Пәні:
|
Химия
|
Тобы:
|
|
Уақыты:
|
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Альдегидтердің химиялық қасиеті,
алынуы, қолданылуы.
|
Құзыреттілікке жеткізетін сабақтың
мақсат-міндеттері:
А) ақпараттық
|
А) Альдегидтердің
құрамы, физикалық қасиеттері,
алынуы, қолданылуын сипаттай білуге және оның химиялық қасиеттері туралы
ақпарат беру арқылы білімдерін қалыптастыру, жүйелеп тереңдету. Альдегидтерді өз бетінше табуға, талдауға,
химиялық реакциялардың теңдеулерін жаза білуге баулу, сақтауға, түсіндіруге
және оның ішінде қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникациялық
технологиялардың көмегімен жүзеге асыруға үйрету.
|
Ә) коммуникативтік
|
Ә) Жұптасып жұмыс істеуге, ойлануға, ізденуге, ізденуге, ұйымшылдыққа,
өзара пікірлесуге баулу. Альдегидтердің тұрмыста алатын орнының маңызын
түсіндіру, экологиялық тәрбие беру, қоршаған ортаға, табиғатқа
жауапкершілікпен қарауға баулу, ізденімпаздыққа, жауапкершілікке, тәрбиелеу.
|
Б) проблеманы шешу
|
Б) Альдегидтердің
химиялық реакциялары, колданылуы, алынуында туындайтын әртүрлі жағдайдағы
проблемаларды анықтауға, жауапты шешім қабылдауға, өз шешімінің нәтижесін
бағалауға, өз бетімен ізденуін өз
қызметіне мақсат қоюға, ондағы жетістіктерге жету процестерін жоспарлауға
және ұйымдастыруға дайындау
|
Сабақтың типі:
|
Аралас сабақ
|
Сабақта қолданылатын педагогикалық
технологиялар:
|
АКТ
Ойын, ұжымдық және топтық оқыту.
|
Сабақтың әдісі:
|
сөздік, көрнекілік, практикалық,
проблемалық,
|
Пәнаралық байланыс:
|
физиология, медицина, экология
|
Оқыту құралдары:
|
Құралдар: компьютер, интерактивтік тақта,
мультимедиялық проектор
Қолданылатын әдебиеттер: Л.А.Цветков
«Органическя химия»М,1991, Б.А.Мансұров «Органикалық химия» А, 2003,
С.Мұсабеков,Г.Қабылбекова «Органикалық химиядан алған білімді тексеру»
А,1991.
|
Сабақтың барысы:
|
Оқытушының әрекеті
|
Оқушының әрекеті
|
Күтілетін
нәтиже
|
І. Ұйымдастыру бөлімі
|
Амандасады, түгендейді.
Аудиторияның сабаққа дайындығын тексереді.
Қажетті көрнекіліктер мен құралдарды
дайындайды.
оқушыларды топқа бөліп отырғызады, сабаққа
жұмылдырады.
Сабақтың мақсаты мен міндеттерін хабарлайды
|
Оқытушымен амандасады.
Сабақтағы жұмыстарға дайындалу, оқулықтар
мен жұмыс дәптерлерін және қажетті құрал-жабдықтарды әзірлейді.
Сабақтың тақырыбымен, мақсатымен танысады.
|
Сабаққа зейінін аударады, сабаққа
қызығушылығын арттырады.
-нақты мәселелерді шешуге үлес қосады.
Сабақтың тақырыбвмен, мақсатымен
таныстырылды.
|
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:
|
Әрекетті жоспарлап мақсат қояды. Үй жұмысын
жеке және фронтальды сұрау ақылы тексереді. Тақтаға үйге берген жаттығуларды
орындатады.
Ақпараттық ізденісті жоспарлайды.
Жазбаша қатынас жасайды. Интерактивтік тақта
мүмкіндіктерін пайдалану арқылы жауап береді.
І топ
1. Фенол дегеніміз не?Молекулалық формуласын
тақтаға жазыңыз.
2. Фенолда қандай қасиет болады?
3. Қандай химиялық қасиеттер тән?
4. Фенолды қайда қолданады?
5. Спирттерден айырмашылығы?
6.Фенолдың алыну жолдары қандай?
Ақпараттарды өңдейді
ІІ топ
1.Көп атомды спирттер дегеніміз не? Мысал
келтір.
2. Спирттер дегеніміз не?
3.Спирттердің гомолог қатарын жаз.
