Баяндама тақырыбы:"Сын тұрғысынан ойлау технологиясы арқылы математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту".

Краткое описание документа:

 Ж.Досмухамедов атындағы педагогикалық колледжінің  I санатты   математика пан окытушысы Мусагалиева Сауле сапиоллақызы Сын тұрғысынан ойлау технологиясы арқылы     математика сабағында оқушылардың логикалық ойлау қабілетін дамыту 

 Қоғам дамуында білім беру ең маңызды мәселе екендігі белгілі. Қазіргі кездегі білім берудегі негізгі мақсат – жан-жақты білімді, өмір сүруге бейім, ой-тұлғасы бар адамгершілігі жоғары, қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру.

«Келер ұрпақ алдында зор жауапкершілік  жүгін арқалап келеміз» деген елбасы

Н.Ә.Назарбаевтың сөзі бекер айтылған жоқ. Еліміздің болашағы көркейіп, өркениетті елдер қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді. Осыдан барып жас ұрпақтың бойындағы іскерлік қабілетін ашу және оларды шығармашылыққа баулу туындайды.

Әрбір мемлекеттің өсіп - өркендеуінің, бәсекеге қабілетті болуының ең басты ошағы  ұстаз берген білім. Сондықтан да дамудың ең биік көкжиегінен көрінгісі келетін кез келген мемлекет, ең алдымен, білім беру саласын жолға қойып, сапасын көтеруді мақсат етеді. Ендеше осындай бәскеге қабілетті, рухы биік ұрпақ тәрбиелеу жаңа формация мұғалімінің еншісіне тиері анық

Мұғалім – ең алдымен жоғары дәрежедегі тұрақты моральдық және психологиялық-педагогикалық даярлықты қажет ететін еңбектің бірі. Оның оқушының жүрегіне жол тауып, педагогикалық шеберліктің қыр-сырын меңгеріп, ұйымдастырушылық қабілеті жоғары болуы керек. ХХІ ғасыр  – ғылым ғасыры. Сондықтан жас ұрпаққа, жас буынға жаңаша білім беру жолында түбегейлі өзгерістер жүріп жатыр. Жеке тұлға, яғни, дарынды, шығармашылық тұлға қалыптастыру білім мен тәрбие берудегі мемлекеттік істің ең маңыздысы. Мақсатты білім беру – тұлға дамуын жүзеге асыратын мәселе. Адамзат баласының өз ұрпағын оқыту тәрбиелеудегі ең озық тиімді ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдар іздеу педагогиканың озық үлгілерін жаңашылдықпен дамыту жалғаса бермек.

Сондықтан қоғам талабына сай шебер мұғалім болу заман талабы болып тұрғаны анық. Ал жаңа формация мұғалімі деген кім деген сұраққа жауап іздейтін болсақ, Қазақстан Республикасының жаңа педагогикалық білім беру тұжырымдамасында: «Жаңа формация мұғалімі кәсіби дағды мен педагогикалық дарыны қалыптасқан жаңалыққа құмар, рухани дүниесі бай, шығармашылықпен жұмыс істейтін жеке тұлға» деп көрсетілген, яғни ол ізгілі мол, әр іске жаңашылдықпен үлкен ізденіспен зерттеуші ретінде қарайтын, ақпараттық технологияны толық меңгерген, коммуникативті, бір сөзбен айтқанда, толыққанды құзырлы адам.

 Мұғалімнің мақсаты – білім алушылардың пәнге деген қызығуын арттыра отырып сапалы білім беру болса, ал қазіргі заман талабына сай білім берудің жолы – тиімді педагогикалық технологияны басшылыққа алу. 

«Технология» ұғымы латын сөздерінен – «техне» - өнер, шеберлік, кәсіп және «логос» - ғылым дегенді білдіреді. Технология ғылыми жетістіктерді негізудің тәсілі мен нәтижесі ретінде, ғылымда қол жеткізілген деңгейдің жинақталған көрінісі ретінде анықталады.  Демек, оқытудың жаңа технологияларын пайдалана отырып, білім сапасын арттыру, мазмұнын байыту, оқу үрдісін жетілдіру, жан-жақты дамыған, рухани дүниесі бай жас ұрпақты тәрбиелеу – кезек күттірмейтін мәселелердің бірі. Бұның өзі

оқушылардың өз бетімен жұмыс жасау, даму, тәрбиелеу, әр баланың қабілетін, дарынын ашу мұғалімдер қауымына зор міндеттер жүктейді.

