Сабақтың
өзіндік талдауы
Ж.
Баласағұнның
«Құтты білік» дастаны тақырыбындағы сабағым өз мақсатына жетіп, күтілетін
нәтижелер жүзеге асырылды деп ойлаймын.Ол үшін сабақты
жоспарлау кезінде оқушылардың қажеттілігі мен мүмкіндігіне сәйкес келуін,
жүйелілігі мен тиімділігін ,нәтижелілігін басшылыққа алдым. Оқушылардың
қызығушылығы тұрғысынан жоғарғы, орта, төмен танымдық қабілеттері мен ерекше
қажеттіліктеріне қарай жұмыс түрлерін ұйымдастырдым. Алдымен сыныпта
психологиялық ахуал туғызу үшін сабақты «Сенімділік күш береді» атты
тренингпен бастадым.Оқушылар бір- біріне жақсы тілектер айтып,сәттілік
тіледі.Оқушыларды сол жерде бірден топқа бөліп алдым. «Мозаика» әдісі бойынша
ислам
дәуіріндегі әдебиет өкілдерінің бір жолдан қиылған өлең шумағын жинақтап
құрастыру арқылы Әл-Фараби, Ахмет
Йүгнеки, Ахмет Йасауи топтарына бөлдім. Өлең
құрастыру кезінде бір оқушы өз орнын таба алмай басқа топқа
отырды.Нәтижесінде оқушылар өтілген тақырыпты тағы бір қайталап, өлең
шумақтарын естеріне түсірді.
Ал үй тапсырмасын «Блум таксаномиясы» арқылы сұрадым.Бұл
жердегі мақсатым- жоғарғы, орта, төмен танымдық қабілеттеріне қарай
берілген тапсырмалар арқылы оқушылардың өз мүмкіндіктерін пайдалануын көздедім.
1.Білім. Ахмет Йасаудың өмірі, қызметі . 2.Түсіну.
«Диуани хикмет» кітабы. Мазмұны.3.Қолдану.Хикметтерінен үзінді жатқа айту.4.Талдау. Әдебиеттегі сопылық
дәстүр туралы. 5.Жинақтау.Йасауи хикметтерінің бүгінгі таңдағы
өміршеңдігі? 6.Бағалау. Түркі халқының басқа
ойшылдарынан автордың ерекшелігі қандай? Бұл кезеңде
тапсырма көп болғандықтан уақытты үнемдеп,жауаптарының нақты түйінді
жауаптары тыңдалды. Мысалы, өлең шумақтарын қысқарту, өмірбаянындағы түйінді
сөздер т.б.Нәтижесінде оқушылар берілген тапсырманы жақсы орындап шықты.
Жаңа сабақтың
мақсаты-
Ж. Баласағұн өмірінен мәлімет бере отырып, «Құтты біліктің» әлем әдебиетінің
асыл мұраларының бірі, түркі тілдес халықтарға ортақ өлеңмен жазылған трактат
екендігін таныту.Шығармада көтерілген адам баласын ғасырлар бойы толғандырып
келген ізгі мұраттар, оқу, білім, тіл өнері, ел басқару, моральдық –
эстетикалық тұрмыстық мәселелерді үлгі - өнеге етіп, бүгінгі таңдағы
өміршеңдігін, тәрбиелік мәнін ұғындыру болатын.
Алдымен
осы тақырыптар қамтылған слайдтар көрсетіп,қысқаша мәлімет бердім,
аудиодискіден оқулықта берілген «Құтты білік» дастанынан үзінді тыңдаттым.
