- 05.01.2021
- 224
- 0
z«№1 М.Горький атындағы мектеп- гимназия» мемлекеттік мекемесі
«Бекітемін» «Қаралды» «Таныстым» Мектеп директоры: Әдістемелік жұмысы: Бірлестік жетекшісі : Т.Т.Айгенжиева жөн. орынбасары: Қ.Ортаева
----------------- М.Қалменова --------------------
--------------------
Қазақ тілінен тереңдетілген
пәннің бағдарламасы
9 «В» сынып
2014-2015 оқу жылы
Пән мұғалімі:Қонарова
Б.К
«№1 М.Горький атындағы мектеп- гимназия» коммуналдық
мемлекеттік мекемесі
Ашық сабақ
Дауылпаз ақын
10 «Г»сынып
Қазақ тілі мен әдебиеті
пәні мұғалімі: Қонарова Б.К
2014- 2015 оқу жылы
Сабақтың тақырыбы: Дауылпаз ақын.
Сабақтың мақсаты:
а ) білімділік: Махамбет Өтемісұлы туралы ойларын тереңдету, поэзиясынанан алған білімдерін тексеру, сыни тұрғысынан ойланту
арқылы пысықтау;
ә) дамытушылық: ақын поэзиясы жайындағы түсініктерін одан әрі дамытып, әдебиет теориясынан білімдерін кеңейту;
б) тәрбиелігі: оқушыларды қауымдасып жұмыс істеуге, бір- бірінің
пікірін дамыта отырып, өзара сыйласуға, Отанын сүюге, поэзияға құштарлыққа баулу.
Сабақтың көрнекілігі: ақын портреті, ұлағатты сөздер, тест парақтары, үлестірме қағаздар.
Сабақтың түрі: аралас сабақ (өткен тақырыптарды пысықтау)
Сабақтың әдісі: топтастыру, ІNSERT әдісі, сұрақ- жауап,ой бөлісу, «Автобус аялдамасы» әдісі
Пәнаралық байланыс: тарих , музыка, география.
Сабақтың барысы.
І.Ұйымдастыру кезеңі: сабаққа бейімдеу, мақсатын айту
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Өткен сабақтардан алған білімдерін бақылау мақсатында бақылау тестін аламын.Жұптасып отырған оқушылар бір- бірімен алмасып жұмыстарын тексеріп бағалайды.
1.«Зар заман ақындары» атанған ақын.
А) Машһүр Жүсіп
Ә)Дулат Бабатайұлы
Б)Біржан сал
2.10- сынып «Қазақ әдебиеті» оқулығының авторлары
А)С.Ч.Тұрсынғалиева,Г.Р.Бәкенова
Ә)А.Қасымбек,Б.Хасанұлы
Б) С.Ч.Тұрсынғалиева, А.Ж.Такишева
3.Аллитерация дегеніміз...
А)Дауысты дыбыстардың қайталануы
Ә)Дауыссыз дыбыстардың қайталануы
Б)Өлең жолдарының соңында қайталануы
4.«Қазақтың ақындық поэзия биіктерінің бірі...» деп Дулат шығармашылығына пікір айтқан зерттеуші- ғалым .
А) Р.Бердібаев
Ә)З.Қабдолов
Б)В.Г.Белинский
5.«Аягөз» шығармасының тақырыбы
А) Табиғат жайлы
Ә) Ел мен жердің жайы
Б) Ел билігі туралы
6.Ассонанс дегеніміз...
А)Өлең жолдарының соңында қайталануы
Ә)Дауыссыз дыбыстардың қайталануы
Б)Дауысты дыбыстардың үндесе қайталануы
7.Ер Қосай қай шығарманың кейіпкері
А) «Замана»
Ә) «Ақтан жас»
Б) «Еспенбет»
8. «Еспенбет» поэмасының эпостық жырлардағы кейіпкерлерден айырмасы
А) Шығарма құрылысында
Ә) Қаһармандары өмірде болған адамдар
Б) Қиял- ғажайыптан шығарылған кейіпкелер
9. Эпитет дегеніміз...