Ш. Уәлиханов: «Халықтың кемеліне келіп өркендеуі үшін ең алдымен азаттық пен білім қажет» деген болатынды. Ал, СТО бағдарламасының құрылымы үйрету, үйрену бірлігінен, үйренудің қызығушылығынан  тұрады.

Студенттердің математикаға деген қызығушылығын оятуда сабақтағы студент жұмыстарының әдістемелік деңгейде ұйымдастырылуы үлкен маңызға ие болады. Дегенмен, сабақ мазмұнын таңдап алу мен оны ұйымдастырудың өзі  мұғалімге оңайға түспейді.Әйтсе де,басқа жағынан  алғанда  математиканы үйрену процесінің  өзі-ақ логикалық, дәлелді түрде ойлауға алып келеді,тіпті,қиындық болуы керек делінуі де мүмкін. Қазіргі заман-математика ғылымының өте жан-жақты тараған кезеңі. Математиканы оқытудың мазмұнын жүзге асыру үшін жаңа технологиялар ауадай қажет. Қазіргі СТО технологияның  озық жетістіктерін математика сабағында  қолдану арқылы танымдық іс-әрекеттерін ұйымдастыра отырып,студенттердің  құзіреттілігін  дамытуға болады.Заман талабына сай білім беру  үшін  мұғалімнен  оқу процесінің  ғылыми теорияға  негізделген  және  студенттің   қабілетімен  бейіміне  негізделген оқытудың таңдамалы, белсенді, қарқынды әдістеріне көщуді талап етеді. Егер математика пәні бойынша жүйелі жан-жақты терең білім берілсе СТО технологиясы арқылы студенттердің шығармашылығы  қалыптаса, онда логикалық  ойлары теңеліп, өздігінен  білім алу, сол білімді нәтежелі  түрде пайдалану  деңгейлері уақыт талабына сай, бәскеге қабілетті және  құзіретті  тұлға болып қалыптасады.

Егер мұғалім  математикалық білім берумен қатар бір мезгілде түрлі ойлау  құралдарын қалай қолдану керектігін үйрететін болса, студенттердің ойлары дамуының бірнеше есеге жылдамдап, нығая түсетіндігі анық.

         «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау» бағдарламасының қазіргі таңда білімді, білгенін өмірге пайдалана алатын шәкірт тәрбиелеуде алатын орны ерекше.

«Сыни ойлауды дамыту» жобасын жүзеге асыру бағдарламасының құрылымы үш фазадан тұрады.Қызығушылықты ояту, мағынаны ажырату,ой толғаныс. Бұл сатыларды  басқаша  сабақтың құрылымдық кезеңдері деп те атауға болады.  Әр кезең «стратегиялар» арқылы жүзеге асады.

Бірінші кезең  қызығушылығын ояту. Үйрену процесі-бұрынғы білетін мен жаңа білімді ұштастырудан тұрады. Сондықтан да  сабақ қарастырғалы тұрған мәселе жайлы студент не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады.  Осы кезеңге қызмет ететін «Топтау», «Түртіп алу», «Ойлану», «Әлемді шарлау» т.б аттары бар әдістер жинақталған.Осы арқылы ойды қозғау,ояту,ми қыртысына тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады.

Екінші кезең  мағынаны тану.Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді,тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап,белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады.

Тақырып туралы ой толғаныс- бағдарламаның  үшінші кезеңі.

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту бағдарламасында бұл сабақтағы аса қажетті мәнді, маңызды әрекет болып табылады. Дәл осы кезеңде үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай жағдайда, қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді.  Толғануды тиімді етуге лайықталған  «Венн диаграммасы», «Еркін жазу», «Семантикалық карта», «Т кестесі» сияқты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне, ауыр-жеңілдігіне қарай лайықтала қолданылады. Олар студенттердің бір-бірімен ой алмастыруын, ой түйістіруін қамтамасыз етеді. әр студент өз шығармашылығын көрсете алады.

