Маңғыстау
облысы
Жаңаөзен
қаласы
№16
«Ертегі» балабақша директоры
Жолдасова
Карилгаш Армиевна
Балалардың ойлау қабілетін дамытуда математика оқу
іс-әрекетінің маңызы
Кез келген іс-әрекеттің сәтті
болуы екі шартқа байланысты: Түбегейлі мақсатты дұрыс анықтау,белгілеу. Осы
мақсатқа қол жеткізетін тиімді тәсілді қолдану.
Аристотель
Математика
Есептеуді
санамалап айтуды,
Үйрететін
жаңа пәнің бар мұнда
Шабыт
берер ойың менен санаңа
Талант
көзінашарбарлықбалаға.
Есептеугежүйрікболсаңжасыңнан,
Математикағаорынберсеңбасыңнан
Барлықғылымсоғанүйірболады
Досыңсолар-табылатынқасыңнан.
Балалардың
зейінін тұрақтандыру, қабылдауын және танымдық қабілетін жоғарылату. Оқу
іс-әрекетіне, ойын әрекетіне белсенді қатысу шығармашылық ізденіске талпындыру
жаңа әдіс- тәсілдерді қолдану. Сабақты қызықты өткізу үшін қосымша материалдар
пайдаланамын,сол себепен мен өзімнің тәрбиелеп жүрген балаларыма оқу тәрбие
үрдісінде болып жатқан жаңалықтарды пайдаланып келемін. Мектеп жасына дейінгі
балалар кішігірім математикалық терминдер, геометриялық пішіндердің атауларын
(дөңгелек, үшбұрыш, төртбұрыш) және олардың элементтері(қыры, бұрышы)
болатынын, қосу, алу тең ұғымдарын үйренеді. Сонымен қатар балалардың
математикалық білімге деген қызығушылығы артады, берілген есепті шешуге өз күш
(ерік), жігерін жұмсайды, Балада алғашқы түсініктер индуктивті және дедуктивті
ойлау қалыптасады. Бала бір заттың құрылысына, қасиетіне (пішініне, түсі т.б.)
қарай талдау, сараптау, салыстыруға, кеңістікті бағдарлап, салыстырмалы түрде
ойлай алады. Әр шаңырақтың үміті болып өсіп келе жатырған алдымдағы әрбір
шәкіртімнің бабын таба білу, жүрегіне ел, ұлт деген ұғымды ұялатып, жан
шырағын жаға білу. З жастан асқан, үйден келген балалар болғандықтан көпшілігі
оң-сол, жоғары -төмен,алыс- жақын деген негізгі ұғымдарды меңгергенімен алыс-
жақын, биік- аласа, көп -аз, үлкен- кіші ұғымдарын шатыстырып, 0- ден 5-ке
дейінгі сандарды тура санағанымен кері санау және сандарды таңбасына қарай
ажырату қиын болды. Ересек топқа келсек 0 – ден 10- ға дейін тағы да кері
санауда қиынсынды, кейбір балалар ауызша есептер шығарғанда көп қиналады. МАД тобында
осы балалармен деңгейлік тапсырмалар орындату қиыншылық туғызды. Деңгейлік
тапсырмалар 1,2,3,4 деңгейде беріледі. Деңгейлік тапсырмаларды тексеріп, дұрыс
болған жағдайда ғана келесі деңгейге көшу керек,осы кезде тәрбиешіге барлық
баланы тексеріп шығу өте ауыр, сондықтан. Өзіме ыңғайлы болу үшін,
1-ші қатарға З деңгейді бірдей уақытта орындайтын баларды
отырғыздым, 2-ші қатарға 2 деңгейлі бірдей уақытта орындайтын балаларды,
3-ші қатарға 1 деңгейді ғана орындайтын балаларды отырғыздым. Бұл балалардың
тапсырмаларды қызыға, ынталана орындап, кез- келген қиыншылыққа төзуге,жеңуге
болады деп ойлаймын.
