердің хромосомаларындағы гендер 5. Будандастыру кезінде кіші әріппен белгіленген ген 6. Қолға үйретілген жануарлардың орталығыІІІ топ 1. Ата-енелерінің біреуінен ағзаға жеткізілетін жұп хромосомалардың әрқайсының атауы 2.Асбұршақта генінің түсі бойынша аллельдер 3. Будандастыру кезінде бас әріппен белгіленген ген 4. Еркек пен әйелдің мөлшері және пішіні бойынша біркелкі хромосомалар. 5.Моногибриттік будандасу кезіндегі екінші буын ұрпақтарының генотипі бойынша Мендельдің ыдырауды байқауыІІІ. Өткен материалды қайталау арқылы жаңа материалды қабылдауға дайындық. ІV. Жаңа материалды хабарлауӨзгергіштік дегеніміз организмдердің даму онтогенезінде жаңа белгілер мен қасиеттерге ие болу қабілеттігі.Өзгергіштік Тұқым қуалайтын Тұқым қуаламайтын (модификациялық)Үйлесімдік Мутациялық ОнтогенетикалықМутациялық өзгергіштік. Мутация дегеніміз — организм генотипінің, яғни хромосомалар мен олардың құрамды бөліктері — гендердің өзгеруіне байланысты кездейсоқ пайда болатын, тұқым қуалайтын өзгергіштік. Бұл ұғымды ең алғаш голландиялық ботаник Х. Де Фриз қалыптастырды. Ол есекшөп (энотера) өсімдігінің кейбір белгілерінің қалыпты жағдайдан ауытқитынын және олардың тұқым қуалайтындығын байқады. Осы зерттеулерінің негізінде 1901 жылы өзінің “Мутациялық теория” деп аталатын еңбегін жариялады. Мутациялық теорияның негізгі ережелері мынадай:Мутация барлық тірі организмдерге тән қасиет. Ол пайдалы да зиянды да болуы мүмкін. Бірақ көбінесе, жануарлар мен адам үшін зиянды болып келеді. гендік хромосомалық Мутациялар геномдық цитоплазмалықГендік мутация. Мутацияның мұндай түрі жекелеген гендерде болады және жиі кездеседі. Гендік мутация ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтердің орналасу ретінің өзгеруіне байланысты болады.Хромосомалық мутация. Хромосомалық мутация түрлі хромосомалық өзгерістерге байланысты болады. Бұл жағдайда хромосомалардың құрылымы өзгереді.Геномдық мутация. Геномдық мутация дегеніміз — клеткадағы хромосомалар санының өзгеруіне байланысты болатын өзгергіштік.Анеуплоидия. Анеуплоидия немесе гетероплоидия хромосома санының гаплоидты жиынтыққа еселенбей өзгеруінің нәтижесінде пайда боладыЦитоплазмалық мутация. Бұл клетка цитоплазмасында кездесетін плазмогендердің өзгеруіне байланысты болады. Плазмогендер негізінен пластидтер мен митохондрияларда болады.Модификациялық өзгергіштікте келесі үрім-бұтаққа берілмейді, себебі гендері мен хромосомдары өзгермейді. Алайда бұл өзгерістердің маңызы ерекше. Олар шүғыл өзгерген жағдайларда дарақтардың тірі қалуына жәрдемдеседі. Мысалы, құрғақшылық немесе қышқылды жаңбыр нәтижесінде өсімдік жапырақтарын түсірмесе, не боларын елестетудің өзі мүмкін емес. Егер мұндай құбылыс болмаса, онда өсімдіктер тіршілігін жоюы сөзсіз. Тұқымқуалайтын өзгергіштік популяцияның барлық дарақтарында бірдей болады. Оларға тікелей орта әсер етеді. Мысалы, жануарларды тамақтандырмаса, олардың массасы кемиді. Жаңа сабақты бекіту:1.Биологиялық диктант2.«Қатені тап» ойыныІ-топ Модификациялық өзгергіштікІІ-топ Мутациялық өзгергіштікІІІ-топ Мутацияның түрлері3. Рефлекция. Үйге тапсырма беру §28 Өзгергіштіктің негізгі заңдылықтары модификация түрлеріне толық мәлімет жинау ғаламтор бойынша мутациялық өзгергіштік түріне қысқаша тоқталу гендік,хромосомалық және геномдық мутация Оқушылар модификация түрлері бойынша тақырыптарды тереңірек мәлімет жинауға бөлісіп алады.
6 661 833 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Новгородова Ольга Тимофеевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.