4.Көп атомды спирттердің сапалық реакциясы.
5. Спирттерге қандай рекациялар тән.
6.Спирттердің қолданылуы.
|
Берілген
сұрақтарға жауа береді.
Қарапайым құрылымдағы формулаларды жазып өз
ойын рәсімдейді.
1. Фенолдар-баензол сақинасындағы бір немесе
бірнеше сутек атомдардың орынын гидроксотоп басқан ароматты көмірсутектердің
туындылары. С6Н5ОН
2. Фенол қышқылдық қасиет көрсетеді немесе
оны карбол қышқылы депте атайды. Әлсіз қышқыл.
3. Спирттер сияқты металдармен, броммен,
сілтімен, азот қышылымен реакцияға түсе алады.
4. Құрамында бензол ядросының болуы.
5. Аромат көмірсутектерінің галоген
туындыларынан алады.
6. Фенолды микробтарды жою үшін,
дәрі-дәрмек, бояу, қопарғыш заттар синтездеп алады.
1.Құрамында екі немесе оданда көп «ОН»
гидроксил тобының болуы.
2. Спирттер-молекулаларында көмірсутек
радикалдарымен байланысқан бір немесе бірнеше гидроксил тобы бар органикалық
қосылыстар. СпН2п+1ОН
3. Метанол СН3ОН, этанол С2Н5ОН, пропанол С3Н7ОН, бутанол С4Н9ОН, пентанол С5Н11ОН, гексанол С6Н13ОН.
4. Мыс(ІІ) гидроксидімен әркекеттесуі
ашық көк түсті ерітінді түзіледі.
5. Ерекше қасиеті спиртердің өзара
әрекеттесуі. Мысалы диметил эфир.
6. Медицинада, тамақ өнеркәсібінде,
парфюмерияда т.б.
|
Қойылған сұрақтарға жауап беру арқылы, шешім
қабылдайды.
Ойын нақты рәсімдейді;
түсіндіреді, өз пікірін айтады, дәлелдейді.
Оқушылар өз ойларын ұсына отырып түсіндіреді
немесе топтың өзге де мүшелерінің идеяларын өз қарым-қатынастарын дәйектейді.
Ақпаратт толық меңгергенін көрсетеді
Жаңа проблемаларды шешеді.
Білімді жаңа жағдайларда қолданады.
көпшілік алдындағы жауап берудің нормасы
мен шегін сақтайды;
|
ІІІ. Өткен материалды қайталау арқылы
жаңа материалды қабылдауға дайындық
|
Оқытушы басшылық етеді, бағыттайды. Сұрақтар
береді, білімін тексереді.
-Органикалық оттекті қосыластарды атаңыз?
- Фенолға тән сапалық реакция?
Өткен материал бойынша сұрақтар қою арқылы,
қорытындылайды жаңа тақырыпты хабарлайды.
Біз өткен сабағымызда фенолды оқыған
болатынбыз, неліктен оның анықтамасы бізге белгілі, сонымен қатар
органикалық химияның тағыда бір отттекті қосылысы альдегидтермен танысамыз.
|
Сұрақтарға белсене қатысып жауап береді,
саластырады.
Өз пікірін айтады, түсіндіреді, есіне
сақтайды.
|
Спирттер мен фенолдар арасындағы
айырмашылықтарды ажырата біледі;
«Фенол» органикалық қосылыстың анықтамасын
игереді;
Өткен материалдың қайсысын меңгергенін, не
меңгермегенін көрсетеді;
Берілген сұрақтарға жауап береді
Білімін бір жерге жинақтайы.
|
ІҮ. Жаңа материалды түсіндіру
|
Ақпараттық ізденісті жоспарлайды. Жаңа оқу
материалының мазмұнын меңгертуде, материалды әңгімелейді, хабарлайды,
көрсетеді.
Оқулықпен, тақтамен жұмыстанады.
Альдегидтерге
сипаттама береді, анықтамасын айтады.
Альдегидтер
дегеніміз- құрамында функционалдық карбонил тобы-СОН бар көмірсутектердің
туындылары. Маңызды өкілдері құмырсқа альдегиді, сірке альдегиді, пропион
және майқышқылдары.
Физикалық қаисеті: Гомолог қатардың төменгі
мүшелері (С1-С8
ге дейін) өткір иісті, суда жақсы ериді. Көміртек саны артқан сайын
ерігіштігі кемиді. Альдегидтер тыныс жолдарын, көз қабықшаларын
тітіркендіреді.
