ИНФОРМАТИКА
САБАҒЫНДА ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУ
ХХІ
ғасыр – бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы
дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Ғылыми-
техникалық әлеумет және оның өзін-өзі дамытуға қабілеттілігі жалпыға бірдей
бәсекелестік жағдайында басты фактор ретінде қарастырылуда. Бұл орайда
Қазақстанда қарышты қадаммен жүзеге асырылып отырған ғарыштық бағдарлама
экономикадағы әр тараптандыру үдерісінің қуатты әрі тиімді қозғаушы күші болары
сөзсіз. Ақпараттық технология – экономиканың және бүкіл қоғам мен мемлекеттің
“ілгерілеуінің” белгісі. Біздің өркениетті дамуымыздың барлық маңызды өмірлік
салалары бүгінде ақпараттық технологиялармен және жасалымдармен тікелей
байланысты десек, асыра айтқанымыз емес... Осы заманғы экономикалық өсімнің
басты факторлары микроэлектроника, сандық және ақпараттық жүйелер,
бағдарламалық қамтамасыз ету, байланыс және коммуникация т.б.салалардағы
инновациялық технологиялар болып отырғаны баршаға белгілі. Мұғалім - қоғам
айнасы. Заманауи ақпараттық қоғамның қалыптасуы мен дамуына жаһандық телефония,
Интернет желісіне қол жеткізудің спутниктік жүйелері, тікелей сандық теле және
радиохабар тарату, шұғыл корпоративтік және кең жолақты байланыс, навигация
жәрдемдесіп отырғаны жасырын емес. Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан
жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде. Елбасы Н.Ә. Назарбаев
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы
атты жолдауында: «Білім беру формасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы
қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының
бірі» деп атап көрсетті. Бүгінгі білім мазмұны мұғалім мен оқушының арасындағы
байланысты субъективті деңгейде көтерудегі демократиялық бастамалардың барлығы
мұғалімдер арқылы жүзеге асырылады. Бүгінгі мұғалімге тек пән мұғалімі ретінде
қабылдау олқылық көрсетеді. Ақпараттық технология құралдарын меңгеру, жаңа
элементтің енгізілуінің негізінде адам қызметінің өзгеруі сияқты мәселелер көп
уақыттан бері психологтарды қызықтыруда. 1937 ж. Л.С. Выготский былай деп
жазған: «Адамның өмір сүру процесіне құралдың ендірілуі осы құралды қолдану
және басқарумен байланысты көптеген жаңа қызметтерді өмірге әкеледі, осы құрал
орындай алатын көп жай процестерді керек емес қылады, психикалық процестер және
олардың ұзақтылығын, интенсивтілігін, жүйелілігін өзгертіп, бір қызметті екінші
қызметпен ауыстырады, қысқаша айтқанда, бүкіл өмір сүру құрылымын өзгертеді».
Қазіргі таңда білім саласы қызметкерлерінің алдында тұрған басты мақсат – жана
технологиялар арқылы білім мазмұнын жаңарту. Технологиямен жұмыс жүргізу 4 саты
арқылы іске асады. Олар: оқып меңгеру; тәжірибеде қолдану; шығармашылық бағытта
дамыту; нәтиже. Өз тәжірибемде педагогика ғылымының докторы, профессор
Ж.Қараевтың «деңгейлік оқыту» жүйесіне, «сын тұрғысынан ойлау» стратегиясына,
Шаталовтың «тірек сигналдары арқылы оқыту» жүйесіне және қосымша электронды
оқулықтарға сүйеніп сабақ жүргіземін. Жаңаша әдіс-тәсілдер арқылы да оқушының
нені білетінін, нені меңгергенін, нені ұға алмағанын білуге болады. Жаңа әрі
пайдалы ізденістердің бірі әлемнің 18 елінде сынақтан өткен «оқу мен жазуды сын
тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасының стратегияларын сабақта қолдану
барысында көрсеткен нәтиже: оқушының оқуға қызығушылығы артады, іскерлік
дағдысы, ойлау белсенділігі, тапқырлығы, өзіне деген сенімі қалыптасады, пікір
таластыра білуді, ойын жүйелі түрде жеткізуді, қолданбалы программаларды
пайдаланып немесе алгоритмдер құру арқылы программа құрастыруды, үйренеді.
Баланың жеке қасиеттерін ашу арқылы тәрбиелей отырып, танымдық күшін
қалыптастыру және студенттің шығармашылық қабілетін дамытуда «Бетпе-бет»,
«Жұлдызды сәт» сияқты ойын түрлері, топтастыру, сәйкестендіру, толықтыру стратегиялары,
он- лайн басқатырғыш, сергіту жаттығулары, электронды оқулықтар кеңінен
қолданылады. Тәуелсіз ел тірегі - білімді ұрпақ. Жаңа дәуірдің күн тәртібінде
тұрған мәселе - білім беру, ғылымды дамыту. Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен
«ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры» деп аталды. Қазақстан Республикасы да
ғылыми-техникалық прогрестің негізгі белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын
жаңа кезеңіне енді. Қоғамды ақпараттандыру – экономиканың, ғылымның,
мәдениеттің дамуының негізгі шарттарының бірі. ҚР білім беруді дамытудың
2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының басым бағыттарының бірі
- білім беру ұйымдарын электрондық оқыту жүйесіне енгізу /e-learning/. «Оқушы
автоматтандырылған жүйеде жеке портфолиосын, күнтізбесін, күнделігін» жүргізеді.
