Инфоурок Другое Другие методич. материалыМақал-мәтелдер, жұмбақтар

Мақал-мәтелдер, жұмбақтар

Скачать материал

Пәні:қазақ әдебиеті

Сыныбы:9

Өткізілген күні:

Сабақтың тақырыбы:Мақал-мәтелдер

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік:  мақал-мәтелдерді күнделікті өмірде қолдана білу, олардың тіліміздегі сөздің көркі екенін ұқтыру.

 2.Дамытушылық: мақалды әңгіме жаздыру арқылы оқушылардың тілін, сөздік қорын дамыту.

3.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.

 

Сабақтың типі:жаңа сабақ

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі:талдау, баяндау, сұрақ-жауап,түсіндіру, іздендіру.

Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта арқылы тірек-сызбалар

 

                   Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

  1.Оқушылармен сәлемдесу

  2.Оқушыларды түгелдеу

  3.Оқушылар назарын сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау

1.Үйлену салтына байланысты өлең –жырларды оқу

2.Газет-журналдардан үйлену салтына байланысты деректер жинау

 

ІІІ.Жаңа сабақ

 

Сабақтың тақырыбын сөзжұмбақты шешу арқылы анықтайды.

 

1.     Жазылуы бірдей, мағыналары әр түрлі сөздер.

2.     Заттың атын білдіретін сөз табы.

3.     Жылқы пірі.

4.     Адамның түрлі көңіл күйін білдіретін сөздер.

5.     Жеке заттарға қойылатын атау.

6.     Балаға ең қымбат –

7.     Білім беретін мекеме

8.     Бірнеше сөйлемнен құралып, негізгі ойды білдіреді.

9.     Көркемдеп суреттеуде затты не құбылысты екінші затпеннемсе құбылыспен салыстырып бейнелеу.

10. Сиыр пірі.

11. Сөздер мен сөйлемдерді байланыстыратые сөз табы.

-         Қандай сөз шықты? (мақал-мәтел) Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Мақал-мәтел» екен.

    Мақал – мәтелдер  -ауыз  әдебиетінің  бір  түрі. Мақал – мәтелдерде  көбінесе  нақыл,  ақыл  айтылады. жаманнан  сақтандырып,  жақсыны  үлгі  етеді. Мақал – мәтелдердің  мәндері,  тақырыптары  әр  алуан;  еңбек  пен  ерлік, жақсы  мен  жаман,  достық  пен  қастық,  ақыл  мен  өнер- білім,  ынтымақ  пен  бірлік,  Отан  туралы т.б.  болып  келеді.  Халық  өмірдегі  өз  бақылауларын  қорытындылап,  тұжырым  жасап,  ұйқасты  сөздермен  өнеге,  үлгі  боларлық  мақалдар  жасап  отырған. Мақал – мәтелдер өлең  сөз  сияқты  көркем,  ұйқасып  тұрады.  Сөйлемдері  өте  ықшам,  басы  артық  сөз  болмайды,    сөздерді  басқа  сөзбен  алмастыруға  келмейтін  тұрақты  кедеді.  Мәселен, «Ақыл – жастан,  асыл – тастан»  деген  мақалдың  сөздерінің  орнына  басқа  сөз  қойып  немесе  қосып,  я  алып  тастап  көрсеңдер  мағынасының  мақал  ретінде  қуаты  да,  көркі  де,  мәні  де бұзылып,  өз  сипатын   жоғалтатынына  көздерің жетеді.

   Ақын – жазушылар  шығармаларының  жақсы  сөздері  де  мақалға  айналып  кетіп  отырады. Мысалы,  Абайдың  жаман  дос  туралы « Күн  жауғанда  қойныңда,  күн  ашықта  мойныңда», «Күшік  асырап  ит  еттім,  ол  балтырымды  қанатты»  деген  сияқты  сөздері  бүгінде  мақал  ретінде  айтылады.