А) Мағыналық дербестігін сақтаған көркем, бейнелі сөз
Ә) Заттың, құбылыстың сипатын айқындайтын суретті сөз
Б) Бір ұқсас заттармен салыстыра суреттеу
10. Д.Бабатайұлының өмірсүрген уақыты.
А) 1802- 1874
Ә) 1803- 1846
Б) 1815-1898
ІІІ.Жаңа сабақ. батыр
Ой
шақыру.
Ақын
сазгер
«Махамбет кім?» сұрағын жауап алу.
Дәлелдейді, толық жауабын ауызша айтады.
Мұғалімнің кіріспе сөзі.
Ақын болу – бір басқа. Батыр болу - бір басқа. Осы ұғым екі дара тұрып қалмай, қосылып бір адамның бойынан табылып жатса- бұл да ерекше құбылыстың бірі деп қаруымыз керек. Міне, осы қосылған екі талант Махамбет шығармашылығынан аңғарылады
Мхамбет- суырып салма ақын. Өлеңдері ауызша тарап келген. 1939 жылдары ғана оның өлеңдері жеке кітап болып басылды. Махамбет- заман шындығын бірден- бір дұрыс қорытынды жасай білген реалист ақын. Оның реалистігін әрбір өлеңдерінен байқауға болады.
Махамбет тек жаужүрек батыр, жалынды жыршы, от ауыз тілді ақын ғана емес, сазгер- күйші де. Оның «Өкініш», «Қайраан Нарын», «Жорық», «Ақтабан», «Тарлан», «Шілтері терезе», «Жұмыр қылыш»,т.б күйлері бар.
Электрондық оқулықтан ақын өмірі мен шығармашылығы жайлы мағлұматтарды тыңдатамын.
Махамбет Өтемісұлының өмірі мен шығармашылық жолына «Автобус аялдамасы» әдісі бойынша хронологиялық сызба жасау.
|
Реті |
жылы |
Махамбет көтеріліс кезінде |
|
1 |
1829- 1830 |
Махамбет Жәңгір ханның үстемдігімен қала бекінісінің түрмесіне отырды, бостандыққа шыққан соң Исатай Тайманұлына қосылды. |
|
2 |
1836 ақпан |
Орыс отаршылдарына қарсы Исатай мен Махамбет бастаған ұлт- азаттық күрес басталды. |
|
3 |
1836 сәуір |
Қиялымола деген жерде үлкен айқас болды. Жәңгір мен Исатай қолы осы жерде кездеседі. |
|
4 |
1837 қараша |
Исатай мен Махамбет бастаған 3 мыңдай адам хан ордасына екінші рет аттанды. Орданы қоршап алды. |
|
5 |
1838 |
Көтерілісшілер жеңіліске ұшырады.Гекке басқарған орыс әскерімен соғыста Исатай Тайманұлы қаза табады. Махамбет бірнеше жолдасымен әскердің шебін бұзып шығып құтылады. |
|
6 |
1838- 1841 |
Махамбет қайта қол жинайды. Хиуаға барған сапары сәтсіз аяқталады. |
|
7 |
1841- 1846 |
Ақынның жалғыз қалуы. |
|
8 |
1846 |
Күрескер ақын 42 жасында дүние салады. Ақынның зираты Атырау обылысның Махамбет ауданындағы « Махамбет ойы» деген жерде. |
Романтизм бағытындағы өлеңдері:
А) Күреске шақыру ( «Ереуіл атқа ер салмай», «Толарсақтан саз кешіп», «Еділ мен Жайық жер еді- ау»).
Ә) Жақсылықты алдан күту («Ұлы арман», «Еділ мен Жайық жер еді- ау» «Күн қайда?», «О, Нарын»)
Б) Халықты жігерлендіру («Мұңайма», Айныман»,«Ақ жұмыртқа», «Бағаналы терек жарылса», «Туған ұлдан не пайда?»).
Кейбір оқушылар ақынның өлеңін жатқа оқиды.
В)Өлеңдеріндегі элегиялық сарынды анықтау.