Оқушылардың зерттеушілік жұмысқа ынталандыру мақсатында қосымша
дереккөздерінен алынған материалдарды барлық топқа үлестірмелі парақша
түрінде тараттым. Қосымша әдебиетке Н.Келімбетовтің Ежелгі дәуір әдебиеті
мен А.Қыраубайқызының
Ежелгі дәуір әдебиеті кітаптарын ұсындым.Сөйтіп,
оқушылардың қолда бар дереккөздері арқылы жаңа тақырып туралы толық білім
алуына, қосымша материалдармен жұмыстану дағдыларының дамуына жағдай
жасадым.Одан кейінгі берілген тапсырма-«Сұрақтар шеңбері» әдісі арқылы
дастанның мазмұнын меңгерту.Оқушыларға топтық тапсырмалар берілді.Қосымша
ресурстарды, оқулықты пайдаланып өз бетерінше дайындық жасады.Топта
тапсырмаларды бірлесе отырып орындап, өз жауапарын қорғады. Алдын ала
таратылған критерий бойынша әр топ ақылдаса отырып, топ басшылары топтардың
жауаптарын бағалап отырды. Оқушылар өлең шумақтарындағы айтылған негізгі ойды
түсініп, өз ойларымен жеткізе білді. Бұл тапсырма орындау кезінде төмен
танымдық деңгейдегі оқушылар топтық жұмыс кезінде белсенділік таныта қоймады.
Ал
керісінше постер қорғау кезінде өз ойларын ортаға салып, сурет салуға белсене
араласты. «Менің арманымдағы ел басшысы » тақырыбында оқушылар
дастанда көрсетілген төрт прнцпке сүйене отырып, жақсы қасиеттер бойынан
табылатын адамды суреттеді.І топ Айтолды патшаның бойындағы қасиеттерді
топтастыру арқылы берді. Ал ІІ,ІІІ топ мүшелері өз ойларын бүгінгі өмірмен
байланыстырды.Қазіргі ел басшысының халық қамын ойлайтын, халқы үшін қызмет ететін
адамды армандайтынын мектеп, балабақша суретін салу арқылы бейнелеген. Бұл
тапсырманы да топ басшылары критерий арқылы бағалады.Топта орындалған екі
тапсырмадан кейін оқушылар дастанның мазмұны бойынша дастан идеясын
«Топтастыру»әдісімен интербелсенді тақтада орындады.Тапсырма орындау кезінде
барлық оқушылар белсене қатысты.
Негізгі
бөлімде
интербелсенді тақта арқылы көрсетілген кестелерді пайдалану, топпен жұмыс
жасау негізінде жаңа материалды өздерінше меңгеруге бағыт сілтедім. Критерий
арқылы бағалау түрін қолдану арқылы оқушылар өздерін және өзара бағалауды
жүзеге асырып отырды.
Негізгі
бөлім тапсырмаларынан соң оқушыларды сергіту сәтіне шығарып,дем алдырып билеттім.Сол
арқылы оқушыларды келесі тапсырманы орындауға әзірледім. Өйткені
шығармашылықпен жұмыстану үшін көтеріңкі көңіл-күй керек деп ойладым.
В.А
Сухомлинскийдің пайымдауынша, «Сыныптағы ақыл-ой жұмысын шығармашылықпен
жұмыс істейтін мұғалімдердің білімге деген құштарлық, биік мақсатқа жетуге
деген құлшынысы оятатынын айтады. Жаңашыл мұғалімдердің сабағында әр оқушы
өзін жеке тұлғамын деп сезінеді, мұғалімнің өзіне деген адал ниетін көреді».
Қорытынды
бөлімде «5 минуттық эссе» әдісі бойынша оқушыларға шығармашылық жұмыс
жасаттым.
« Екі түрлі
достықтың бар есебі,
Сол үшін жұрт
табысады, сенеді...,»-деген ақынның айтпақ ойын оқушылар өз ойларын жазбаша
жеткізді. Тақырыпты
жан-жақты талқылап, талдап алған соң, оқушыларға жеке ішкі көзқарастарын
жазу қиынға түспеді.