Мұғалім күнтізбелік – тақырыптық жоспары бар электрондық дәптерді, сынып
журналын, хабарландыруларды т.с.с бар мәліметтер, ДК арқылы енгізіледі.
Электрондық оқыту жүйесінің негізгі мақсаты білім беру ұйымдары қызметкерлеріне
үздік білім беру ресурстары мен технологияларына қол жеткізуді қамтамасыз етуге
негізделген болса, міндеті – оқу-тәрбие үрдісін автоматтандыру болып табылады.
Аталған міндетті шешу үшін оқу – тәрбие үдерісіне қатысушылардың қызметін
автоматтандыру қажет. Білім беруді ақпараттандырудың негізгі мақсаты ҚР
біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру болып табылады. Олай болса білім беру
саласында информатика пәнін оқытуда ақпараттық технологияны пайдалануға,
әлемдегі ақпараттық кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыруға
мүмкіндік береді. Елбасы Н.Ә. Назарбаев «Интеллектуалды ұлт -2020» ұлттық
жобасы үш құрамдас бөліктен тұруы тиіс деп, оны талдап берді. Біріншісі білім
беру жүйесін инновациялық даму жүйесіне түсуді қалыптастыру, екіншісі дәстүрлі
технологияның қажеттісін ақпарат және біліммен мол қамтамасыз ету, білім
тасқынынан керектісін іріктеп алу және қолданысқа енгізу күн тәртібінен түспеуі
тиісті. Мен өз тәжірибемде студентті өз орныма қоймас бұрын, ең оңай тапсырма
«тірек сызбалар» жасаудан бастадым. Сызбаны жаңа сабақ өткенде, бекітуде жиі
пайдаланамын. Мысалы: Құжаттармен жұмыс, файлдарға,бумаларға амалдар қолдану
тақырыбын өткенде көшіру мен қиюды салыстыру үшін Венн диаграммасын қолдану.
«Тірек сызбаларын» сызып үйренген студент модель сызуға да дағдыланады.
Әсіресе, қорытынды сабақтарда, белгілі тақырып бойынша қорытындыны модель
түрінде қорғап шықса, ол есте сақтау қабілеттеріне тиімді, себебі, түрлі
формадағы модель үлгілері кез-келген сәтте бағыт-бағдар берсең, көз алдарына
елестеуі мүмкін. Қазіргі заманғы инновациялық процесті зерттеушілер бұл
тәжірибе жаңалықты ендіру емес бұл педагогикалық, шығармашылық, новаторлық және
зерттеушілік қызмет нәтижелерінің бірін-бірі толықтыруы деп түсіндіреді. Өткен
ғасыр соңында әлем түкпіріндегі білім берушілер жүзе асырылатын нақты
мақсаттардың алдын–ала жасалған жүйесінің тәжірибедегі жобасы «Жобалап оқыту
технологиясы» болып саналады. Техника тіліндегі жобалау – іс жүзінде
орындалатын нәрсенің алдын –ала берілген макеті. Педагогика тілінде - жоба
түсінуді талап ететін «еркін шығарма» ретінде қарастырылады. Қазіргі заманның
даму қарқыны мұғалімдерден шығармашылығын жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында
құруды талап етеді. Сондықтан, ХХІ ғасырдың информатика ғасыры, яғни
ақпараттандыру технологиясы дамыған заманда мемлекетіміздің болашағы – жас
ұрпаққа заман талабына сай білім беріп, жан- жақты дамуына ықпал ету мұғалімнен
шығармашылық ізденісті, үлкен сұранысты талап етеді. Компьютер және ақпараттық
технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау
қабілетін қалыптастырып, оларды жүйелік байланыстар мен заңдылықтарды табуға
итеріп, нәтижесінде - өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашады.
Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау қабілетін
қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан
тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары деп есептейміз
Әдебиеттер
1.
Білім заңы. Алматы, 2007 ж.
2.
С.Т.Мұхаметжанова, Ж.Ә. Жартынова, Интерактивті жабдықтармен жұмыс жасаудың
әдіс-тәсілдері. Алматы, 2008ж.
3.
Т. Жұмажанова, С. Дүйсебаев, Ә. Мамырова, З. Көпбаева, «Қазақ әдебиетінің»
әдістемесі. Алматы «Білім», 2003.
4.
А. Иманбаева, Оқу-тәрбие үрдісін ақпараттандыру ділгірлігі. Қазақстан мектебі,
№2, 2000
5.
Педагогика журналы №2-2009ж.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.