Сабақ №23
Уақыты:
24 қараша 2014 жыл
Бекітемін: «____»
«_____»
2014ж.
Сабақтың тақырыбы:
Ацетиленнің қасиеттері. Қолданылуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Ацетиленнің физикалық және
химиялық қасиеттері, қолданылуы туралы түсінік
қалыптастыру.
Дамытушылық: Оқушылардың өз
бетінше жаңа білімді игеру іскерліктерін, шығармашылық
қабілетін
дамыту. Пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелік: Оқушыларды ізденімпаздыққа, өз
бетімен білімдерін тексеріп бағалауға,
адамгершілікке
тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: дәстүрлі
сабақ
Сабақтың
көрнекілігі: үлестірмелер, ведио – ролик
Сабақтың
барысы:
І.Ұйымдастыру
бөлімі. Оқушылармен амандасу. Жоқ оқушыларды журналға
белгілеу. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
Топтасыру. Көміртек
және сутек элементтері арқылы топқа бөлінеді. Екі – екі оқушыдан екі топқа
топтастырылады.
Бағалау
парағы
Дыбыстар
көрсету немесе шығару
Видео көрсету.Оқушылар
біздер өткен сабағымызда не қарастырғанымызды еске түсіру мақсатында экранға назарымызды
аударайық.
ІІ. Үй тапсырмасын
тексеру. Үй тапсырмасы бойынша 10 тест жұмысы беріледі.
АВС жауаптары арқылы дәптерлеріңізге белгілеп отырасыздар (қызыл қаламмен
өздеріңізді тексереді). Әрбіреуіңіздің жинаған ұпай көрсеткіштері бойынша
бағалайсыздар бағалау парағына жазады. 5 балл 10 – 9; 4 балл 8 – 6; 3 балл 5 –
3)
1.Алкиндердің
жалпы формуласы
А) СnН2n+2
В) СnН2n-2
С) СnН2n
2.Алкиндердің
жануында қандай заттар бөлінеді
А) СО2
және Н2О В)
С2Н6 С) НСl,
НNO3
3.Зертханада ацетиленді
қалай алады?
А) метаннан В)
этаннан С)
кальций карбидінен
4.Қай формула
алкинге жатады?
А) С2Н8
В)
С2Н2 С)
С2Н4
5.Алкиндерде С-С
арасындағы байланыс ұзындығы
мен гибрдтену типі
А) 0,154 нм, sp3
В)
0,134 нм, sp2
С)
0,120 нм, sp
6.Ацетиленді
өнеркәсіпте қалай алады?
А) метаннан В)
этаннан С) кальций
карбидінен
7.Алкиндердің
құрамында қанша байланыс бар?
А) бір қос
байланыс В)
екі еселі байланыс С)
үш еселі байланыс
8.Алкиндердің
алкандардан айырмашылығы
А) қанықпаған
көмірсутек В)
қанықпаған көмірсутек С) ароматты көмірсутек
9.Алкиндердің
қарапайым өкілі қалай аталады?
А) пропин В)
ацетилен С)
пропин
10.Мына қосылысты
атаңыз СН3-С≡С-СН2-СН3
А) пентин-1
В)
пентин-2 С)
пентин-3
ІІІ. Қызығушылықты ояту.
Мұнай,
газ, тас көмірді түзетін,
Құрамына екі элемент кіретін,
Жанғанда көміртек диоксидін бөлетін
Органикалық затты кім бар білетін?!
Оқушылар,
топқа бөлінер алдында қандай химиялық элементтер арқылы бөліндіңіздер? (көміртегі
және сутегі). Енді осы қосылыс қалай аталады? Кім айтады? (оқушылардың жауабы:
ацетилен С2Н2). Құрылымдық формуласын жазыңыз (Н – С ≡ С
– Н). Яғни бүгінгі біздің сабағымыз осы ацетилен төңірегінде болмақ. Сонымен
жаңа сабағымыздың тақырыбы «Ацетиленнің қасиеттері. Қолданылуы».
Көміртегі
тобына сұрақ: Көміртегі қандай элемент?