Химялық қасиеті: 1.Гидрленуі
2. Күміс-айна сапалық рекациясы.
3. Мыс гидроксидімен әрекеттеседі.
Барлық реакция теңдеулерін тақтаға жазады.
Теңдеуді талдайды, салыстырады, бақылайды. Формула құрастыруда жетекшілік
етеді.
Жазбаша қатынас жасайды.
Алынуы: 1.Спирттерді тотықтыру арқылы алу;
2. Қанықпаған көмірсутектерді тотықтыру.
3. М.Г.Кучеров
реакциясы бойынша алу.
Кетондар дегеніміз-карбонил тобы арқылы
байланысқан көмірсутек радикалынан тұратын органикалық заттар.
Қолданылуы: Құмырсқа альдегидін плимер,
антисептик, 40%ертіндісін анатомиялық препараттарды сақтауға, дәрілік
препараттарды алуда пайдаланады. Этанальды сірке қышқылын, ацетатты, талшық,
бутадиен, этанолды алуда қолданады.
Ақпаратты өңдеу кезінде логикалық
операцияларды пайдаланады.
|
Берілген жаңа материалды қабылдайды, есте
сақтайды, танып біледі.
Альдегидтердің анықтамасын дәптерге жазады,
құрылысын альдегидтермен салыстырады.
Физикалық қасиеттерін спирттер мүшелерінің
қасиеттерімен салыстырып, ажыратады.
1.НСОН + Н2 →СН3-ОН
метанол
2.СН3СОН+Аg2О →СН3СООН+Аg
Сірке қышқылы
3.СН3СОН+Сu(ОН)2 →СН3СООН +Сu2О+Н2О
Сірке қышқылы
Оқытушымен бірге дәптерлеріне реакция
теңдеулерін орындайды.
Талқылайды, салыстырады, түйіндеме жасайды.
Қарапайым құрылымдағы реакция теңдеулерін
жазады, өз ойын рәсімдейді.
Өз ойларын ұсына отырып түсіндіреді, бір
атомды спирттермен салыстырады.
- 2 СН3ОН + О2→ НСОН+ Н2О
- СН2═СН2+ О2→ СН3СОН
- СН═СН+ Н2О→ СН3СОН
Ақпаратты белгілі, белгізге бөледі.
Ұсынылған ақпараттан қойылған міндеттерді шешуге қажетін бөліп алады.
Қолданылуы,жөнінде өз пікірін айтады,
дәлелдейді.
Білімді жаңа жағдайда қолданады.
Берілген сызба нұсқа бойынша альдегидтердің
қолданылуын толтырады.
|
Оқушылар спирттер мен альдегидттер
арасындағы айырмашылықтарды ажыратады. Альдегидтер мен кетондардың
айырмашылығын игереді.Құмырсқа альдегиді, сірке альдегиді т.б.альдегидтердің ң
физикалық қасиеттерін көреді, қорытындылайды. Білімді жаңа жағдайда
қолданады. Практикада білімін сынап көреді.
Алынған ақпаратты талдайды, қорытындылайды.
Жаңа ұғымдар мен реакция теңдеулерін, алыну
жолдарын меңгереді;
Альдегидтердің қасиеттерін біле отырып
болжам жасайды. Қоршаған ортамен қарым-қатынаста альдегидтердің тигізетін
әсерін біледі.
Қойылған міндеттерді шешу үшін берілген
материалдан ақпараттың белгілі, белгісізін сараптайды
Өз белсенділіктерін оятуға жағдай жасайды;
Түсіндіру, бақылау, түзету міндеттерін дұрыс
орындауға көңіл бөледі;
Альдегидтермен кетондарды салыстырады
Өз бетінше мақсат
қояды, оны негіздейді, осы мақсаттарға жету үшін танымдық қызметтерді жүзеге
асырады.
Тұрмыста қолдану барысында қасиеттерін
меңгереді.
Альдегидтердің қасиеттерін, алыну жолдарын,
қолданылуын таниды, тұжырым жасайды.
|
Ү. Жаңа білімді бекіту
-
топ бойынша
-
сұрақтар қою, есептер шығару арқылы
|
Оқушылардың жұмыстарына басшылық етеді.
Әрекетті жоспарлап мақсат қояды.
Жаңа өтілген тақырып бойынша сұрақтар
қойады.
1.Альдегидтер деп қандай заттарды атаймыз?
2. Құмырсқа альдегидініңерекшелігі қандай?
