Мақсаты :
Оқушыларға ұлттық сәндік қолданбалы өнер, ою-өрнектердің түрлері мен
қолданылуы және бейнелеуіндегі композициялық заңдылықтар туралы мағлұмат беру.
Олардың сурет салу арқылы қолдарын жаттықтырып, шеберлігін ұштау.
Күтілетін нәтиже:
-ою-өрнек түрлерін меңгереді.
- өз ойын еркін жеткізе білуге машықтанады.
-топпен жұмыс жасап үйренеді.
-дұрыс сұрақ қоя білуді үйренеді.
Қолданылуы туралы оқып түсінеді және
бейнелеуіндегі композициялық заңдылықтар арқылы бейнелеуді меңгереді.
Оқыту әдіс-тәсілдері:
топтық жұмыс, сұрақ-жауап, жеке жұмыс, диалогтік әңгіме.
Сілтеме:
мұғалімдерге арналған нұсқаулық, интернет желісі. Бейнелеу өнері оқулығы.
Ресурстар:
стикерлер, бағалау парақтары, презентация, А 4 форматта ақ қағаз.
Дерек көздері:оқұлық,
үлестірме материалдар.
Тапсырмалар:
«Ия, жоқ» ойыны, тест, жұмбақтар, жеке жұмыс сурет салу, топпен жұмыс.
Мұғалімнің іс-әрекеті. Оқушының
іс-әрекеті.
Сабақтың
кезеңдері: 1.Сәлемдеседі
1.Сәлемдесу
2. Оқушылар сабаққа дайындалады.
2.Оқушыларды
түгендеу
3.Қызығушылығын
ояту
4.Оқушылардың сабаққа дайындығын
қадағалау.
I. Мағынаны ашу.Топқа бөлу.
I топ – «Жұлдызша»
II топ – «Қошқар
мүйіз»
III топ –
«Ботакөз»
IV
топ – «Жауқазын»
II Үй тапсырмасын сұрау, қызығушылығын
ояту.
Сұрақ-жауап: «Ия» - «Жоқ» ойыны
1. Портрет
табиғат көрінісін бейнелеу
2. Перспектива
дегеніміз – латынның «Тасадан көру» деген сөзінен шыққан
3. Адам
басының пішіні жеті түрге бөлінеді.
4. Адамның
бас сүйегі 23 бөлік сүйектен құралады.
5. Бас
мүшелері (құлақ, мұрын,көз, ерін)
III Жаңа тақырып түсіндіру.
Тақырыбы: «Ұлттық
ою-өрнек элеметтерімен композиция құру»
Қазақ халқы үй жиһаздарын, киім-кешек,
құрал-саймандарын, қару-жарақтарын немен әдемілеп әшекейлеген? (ою-өрнек және
композиция)
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы осы сөздерге
байланысты болады. Қазақ халқының асыл қазыналарының бір саласы және ұлттық
келешегін айқындап бейнелейтін өнер түрі –ою-өрнек. Қазақ халқының ұлттық
ою-өрнегінің ондаған ғасырлық тарихы бар. Ұрпақтан ұрпаққа мұра болып, дамып
келе жатқан өнер түрі. Өрнектерді зерттеген ғалымдар: Ә.Марғұлан, Т.Бәсенов, Е.
Масанов, М. Мұқанов. Өрнек түрлерінің үй тұрмысында, өнеркәсіпте, әр түрлі
құрылыста, мәдениет саласында, саулет өнерінде, жалпы әлем өмірінің дамуында
қолданылмайтың, іске аспайтын жері жоқ. Академик Әлкей Марғұланның сөзімен:
«Қазақ халқы кілен ою-өрнек дүниесінің ортасында өмір сүреді» десек қазақта
өрнек түрлерінің сансыз көп екенің, күнделікті тұрмысқа етене сіңсіп кеткенін
дәлелдейді. Жалпы қазақ оюлары 4 үлкен топқа бөлінеді –
Зооморфтық
– жанүарларға, малдың денесіне ізіне байланысты өрнектер;
Өсімдік
бейнелі – жапрақты гүлдер, ағаш, шыршық, жеті гүл
өрнектері;
Космогоникалық
–ай,
күн,жұлдыз және аспан әлеміне байланысты өрнектер.
Геометриялық
–
ромбылар, иректер, жұлдызша, ұшбырыш және көпбұрыштар.
Ою-өрнектерді бір
заттын бетіне реттеп орналастыруды композиция дейміз. Композиция – латын сөзі,
«Құрастыру» деген мағынаны білдіреді.
Ою-өрнекті
элементтің қайталанып отыруын – «Ритм» ырғақ деп атаймыз.
Ою-өрнекттердегі
бояу түрлерінің бір-бірімен үндесіп, жарасым табуын колорит дейміз.
