Астана қаласы Білім басқармасы
М.Тынышпаев атындағы ҚазККА Ақмола көлік колледжі
|
КЕЛІСІЛДІ Оқу-әдістемелік кабинет меңгерушісі С.Р.Абдрахманова ___________________ «____»______2014ж
|
БЕКІТЕМІН Директордың оқу-ісі жөніндегі орынбасары А.Ж.Ахметжанова ___________________ «____»______2014ж |
Ашық сабақтың әдістемелік жоспары
Пәні: Қоғамтану
Тақырыбы: Демография ғылымы. Демографиялық зерттеулер
Дайындаған: Г.К.Койшыгарина
|
|
«Қоғамдық-саяси экономикалық» пәндік циклдық әдістемелік комиссиясында құпталды Хаттама №___ «___»_____2014 ж. ПЦӘК төрайымы –Калел Гакку _________________________
|
Астана 2014ж
Негізгі әдебиеттер: Ә.Нысанбаев «Қоғамтану»
Қосымша әдебиеттер: Ғаламтордан алынған мәліметтер, әдістемелік журналдар;
Пән аты: Қоғамтану
Сабақтың тақырыбы: Демография ғылымы. Демографиялық зерттеулер.
Күні, орны: 19.12.2014ж. 2 пара, 210 ауд.
Тобы: ЭҚ-14/1
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың мақсаты: «Демография» терминінің мәнін, мағынасын ашу, оны адам өмірімен байланыстыру;
Сабақтың міндеттері:
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдісі, баяндау-түсіндіру әдісі, логикалық ойлау әдісі, топтық, жекеше шығармашылық әдістер;
Пәнаралық байланыс: география, тарих;
Көрнекі құралдар: Проектор, экран, слайдтар, үлестірме қағазда
САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ
І. Ұйымдастыру кезеңі /2 мин/:
· Сәлемдесу
Студенттерді түгендеу, топты «зерттеушілер» және «жас ғалымдар» деп екіге бөлу. (Топтың екіге бөліу себебін, қызметі жайлы, сабақ жоспарын Берлибекова Мөлдір түсіндіреді.)
· Үй тапсырмасына бетбұрыс жасау
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Екі топ бүгінгі күнге дейін бірнеше бағытта зерттеу жұмыстарын жасаған еді. Соңғы зерттеу жұмыстары экономика саласынан болды. Сіздер экономиканың ішінде «нарықтық экономика» саласына ерекше тоқталдыңыздар. Осы тақырып бойынша сіздердің электронды пошталарыңызға бірнеше хат келген еді. Хатта оқырмандардың білгісі келетін сіздерге арналған сұрақтары бар. Олай болса сол сұрақтарға жауап берсеңіздер (сұрақ-жауап әдісі арқылы):
ü Нарық дегеніміз …
ü Экономикалық саясаттың 3 амалын ата!
ü Әкімшілік амал дегеніміз…..
ü Экономикалық амал дегеніміз …
ü Институттық амал дегеніміз ….
ü Экономикалық тәуелсіздік дегеніміз ….
|
|
ü Ұлттық валюта қай жылы қабылданды?
ü Еңбек теориясы дегеніміз ….
ü Антропология дегеніміз …
ü Прогресс дегеніміз …
ü Регресс дегеніміз….
ü Эволюция дегеніміз …
ü Реформа дегеніміз ….
Кестені толтыр! Дүниежүзілік тәжірибедегі нарықтық экономика үлгілері
|
Экономиканың даму үлгілері |
Мақсаты |
Негізгі ерекшеліетері |
|
Әлеуметтік нарықтық экономика үлгісі (Германия, Швеция және басқалар ) |
Лдщ длдлзд
|
|
|
Ұлттық шаруашылыққа негізделген үлгі (Жапония, Оңтүстік Карея және басқалары) |
|
|
|
Американдық даму үлгісі |
|
|
|
Қазақстанның экономикалық даму үлгісі |
|
|
А және Б топтамасына бөлінген деңгейлік үлестірме қағаздар:
|
А тобындағы үлестірмелердің жауап реті: • Кім бұлай деді? • Ол кісі кім?