Ол туралы айтып беріңіз. (көміртегі –
химиялық элемент. Оның таңбасы С. Ar(С)=16. Органикалық қосылыстардың
құрамындағы негізгі құраушы элемент. Органикалық қосылыстарда көміртегінің
валенттілігі 4 – ке тең)
Сутегі
тобына сұрақ: Сутегі қандай элемент? Ол
туралы айтып беріңіз. (сутегі – химиялық
элемент. Оның таңбасы Н. Ar(Н)=1. Органикалық қосылыстардың құрамындағы негізгі
құраушы элемент. Органикалық қосылыстарда көміртегінің валенттілігі 1 – ке тең)
Мұғалім сөзі. Иә,
оқушылар көміртегі мен сутегі элементтері органикалық қосылыстардың негізгі құраушы
элементтері. Сондықтан оларды көмірсутектер деп атайды. Соның ішіндегі біз
қанықпаған көмірсутек – ацетиленің физикалық және химиялық қасиеттері.
Қолданылуымен танысамыз.
ІV. Жаңа сабақты
меңгерту
Химиялық
қасиеттері
Ацетилен қосылу,
орынбасу, тотығу немесе жану және полимерлену реакциясына қатысады.
1
бөлім. Конвертте (екі тапсырмадан беріледі)
Сұрақ:
Қосылу реакциясы дегеніміз не? (реакцияға екі не бірнеше
заттардың бірігіп, бір күрделі заттарға айналуы)
Алкиндер
қосылу реакциясы кезінде гидрлену, гидратациялану, галенгендену және галогенсутектерді
қосып алу реакциялары жатады. Соны тапсырмалар арқылы орындайық.
Көміртегі
тобына:
1.Гидрлену
реакцясы дегеніміз не? Мысал келтір.
С2Н2 + Н2 → С2Н4 С2Н4
+ Н2 → С2Н6
2.Гидратация
реакциясы дегеніміз не? Мысал келтір.
С2Н2
+ Н2О → Н3С – СОН
сірке альдегиді
Бұл
реакцияны 1881 жылы М.Г.Кучеров ашқан.
Сутегі
тобына:
1.Галогендену
реакциясы дегеніміз не? Мысал келтір.
С2Н2
+ Br2 → BrСH = CHBr
1,2-дибромэтан
BrСH
= CHBr + Br2 → Br2HC – CHBr2
1,1,2,2-тетрабромэтан
2.Галогенсутектердің
қосып алуы. Мысал келтір.
С2Н2
+ НСl → H2C = CHCl
винилхлорид
2
бөлім. Есептер шығару
Есеп.
2 литр ацетилен жанғанда 116кДж жылу бөлінді.
Реакцияның жылу эффектісін тап (Жауабы: 2598,4кДж).
тотығу
реакциясы: С2Н2 → СН3-СОН
сірке альдегиді
жану
реакциясы: 2С2Н2 + 5О2
→ 4СО2 + 2Н2О
Есеп.
Бензолдың шығымы 40% болса, 22,4 л ацетиленнен
түзілетін бензолдың массасы (жауабы: 10,4гр).
Полимерлену
реакциясы: 3С2Н2 → С6Н6
(тримерлену реакциясы)
Ведиоролик
Орынбасу
реакциясы: С2Н2 + Ag2O
→ AgC ≡ CAg + H2O
күміс ацетилениді
Постер
қорғау
Тақырыбы:
Ацетиленнің физикалық қасиеттері мен қолданылуы
Ресурс
парағы (топтар 3 минут ішінде оқып қарама – қарсы
топқа түсінгендерін айтады).
Тапсырмалары:
Көміртегі тобы: ацетиленнің физикалық қасиеттері
Сутегі
тобы: ацетиленнің қолданылуы
Ацетиленнің физикалық
қасиеттері
Ацетилен (латынша
acetum — сірке және грек. nyle — ағаш,орман, зат), HC≡CH
— түссіз газ, қайнау температурасы — 83,8 °С, тығыздығы 1,0896 г/л. Оны 1836 жылы
ағылшын химигі Э. Дэви ашқан, 1862 жылы француз Бертоле
синтездеп алған. Ацетилен – түссіз, иіссіз газ. Суда нашар ериді. Гомологлогтық
қатарда салыстырмалы молекулалық массаларының өсуіне байланысты қайнау және
балқу температуралары артады. Алкиндердің астапқы үш мүшесі газдар, С5
– С8 ден бастап сұйық заттар, ал жоғары алкиндер (С16 – С30)
қатты заттар. Судан жеңіл, суда нашар ериді, органикалық еріткіштерде жақсы
ериді.