 Сонымен қатар СТО бағдарламасындағы топтық жұмыстың ерекшелігі:

 1.Топтық жұмыс нағыз өз бетінше үйренушілер ортасын құрады:

 2.Студенттер бәрінің бірдей екенін ұғады;

 3.Мұғаліммен де еркін сөйлесіп, сыныптағы оқушылардан жасқанбайтын болды:

4.Көптің пікірін тыңдап, сыйлайды;

           5.Қарым-қатынас мәдениеті де жетіледі.

СТО бағдарламасы бойынша сапалы білім берумен қатар, болашақ жастарды рухани адамгершілікке тәрбиелей отырып, әр студенттің жүрегіне жол табуға, танымдық өрісін кеңейтуге болады.Сондықтан өз сабақтарымда СТО бағдарламасының элементтерін қолданамын.

Сонымен , сын тұрғысынан ойлау дегеніміз:

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» бағдарламасы бойынша ол:

·         шыңдалған ойлау, кез келген даму деңгейіне байланысты мәселелерге сыни көзбен қарау;

·         күрделі мәселелерді шешуге, аса маңызды, жауапты шешімдер қабылдауға құштарлық;

·         үйрету мен үйрену бірлігінен, үйренудің қызығушылығынан тұратын, үйренушінің сеніміне негізделген құрылым.

Осы кезеңдердің ұтымды өткізілуі мынандай нәтиже  береді:    

   Жалпы сын тұрғысынан ойлау, оқыту мақсатына жетудің нақты жолдарын көрсетеді.

Колледжде берілетін математика, мектеп математика курсы негіздері, математиканы оқыту әдістемесі пәндерінен сабақ үлгілерін, интерактивті тақтаның мүмкіндіктерін пайдалана отырып, студенттердің өздерін жұмыстандыру мақсатында өткізілген тапсырмаларды айта кетуге болады.

Математика пәні бойынша «Кері тригонометриялық функциялар.» тақырыбындағы сабақ СТО технологиясы арқылы, практикалық оқыту әдісімен жүргізілді.

Құзыреттілікке жеткізетін мақсаты:

1.Кері тригонометриялық функциялар және олардың графиктері туралы ақпарат беріп оның қасиеттерімен танысып олардың әндерін есептеуді және кері  функцияларды өрнектерді ықшамдауда, тепе-теңдікті дәлелдеуде қолдана білуге үйрету.

2.Студенттердің  матеатикаға қызығушылығын артыру интерактивті технологияны қолдана отырып есептер шығарып,білімін жетәлдәру арқылы дамыту.

3.Студенттерді өз бетімен жұмыс жасауға ,қорытынды шығара білуге,белсенділігін арттыруға,ізденуге дағдыландыру.

Пәні:

Мектеп математикасы

Аты –жөні:

Мусагалиева Сауле Сапиолливна

Тобы:

Уақыты:

Сабақтың тақырыбы:

Кері тригонометриялық функциялар.

Құзыреттілікке жеткізетін сабақтың мақсат-міндеттері:

А) ақпараттық құзыреттілік

Ә)коммуникативтік құзыреттілік

Б) проблеманы шешу құзыреттілігі

Кері тригонометриялық функциялар және олардың графиктері туралы ақпарат беріп оның қасиеттерімен танысып олардың мәндерін есептеуді және кері тригонометриялық   функциялар арасындағы байланыстарды өрнектейтін формулаларды қолданып ықшамдау, тепе-теңдікті дәлелдеуде қолдана білуге үйрету.

Студенттердің   математикаға қызығушылығын арттыру,ұқыпты тыңдауға, практикамен ұштастыруға, тез шешім  қабылдай  білу мақсатында өз білімін нақты көрсете  білуге   интерактивті тақтаны қолдана отырып есептер шығаруға дағдыландыру .

Студенттердің өз бетімен жұмыс жасауға , нақты қорытынды шығаруға ,математикалық сауаттылыққа және мәдениеттіліке дағдыландыру.

Сабақтың түрі:

Дамытушылық .Жаңа  сабақты түсіндіру, бекіту.

Сабақта қолданылатын педагогикалық технологиялар:Тірек сигналдары арқылы оқыту. Көрнекілік. Түсіндірмелі иллюстративті практикалық.СТО –технологиясы.

Сабақтың әдісі:

АКТ қолдану Практикалық жұмыс,өз бетімен жұмыс.

Пәнаралық байланыс:

Жоғарғы математика, геометрия ,тригонометрия.