|
Б тобының жауап реті: • Бұл терминнің, сөздің мағынасы, анықтамасы |
|
1. «Еркіндік-ол танылған қажеттілік» Гегель
2. «Күнделікте өмірде өзгелерге көмек көрсет, алға қойған мақсатыңа өз күшіңмен жет,озіңе тілемегенді өзгеге тілеме» Конфуций
3. «Билеу мен бағындыру қажет әрі пайдалы,өйткеі адамдар табйғатынан солай, бірі билеу үшін,екіншісі бағыну үшін жаралған» Платон
4. «мемлекетті жеке адамнының шектеусіз билеп алмауын, азаматтардың мүліктің соңына түсіп кетпеуін,құлдарды бағындырып ұстауда қадағалау қоғамның негізгі міндеті болуға тиіс» Аристотель
5. «Өмір түйіні адамның жақсы және елікті ісімен артында қалған ұрпақтарына өшпес мұра қалдыруы» Қорқыт
|
6. Фетешизм
7. Еркіндік
8. Логика
9. Катарсис
10. Діл |
«Вен» диаграммасы арқылы үй тапсырмасын жаңа сабақтың тақырыбымен байланыстыру
(бейне көрініс арқылы түсіндіріледі)
III. Жаңа тақырыпты зерделеу:
Жоспары:
(жаңа тақырыптың жоспарын, алға қойған мақсаттарын «зерттеушілер» тобының мүшесі түсіндіреді)
1. Демография туралы түсінік
2. Демографиялық категориялар
3. Демографиялық зерттеулер
1-ші жас ғалым. Демография (гректің demos –халық және gzapho –жазамын деген сөздерінен алынған) –халықтың санын, құрамын, құрылымын, аумаққа бөлінуін, сонымен қатар олардың уақыт кеңістігіне қарай өзгерін зерттейтін ғылым. Демография немесе халық статистикасы халықтың құрамын, құрылымын жынысына, жасына, қызметіне қарай және туу, өлім, көші-қонымен анықталатын қозғалыс процесін зерттейді.
Демография туудың, өлімнің, көші-қонның әлеуметтік, экономикалық, биологиялық, саяси медициналық жағдайға сандық және сапалық әсерін, сонымен қатар еңбек ресустарының іске асырылуына, көшіп қонушылардың тұрақтауына, отбасы жоспарлаудың саяси процестеріне байланысты әлеуметтік-экономикалық проблемалардың жиынтығында қорытады.Өмірге бала әкелу, дәстүрін ретту және оны өзгерту бағытын анықтап, ол туралы шешеім қабылдайды, адамның құндылық жүйесін, балалы болуға тілегін, оны қанағаттандырудағы материалдық мүмкіндігін, отбасының әлеметтік мәртебесін т.б. зерттейді, соған байланысты мемелекеттік билік ұйымдарына тиісті ұсыныстар жасайды.
Туу, өлім некеге тұру, ажырасу, қала мен село халқының, саны және халықтың әртүрлі аумақтарда алмасуының статистикалық көрсеткіші мына белгілеріне байланысты сипатталады: жынысы, жасы, отбасы жағдайы туған, тұрақты жері.
2-ші жас ғалым. Халықтың жыныстық-жастық көрсеткішінің екі белгісі болады: біріншісі-белгілі бір аумақтардағы (ел,аудан,қала) немесе еңбек ұжымы құрамындағы ер мен әйелдің, ал екіншісі-әр түрлі жастағы адамдардың қатынасы.Бұл құрылымдар биологиялық кескін ретінде қаралады.Шын мәнісінде еркек пен әйелдің арасындағы, болмаса бала мен естияр адамның арасындағы қатынастың биологиялық негізі де болады. Бірақ адамдардың жынысы және жасына байланысты жиынтық сапалар әлеуметтік дамудың нәтижесі. Биология не себепті өмірге ер бала қыздан көп келеді,ал кейін өмірде ер балалар қыздан аз болатындығына түсінік бермейді. Мұндай қатынастар әлемнің әр елінде әр түрлі, жастық ерекшеліктер де солай. Ерлер мен әйелдердің сандық айырмашылықтары, еңбек ұжымдарындағы әртүрлі жыныстық жастық құрылым әлуметтік экономикалық жағдайға, өндірістің кәсіби сипатына, әйелдердің немесе ерлердің еңбегін қажет ететін шаруашылық пен кәсіптік салаларға байланысты.
