Сабақтың тақырыбы: «Мұнар
күн» «Мен –құстан туған құмаймын»
Білімділік:
Махамбеттің өмірі және заманы, шығармалары туралы түсінік беру, ақын
өлеңдерінің идеясын ашу, әдеби талдау жасау, өлеңдеріндегі ақынның сыры,
қайғысы, эллегиялық сарын; сабақ барысында қатысушылар бір-біріне сұрақ қойып,
пікірлерін дәлелдеу; ақын жырларының өзіндік ерекшеліктерін таныту;
Дамытушылық: өлеңді
мәнерлеп оқу дикциясын жетілдіру, өз ойларын еркін айтуға, әдеби көркем тілмен
сөйлеуге дағдыландыру;
Тәрбиелік:. Ұлтжандылыққа, батылдыққа, бірлікке, туған жерін, елін
сүюге
тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже: Өлең-жырларының
жанрлық ерекшеліктері, бейнелеу тәсілдері, ішкі ырғақтары мен теңеулерін
түсінеді.Оқушылар диалог арқылы бір-біріне сұрақ қою, сөйлесу арқылы
білімдерін кеңейтеді.
Сабақтың типі: Жаңа сабақты
меңгерту
Түрі: Аралас
сабақ
Әдісі: Мәнерлеп
оқу,түсіндіре баяндау, ізденушілік,топтық жұмыс, топтастыру
Көрнекілігі: Ақынның портреті, тақырыпқа арналған слайдтар.
Пәнаралық байланыс: Тарих, қазақ тілі, музыка
Сабақтың жүру барысы:
Ұйымдастыру бөлімі
Оқушыларды топқа бөлу
Үй тапсырмасын пысықтау.
Махамбеттің өмірі мен шығармашылығы
Ақын өлеңдерін жатқа айту
Ақын туралы жұптық,топтық шығармашылық жұмыстарды тыңдау
(уақыт 7 минут)
Жаңа сабақ: «Мұнар
күн» «Мен –құстан туған құмаймын»
Өлеңнің тақырыбын
ашу
Мұнар күн деген
сөзді қалай түсінесіздер?
(Өлеңді
бейнетаспадан тыңдау)
«Мұнар күн» «Мен
–құстан туған құмаймын» постер қорғау 5 минут
«Мұнар күн»
ұғымдарын мұнартып көрінген сағымның пайда болуымен түсіндіруге болады.Исатай
өлгеннен кейін жабырқау көңілмен жазған өлеңі еді.
Топтық жұмыс
1-топ Ақын
өлеңдерін мәнерлеп оқу
2- топ
1) «Мұнар күн» өлеңінде ақын не
туралы айтқан?
2) Исатай кім ,ол туралы не
білесіздер?
3-топ Өлеңді
құрылысына қарай талдау.
Шығарма
жанрының түрі: поэзия
Өлеңнің
тақырыбы: ел қамын жеген ер бейнесі
Идеясы:
Исатай өлгеннен кейін жабырқау көңілмен жазған өлеңі еді.
Шумақ
саны: 1
Тармақ
саны: 38
Бунақ
саны: 3
Буын
саны: 8
Ұйқас
түрі: Аралас ұйқас
Өлеңде
кездесетін әдеби-теориялық ұғымдар:
Теңеу
– Құба арлан Жаңбырдай Бұландай Судай Зымырандай
Дауыссыз дыбыстардың қайталануы арқылы
әдеби тілді ажарлап, сөздің реңін келтіре түсетін көркемдік тәсіл
Аллитерация
- Мұнар да мұнар, мұнар күн ,
Бұлттан шыққан шұбар
күн.
Буыршын мұзға тайған күн.
Бура атанға шөккен күн.
Бұлықсып жүрген мырзадан,
Бұрынғы дәулет тайған күн
Ассонанс
Он сан байтақ бүлген күн
Ортақ белін сырланған
Оқ жаңбырдай жауған күн.
Оң қанатын теріс жайып
Эпитет
–«Бұрынғы бақыт тайған күн», «Буыршын мұзға тайған күн», «Мұнар
күн», «Шұбар күн» Алма мойын ару Құба арлан т.б
бура
қу буыршын
Лашын төбет
«Мен құстан туған құмаймын»
өлеңі
«Құмай сөзін қалай түсінесіздер? (оқушы пікірлері) қосымша
ақпарат беру
Құмай – жүйрік деген мағынаны білдіреді. Құмай – құстың түрі.