Сабақ
соңында топ көшбасшыларының топты бағалау парағы мен өзім топ құрамындағы
оқушылардың аты- жөні жазылған параққа қойған бағаларыммен салыстырып
жиынтық бағаларын шығардым. Бұл топ жетекшілерінің өз жауапкершіліктерін
сезінуге, топ мүшелерін топтық жұмыстары үшін әділ баға беруді үйренуге көп
көмегі тиді. Оқушылар бағаланып, үй тапсырмасы берілді. Сабақтан алған
әсерлерін сабақ соңында стикерге жазып тақтаға жапсырды.
Мен осы сабағымда
курстың жеті модулін ықпалдастыра отырып,мақсатқа жетуге тырыстым.
АКТ-
сабақтың барлық кезеңінде пайдаланылды.1.Үй тапсырмасын
тексеруде «Блум таксаномиясы » бойынша тапсырмалар слайдпен
көрсетілді.2.Негізгі бөлімде дастаннан үзіндіні аудиодискде тыңдады.Барлық
деректер, тапсырмалар слайдпен көрсетілді.«Топтастыру» интербелсенді тақтада
орындалды.Сергіту сәтінде бейнеролик көрсетілді.3.Қорытынды бөлімде де
тапсырма слайд арқылы оқушылардың көз алдында тұрды. Сабақ
барысында АКТ-ның тиімділін жақсы түсіндім
Оқыту
үшін бағалау және оқуды бағалау- сабақ барысында барлық
тапсырмалар критерий арқылы бағалау арқылы жүзеге асты. Сабақ соңында
жиынтық баға қойылды.Формативті бағалау түрін де қолдануға болатын еді, ол
жағы ескерілмей қалды.
Сыни
ойлау
–белгілі бір мәселе туралы бар идеяларды жинақтап, оларды қайта ой елегінен
өткізу және шешім қабылдаумен аяқталатын күрделі психологиялық үрдіс екенін
атап өте отырып, авторлар сыни ойлауға қай жаста да үйренуге болатындығына,
ол үшін арнайы жинақталып жүйеге келтірілген жаттығуларды тұрақты және
мақсатты түрде жүргізу қажеттігіне тоқталады. Оқушылардың сыни түрде
ойлануын дамыту мақсатында сабақтың барлық кезеңдерінде тапсырмалар болды.Үй
тапсырмасын орындауда «Йасауи хикметтерінің бүгінгі таңдағы өміршеңдігі»
туралы Тұрмыс Алтын өз ойын бүгінгі өмірмен байланыстыра
отырып,Қазақстандағы ұлтаралық келісімнің жемісіне тоқтады.Негізгі бөлімде
топтық жүмыс кезінде «Сұрақтар шеңбері» әдісі мен «Топтастыру» әдісін
тиімді пайдаланды.
Оқытуды
басқару және көшбасшылық бүгінгі сабақта жақсы көрініс тапты деп
ойлаймын. Әлия, Алтын, Гүлсана – жақсы көшбасшылық қасиеттерін танытты. Топ
мүшелерін жұмыстандыра білді, алайда әлі де топ ішіндегі міндеттерді
бөлуде,уақытты тиімді пайдалануда кемшіліктері болды.
Талантты
және дарынды балалармен жұмыс кезінде сыныптағы деңгейі жоғары
оқушылар күрделі сұрақтарға жауап берумен шектелді. Оларға үй тапсырмасынан
басқа арнайы тапсырмалар болмаса да негізінен бұл оқушылар өздерінің
көшбасшылық қасиеттерін көрсетті.
Сабақ
барысында осындай тапсырмаларды орындай отырып төмендегі нәтижеге қол
жеткіздім.
А)Тақырыпты
түсініп оқып, талдай білуге жағдай жасалды, бір-бірінен ортақ шешім
қабылдауға үйренеді ;дастан
мазмұнын меңгереді; тарихи сипатын ашты;
Б) Абай өлеңдерімен сабақтастығын, көркемдігін
салыстырады,талдады;
В) дастанның өміршеңдігін бүгінгі ел басқару ісімен байланыстырып, дәлелдей
алады.
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.