Сонымен, демография қоғамдағы адам өміріне қажетті, елеулі сапалық құрылымын, қозғаласын, оның әлеуметтік-экономикалық өмірімен байланысын зертеп, қорытады. Демография қоғам өміріндегі өте маңызды құбылыс. Демографияға сүйеніп қоғам өзінің өткен тарихын, қазіргісін, болашағын аңғарады. Демография- ғаламдық проблема.
3-ші жас ғалым. Демографиялық категориялар:
· Демографиялық дүмпу - тарихи дамудың белгілі бір кезеңінде елдегі тұрғындар санының жедел қарқынмен өсу құбылысын айтады.
· Демографиялық жаңғыру - тұрғындар санының табиғи өсімі есебінен салыстырмалы жоғары деңгейде көбейу құбылысының қайталануын айтамыз.
· Демографиялық қайта өрлеу - тарихи дағдарыс жағдайларынын-ашаршылық соғыс, шетке кету, саяси және экономикалық тоқыраулар мен дағдарыстардан кейін тұрғындардын табиғи өсу деңгейінің қайтадан көтеріле бастауын айтады.
4-ші жас ғалым. Демографиялық көрсеткіштер бойынша халықтың жастық құрамы үш типке бөлінеді:
1. Алға басушы тип – халықтың жалпы санында балалардың үлесі жоғары
2. Тұрақты тип – балалар мен егде адамдар сананың тепе-теңдігі.
3. Кері кетуші тип – халықтың жалпы санында егде адамдар үлесінің артуы.
Қосымша материал: Электронды оқулық арқылы қосымша материал беру арқылы тақырыпты бекіту.
1-ші зерттеуші. Ортаның демографиялық сипаты: туу, өлу, жынысы, жасы, неке, отбасылық жағдайы, туған мекені және тұрағы, т.б. болады.
Бұл айтылғандар әр түрлі ұжымдарда еңбек ететін ерлер мен әйелдердің apa салмағына да қатысты. Ұжымдардағы жыныстық, жастық құрылым әлеуметтік-экономикалық, әсіресе демографиялық жағдайдың ерекшеліктерімен анықталады. 1999 жылғы халық санағы бойынша республикада жыныстық-жастық құрылым төмендегідей болған: екі жыныстағы 15 жасқа дейінгілер 36%, 15-50 жастың аралығындағылар - 47,8%, 50 жастан жоғарылар 15% болған. Әлеуметтік-демографиялық құрылымға басқада көрсеткіштер жатады. Қоғамның демографиялық мөлшері бір қоғамның екінші бір қоғамнан айырмашылықтарын да сипаттайды.
2-ші зерттеуші. Қазақстан қоғамы әлеуметтік-аумақтық әкімшілік желіге бөлінеді. Олар — облыс, қала, аудан және село. Бұлардың негізгі көрсеткіштерінің бірі — халықтың орналасу жүйесі. Республика аумағының жалпы көлемі 2717,3 мың км, халқының саны 17 миллионға жуық. Бір км2 жерге 6 адамнан келеді. Қалада 8,5 млн., селода 6,5 миллионға жуық халық тұрады. Бұл құрылым негізінен өндіріс күшінің орналасуымен байланысты. Зауыттар, фабрикалар, мәдени ошақтар негізінен қалада орналасқан. Сондықтан да халық селодан қалаға көшіп-қонады. Республикада 1959 жылы қалаларда халықтың 44 пайызы тұрса, 1999 жылы 56 пайызы болды. Соңғы 30 жылдың көлемінде көне қалалар жаңарды, жаңадан 40-қа жуық қалалар пайда болды. Қоғамның әлеуметтік құрылымдары өзара байланысты, екінші сөзбен айтқанда, бұл құрылымдар бүкіл қоғамды сипаттайды.