Симметрия
дегеніміз ою-өрнектің екі жағының тең болуы.
Қазақтың тұңғыш
суретшісі кім?
«Бұл өнерді қайдан
үйрендің?» деген сұраққа Ә.Қастеев:
Таудың бұлағынан,
Қойдың құлағына
Апамның киізінен
Ешкінің мүйізінең,
-деп жауап беріпті. Балалар, Қастеевтің бұл сөзін қалай түсінесіндер?
IV
Сарамандық жұмыс.
Музыка
ойнатылады. Слайдтар, бейнеролик, берілген өрнек үлгілерін пайдаланып,
өрнектерден композийия құрады.
Деңгейлік
таптапсырмалар:
III
–деңгей. Ою-өрнек түрлерін симметриялық әдіспен салу және композициялық шешімін
табу.
II
–деңгей. Ою-өрнектерді салу, мақал-мәтелдегі сөздерді орнын тауып жалғастыруы
1.Талаппен.................
Талғаммен......
2........ойған ....... да сызады
.........ойғанның........
ұшқыр
3. Ата көрген....... жона
Ана
көрген.......... пішер.
4.Өнерлінің ...........алтың,
Өленшінің.........алтың
5.Үйренгенің өзіне құт,
істегенің............
6.Үлгісі көптің өрнегі көп
Өрнегі көптің..........
7.Асыл қайшы пішуге сән,
Күміс қасық ............
Жауабы: 1. Бастап, аяқта. 2. Сызу,ойы. 3,Оқ,тон.
4.Қолы,сөзі. 5.Еліне құт. 6. Ермегі көп. 7.Ішуге сән.
I-деңгей. Өрнектер
композициясын құрастыру,бояу үйлесімін анықтау жұмбақтар және тест шешу.
Арқалаған тауы бар
іші толған қоры бар,
Иір мойын жануар,
арқасында тауы бар.
Көшпелі елдердің
тұрмыс күйінен туған өрнек.
Қыз есімімен
аталатын өрнек
Жауабы: өркеш-оюы, түйе оюлары, қошкар
мүйіз, ботагөз.
Әр топ
оқушылары «Өрнек сыры» тестін шешеді.
1.Ұлттық оюлар
а) айшық
б)ирек с) қошқар мүйіз
2. «Гүл» оюы нені
білдіреді?
а) бейбітшілік
б) қүаныш с) тоқшылық
3. Аспан әлеміне
байланысты өрнектер
а) айшық б)
балта с)көбелек
4. Құстарға
байланысты өрнектер
а) шұғыла
б)қазтабан с)тұмарша
5. Геометриялық ою
тап
а) қазмойын
б)жауқазын с)сүйір
6. Дизайн деген не
а) сурет б)
бұйімнің жаңа үлгісі с) қол өнері
7. Өрнек
элементтерін ата
а) куб
б)цилиндр с)құсқанат
8.Бейнелеу
өнерінің турін ата
а) мүсін
б)портрет с)музыка
V Жаңа сабақты түсінгендерін тексеру
кезеңі
Оқушылардың салған
суреттеріне баға беру.
1.Ою-өрнектерді
қандай топтарға бөлуге болады?
2.Симметрия деген
не?
3.Қандай ою-өрнек
түрлерін білесіндер?
4.Композиция
дегеніміз не?
5.Ою-өрнектер
зерттеген ғалымдарды атап бер?
Жауабы: 1. Жануар тектес, геометриялық, өсімдік
тектес, ғарыштық.
2.Симметрия дегеніміз өрнектің екі
жағының тең болуы
3.Тұмарша,өткізбе,
төртқұлақ, шұгыла, қыңырмүйіз, қазмойың,
түйетабан т.б
4.Композиция
дегеніміз өрнекті бұйымның бетіне реттеп
орналастыру, жүйелеу.
5.Ә.Марғулан,
В.Шепелев, Т.Бәсенов, Е.Масанов, М.Мұқанов
VI Бағалау.
Көрме ұйымдастыру
VII Қорытынды
«Ою-өрнек құрақ
құрау қазақтың кешегісі, бүгінгісі, ертеңі» - деп Бауыржан момышұлы айтқандай,
ою-оюды үйрену, осы өнерді жалғастыру сендердің қолдарыңда:
Жас ұрпақ өмірлі
болсын,
Тұрмысы көңілді
болсын,
Ата-анаға мейірлі
болсын,
Ағайын туысқа
пейілді болсын
Өнер білімге
зейінді болсын,
Он саусағынан өнер
тамған оюшы болсын деп - , бүгінгі ашық сабақты аяқтаймыз. Назар
аударғандарыңызға көп -көп рахмет.
VIII Үй
тапсырмасы: өздеріне ұнаған бір затты ою-өрнекпен
әшекелеу.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.