   Мақал – халықтың  өмірден  алған  тәжірибесінің   ойтұжырымының  қорытынды  жиынтығы,  айқын  ойды  үлгі -өнеге,  ақыл  ретінде  қысқа  қайырып,  көркем  бейнелеп  жеткізетін  халықтың  дана,  нақыл  сөзі.

 

                                     Әлеуметтік

 

 

 

 


   Шаруа-                                                     Рухани

  шылық                                                      

 

Халық даналығының айнасы

 

 
Надпись: Халықтың ұрпағына өсиеті
 

 

 

 

 

 

 

 


     

 

 

                              Төрт-түлік мал

 

 

      

    Жұмбақтардың   

     тақырыптары

 
 


       Үй                                                          Қажетті заттар

құралдары

                                                                    

ІV.Сабақты бекіту
 «Венн» диаграммасы  бойынша оқушылар мақал-мәтелдер мен жұмбақтарды салыстырады

 

 


Жұмбақтар

 Ұқсастығы           Мақал-мәтелдер

 

 

 

V.Сабақты қорытындылау

Топтастыру әдісі:

                                                                                                      аяқталған

                                                                                                      сөйлем

Овал:     Мақалой  тиянақты

дәлелді

 

                                 

салыстыру                                                                                           екі бөлімді

              

 

                                                                                                            

                                                                                                      сөйлем

                                                                                                             немесе сөз

Овал:     Мәтелтопшылау                                                                                     тіркесі

 

 

                                                                                                      мағына

қорытынды                                                                                   тұспалды

пікір     

дәлелдеу

жоқ               

 

   Мақал-мәтел – ғасыр шежіресі. Онда халық тарихы, оның әлеуметтік тіршілігі, ақыл-өнегесі тоғысқан. Халық аз сөзге көп мағына сыйғызған.

VI.Оқушыларды бағалау

Сабаққа белсене қатысқан оқушыларға тиісті бағаларын қоямын.

 

VII.Үйге тапсырма беру

  Газет-журналдардан мақал-мәтелдер,жұмбақтар жинау

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Мақал-мәтелдер, жұмбақтар"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Научный сотрудник музея