Сабақтың барысы:

Оқытушының қызметі

Студенттің қызметі

Күтілетін нәтиже.

І. Ұйымдастыру бөлімі

Амандасу.түгедеу.

Сынып тазалығы.

Оқу құралдары мен  дайындығын, кезекшінің жұмысын. тексеру.Студентті сабаќтың мақсат-міндетімен таныстыру.

Бүгінгі сабаққа студенттердің қызығушылығын ояту.

Амандасу .Оқу құралдарын дайындау,кезекшілік міндетін атқару.Сабақтың мақсат-міндеттерімен танысады.

Көңіл-күйі  көтеріңкі болады. 

Өз бетімен жұмыстанып  жауапты шешім қабылдап өз нәтежесінне сенімді жауап беруге жұмыстанады.

Студенттер сабаққа дайын болады,кезекшілік міндетін дұрыс

атқарады,мұғалімен студент арасында ынтымақтастық қарым -қатынас орнайды.Сабаққа дайын болу.

I..Үй тапсырмасын тексеру.

«Ой қозғау»Топтастыру стратегиясы.

Студенттер функция туралы

ойларын топтастырады, қажетті материялдарды еске түсіріп,сұрақтарға жауап береді.

Студенттер

 білімдерін анықтап,өз ойларын . жинақтау арқылы жауап береді.

Тірек схеманы, мектеп оқулықтарын қолданады.

ІII.Өткен ма териялды қайталау.

1.Тригонометриялық функцияларды ата?

2.Анықталу облысы?

3.Мәндерінің жиыны?

4.Жұп функцияны ата?

5.Тақ функцияны ата?

6.Функцияның өспелі, кемімелі аралықтары?

1.синус,косинус,катангенс,

тангес

2.функция тиянақты мән қабылдайтын тәуелсіз айнымалының нақты мәндер жиынын функцияның анықалу  облысы деп атайды.(D)

3.Анықалу облысынан алынған әрбір тәуелсіз айнымалыға  сәйкес табылған функцияның мәндерін оның мәндер жиыны деп атайды. (Е)

4. А н ы қ т а м а. Егер f функциясының анықталу облысынан алынған кез келген х үшін f (–х) = f (х) болса, онда f  функциясы жұп функция деп аталады

5.А н ы қ т а м а. Егер f функциясының анықталу облысынан алынған кез елген х үшін f (–х) = –f (х) болса, онда f функциясы тақ функция деп аталады.

6. Егер кез келген х1 <х2 болатын х1,х2 е Х үшін f(х1)<f(х2) қысқаша А х1,х2еХ: х1<х2=>f(х1)<f(х2) болса, онда у=f(х) функциясы Х жиынында өспелі функция деп аталады.Егер кез келген х1<х2 болатындай х1,х2еХ үшін f(х1)>f(х2) (қысқаша А

Әртүрлі жағдайдағы проблемаларды анықтайды, жауапты шешім қабылдайды, өз шешімінің нәтижесін табады.

IV. Ж аңа  материалды түсіндіру.

Кері тригонометриялық функциялар (аркфункциялар; лат. arc — доға) — тригонометриялық функцияларға кері функциялар. Керi тригонометриялық функцияларға алты функция жатады (әр тригонометриялық функцияларға сәйкес).

арксинус (белгіленуі: arcsin)

арккосинус (белгіленуі: arccos)

арктангенс (белгіленуі: arctg; шетелдiк әдебиеттерде arctan)

арккотангенс (белгіленуі: arcctg; шетелдiк әдебиеттерде arccot немес arccotan)

арксеканс (белгіленуі: arcsec)

арккосеканс (белгіленуі: arccosec; шетелдiк әдебиеттерде arccsc)

Қасиеттері

(тақ функция).

 , егер 

 , егер 

 , егер 

Арккосинус - косинуске Kepi функция. Арккосинус Arccos z деп белгіленеді. Арккосинус - көпмәнді (ақырсыз көпмәнді) функция.

53.Өрнек мәнін есептейік

Шешуі:

cos( x+ ) cos (x - )= ( cos( x+ +x - )+cos( x+ - x+ ))= (cos2x+cos2)
Жауабы: (cos 2x+cos2 )
АКШ 1. Егер sin sinβ= және - β= болса, онда cos( +β) неге тең?
Шешуі: sin sinβ= ( cos( - β)- cos( +β)) формуласын қолданамыз:
= ( cos - cos( +β)) =0 - cos( +β)
1=0 - cos( +β)
1=- cos( +β), cos( +β)= - 1
Жауабы: - 1
y=f(x) болса онда x=f -1(y) функциясы y=f(x) функцияға кері функция деп аталады.