Ацетиленнің қолданылуы
Молекуласында үш байланысы бар көмірсутектерден ең көп
қолданылатыны – ацетилен. Осыдан аз – ақ бұрын ацетилен металл пісіру және кесу
үшін жанғыш зат ретінде ғана пайдаланылатын. Қазір ол әр түрлі органикалық
қосылыстарды синтездеу үшін көбірек қолданылады. Сонымен қатар металдарды кесіп
дәнекерлеуде, этил спиртін алуда, бояу, дәрі – дәрмек жасауда, синтездік
талшықтар алуда қолданады. Өнеркәсіпте ацетиленнен сірке альдегидін, сірке
қышқылын, этил спирті, синтедік көксағыз, пластмассалар лынады. Ацетиленге спирт қосу
арқылы әр түрлі бағалы полимерлер және сополимерлер алу үшін қолданылатын
мономерлер өндіріледі. Ацетиленді ĕ-пирролидонға қосқанда N-винилпирролидон, ал
оны полимерлеу арқылы жасанды қанның негізін құрайтын зат алынады.
Қорытынды:
1 тапсырма. «Біліміңізге
қарай баспалдақпен көтеріліңіз». Алкиндер туралы әңгіме құрастырыңыз. Қолданылуы, өзіне тән химиялық
қасиеттері, ацетиленді алу
жолдары,
алкиндерге тән “жалғау”, жалпы формуласы, құрылысындағы
ерекшеліктер.
2 тапсырма.
Синкевейн - бес жолдық өлең
1 жол – зат есім
(синквейн тақырыбы)
2 жол – екі сын
есім (синквейн тақырыбын ашатын)
3 жол – үш үстеу
(қозғалысты сипаттайды)
4 жол – сөйлем
немесе фраза (тақырыпқа
байланысты айтылған)
5 жол – синоним
(резюме-сөз)
3 тапсырма.
Берілген химиялық реакциялардың типін анықтасаңыз дұрыс жауаптан мадақтау сөз
шығады (жарайсың)
|
Реакция теңдеуі
|
Қосылу
|
Орынбасу
|
Тотығу
|
Полимерлену
|
|
С2Н2+Ag2O→AgC≡Cag+H2O
|
п
|
ж
|
ө
|
л
|
|
С2Н2+Н2→С2Н4
|
а
|
ә
|
т
|
у
|
|
3С2Н2→С6Н6
|
ч
|
в
|
й
|
р
|
|
С2Н2+Br2→BrСH=CHBr
|
а
|
я
|
х
|
о
|
|
С2Н2→НООС–СООН
|
м
|
й
|
д
|
ұ
|
|
С2Н2+Н2О→Н3С–СОН
|
с
|
ь
|
ю
|
ч
|
|
2С2Н2+5О2→4СО2+2Н2О
|
к
|
у
|
ы
|
э
|
|
С2Н2+НСl→H2C=CHCl
|
н
|
ө
|
з
|
ф
|
ЖАРАЙСЫҢ!!!
Қосымша
тапсырмалар
1.1 0,78 кг
ацетиленді толық ағу үшін қажет оттектің зат мөлшері (жауабы: 75 моль
2.6 л ацетилен 15
л хлормен әрекеттескенде түзілген 1,1,2,2 –тетрахлорэтанның массасы (жауабы: 45
гр)
фЕкі
жұлдыз бір тілек
Алдарыңызға
қима қағаздарын қойдым. Сол қима қағаздарына ұсыныс - тілектерінді жазыңыздар.
Формуламызды біріктірейік.
Бағалау
V.Үйге
тапсырма: §4.6 оқу, 115 бет №6 есеп
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.