Осы
тапсырмаларды өз бетімен орындау- шығармашылық жұмыс бастамасы Келесі 4
деңгейді орындайтын оқушылар бірте–бірте дараланып шыға бастайды.Ал, 4 деңгей
тапсырмаларын үнемі жеке карточкалар арқылы беріп отырамын. Бүгінгі таңда
адамзат қоғамына ғылыми жаңалықтар мен инновациялық технологиялар қаншалықты
маңызды болса, мектепке дейінгі мекемелерде оқыту мәселесін де заман талабына
сай,уақыт сұранысын қанағаттандыратын жаңа технологиялармен қамтамасыз ету
қажеттігі туындап отыр, сондықтан әрбір педагогтың алдына оқытудың жаңа
технологияларын оқыту үрдісіне енгізу мақсаты қойылып отыр.
Балабақшаның
басты міндеттерінің бірі бүлдіршіндердің ой-өрісін, іс-қимылын жан-жақты
дамыту.Бұл кезең баланың іс әрекетінің қалыптасуымен дамуы қуаттылықпен жүретін
ерекше құнды, қайталанбайтын мезгіл. Бұл мезгілде балаларға берілетін
білім ең алдымен тәрбие мазмұны әлеуметтік сұранысқа сай жүзеге асырылуы тиіс.
Таным ең алдымен сезім арқылы қабылдауы, бала өз тәжірибесінен бақылап,көріп
тануынан тұрады.Сезіну үдерісі кезінде бала бір нәрсені немесе заттың қасиетін,
құрылымын таниды, Баланың логикалық ойлау түсігіні ең алдымен оның сезінуімен
байланысты. Баланың математикалық түсініктерді дұрыс меңгеруі, баланың дамуы
жас ерекшеліктеріне байланысты, бала заттың санын, затты салыстыру
(көлемін) теңістіру, орналасуын, саны мен сыңарын белгілеріне қарай табу
тәсілдерін меңгереді.
Мектеп
жасына дейінгі балаларды оқытуда ойын технологиясын пайдалану қажет. Өйткені
мектеп жасына дейінгі балалардың негізгі әрекеті ойын болғандықтан, әрбір
педагог ойын технологиясын жетік меңгеруі тиіс деп санаймын. Ойын барысында
балалар тілдесу ережелерімен танысады. Біз балаларға әр түрлі тапсырмаларды
береміз, тапсырмаларды орындау барысында мыналарды үйренеді :
-
заттардың белгілерін сипаттау ;
-
берілген белгілері бойынша заттарды тану ;
-
заттардың бірдей және әр түрлі қасиеттерін анықтау:
- заттарды
пішініне, түсіне, көлеміне қарай жіктеу дағдыларын қалыптастыру;
-
іс -әрекеттердің бірізділігін анықтау;
-
қарама -қарсы құбылыстар туралы мінеу;
-
өз қызметінде уақытша жақтауларды көру;
-
кеңістікте, қағаз бетінде бағдарлау ;
-
жалпылау, зейінді болу ;
-
есте сақтау қабілетін, қолдың кіші моторикасын дамыту;
-
әр түрлі түсініктерге анықтама беру :
-
тапқырлықты және ұғымталдықты дамыту.
Жаңа
технологияны жүзеге асыруда тәрбиешінің белсенділігі, шығармашылық ізденісі, өз
мамндығына деген сүйіспеншілігі, алдындағы шәкірттерін бағалауы ерекше орын
алады. Шығармашылық қабілет әр баланың табиғатында болуы мүмкін. Біздің
міндетіміз - балаға оның бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету.
Кез-келген бала тәрбиешінің басшылығымен орындаған шығармашылық жұмысының
нәтижесінде өзінің ішкі мүмкіндіктерін дамытады. Егер бала бойындағы
қабілетті тәрбиеші байқамаса, ол бала басқа балалармен бірдей болып қалады,
сондықтан қабілеттің дамуына түрткі бола білуі керек. Сабақты қызықты өткізу
үшін, тәрбиешінің өзі даярлануы керек. Венн диаграммасы, деңгейлік тапсырмалар,
ауызша логикалық есептер дайындауы қажет.
Математика
сабағында баланың ой еңбегі мен қабілетін арттыру және дамытудың тиімді
әдістерін қалыптастыра білу керек:
-
берілетін тапсырманың орындалуын білу және оны ұғыну керек ;
-
есеп шығарудың әртүрлі жолдарын, тәсілдерін игеру керек;
-
балалардың қызығушылығын арттыру мақсатында ойын түрлерін пайдалану керек.