Өз беттерімен жаттығуларды орындап,оқуға және жазуға дағдылануы.

Жаңа тақырып бойынша білімін практикамен ұштастыра білу.

Тапсырманы орындау қадамдарының логикалық және бірізділігін  сақтайды.

Түсініктердің белгілерін, қажеттісін бөліп алады және олардың бастысын нақты есептейді.

   V.Жаңа материалды бекіту

«Ой толғаныс»

1.Есептеңдер.    

2.

3.arcsin. =

4.

5.

6.

8.

9.

10.=

1.

2.

3. 0

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Іскерліктерін  өз бетімен тапсырма орындау қабілеттіктерін  көрсету.Сұраққа жүйелі түрде,тиянақты жауап беру. Тапсырманы орындауда  нұсқаулықпен қатаң сәйкестікте жүргізеді.

VI.Қорытынды.

«Өзіңді тексер»

Өзіндік жұмыс

Есепте

1.

3.

4. =

Жауабы

1.0.8

2.0.28

3.

4.

5.

Өз бетімен жұмыс жасайды,  өз жауабын берілген өлшемдерге сәйкес бағалайды.

ҮІ. Үйге тапсырмаcын.

Түсінігін айту. Теориялық білімдерін практикалық тапсырмаға қолдана білу.

Үй тапсырмасын орындап келуге жауапкершілік қалыптастыру

Қорыта келгенде студенттердің сөйлеу дағдысы қалыптасады, танымдық көзқарасы жетіледі.  Студент  талдаудың барысында өзіне берілген мәліметті жүйелеп, жинақтап жеткізуге үйренеді, тірек сызбалар арқылы ойын тұжырымдап айтуға, әрі шығармашылық ізденісіне жол ашады. Бүгінгі таңда білім беруді ақпараттандырусыз ұйымдастырып, жоспарлау мүмкін емес. СТО технологиясын  оқу үдерісіне енгізу, оқытушыларға әдістемелік көмек көрсету мақсатында Ж.Досмұхамедов атындағы педагогикалық колледжінде ақпараттық-әдістемелік орталық, электрондық оқу залы қызмет етуде және бірқатар іс-шараларды жоспарлы түрде ұйымдастырып, айқын нәтижелерге қол жеткізуде. Бұл орталық барлық оқытушылармен бірлесе жұмыс жасай отырып, колледж оқытушысының шығармашылық мүмкіндігін іске асыруға қол ұшын беріп келеді. Колледж “Білім беру  жүйесін ақпараттандыру жағдайында оқу-тәрбие процесінде АКТ пайдалану” тақырыбында жұмыстануда. Оқу процесінде электрондық оқу залы, мультимедиялық оқу залы, 80-нен аса электрондық оқулықтар мен мультимедиялық оқыту бағдарламалары, қашықтан оқыту арнасы, видеоматериалдар, интерактивтік тақта қолданылу үстінде. Колледж директорының авторлығымен жасақталған “Бастауыш сыныптарда  математиканы оқыту әдістемесі” электрондық-әдістемелік жүйесі, “Математиканың теориялық негіздері” электрондық оқулықтары, “АКТ жағдайында жұмысқа әзірлігінің диагностикасы” автоматтандырылған бағдарламасы оқу процесінде үнемі пайдаланылуда.

                                         Пайдаланылған әдебиеттер:

   1. Дүсенбаев С. Жаңа педагогикалық технология – Бастауыш мектепте . Бастауыш

   мектеп-2003 жыл

   Нағымжанова Қ.М. Инновациялы-креативті технологиялар .Өскемен Медиа Альянс.-  

   2005 жыл
   2. Жазықбаева V. 12 жылдық білім беру мерзіміндегі жалпы орта білімнің алғы   

   шарттары.Бастауыш мектеп-2006жыл
   3. Иманбекова Ж. Жаңа технологиялармен оқыту әдістері .2003 жыл

   4. Ташенова А. Сын тұрғысынан ойлауды оқу мен жазу арқылы дамыту . Білім-2006жыл