Получите профессию

Менеджер по туризму

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

Пәні:қазақ әдебиетіСыныбы:9Өткізілген күні: Сабақтың тақырыбы:Мақал-мәтелдерСабақтың мақсаты:1.Білімділік: мақал-мәтелдерді күнделікті өмірде қолдана білу, олардың тіліміздегі сөздің көркі екенін ұқтыру. 2.Дамытушылық: мақалды әңгіме жаздыру арқылы оқушылардың тілін, сөздік қорын дамыту.3.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.Сабақтың типі:жаңа сабақСабақтың түрі: араласСабақтың әдісі:талдау, баяндау, сұрақ-жауап,түсіндіру, іздендіру.Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта арқылы тірек-сызбалар Сабақтың барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі 1.Оқушылармен сәлемдесу 2.Оқушыларды түгелдеу 3.Оқушылар назарын сабаққа аударуІІ.Үй тапсырмасын сұрау1.Үйлену салтына байланысты өлең –жырларды оқу2.Газет-журналдардан үйлену салтына байланысты деректер жинауІІІ.Жаңа сабақСабақтың тақырыбын сөзжұмбақты шешу арқылы анықтайды.1.Жазылуы бірдей, мағыналары әр түрлі сөздер.2.Заттың атын білдіретін сөз табы.3.Жылқы пірі.4.Адамның түрлі көңіл күйін білдіретін сөздер.5.Жеке заттарға қойылатын атау.6.Балаға ең қымбат – 7.Білім беретін мекеме8.Бірнеше сөйлемнен құралып, негізгі ойды білдіреді.9.Көркемдеп суреттеуде затты не құбылысты екінші затпеннемсе құбылыспен салыстырып бейнелеу.10.Сиыр пірі.11.Сөздер мен сөйлемдерді байланыстыратые сөз табы.-Қандай сөз шықты? (мақал-мәтел) Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Мақал-мәтел» екен. Мақал – мәтелдер -ауыз әдебиетінің бір түрі. Мақал – мәтелдерде көбінесе нақыл, ақыл айтылады. жаманнан сақтандырып, жақсыны үлгі етеді. Мақал – мәтелдердің мәндері, тақырыптары әр алуан; еңбек пен ерлік, жақсы мен жаман, достық пен қастық, ақыл мен өнер- білім, ынтымақ пен бірлік, Отан туралы т.б. болып келеді. Халық өмірдегі өз бақылауларын қорытындылап, тұжырым жасап, ұйқасты сөздермен өнеге, үлгі боларлық мақалдар жасап отырған. Мақал – мәтелдер өлең сөз сияқты көркем, ұйқасып тұрады. Сөйлемдері өте ықшам, басы артық сөз болмайды, сөздерді басқа сөзбен алмастыруға келмейтін тұрақты кедеді. Мәселен, «Ақыл – жастан, асыл – тастан» деген мақалдың сөздерінің орнына басқа сөз қойып немесе қосып, я алып тастап көрсеңдер мағынасының мақал ретінде қуаты да, көркі де, мәні де бұзылып, өз сипатын жоғалтатынына көздерің жетеді. Ақын – жазушылар шығармаларының жақсы сөздері де мақалға айналып кетіп отырады. Мысалы, Абайдың жаман дос туралы « Күн жауғанда қойныңда, күн ашықта мойныңда», «Күшік асырап ит еттім, ол балтырымды қанатты» деген сияқты сөздері бүгінде мақал ретінде айтылады. Мақал – халықтың өмірден алған тәжірибесінің ойтұжырымының қорытынды жиынтығы, айқын ойды үлгі -өнеге, ақыл ретінде қысқа қайырып, көркем бейнелеп жеткізетін халықтың дана, нақыл сөзі. Әлеуметтік Шаруа- Рухани шылық Халық даналығының айнасы Төрт-түлік мал Жұмбақтардың тақырыптары Үй Қажетті заттарқұралдарыІV.Сабақты бекіту «Венн» диаграммасы бойынша оқушылар мақал-мәтелдер мен жұмбақтарды салыстырады Жұмбақтар Ұқсастығы Мақал-мәтелдер V.Сабақты қорытындылауТоптастыру әдісі: аяқталған сөйлемой тиянақтыдәлелдісалыстыру екі бөлімді сөйлем немесе сөзтопшылау тіркесімағынақорытынды тұспалдыпікір дәлелдеужоқ Мақал-мәтел – ғасыр шежіресі. Онда халық тарихы, оның әлеуметтік тіршілігі, ақыл-өнегесі тоғысқан. Халық аз сөзге көп мағына сыйғызған. VI.Оқушыларды бағалауСабаққа белсене қатысқан оқушыларға тиісті бағаларын қоямын.VII.Үйге тапсырма беруГазет-журналдардан мақал-мәтелдер,жұмбақтар жинау

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 655 053 материала в базе

Скачать материал

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 21.10.2020 852
    • DOCX 96 кбайт
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Подолянюк Юлия Юрьевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Подолянюк Юлия Юрьевна
    Подолянюк Юлия Юрьевна
    • На сайте: 3 года и 3 месяца
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 83692
    • Всего материалов: 232

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Няня

Няня

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс профессиональной переподготовки

Организация деятельности библиотекаря в профессиональном образовании

Библиотекарь

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3950 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 284 человека из 67 регионов
  • Этот курс уже прошли 847 человек

Курс профессиональной переподготовки

Библиотечно-библиографические и информационные знания в педагогическом процессе

Педагог-библиотекарь

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3950 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 475 человек из 69 регионов
  • Этот курс уже прошли 2 324 человека

Курс профессиональной переподготовки

Руководство электронной службой архивов, библиотек и информационно-библиотечных центров

Начальник отдела (заведующий отделом) архива

600 ч.

9840 руб. 5900 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 25 человек

Мини-курс

After Effects: продвинутые техники

8 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Финансовый анализ

5 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 20 человек из 12 регионов

Мини-курс

Hard-skills современного педагога

8 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 75 человек из 32 регионов
  • Этот курс уже прошли 18 человек