Оқушылардың өз бетімен жұмысын қалыптастыру оқушының пәнге деген
қызығушылығынан және қажеттілігінен туады. Өз білімін көтеру жекелеген
оқушылардың өз бетімен жұмыс істеу дағдысын дамытып, шығармашылық белсенділігін
арттырады. Оқушылар оқыту барысында білім алады, ал содан соң оны қолдану ары
қарай шығармашылыққа үйлеседі. Математиканы оқытуда сабақтың нәтижелілігі мен
оқушылардың ойлау белсенділігін арттыруда түрлі әдіс тәсілдерді іздестіруге көп
көңіл бөлінеді.
Сабақтың басында өткізілетін жаттығулар оқушыларды бірден жұмысқа
кірістіретіндей қызықты болуы тиіс. Сабақтың ортасында немесе соңында, балалар
жазбаша немесе практикалық жұмыстан шаршаған кезде, қызықты есептеулер оларды
сергітеді, жұмыс қабілетінарттырады.
Қызықты жаттығуларды орынды әрі шеберлікпен пайдалана білу сабақтың
нәтижелілігі мен сапасын арттырудың да негізгі тәсілдерінің бірі екендігін
тәжірибе көрсетіп отыр. Ең алдымен оқушылардың зеректілігін, ойлау қабілетін
дамытатындай есептер шығара білуге үйрету керек. Бастауыш буында әзіл есептер
мен сұрақтар ауызша есептеулерде зеректілікке, тапқырлыққа баулиды. Оқушыны
ұшқыр ойлауға, тез шешім қабылдауға дайындайды. Әзіл есептер шығару арқылы
қарапайымнан күрделіге қарай көңіл аудару керек. Бірте-бірте ақыл ойды
жетілдіруге көмектесетін есептерді шешуге әкеледі. Осы арқылы баланың өзіндік
көзқарасы қалыптасып, өзіне деген сенімі артады.
Мысалы:
«Бір адамнан оның неше баласы бар екенін сұрайды. Жауабы ойланарлықтай болады:
«Менің 6 ұлым бар, ал әрбір ұлымда туған қарындасы бар». Осы жанұяда неше бала
бар?». Жауабы: жеті бала (6 ұл, бір қыз)
Қарапайым логикалық, яғни әртүрлі мазмұндағы стандартты емес есептерді ауызша
шығара білудің білімділік және тәрбиелік мақсаты зор. Бұндай есептер
оқушылардың математика пәніне қызығушылығына және ойлау қабілетінің дамуына
әсерін тигізері сөзсіз.
Мысалы:
1. Бірдей жеті бөлке нанды 12 адамға қалайша тең бөліп беру керек? ( Бір бөлке
нанды 12-ге бөлуге болмайды). Жауабы: үш нанды төрт тең бөлікке бөліп, қалған
төртеуін үш тең бөлікке бөліп кесу керек. Сонда әрбір адамға наннан келетіндей
12 тең үлеске бөлінеді.
2. Үш сөреде кітап тұр. Төменгі сөредегі кітап қалған екі сөреге қарағанда екі
есе аз, ал ортаңғыда қалған екеуіне қарағанда үш есе аз, ал үстіңгі сөреде 30
кітап тұр. Үш сөредегі кітап қанша?
Шешуі: Төменгі сөредегі кітаптарды бір бірлік десек, онда ортаңғы және жоғарғы
екі сөреде екі бірлік, ал үш сөредегі барлық кітаптар үш бірлік. Бұдан төменгі
сөреде барлық кітаптың бөлігі, ортаңғы сөреде барлық кітаптың бөлігі. Төменгі
және ортаңғы екі сөреде барлық кітаптың бөлігі, бұдан жоғарғы сөредегі 30 кітап
барлық кітаптың бөлігі; барлық үш сөредегі кітап (кітап).
Есеп шығаруға үйрету алғашқы сабақтардың өзінде-ақ басталып, сынып ілгерілеген
сайын бірте-бірте сәйкес шеберлік те қалыптаса бастайды.
Ауызша есептеуге үйрету уақыт үнемдеу тұрғысынан тиімді. Бір ғана мысалдың
нәтижесін бірнеше тәсілмен есептегенде берілетін түсіндірмелер, аралық
нәтижелердің қалай шығатыны, ақтық нәтижеде не болатыны ауызша айтылады да,
оларды жазуға уақыт жұмсалмайды.
Математика сабағында ауызша есептеу дағдыларын қалыптастыру жұмыстарын
жүргізудің маңызы зор. Сабақта оқушылардың ойлау қабілетін дамыту үшін есеп
шығарғанда орындайтын амалдарды ойша шешіп алуды дағдыландырған жөн.
Сабақтарда балалардың математикаға деген ынтасын арттыруға, олардың өз бетінше
жұмыс істей білу дағдысын тәрбиелеуге ерекше назар аударылады. Пәнге деген
ынтасы мен өз бетінше ойлай білу өзара тығыз байланысты. Оқушылардың сабақта
өздігінен орындайтын жұмыстарын тиімді ұйымдастыру үшін математика кабинеттерінде
дидактикалық материал, үлестірмелі материалдар, баспа негіздегі дәптерлер, тағы
басқа оқу құралдары жинастырылуы қажет. Дегенмен, оқушыларға оқулықпен жұмыс
істеуді үйретудің орны ерекше. Барлық ғылыми-техникалық білімнің көзі –
кітапқа, оның ішінде оқулыққа оқушылардың сүйіспеншілігі мен құрметін арттыру,
олармен өздігінен жұмыс істеуді үйрету мұғалімнің басты міндетінің бірі.
Мектеп оқушыларының өз бетінше жұмыстарын ұйымдастырудың басты формасы –
жұмыстарды орындау, ептілік, іскерлік, шеберлік дағдысын дамыту. Бұл үшін
төмендегідей тиісті талаптарды орындауға тура келеді:
1. Өз бетінше істелетін кез-келген жұмыстың нақты мақсаты болу керек. Әрбір
оқушы жұмыстың орындалу тәртібін жетік білу керек.
2. Өз бетінше жұмыс оқушылардың бойындағы танымдық қабілетін, творчестволық
ойлау жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
3. Жұмыстың мазмұны оқушының қызығуын, талпынысын оята білуі тиіс. Яғни оның
тілегі жұмыстың соңына дейін бәсендемейтіндей болуы керек.
4. Өз бетінше жұмысты оқушылар еңбек дағдылары мен әдістерін жетік игеріп
түсетіндей етіп ұйымдастыру қажет.
Қорыта айтқанда, оқушыларды шығармашылыққа, өз бетімен іс-әрекет етуге
бағытталған тапсырмалар саны көбейгенде ғана, өз пікірін айта алатын, оны
дәлелдей білетін, өмірге деген өзіндік көзқарасы қалыптасқан, үнемі ізденіс
үстінде болатын, қоғам дамуына үлес қоса алатын, жан-жақты жетілген жас ұрпақты
дайындай аламыз.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.