Осы
айтылған әдіс- тәсілдердің бәрін жүзеге асыру оңай шаруа емес.Оған шығармашылық
тұрғыдан ізденіс, шыдамдылық, жүйелі жұмыс жасай білу қажет.
Басқа
сабақтармен ұштастыру математика пәнін жапсыру, сурет, дене тәрбиесі,тіл дамыту
пәндерімен байланыстыра өткізсе, тәрбиешінің балаларға және білім беру еңбегі
нәтижелі болар еді. Балабақшада геометриялық фигуралармен таныстыру барысындағы
ересектер тобы балаларының құрастырған есептеріне мән берейік:
1. Апай,
менде квадрат, төртүшбұрыш бар еді. Мен квадраттанүйдіңқабырғасын,
бірүшбұрыштанүйдіңшатырынжасадым. Мендеүшұшбұрышқалды.
2. Алтай:
меніңбасымсопақша, көздерімдөңгелек. Аузымдыашсамдөңгелек, жапсамсызықша.
3. Азамат:
меніңбасымдөңгелек, бетімтөртбұрыш.
Кубизм
әдісі - текшенің алты қыры арқылы термин сөзді талдау,
кубиктегі бейнеленген суретке қарап, өз ойларын жеткізу.
Қорытындылай
келе: әр баланың жеке қабілетін анықтап, оны белгілі бір бағытқа
жетелеу, ұстазпарызы. Шығармашылық жаттығулар балалардан тек қана
математикадан білім емес күнделікті өмірде кездесетін әртүрлі жағдайға
байланысты білімді талап ететін тапсырмалар. Балалардың байғақыштығын дамытуға
негізделген логикалық ойлауды дамыта оқытуды негіздеу үшін логикалық ойлау
ұғымын терең түсіну керек. «Ойлау-логиканың заңдылықтармен формаларына
бағынады. Көптеген адамдар логикалық ойлайды, бірақ өздерінің ойлауы логика
заңдылықтары мен формалары арқылы болып жатқанын білмейді.» В.Кириллова Бұл-өте
қиын, аса жауапты, бірақ игілікті мол ардақты жұмыс. [4] Баланың
логикалық танымдық қызметін арттырудың бір жолы берілген материалдың теориялық
мәні мен өмірлік тәжірибеде қолданысын ашып беру болып табылады. Егер бала
берілген материалдың өмірлік тәжірибеде кеңінен қолданып және әрбір іс-әрекетті
өткен материалдармен байланысты екеніне көз жеткізсе білімге деген ынтасы
артады. Бала бойында логикалық танымдық қызығушылықты арттыру үшін мына
мәселелерді есте сақтау керек:
1.
Алдын-ала дұрысмәлімет беру.
2.
Логикалықойлауқабілеттерінқалыптастыру.
3.
Баланы психологиялықтұрғыдадайындау.
4.
Тәрбиешініңпәнгедұрыскөзқарас.
Қайоқуіс-әрекеттеболсынбалалардытанымдық,
шығармашылықдамытаоқытуолардыңқызығушылығыноятып, ойынынтасындамытатүседі.
Қорытакеле:
күнәлемдіжарықпенжылуменнұрландырса,
өзеліміздіңмәртебесініңбиіктеуінебіздіңжасұрпағымызөзүлесінқосамындепсенемін.
1.
Оқутудыңқайтүрінқолдансақ та еңбастысы – балағадегенсенім, баланыңөзісінежауап
беру мүмкіндігінесүйенеотырып, оғандегенсенімдіарттыру.
2.
Жаңатехнологияныңталаптарынасайтәрбиешігеарналғанәдістемеліккітаптаржәнебалалардыңжазылуынажаңатиптегіоқулықтарқажет.
3.
Бұлайтылғандаржаңатехнологияныңбарлықмүмкіндіктерінәлітолықашпайды.
Оныңбасқадаталайтиімдітұстарынкүнделіктіұстаздықтәжірибемізденанықтайберетінімізгесенемін.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.