ІV. Сабақты пысықтау.
Дәптермен жұмыс. «Ереуіл атқа ер салмай» өлеңіне талдау жасау.(гипербола , эпитет, аллитерация, ассонанс).
Ерлерді күреске, азаматтыққа шақыратын ереуіл толғауы.7-8 буынды, 3 бунақты, 20 тармақты шұбыртпалы ұйқасты өлең.
Гипербола-( Өзіңнен шыққан жас бала
Сақалы шығып жат болмай)
Эпитет- (егеулі найза,алты малта, ұлы түске, қу толағай(қу бас
мағынасында),тебінгі теріс).
Аллитирация-
Тебінгі терге шірімей,
Терлігі майдай ерімей,
Түн қатып жүріп, түс қашпай,
Тебінгі теріс тағынбай,
Темір қазық жастанбай.
Ассонанс-
Ереуіл атқа ер салмай,
Егеулі найза қолға алмай,
Еңку – еңку жер шалмай,
Ер төсектен безінбей,
Ерлердің ісі бітер ме?!
3 топқа ақын поэзиясындағы ерекшеліктерді анықтау мақсатында
тапсырма беріледі. Сызба бойынша жұмыс.
Тақырыбы
Түр жаңалығы
Тіл көркемдігі
1- топ.Ақын өлеңдерінің тақырыбы.(Ел, халық , Исатай жайлы)
2- топ.Түр жаңалығы.(ұйқас).(Шұбыртпалы , кезекті)
3- топ. Тіл көркемдігі.(Афоризмдер,эпитет, теңеу, метафора, омоним, синоним, риторикалық сұраулы сөйлем, аллитерация, ассонанс, параллелизм).
V. Сабақты қорыту.
INSЕRT стратегиясы.
|
Не білеміз? |
Не білдік? |
Нені бігіміз келеді? |
|
Махамбет Өтемісұлының өмірі мен шығармашылығы жайлы тереңірек білім алдық.Өлеңдерін жатқа оқыдық. |
Өлеңдері арқылы ақынды таныдық,, күйлерімен таныстық.
|
Махамбеттің ұрпақтары жайлы. |
Плакаттардағы қантты сөздерді оқып, мағынасын ашу.
VI. Бағалау.VII. Үйге тапсырма. «Жалынды ақын - Махамбет» тақырыбына шығарма жазу.
Махамбет Өтемісұлының өмірі мен шығармашылық жолына хронологиялық сызба жасау.
|
Реті |
жылы |
Махамбет көтеріліс кезінде |
|
1 |
1829- 1830 |
Махамбет Жәңгір ханның үстемдігімен қала бекінісінің түрмесіне отырды, бостандыққа шыққан соң Исатай Тайманұлына қосылды. |
|
2 |
1836 ақпан |
Орыс отаршылдарына қарсы Исатай мен Махамбет бастаған ұлт- азаттық күрес басталды. |
|
3 |
1836 сәуір |
Қиялымола дегн жерде үлкен айқас болды. Жәңгір мен Исатай қолы осы жерде кездеседі. |
|
4 |
1837 қараша |
Исатай мен Махамбет бастаған 3 мыңдай адам хан ордасына екінші рет аттанды. Орданы қоршап алды. |
|
5 |
1838 |
Көтерілісшілер жеңіліске ұшырады.Гекке басқарған орыс әскерімен соғыста Исатай Тайманұлы қаза табады. Махамбет бірнеше жолдасымен әскердің шебін бұзып шығып құтылады. |
|
6 |
1838- 1841 |
Махамбет қайта қол жинайды. Хиуаға барған сапары сәтсіз аяқталады. |
|
7 |
1841- 1846 |
Ақынның жалғыз қалуы. |
|
8 |
1846 |
Күрескер ақын 42 жасындадүние салады. Ақынның зираты Атырау обылысның Махамбет ауданындағы « Махамбет ойы» деген жерде. |
Тест
1.«Зар заман ақындары» атанған ақын.