3-ші зерттеуші. Қазақстанның 2013 жылғы есебі бойынша 16 млн 911,9 мың адам
2013 жылға мәлімет бойынша Қазақстандағы ұлттардың қатынасы:
Қазақ – 65,2%
Орыс – 21,8% Неміс – 1,1%
Өзбек – 3% Корейлер – 0,6%
Украин – 1,8% Түрік – 0,6%
Ұйғыр – 1,4%
Татар – 1,2%
4-ші зерттеуші.
2012жылғы мәлімет бойынша:
|
Елдер |
Туу көрсеткіші |
Өлу көрсеткіші |
Сәбилер өлімі |
|
Нигер |
54 % |
24% |
12% |
|
Канада |
11% |
7% |
5,5% |
|
Қазақстанда |
18% |
10% |
14,5% |
IV. Пысықтау «Жағдаяттық сұрақтар» арқылы сабақты пысықтайық!
• Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталып, әскер елге оралып, бейбіт жағдай орнағанда басталы. 1946-1970 жылдары қамтыған ширек ғасыр ішінде қазақтардын саны 2,1 млн-нан 4,2 млн-ға дейін екі есе өсті.(демографиялық дүмпу)
•1970-1990 жылдары қамтыған 20 жылдық кезкенде Қазақстанда жергілікті ұлт өкілдері сан жағынын 2,6 млн-ға, ал ғасырлар тоғысында үлестік жағынан 50%-ға жоғарлады.(демограиялық жаңғыру)
• Қазақ халқының дамуы ХХ ғасырда, Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі кезеңде болды. Демограф-ғылымдардың жорамалдауы бойынша, болашақта туу көрсеткіші қайтадан көтеріле бастайды. Ол кезеңде демографиялық жаңғыру жолдары дүниеге келген саны көп жастар отбасын құрып,бала сүю жасында жетеді. Осы алдағы өсімтал кезеңді мемлекет мейлінше қолдап отыру қажет.(демографиялық қайта өрлеу)
· Демография терминіне қатысы жоқ сөз:
ü халықтың тууы
ü халықтың өлуі
ü халықтың өсуі
ü халықтар достығы
· Демография сөзіне қатысты сөз:
ü Грек
ü Араб
ü Латын
ü парсы
V. Сабақты қортындылау
Студенттердің пікірімен, оқытушының қорытынды сөзімен қорытындылады.
VI. Үй тапсырмасы: Ә.Нысанбаев «Қоғамтану», оқулық 173-181 беттер:
Тақырыпты оқу, тақырып соңындағы сызбанұсқаларымен жұмыс жасау.
VII. Бағалау: Студенттердің жауап беру деңгейіне қарай бағалау. «Үздік зерттеуші», «Үздік жас ғалым» деген атаулармен алғыс хат беріледі.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сабақтың мақсаты: «Демография» терминінің мәнін, мағынасын ашу, оны адам өмірімен байланыстыру;
Сабақтың міндеттері:
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдісі, баяндау-түсіндіру әдісі, логикалық ойлау әдісі, топтық, жекеше шығармашылық әдістер;
Пәнаралық байланыс: география, тарих;
Көрнекі құралдар: Проектор, экран, слайдтар, үлестірме қағазда
САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ
І. Ұйымдастыру кезеңі /2 мин/:
· Сәлемдесу
Студенттерді түгендеу, топты «зерттеушілер» және «жас ғалымдар» деп екіге бөлу. (Топтың екіге бөліу себебін, қызметі жайлы, сабақ жоспарын Берлибекова Мөлдір түсіндіреді.)
· Үй тапсырмасына бетбұрыс жасау
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
Екі топ бүгінгі күнге дейін бірнеше бағытта зерттеу жұмыстарын жасаған еді. Соңғы зерттеу жұмыстары экономика саласынан болды. Сіздер экономиканың ішінде «нарықтық экономика» саласына ерекше тоқталдыңыздар. Осы тақырып бойынша сіздердің электронды пошталарыңызға бірнеше хат келген еді. Хатта оқырмандардың білгісі келетін сіздерге арналған сұрақтары бар. Олай болса сол сұрақтарға жауап берсеңіздер (сұрақ-жауап әдісі арқылы):
6 654 995 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Мухтарханова Багдагуль Диханбаевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.