Аңыз әңгімеге сүйенсек, бірде тазының күшіктерін құмай құс іліп әкетіп,
ұясындағы балапанда-рына жемтікке тастайды. Ит деген қу ғой. Құмайдың
балапандарымен жығысып жүріп, бірлі-жарымы аман-қалған. Қанаттанғаннан кейін
құмай ұшып кетеді. Ит ұяда қалады. Ағаштың ұшар басындағы ұядан түсетіндей
мүмкіндігі болмаған күшіктер қыңсылап, дауыс шығарады. "Пәлен жердегі
құмайдың ұясында күшіктің дауысы шығады, құмай құс ит тауыпты. Құмайдың
жұмыртқасынан болса, онда қыран болады", – деген адамдар арқан салып жүріп,
ұядағы күшікті үйге алып келеді. Шын мәнінде, бәрі қыран болмаса да, кейбіреуі
жүйрік, құстай жылдам болып шығады . Қазақ даласында қыран құмай,
жемтiкшi құмай бар. Бiрақ қыран құмай саны тым аз.
«Орамал
тастамақ» ойыны.
Оқушылар ақын өлеңдерінде кездесетін қиын
сөздердің мәнін ашады. Ойын орамалды кезектесіп бір-біріне беру арқылы
ойналады.
Құмай – таулы жерді мекендейтін ірі
жыртқыш құс.
Қалықпан –
тазқара, сақалтай, құмай деп те аталатын бүркіт тұқымдас құс.
Мұнар – күн ашық
кездегі ауаның күңгірттігі, буалдырлығы.
Буыршын –
аруана мен үлектен туған төрт жасар бура.
Терлік
– тоқымның астына салатын, қойдың жабағы жүнінен тер сіңіру үшін жасалатын
киіздің бір түрі; тершік.
«Өлеңнің
құрылысы»
|
Махамбет өлеңінің тақырыбы
|
|
|
Идеясы
|
|
|
Әсер етуші фактор
|
|
|
Күрделі мәселе
|
|
|
Өлеңнің кейіпкері
|
|
|
Өлеңдегі метафора
|
|
|
Ұйқас түрі
|
|
|
Тармақ саны
|
|
|
Буын саны
|
|
«Сергіту сәті»
тәтті кәмпиттер арқылы оқушыларды деңгейлік топқа бөліп отырғызу
Деңгейлік
тапсырмалар
1-деңгей
«Елінің қамын ойлаған өр Махамбет»
ойтолғау жазу
2-деңгей
Исатай кім ,ол туралы не білесіздер?
Махамбет өлеңдері арқылы не байқадыңыздар?
3-деңгей
Махамбет өмір
сүрген кезең Қазіргі кезең
Концептуалдық кесте
|
Қазақтың
әйгілі ақыны, батыры
|
Өмірге
қызығушылығы
|
Адамгершілік
қасиеті
|
Ақынға
берілетін баға
|
|
Махамбет
|
|
|
|
Қорытынды
1) Махамбет Өтемісұлы кім, оның өмірі
туралы не білесіңдер?
2) Махамбет өлеңдері қазақ тарихындағы
қандай оқиғаға арналған?
3) Махамбеттің
Исатайға деген достық қарым-қатынасынан қандай ой түйіндедіңдер?
4) Махамбет өлеңдерін оқу арқылы ақынды
қандай қырынан таныдыңыздар?
Махамбет!
Махамбет ...
Білмеймін жел ме,
сел ме
Жыр да онымен бір
тұлға теңесер ме...
Әділетсіз дүниенің
қабырғасын
Махамбетше сөгер
жан кездесер ме ...
Ф.Оңғарсынова
Кері
байланыс:
Бағалау: Сабаққа қатынасып,білімдерін ортаға салған оқушыларды
мадақтау,мұз кәмпиттер арқылы бағалау
Үйге тапсырма: «Мұнар күн»
«Мен –құстан туған құмаймын» өлеңдерін
жаттау.
Шығармашылық
тапсырма:
«Махамбет рухымен сырласу» тақырыбында өлең немесе ойтолғау жазу
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.