А) Машһүр Жүсіп
Ә) ДулатБабатайұлы
Б) Біржан сал
2.10- сынып «Қазақ әдебиеті» оқулығының авторлары
А) С.Ч.Тұрсынғалиева,Г.Р.Бәкенова
Ә) А.Қасымбек,Б.Хасанұлы
Б) С.Ч.Тұрсынғалиева, А.Ж.Такишева
3.Аллитерация дегеніміз...
А) Дауысты дыбыстардың қайталануы
Ә)Дауыссыз дыбыстардың қайталануы
Б) Өлең жолдарының соңында қайталануы
4.«Қазақтың ақындық поэзия биіктерінің бірі...» деп Дулат шығармашылығына пікір айтқан зерттеуші- ғалым .
А) Р.Бердібаев
Ә) З.Қабдолов
Б) В.Г.Белинский
5.«Аягөз» шығармасының тақырыбы
А) Табиғат жайлы
Ә) Ел мен жердің жайы
Б) Ел билігі туралы
6.Ассонанс дегеніміз...
А) Өлең жолдарының соңында қайталануы
Ә)Дауыссыз дыбыстардың қайталануы
Б) Дауысты дыбыстардың үндесе қайталануы
7.Ер Қосай қай шығарманың кейіпкері
А) «Замана»
Ә) «Ақтан жас»
Б) «Еспенбет»
8. «Еспенбет» поэмасының эпостық жырлардағы кейіпкерлерден айырмасы
А) Шығарма құрылысында
Ә) Қаһармандары өмірде болған адамдар
Б) Қиял- ғажайыптан шығарылғанмммт кейіпкелер
9. Эпитет дегеніміз...
А) Мағыналық дербестігін сақтаған көркем, бейнелі сөз
Ә) Заттың, құбылыстың сипатын айқындайтын суретті сөз
Б) Бір ұқсас заттармен салыстыра суреттеу
10. Д.Бабатайұлының өмірсүрген уақыты.
А) 1802- 1874Ә) 1803- 184Б) 1815-1898
|
Реті |
жылы |
Махамбет көтеріліс кезінде
|
|
1 |
1829- 1830 |
Махамбет Жәңгір ханның үстемдігімен қала бекінісінің түрмесіне отырды, бостандыққа шыққан соң Исатай Тайманұлына қосылды.
|
|
2 |
1836 ақпан |
Орыс отаршылдарына қарсы Исатай мен Махамбет бастаған ұлт- азаттық күрес басталды. |
|
3 |
1836 сәуір |
Қиялымола деген жерде үлкен айқас болды. Жәңгір мен Исатай қолы осы жерде кездеседі. |
|
4 |
1837 қараша |
Исатай мен Махамбет бастаған 3 мыңдай адам хан ордасына екінші рет аттанды. Орданы қоршап алды.
|
|
5 |
1838 |
Көтерілісшілер жеңіліске ұшырады.Гекке басқарған орыс әскерімен соғыста Исатай Тайманұлы қаза табады. Махамбет бірнеше жолдасымен әскердің шебін бұзып шығып құтылады.
|
|
6 |
1838- 1841 |
Махамбет қайта қол жинайды. Хиуаға барған сапары сәтсіз аяқталады.
|
|
7 |
1841- 1846 |
Ақынның жалғыз қалуы. |
|
8 |
1846 |
Күрескер ақын 42 жасында дүние салады. Ақынның зираты Атырау обылысның Махамбет ауданындағы « Махамбет ойы» деген жерде.
|
Ақынның өмірі мен шығармашылық жолына хронологиялық кесте
|
Реті |
жылы |
Махамбет көтеріліс кезінде
|
|
1 |
1829- 1830 |
|
|
2 |
1836 ақпан |
|
|
3 |
1836 сәуір |
|
|
4 |
1837 қараша |
|
|
5 |
1838 |
|
|
6 |
1838- 1841 |
|
|
7 |
1841- 1846 |
|
|
8 |
1846 |
|
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
6 662 926 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Скальная Елена Борисовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300 ч. — 1200 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Мини-курс
8 ч.
Мини-курс
4 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.