3.Альдегидтердің қандай функционалық топ
сипаттайды?
4. Альдегидтердің физикалық қасиеттері
қандай?
5.Кетон дегеніміз не?
Тапсырма№1:
Құрылымдық формула құрастыру. Берілген заттың формуласын әрбір студент
жазады.
А)2метил, 3 пропил гексаналь1
Б) 2,3,5 триметил нонаналь
В) гептанон
Тапсырма№2: Оқушылар
өздері жаңа сабақ бойынша формула құрастырады, қаншалықты меңгергенін
байқайды.
Химиялық диктант жүргізу арқылы жаңа
тақырыпты бекітеді.
|
Әрбір топ өздеріне берілген сұрақтарға жауап
береді, өз пікірін айтады, дәлелдейді, салыстырады. диаолг, пікір таласта топ
нақты бағалау ақпараттың негізгі мазмұнын қабылдайды. Оқытушы қанағаттанбаған
жағдайда қосымша мағлұмат беру арқылы толықтырады, түйндеме жасайды,
қорытындылайы.
1.Альдегидтер
дегеніміз- құрамында функционалдық карбоксил тобы-СОН бар көмірсутектердің
туындылары.
2. Өткір иісті сұйықтық,
3. СОН карбонил тобы
4. Карбонил тобы арқылы байланысқан
көмірсутек радикалынан тұратын органикалық заттар.
Топ жұмыс тапсырмаларына сәйкес жауап
береді, формулаларды жазады, жіберілген қателерді түзейді.
Формуланы өздері ойлап, құрастырады, жүйелік
номенклатура бойынша атайды, беілген негзіге сүйеніп жіктейді.Топ студент
бір-бірін тексеріп, қателерін түзейді, бағалайды.
|
Қажеттілігіне қарай ақпаратты іріктей
біледі, қолданады; Проблеманы өз білімі арқылы шешуге дағдыланады,
Жаңа білімді іске асырады; альдегидтердің
қасиеттерін, алыну жолдарын, қолданылуын алған білімін қолдана алады;
Теориялық білімді оқушының қажеттілігіне
айналдырудың жолдарын қарастырады;
оқушылар өз ойларын ұсына отырып түсіндіреді
немесе топтың өзге де мүшелерінің идеяларын өз қарым-қатынастарын дәйектейді.
Ақпараттармен жұмыс істей білуге
дағдыланады;
Белсенділіктерін оятады;
Проблемалық ойлау, пайымдау сұрақтарын қоюға
үйренеді;
топтық талқының іс-әрекетіне өз бетімен
ілеседі
Қызметін жоспарлауда, жүзеге асыруда,
алынған ақпаратты қолданады.
Өз жауабын берілген өлшемдерге сәйкес
бағалайды. бұрынғы біліммен салыстыруды меңгереді, жаңалықты сезінеді, алған
білімін қолдана алады;
|
ҮІ. Үйге тапсырма.
|
Оқушылардың жұмысына басшылық етеді. Үйге
тапсырма орындалу жолын түсіндіру арқылы берілді. Қандай әдебиеттерді
пайдаланылатына нұсқау беріледі
-тақырып соңындағы № 4,5,6 жаттығулар.
-альдегидтердің қолданылуы жөнінен қосымша
материалдар жинақтау
|
Оқушылар қажетті жерлерін жазып алады.
|
Жаттығуларды орындау үшін қажетті
ресурстарды анықтайды
Ақпараттармен жұмыс істей білуге
дағдыланады.
Анықтамалықтарды, энциклопедияларды
қолданады, мазмұны бойынша кітаптарға бағдар жасайды
|
Бағалау.
|
Оқытушының
оқушыларды сұрақтарға берген жауап,
тапсырма, диктант бойынша бағалайды.
|
Химиялық диктант арқылы, жаңа материалды
бекітіп өзін-өзі бағалайды.
|
Өз жұмыстарын өзара талдап, пікірлесіп,
бағалауға үйренеді;
Ұжымның жұмысын бағалаудың жолдарын
меңгереді;
Әділ бағалауды жүзеге асырады;
|
Қорытындылау.
|
Оқытушы жаңа тақырыпты қорытындылап
бекітеді.
|
Өтілген жаңа тақырып бойынша оқытушыға
жауап беру арқылы білімін бекітеді, тақырыпты меңгереді.
|
Альдегидтердің өздеріне тән ерекшеліктерін
меңгереді;
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.